خونِ دلی که برای نجاتِ «تئاتر نصر» خوردند
آرزوی تئاتری‌ها برای نجات دست‌کم یکی از بناهای تاریخی و باقی‌مانده از لاله‌زار قدیم یعنی «تئاتر نصر» به حقیقت پیوست و بعد از حدود ۱۵ سال، بالاخره با امضای تفاهم‌نامه‌ای بین کمیته امداد امام (ره) به عنوان مالک، جهاد دانشگاهی که سرقفلی این بنای تاریخی را در اختیار داشت و سازمان زیباسازی شهر تهران، تملک این بنا در اختیار سازمان زیباسازی درآمد؛ تا بعد از مرمت و بررسی‌های دقیقِ کارشناسی یک کاربری کاملا فرهنگی به خود بگیرد، که این کاربری احتمالا «موزه تئاتر» خواهد بود.
به گزارش جی پلاس، سرانجام بعد از به نتیجه رسیدن پیگیری‌های چند ماهه‌ی این سه ضلع، پنج‌شنبه هفتم دی، محمدعلی نجفی، شهردار تهران اعلام کرد «"تئاتر نصر" شنبه به شهرداری تحویل می‌شود» که درنهایت روز یک‌شنبه ۱۰ دی به سازمان زیباسازی شهر تهران تحویل داده شد.
آسیب‌شناسی "تئاتر نصر" در اولویت است
عیسی علیزاده، مدیر عامل سابق سازمان زیباسازی یک روز قبل از پایان کارش در این سمت (یک‌شنبه ۱۰ دی) در جریان بازدیدی از این بنا توضیح داد: سازمان زیباسازی با مجوز شهرداری تهران و تامین اعتبار توسط شهرداری "تئاتر نصر" را خریداری کرد و این بنا اکنون به سازمان زیباسازی تحویل داده شده است، بنابراین در گام نخست یک کار مطالعاتی برای میزان آسیب دیدگی، مرمت و مقاوم سازی بنا انجام می‌شود تا اقدامات اولیه برای جلوگیری از تخریب بیشتر صورت گیرد.
وی با توضیح این نکته که انتخاب شرایط و پیمانکارِ واجد صلاحیت، از طریق تشریفات اداری انجام می‌شود، افزود: در ادامه چند پروپوزال نیز برای کاربری مدیریت شهری ارایه می‌شود، همچنین تامین شرایط برای نوع کاربری و حوزه‌ی فعالیت منوط به مطالعه و تصمیمی‌گیری‌ها در اینده نزدیک است.
او وضعیت پیش‌آمده کنونی را برای تئاتر نصر، مناسب ارزیابی کرد و گفت: باتوجه به همکاری خوب بین کمیته امداد امام خمینی (ره) و جهاد دانشگاهی با مجموعه سازمان زیباسازی داشتند، اکنون این بنا تملک شده است، اما کاربری آن قطعا، فرهنگی خواهد بود و مسلم است که کاربری تجاری، ساخت‌وساز یا تراکم برای آن وجود ندارد.
وی با تاکید بر این‌که قطعا کاربری این بنای تاریخی به حوزه‌ی تئاتر، یا کاربری فرهنگی برمی‌گردد، ادامه داد: رسیدن به نتیجه‌ای قطعی برای دادن کاربری مناسب به این بنا، تا بعد انجام مطالعات کامل امکان‌پذیر نیست، پس از این اقدامات مرمت اساسی کارها آغاز می‌شود.
مدیر عامل سابق سازمان زیباسازی با اشاره به وضعیت جوی هوا، بیان کرد: در حال حاضر باید نخست اقدامات اضطراری برای حفاظت و مراقبت این بنا انجام شود، تا اگر آن آسیب دیده است، گسترش پیدا نکند و پس از آن با حضور کارشناسان فنی و شورای فنیِ میراث فرهنگی، مرمت، مقاوم‌سازی، تاسیسات و اقدامات موردِ نیاز انجام می‌دهند.
علیزاده با بیان این‌که از حدود چهار - پنج ماهِ گذشته مراحل اداریِ قیمت‌گذاری و جلسات مدیران حقوقی، درباره‌ی این بنای تاریخیِ حدود ۱۴۰۰ مترمربعی برگزار شده است، همچنین گفت: مالکیت تئاتر نصر متعلق به کمیته امداد و سرقفلی آن برای جهاددانشگاهی بود، با گذراندن این پروسه‌ی زمان‌بر، مبایعه نامه بین سه ضلع پنج‌شنبه هفتم دی امضا شد و شنبه ۱۰ دی صورت جلسه‌ی آن به سازمان زیباسازی تحویل شد.
ایجاد یک فضای فرهنگی مطابق با «اتحادیه» در لاله‌زار
مدیر عامل سابق سازمان زیباسازی، در ادامه با اشاره به اقداماتی که این سازمان در طول چند سال گذشه برای حفاظت از بناهای تاریخی در دستور کار داشته و اجرائی شده‌اند، گفت: این سازمان براساس مطالعاتی قبلی و اهمیت‌های فرهنگی موجود در شهر تهران، در دو سال گذشته دو تملک مهم در خیابان لاله‌زار انجام داد.
