سال های گذشته پرونده مرمتی این قلعه گشوده شده اما باز هم سرو سامان نگرفته و آن طور که فعالان حوزه میراث فرهنگی معتقدند بسیاری از قسمت های این بنای تاریخی در آستانه تخریب و ریزش قرار دارد؛ اینجا قلعه ایزد خواست است، قلعه ای که کمتر از 200 سال قبل سکونت در آن جریان داشته اما در حال حاضر به مخروبه ای تبدیل شده که برای مرمت و احیای آن به میلیاردها تومان اعتبار نیاز است. گردشگرانی که از سمت شمال به فارس می آیند با نخستین اثر تاریخی - ثبتی که روبه رو می شوند قلعه ایزدخواست است اما به دلایل متعدد این بنا را نمی بینند. بازدید از این قلعه که در دوران ساسانیان ساخته شده در بسته سفرگردشگران قرار ندارد حتی این مجموعه از داشتن حداقل های خدمات رفاهی هم محروم است.
این مجموعه تاریخی شامل کاروانسرا،حمام، قلعه و دیگر تاسیسات اقامتی است که در حال حاضر کارونسرای ایزد خواست برای تغییر کاربری و مرمت به بخش خصوصی سپرده شده و همواره درب آن بسته است و علاقه مندان نمی توانند وارد این بنا شوند.
به گزارش خبرنگار سرویس گردشگری «خبر جنوب» قدمت قلعه ایزدخواست به یک هزار و 700 سال قبل بر می گردد و به عنوان نخستین بنای طبقاتی جهان معروف است اما از وضعیت مطلوبی برخوردارنیست و قسمت‌هایی از بناهای این مجموعه بزرگ تخریب شده و طی سال های گذشته مغفول مانده است . به گفته جعفر پور رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آباده در حال حاضر مطالعه مرمت اضطراری بخش های آسیب دیده قلعه انجام شده است و به زودی مرمت این بنای تاریخی آغاز می شود.
وی با بیان اینکه امسال دو اثر شاخص شهرستان مرمت می شود به خبرنگار « خبر جنوب » گفت: درحال حاضر اعتباری بالغ بر 100 میلیون تومان برای مرمت این قلعه تاریخی و یکصد میلیون تومان نیز برای ایجاد زیر ساخت های گردشگری و رفاهی در این مجموعه در نظر گرفته شده است . رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آباده در ادامه افزود: سال گذشته بالغ بر 150 میلیون تومان نیز صرف مرمت و مطالعات طرح جامع این قلعه شد و بنابر برنامه ریزی های صورت گرفته از این پس این بنای تاریخی اعتبار ملی دارد.
به گفته جعفرپور، ایزدخواست یکی از مکان های شاخص و ارزشمند تاریخی شهرستان است که می تواند به یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری استان تبدیل شود.
وی بر ضرورت تشکیل پایگاه پژوهشی برای این مکان تاریخی تاکید کرد و افزود: بنابر قول مساعد مدیرکل میراث فرهنگی فارس تا آخر امسال پایگاه پژوهشی ایزدخواست راه اندازی خواهد شد که بی شک این اقدام تاثیر به سزایی در نحو مرمت و مراقبت از اثر را به همراه دارد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آباده در بخش دیگری از این گفت و گو هم به مرمت تیمچه صرافیان اشاره کرد و گفت: مرمت این بنا که ششمین بازارچه دائم صنایع دستی کشور است با اعتباری بالغ بر 50 میلیون تومان آغاز می شود.
به گفته جعفرپور قرارداد این پرونده مرمتی با پیمانکار بسته شده و تا یکی دو هفته دیگر مرمت و بهسازی می شود.
بنابر این گزارش سال قبل معاون امور مجلس، حقوقی و استان های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حاشیه بازدیدش از این بنای تاریخی از اختصاص ردیف بودجه ای جداگانه و البته ملی برای مرمت اضطراری این قلعه خبر داد . امید است این بودجه بتواند مشکلات این قلعه را تا حدی حل کند اما به گفته کارشناسان حوزه مرمت این بنا به اعتبارات خاص و میلیاردی نیاز دارد و برای مرمت آن و همچنین تبدیل بنا به یک مقصد گردشگری دست کم به دو میلیارد تومان پول نیاز است.
به گزارش خبرنگار ما قلعه یا دژ ایزدخواست نخستین بنای خشتی چند طبقه دنیا است و پس از ارگ بم، وسیع‌ترین بنای خشتی جهان به‌شمار می‌رود.
ایزدخواست شهری باستانی است و بیشتر جهان‌گردان خارجی در سفرنامه های خود از این شهر و از قلعه ایزدخواست نام برده‌اند.
ایزدخواست که یزدخواست هم خوانده می‌شود، در بخش مرکزی شهرستان آباده در استان فارس واقع شده است.
قدمت قلعه باستانی ایزدخواست به دوره ساسانیان برمی‌گردد. محل آن در ۷ کیلومتری شمال ایزخواست و ۷۵ کیلومتری شمال آباده است. نام‌های دیگری هم دارد، مانند قلعه سرسنگ یا قلعه کهنه.
برای ساخت خانه‌های این قلعه از چوب و گل به‌صورت خشت بهره برده‌اند تا وزن اندکی بر کف قلعه تحمیل کند و به این ترتیب با امکانات حدود ۲ هزار سال پیش، پنج طبقه ساختمان در محدوده‌ای کوچک ساخته شد.
شکوه این قلعه تنها به معماری آن برنمی‌گردد، بلکه محل ساخت آن بسیار هوشمندانه بوده است. دژ ایزدخواست در طول تاریخ فتح نشده و همواره دست‌نیافتنی باقی مانده است. قلعه روی صخره‌ای طبیعی بنا شده و تنها ضلع غربی آن تقریبا با زمین هم‌سطح است.
ورودی قلعه ایزدخواست در ضلع جنوبی قرار دارد. سردر دژ از بین رفته و اکنون با مصالح به‌جا مانده، دوباره بازسازی شده و در چوبی دیگری جای آن را گرفته است. مقابل در ورودی پل متحرکی ساخته شده بود که اکنون اثری از آن نیست، و به‌جای پل متحرک، یک پل معمولی قدیمی می‌بینیم.
از خانه‌های روستایی اطراف دژ ویرانه‌ای باقی مانده است. اگرچه گفته می‌شود تا حدود 170سال پیش دژ ایزدخواست ساکنانی داشته، به‌تدریج به محلی غیرقابل سکونت تبدیل شده است و اکنون ویرانه‌ای بیش نیست.
46
