قدمت این هنر زیبا و اصیل شیرازی ، به بیش از ۱۰ قرن قبل می رسد و منبر خاتم کاری مسجد جامع عتیق قدمتی بیش از هزار سال دارد که شاهد این ادعا است .
هرچند که این هنر در شیراز و دیگر شهرستان های فارس همچنان رونق دارد و با استقبال هنرمندان مواجه است و از سویی گردشگران داخلی و خارجی هم ترجیح می دهند این محصول دست ساز را از هنرمندان فارسی خریداری کنند اما به اعتقاد تنی چند از کارشناسان خطر فراموشی، این هنر را تهدید می کند زیرا کپی کاری از این محصول افزایش یافته است و در اکثر فروشگاه های معتبر نیز خاتم دیگر شهرها و کشورها به نام شهر شیراز به فروش می رسد.
در این رابطه حیدرعلی زاهدیان نژاد معاون صنایع دستی و هنرها ی سنتی فارس بر لزوم معرفی هرچه بیشتر این هنر اصیل در شیراز تاکید کرد و از راه اندازی موزه تخصصی خاتم خبر داد و به خبرنگار ما گفت: به زودی در شهر شیراز موزه خاتم راه اندازی می شود تا از صفر تا صد این هنر دستساز و اصیل شیرازی به عموم علاقه مندان به ویژه گردشگران معرفی شود. به گفته وی با توجه به اینکه ثبت جغرافیایی خاتم شیراز در مرحله نهایی است و قرار است شیراز نیز به شهر ملی و بعد هم جهانی خاتم معرفی شود از این رو یک سری زیر ساختها لازم است که ایجاد موزه یکی از این زیر ساختهاست.
زاهدیان نژاد اضافه کرد:هم اکنون در حال جانمایی و بررسی مکانی برای ایجاد این موزه تخصصی هستیم . وی افزود: بی شک این اقدام با همکاری پیشکسوتان و هنرمندان این محصول دست ساز اصیل شیرازی امکان پذیر می باشد.
معاون صنایع دستی و هنرها ی سنتی فارس ادامه داد: طبقپیش بینی های صورت گرفته در این موزه تخصصی ابزار آلات قدیمی و همچنین محصولات خاتم و عکس های قدیمی مربوط به استاد کاران و هنرمندان و حتی دست سازهای آنها در معرض دید عموم قرار می گیرد.
وی بر لزوم گشایش این موزه تخصصی در شیراز تاکید کرد.به گفته حیدرعلی زاهدیان نژاد معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس عمده گردشگران خارجی با ورود به استان فارس به ویژه شهر شیراز، گلیم و خاتم را به دلیل اصالت و قدمت این هنرها و از سویی هم کم حجم بودن می خرند و با خود به سوغات می برند.
عمده خرید محصولات دست ساز هنرمندان از سوی گردشگران خارجی، خاتم و گلیم شیراز است چرا که این نوع گردشگران به دنبال المان و یا سوغاتی خاصی از مقصد سفرشان به ایران به ویژه منطقه فارس هستند.
وی ادامه داد: از هر فرصتی برای معرفی، عرضه و فروش محصولات دست ساز صنایع دستی باید بهره برد زیرا نه تنها این هنرها اشاعه دهنده اصالت، فرهنگ و هویت یک منطقه است بلکه فروش این محصولات به اقتصاد صنایع دستی و گردشگری استان نیز کمک می کند و بی شک راه اندازی این موزه هم تاثیر به سزایی در این موضوع دارد. بنا بر این گزارش هنر خاتم کاری در ایران ریشه ای کهن دارد. خاتم کاری هنر اکثر شهرهای ایران است، ولی شیراز در این زمینه زبانزد خاص و عام است.
می توان یکی از ارزشمندترین صنایع دستی شیراز را خاتم کاری دانست. علت برتری خاتمهای شیراز تفاوت در مراحل انجام کار است. قدمت این هنر به دوران صفوی باز می گردد و بهترین نمونه آن مسجد جامع عقیق شیراز می باشد.
خاتم سازی نوعی هنر ظریف است، که سطح اشیای چوبی را با مثلث های کوچک به شکل موزائیک می آرایند. مواد اولیه خاتم سازی چوب عاج، استخوان، برنج و طلا است. هر چه دقت و ظرافت این طرحها بیشتر و منظم تر باشد، خاتم مرغوب تر است. فاکتور دیگر تأثیر گذار بر مرغوبیت خاتم کاری، کیفیت مواد اولیه کار است. مرغوب ترین خاتم ها «پره وارو» و «سیم» هستند.
در اسناد تاریخی، خاستگاه خاتم را به شیراز نسبت داده اند، ولی امروزه گردشگران بسیاری این هنر دست ساز را که در شهری چون اصفهان به تولید انبوه می رسد و در بازارهای سراسر کشور عرضه می شود و تبلیغات گستردهای هم پیرامون آن صورت می گیرد متعلق به اصفهان می دانند و خاتم شیراز در این هیاهو گم شده است اما به اعتقاد کارشناسان باید این هنر اصیل به بهترین شکل ممکن و در ابعاد ملی و بینالمللی معرفی شود و شاید یکی از تاثیرگذارترین این تبلیغات عنوان شهر ملی خاتم و سپس شهر جهانی خاتم برای شیراز باشد.به طوری که کسب این عنوان میتواند در حوزه اقتصادی به معرفی و فروش محصولات و دست ساخته ها در سطح ملی و جهانی، تبدیل شدن به برند بینالمللی، جهانی سازی و رونق کسب و کار هنرمندان و صنعتگران منتهی شود.
46