او تملک "خانه اتحادیه" را مهمترین و نخستین تملک در این محوطه دانست و ادامه داد: از همان ابتدا هدف‌مان این بود که مکمل خانه اتحادیه، یعنی "تئاتر نصر" را که یک فضای فرهنگی است، داشته باشیم، که این کار با تکلیف شورای شهر تهران به شهرداری عملیاتی شد.
علیزاده، توضیح داد: اگر در آن محور -لاله‌زار- اماکنی باشد که بتوانیم تامین اعتبار انجام دهیم، گام نخست را برداشته‌ایم، اما در ادامه اگر کاربری این بناهاا زودتر مشخص شود و آنها احیا شوند، تغییراتی خوب، به خودیِ خود در محور توسط مالکان صورت می‌گیرد.
او ایجاد فضاهایی مانند سالن انتظار، کافی‌شاپ و کتاب‌فروشی را در این محورهای فرهنگی تاریخی حایز اهمیت دانست و گفت: شاید سازمان زیباسازی به تنهایی نتواند بار آن تغییرفرهنگی را به دوش بکشد، بنابراین به کمک برخی نهادهای دولتی مثل وزارت ارشاد، سایرسازمان‌ها و نهادهای متولی در شهرداری نیاز دارد.
"تئاتر نصر" ویژگی‌ها منحصربفردش برای تبدیل شدن به "موزه تئاتر"
رجبعلی خسروآبادی، مدیر اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، نیز در این بازدید، ترجیح داد تاریخچه‌ای از این بنای تاریخی توضیح دهد.
او گفت: سالنِ تئاتر نصر، پیش از این قسمتی از ساختمانِ "گراند هتل" بوده و امروز به صورت مجزا، بعد از ساخت "گراند هتل" کار می‌کند، این بنا در ضلع جنوبی ساختمان گراند هتل در چهار اشکوب ساخته شده و از طریق ورودی ضلع شرقی خود به خیابان لاله‌زار مرتبط می‌شود .
وی با بیان این‌که سالن نمایش در طبقه همکف با ظرفیت ۳۰۰ نفر و طبقه دوم این بنای تاریخی به عنوان اتاق نور و صدا (مشرف به سالن و صحنه نمایش) و دارای اتاق‌های دیگری نیز است، ادامه داد: در طبقه دوم بنا نیز پشت صحنه توسط راه پله‌ای به این طبقه مربوط است و اتاق آهنگری در سمت چپ و سه اتاق بازیگران با یک راهرو پیچ‌دار قرار دارند.
به گفته‌ی او در طبقه سوم اتاق نجاری و در کنار آن یک ایوان مسقف با دید به سمت گراند هتل قرار گرفته است و در سمت جنوب نیز دو اتاق قرار دارد. همچنین پوشش سقف طبقات مسطح و بام پوشش شیروانی دارد .
مدیر کل میراث فرهنگی استان تهران در ادامه درباره‌ی تزئینات این بنای تاریخی گفت: در طبقه همکف یا همان بخش عمومی بنا، سقف‌ها دارای تزئینات آئینه‌کاری است و دیوارها با ویترین‌های چوبی و دیوارک‌های چوبی تزئین شده‌اند، همچنین در قسمت‌هایی نیز گچبری‌هایی وجود دارد که آئینه‌کاری سقف با طرح‌های متنوع و متفاوت اجرا شده است و همچنین در این طبقه تابلوهای "ویترای" در سطوح دیوارها وجود دارد.
او با بیان این که بنای تاریخی "تئاتر نصر" در جبهه غربی خیابان لال زار و روبه‌روی کوچه بوشهری قرار دارد، ادامه داد: این بنای تاریخی باقی مانده از دوره‌ی قاجار هفتم مهر ۱۳۸۱ به شماره ۶۵۲۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
ثبت ملی لاله‌زار چه شد؟
توجه به "خانه اتحادیه" یا "تئاتر نصر" شاید بخشی از مهمترین اقداماتی باشد که این روزها لاله‌زار نیازمند ان است، اما قطعا تمام آن نیست. بلکه محور "لاله‌زار" به عنوان یکی از قدیمی‌ترین محورهای فرهنگی – تاریخی منطقه ۱۱ تهران نیازمند توجه بیشتر و البته ثبت در فهرست آثار ملی است؛ اتفاقی که سال‌هاست از سوی میراث فرهنگی و دفتر ثبت آثار تاریخی قول آن داده می‌شود اما تاکنون عملی نشده است.
هر چند بار دیگر وجیهه قاسمی، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران درباره‌ی آخرین اقدامات انجام شده برای ثبت ملی این خیابانِ مهم تهران قدیم که امروز بارانداز وسایل الکترونیک است، می‌گوید: اقدامات برای ثبت این محور در دست انجام است.
