زمزمه تخریب، وعده ثبت ملی

به گزارش جی پلاس، قدیمی‌ها اعتقاد دارند بخت هرکس روی پیشانی‌اش نوشته شده اما گویا بزرگترین خانه تهران از روز اول هم بخت یارش نبود. دو سال از کار ساخت آن نگذشته بود که انقلاب شد و در بحبوحه شلوغی‌های آن زمان، بنیاد مستضعفان این خانه را که معروف به کاخ ورسای بود، مصادره کرد و این تازه اول ماجرا بود.

در سرگذشت این خانه همین بس که صادق خلخالی در خاطراتش نوشته است که بعد از تابستان ۶۰ و گرفتن فرمان رسیدگی به وضعیت فساد و موادمخدر، زیرزمین و انباری آن را تبدیل به زندان قاچاقچیان موادمخدر کرد. بعد از آن، این خانه مدتی کانون اصلاح تربیت زنان آسیب دیده و چند صباحی هم محل استقرار اداره گذرنامه بود.

در مرور خاطرات این خانه اما نقطه تاریک ماجرا، واگذاری آن به شرکتی تحت عنوان صبا میهن و تغییر کاربری آن از پهنه باغ به پهنه تجاری_مسکونی و واگذاری به مالکی حقیقی است که رویای تجاری‌سازی آن را در سر می‌پروراند.

سه ماه سکوت!

رجب علی خسروآبادی، مدیرکل سازمان میراث فرهنگی استان تهران ادعا می کرد، این بنا تاریخی و ارزشمند نیست و در صورتی‌که کارشناسان‌شان تائید کنند، برای ثبت ملی‌اش اقدام می‌کنند، با لحن کنایه آمیزی با طرح این سوال که این موضوع مربوط به دو سال و نیم قبل است، آیا فکر کردید مرور زمان نظر ما را عوض می کند؟ تلفن را قطع کرد و حاضر به پاسخگویی در این باره نشد.

محمد حقانی، عضو سابق شورای شهر تهران هم درباره خانه ثابت پاسال و اقدامات صورت گرفته در مورد آن، گفته بود: من در جلسه شورا از شهرداری خواهش کردم ساختمان را بخرند و به عنوان خانه شهر که در تمام دنیا هم هست، به مردم تهران هدیه کنند و در اختیار عموم مردم قرار بگیرد و تا آنجایی که اطلاع دارم، شهرداری با مالکین در حال مذاکره است و امیدوارم که با مالکین به توافق عادلانه ای برسد و حقوق مالک هم حفظ شود و این ساختمان برای شهر باقی بماند، البته مذاکرات فعلا متوقف شده است.

در آن گزارش، دبیر شورای عالی معماری و شهرسازی درباره خانه ثابت پاسال گفته بود: ما به موضوع تخریب این بنا ورود و توصیه هایی کردیم. تلاش هایی هم صورت گرفت که این خانه حفظ شود؛ حتی به وزارت خارجه و چند دستگاه دیگر پیشنهاد دادیم که این بنا را مرمت و به عنوان ساختمان اداری استفاده کنند اما بعد دیگر پیگیری نکردیم و تقاضایی هم برای پیگیری به ما داده نشده است.

حناچی با بیان اینکه اگر موضوع تخریب این ساختمان به کمیسیون ماده ۵ بیاید، قطعا با آن مخالفت خواهیم کرد، افزوده بود: طبیعتا تا پروانه‌ای صادر نشود، امکان تخریب وجود ندارد.

چمران دوباره پرونده را جنجالی کرد!

طی چند روز گذشته نیز، اظهارنظر جدیدی از رئیس شورای شهر تهران در خبرگزاری مهر مبنی بر اینکه ثبت خانه‌های تاریخی مسئولیت سازمان میراث فرهنگی است و نه شورای شهر و از آنجاکه این خانه شبیه به یکی از کاخ‌های فرانسوی ساخته شده است، سازمان میراث فرهنگی این ملک را فاقد ارزش های لازم برای ثبت تشخیص داده است، منتشر شد.

مهدی چمران گفته بود: هم اکنون بخش عمده اطراف این خانه به مجتمع‌های مسکونی تبدیل شده و باقی مانده فضا به حالت ویرانه درآمده است.

