پس از اینکه آتش نشانی شیراز اقدام به شناسایی مکانهای پرخطر این شهر از نظر احتمال بروز آتش سوزی کرده، مشخص شده که بازار حاجی، اردوبازار، همین طور پاساژهای پیروزی، کاخ نور، مسعود، بحرینی، ایران، بهار و انتظاری همه استعداد این را دارند که تبدیل به پلاسکویی دیگر شوند. این طور که معلوم است، شرایط این بازارها به قدری بحرانی است که در صورت بروز آتش سوزی، حتی آتش نشانان نمیتوانند به گرفتاران آتش امدادرسانی کنند؛ این محدودیت هم البته به خاطر شرایط خود این سازهها است اما افزون بر این بازارهای پرتردد و پر مشتری، برخی بناهای تاریخی و حتی مذهبی هم در خطر آتش سوزی گسترده هستند. این طور که محمد فرخ زاده، مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» میگوید، در بررسی دیروز سازمان آتش نشانی، مشخص شده که بیش از همه موزه پارس، آرامگاه مرتاض علی و بقاع بی بی دختران و شاهداعی ا... در خطر آتشسوزی هستند چرا که به اندازه کافی از تجهیزات مهار آتش در زمان آتش سوزی برخوردار
نیستند. این است که در صورت بروز یک آتش سوزی، جان زائران و گردشگران داخلی و خارجی در این بناها در خطر است.
بی توجهی به هشدارها
شیراز با آتش سوزیهای گسترده بیگانه نیست. در همین یک ماه گذشته دو آتش سوزی گسترده در شیراز رخ داد که اگر امدادرسانی آتش نشانی نبود چه بسا خسارتهای جانی بسیاری به بار می آمد.
در یک مورد، آتش سوزی چند روز پیش به جان یک انبار لاستیک در بولوار نصر افتاد و این خطر وجود داشت که آتش به خانه های مسکونی اطراف گسترش پیدا کند؛ گویا بارها آتش نشانی به مالکان این انبار هشدار داده بود و آنها کاری برای ایمنی انبار نکرده بودند. تا اینکه «بر اثر سهل انگاری» آتش در این انبار زبانه کشید. در مورد دیگر، باز هم آتش سوزی در بولوار نصر یک فروشگاه را به کلی از میان برد؛ البته آن مورد بیش از اینکه آتش سوزی باشد، انفجار بود. این طور که چند روز بعد معلوم شد، آتش سوزی عمدی بود. گویا برخی می خواستند با این آتش سوزی از بیمه خسارت بگیرند که ناخواسته انفجاری به بار آوردند؛ در نهایت یکی از فروشندگان جان خود را از دست داد و دیگری به شدت سوخت. برای این دو اقدام «از سر سهل انگاری» آتش نشانی از جیب عوارض دهندگان و مالیات دهندگان شیرازی به عاملان حادثه امداد رسانی کرد. در این موارد، بخت با مردم
بیگناه یار بود که بلایی به سرشان نیامد ولی این خطر وجود دارد که در بازارها، برخی بقاع و بناهای تاریخی پرتردد فاجعه به بار بیاید.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز می گوید: «همه مکانهای تاریخی شیراز بدون استثنا دچار مشکلات ایمنی هستند. در بررسی روز چهارشنبه ما موارد نبودن ایمنی گسترده در بازار حاجی، اردوبازار، موزه پارس، بی بی دختران، چاه مرتاض علی و شاهداعی ا... دیده شد».
این طور که معلوم است، آتش نشانی در زمان بروز حادثه در بسیاری از این بناها نمیتواند به حادثه دیدگان امدادرسانی کند. برای نمونه در پاساژها و بازارهایی که مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز از آنها نام می برد، عمدتا محصولاتی وجود دارد که به شدت آتش زا هستند و همین وضع در زمان بروز حادثه
میتواند شدت بحران را چند برابر کند؛ حتی بدتر از اتفاقی که در پلاسکو رخ داد. افزون بر این، یک بحران دیگر هم وجود دارد و آن این است که به خاطر اشغال شدن راهروهای این بازارها و پاساژها از این مواد آتش زا، عملا امکان عبور از آتش نشانان گرفته می شود و مردم و فروشندگانی که در این فروشگاه ها گرفتار می شوند هم راه خروج ندارند.
در سازههای تاریخی، شرایط به مراتب بدتر است؛ بازار حاجی و اردوبازار هر دو سقف چوبی دارند که این رویداد عملا باعث میشود سقف بر سر مردم فرو بریزد. در نظر داشته باشیم که موزه پارس هم که در خطر است، یکی از ارزشمندترین سازههای معماری ایران به شمار میرود و آتش سوزی میتواند این اثر ملی را از میان ببرد. فرخ زاده می گوید: «ما انتظار نداریم سازه قدیمی دچار تغییر شود ولی باید تمهیدات و ملاحظات ایمنی را مانند همه کشورهای جهان در آنها پیش بینی کنند تا گردشگران و همین طور زائرانی که بناهای مذهبی همچون بی بی دختران و شاهداعی ا... می روند در امنیت باشند».
از قرار معلوم، عمده ترین مشکلات این بناها، بازارها و پاساژها یکی نداشتن امکانات مهار آتش است و دیگر سیستم برق ناایمن این بناها. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز توضیح می دهد: «این بناها سامانه تراخشک، کپسولهای مهار آتش، محافظ پلکان و طبقات و... ندارند و اساسیترین مشکل اینها، مشکل برق است؛ ضمن اینکه تاکنون بارها به آنها تذکر داده ایم و توجه نکردهاند».