او ادامه می‌دهد: هر چند هنوز این خیابان در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است، اما نوع رفتاری که با این خیابان می‌شود، دقیقا مطابق با رفتاری است که با یک خیابان یا محور ثبت شده در فهرست آثار ملی می‌شود.
چرا لاله‌زار هنوز در فهرست آثار ملی ثبت نشده است
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شوند که همچنان این پرسش وجود دارد «چرا خیابان لاله‌زار ثبت ملی نشده است؟» پرسشی که سپیده سیروس‌نیا، معاون میراث فرهنگی استان تهران در روزسینما و در زمان حذف تابلوی نام سینماها از سردر سینماهای خیابان لاله‌زار اعلام کرده بود: «عملا از زمانی که به عنوان معاون میراث‌فرهنگی استان تهران وارد این اداره کل شده‌ام، ثبت ملی محور لاله‌زار را دستور کار قرار داده‌ام، حتی تا مدتی برخی از همکاران اداره کل نیز روی آن کار کردند، ولی باید توجه کرد که این اقدام یک کار بسیار وسیع می‌طلبد، چون فقط محور لاله‌زار نباید در دستور بررسی و مطالعه قرار گیرد، نیاز است تا یک بلوک از سمت شرق و یک بلوک از سمت غرب نیز در دستور کار باشد، حتی شاید بناهایی که در داخل کوچه‌ها قرار داشته‌اند، بسیار مهمتر از بناهای قرار گرفته در داخل محور باشند.»
او با بیان این‌که در گذشته یک‌سری کارها نیز انجام شدند، اما عملا به نتیجه نهایی نرسیدیم، ادامه می‌دهد: دفتر تسهیل‌گری محله لاله‌زار مدتی پیش با ارائه پرونده‌هایی قصد ثبت ملی برخی از بناها در این محدوده را داشتند، که به آنها اعلام کردیم بهتر است ثبت ملی محور لاله‌زار را در دستور کار قرار دهند، از سوی دیگر تا امروز برخی کارشناسان این دفتر، کارشناسان دفتر ثبت اداره کل میراث فرهنگی تهران و حتی پژوهشکده فرهنگ و هنر تا اندازه‌ای روی این پروژه کار کرده‌اند، اما هیچ کدام نتیجه نداده‌اند«.
از سوی دیگر این صحبت‌ها از سوی معاون میراث فرهنگی استان تهران در حالی مطرح می‌شود که اواخر آبان ۱۳۹۲مسعود نصرتی، مدیرکل وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران برای تأیید ثبت ملی گذر فرهنگی - تاریخی لاله‌زار ابراز امیدواری کرده و گفته بود «خیابان لاله‌زار به عنوان یکی از بافت‌های تاریخی و هویتی شهر تهران می‌تواند به یکی از مسیرهای گردشگری در پایتخت تبدیل شود.
همچنان‌که شورای اسلامی شهر تهران در سال‌های گذشته ثبت خیابان ولی عصر(عج) را با اعتبار مورد نیاز مطالعه و تهیه اسناد مربوط تصویب کرد و در شورای ثبت سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری به تایید رساند ،انتظار داریم چنین اتفاق ارزشمندی نیز از سوی شورای اسلامی تهران دوباره در خصوص این محور فرهنگی - تاریخی که از اولویت های اول بافت تاریخی تهران است صورت پذیرد.
مرمت بناهای تاریخی خیابان لاله‌زار و تغییر کاربری آنها به اماکن فرهنگی و تفریحی می‌تواند میل به پیاده روی در این خیابان را افزایش دهد.»
امیدی که البته بعد از گذشت چهار سال به نظر نمی‌رسد هیچ قدمی در راه آن برداشته شده باشد.
البته پیش از آن و دراوایل مرداد ماه سال ۱۳۹۰ بهروز کاشف، مدیر وقت بافت‌های تاریخی شهر تهران، در صحبت‌هایی اعلام کرده بود: برنامه‌ریزی برای ساماندهی محور لاله‌زار به عنوان یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های پایتخت در دست انجام است که امیدواریم تا ماه آینده این مرحله نیز به پایان برسد.
سازمان زیباسازی شهرداری تهران را نمی‌توان فقط در نقش مرمت‌گر پیرایش گر و هر چه که به تمیزی ساختمان‌ها، فضاها و خانه‌های تاریخی دید، با نگاهی کوتاه به پرونده‌ی این سازمان در دو سال گذشته و ورق زدن پرونده‌ی قطور عملکرد آن و لیستِ خرید بناهای تاریخی مانند "خانه فولادوند"، "خانه اتحادیه"، "خانه مینایی"، "خانه کاشف السلطنه" و حالا "تئاتر نصر" و حتی راه‌اندازی دو موزه "خوشنویسی" و "مشاهیر" می‌تواند این سازمان را از انجام چنین وظایفی مبرا کند.
دیدگاه تان را بنویسید