چمران بیان کرده بود: حال اگر این ملک برای عده‌ای ارزشمند شده و خواستار نگهداری آن هستند به خاطر احترامی است که برای صاحب آن قائلند که به مذهب جعلی بهائیت باز می‌گردد!

البته در جای دیگری از چمران نقل شده است که احتمال دارد این خانه به مسجدی با بازدهی تجاری تبدیل شود.

ورود مستقیم شورای عالی به ماجرا

پس از این اظهارنظر اما حناچی با پافشاری بر صحبت پیشین خود مبنی بر مخالفت با تخریب بنا، در نامه‌ای خطاب به قالیباف بر ممنوعیت و توقف عملیات اجرایی در کاخ ثابت پاسال بر اساس پیگیری معاونت امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری، خواستار ارایه گزارش وضعیت ملک مزبور در اسرع وقت به دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران شد که البته براساس لحن این نامه به نوعی می توان آن را پایانی بر اظهارات عجیب و غریب این روزها مبنی بر تبدیل مجموعه به مسجد، هتل و مجتمع تجاری دانست.

در نامه معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی به شهردار تهران آمده است: پیرو نامه شماره  ۳۰۰ / ۳۷۰۴۶ (سوابق پیوست)، مورخ ۹۴.۷.۶ در مورد ضرورت توقف عملیات اجرایی در سایت خانه تاریخی موسوم به کاخ ثابت پاسال واقع در خیابان آفریقا، خواهشمند است دستور فرمایید ضمن صدور دستور توقف هرگونه اقدامات رویه ای و اجرایی، گزارش وضعیت این ملک، شامل احکام طرح تفصیلی، دستور نقشه، مجوزها و مدارک مربوطه که تاکنون صادر و یا درخواست شده است را در اسرع وقت جهت بررسی به دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ارسال نمایند.

در این رابطه نظر به پیگیری معاونت محترم امور ویژه دفتر مقام معظم رهبری و ضرورت ارائه گزارش اقدامات مربوطه در راستای حفظ آثار طبیعی تاریخی شهر تهران، همچنین حسب اختیارات نظارتی دبیرخانه شورای‌عالی شهرسازی و معماری، بدیهی است  از تاریخ صدور این نامه تا زمان تعیین‌تکلیف این ملک هر اقدامی که زمینه تخریب این خانه ارزشمند را فراهم نماید، ممنوع است.

وعده یک ماهه برای پایان کشمکش­‌ها

در گزارش قبل، فرهاد نظری، مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی درپاسخ به اینکه برای ثبت خانه ثبات پاسال تاکنون چه اقداماتی صورت گرفته است، پاسخ کوتاه اما امیدوارکننده ای داده و گفته بود: ما به پرونده این بنا ورود کرده‌ایم، نامه و اخطار هم داده‌ایم و فرایند ثبت درحال طی شدن است و به زودی به صورت رسمی به عنوان یک اثر ملی ثبت می‌شود.

این بار اما نظری  از اظهارنظرهای جدید تبدیل خانه به مسجد، هتل و مجتمع تجاری اظهار بی‌اطلاعی کرد اما با اشاره به پیگیری‌های شورای‌عالی معماری و شهرسازی تصریح کرد: ما هم در حال پیگیری هستیم و بر اساس وظایف قانونی که یکی از آنها شناسایی و ثبت آثار فرهنگی است، ثبت این خانه در دستور کار ما قرار دارد.

وی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید ثبت این خانه تا چه زمانی محقق شود؟ گفت: من فکر می‌کنم به زودی می‌توانیم نتیجه کارهایمان را اعلام کنیم و این پروسه خیلی طولانی نخواهد بود و چه بسا کمتر از یک ماه دیگر به نتیجه برسیم.

در این میان پیگیری‌های دو نهاد دولتی بارقه‌های امیدی از بهبود وضعیت این خانه روشن کرده است و می توان امیدوار بود که همیشه اعتقادات قدیمی‌ها صحت ندارد و پیشانی ­­نوشت را می‌توان تغییر داد و حتی چه بسا گفت: همیشه تاریک‌ترین ساعات شب درست ساعات قبل از طلوع خورشید است.