«پلمب می شوید»
پیش از این بناهای دیگری هم در خطر آتش سوزی قرار داشتند. مانند یکی از پاساژهای بزرگ در چهارراه پارامونت که پس از انتشار وضع این مجتمع تجاری در صفحه گزارش «خبرجنوب» مالکان بنا نسبت به ایمن سازی اقدام کردند؛ البته این طور که مسئولان آتش نشانی شیراز می گویند، نه به صورت کامل. پس از انتشار این گزارش بود که شهردار شیراز گفت که «یکی از موانع برخورد شهرداری با چنین مجتمع هایی این است که برخی با این استدلال که تعطیلی چنین مراکزی در شرایط کنونی کسب و کار میتواند بحران آفرین باشد از برخورد با آنها جلوگیری میکنند». درست مشابه همین وضع در پلاسکو رخ داده بود. محمد باقر قالیباف، شهردار تهران، پس از حادثه پلاسکو گفت که «پیش از این نسبت به ناایمنی این بنا هشدار داده بود ولی با این استدلال برخی که 4 هزار نفر در این بنا کار می کنند، شهرداری تهران نتوانست پلاسکو را پلمب کند». به عبارت دیگر، شهرداری تهران به خاطر مصلحت اندیشی قانون را اجرا نکرد و چنین فاجعه ای به بار آمد. اینک اما مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز هشدار میدهد که شهرداری شیراز عزم خود را جزم کرده تا با کمک شهرداریهای مناطق و البته حکم قضایی پاساژهای ناایمن شیراز تعطیل شود. او توضیح میدهد: «اقدام به مستندسازی ایمنی این بناها کرده ایم و اگر مسئولان پاساژها و بازارها نسبت به ایمن سازی آنها اقدام نکنند برای دریافت حکم پلمب به دستگاه قضایی مراجعه کرده و با کمک شهرداری های مناطق آنها را تعطیل می کنیم».
فرخ زاده ادامه میدهد: «البته ما نمی خواهیم اقداماتمان وضع اشتغال را تحت تاثیر قرار دهد ولی با جان مردم نمیتوان بازی کرد به همین خاطر در بحث ایمن سازی با کسی تعارف نداریم و باید به سمت استانداردها برویم. نمیتوان یک بنا را غیراستاندارد نگه داشت تا اشتغال از میان نرود».
آنچه میتواند ابعاد خطر آتش سوزی در شیراز را بهتر توضیح دهد، شمار ماموریتهای آتش نشانی در سال 95 است. پارسال، آتش نشانان شیرازی 14 هزار ماموریت انجام داده اند. فرخ زاده، این شمار ماموریت را نشان دهنده «بیتوجهی به هشدارهای آتش نشانی و سهل انگاری ها میداند».
البته این طور که معلوم است، جز اینکه آتش نشانی از مردم بخواهد تا تامین ایمنی این بناها، از رفت و آمد به آنها خودداری کنند، کاری دیگری نمی توان کرد.
چرا بناهای تاریخی؟
این طور که مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز میگوید، همه بناهای تاریخی شیراز ایمن سازی نشدهاند ولی در عین حال، او دو سازه «موزه پارس» و «چاه مرتاض علی» را نام میبرد که در پروندههای دیروز مشخص شده وضع مناسبی ندارند. این طور که مهدی نجفی، سرپرست امور موزه های فارس به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید، نیاز است که در موزه پارس آتش نشانی های سیار مستقر شود که به خاطر مشکلات اعتباری هنوز این امکان فراهم نشده است؛ او ادامه می دهد: «ما در عین حال توانسته ایم امکانات اولیه را فراهم کنیم. برای نمونه اتفاق افتاده که گرد و خاک به سیستم هشداردهنده رسیده و آتش نشانی خود را به سرعت به محل رسانده است».
سیامک بصیری، کارشناس فنی اداره کل میراث فرهنگی فارس هم به گزارشگر «خبرجنوب» می گوید که بازار حاجی و اردوبازار در اواخر قاجار و پهلوی اول به بازار وکیل الحاق شده اند و ثبت ملی نیستند؛ برای همین شهرداری میتواند نسبت به ایمنسازی آن اقدام کند.
او درباره بنای چاه مرتاض علی هم می گوید: «این بنا، یک بنای سنگی است که در آن چوب به کار نرفته و درها و پنجره های آن هم باز است ولی در عین حال این بنا طی تفاهم نامهای در اختیار شهرداری است و اگر فکر میکنند خطر آتشسوزی وجود دارد خودشان باید تمهیدات لازم را فراهم کنند».
بصیری البته تاکید میکند که آتش سوزی در بازار حاجی و اردوبازار می تواند «فاجعه به بار بیاورد».
آتش در کمین
خانه های مسکونی
آتش سوزی در شیراز یک خطر جدی است. جدای از ایمن نبودن بسیاری از ساختمانها و بناهای تجاری، تاریخی و... یک مشکل دیگر هم وجود دارد و آن مهندسی بسیاری از ساختمان های نوساز است. این ساختمان ها اغلب پله اضطراری ندارند یا اینکه مالکان خود پلههای اضطراری را مسدود کرده اند؛ برای نمونه از این راه پله ها به جای انبار استفاده می کنند. مشکل دیگر کاربرد مواد ساختمانی است که در زمان بروز حوادث، ایمنی کافی ندارند.
این طور که پیش از این مدیرعامل سازمان آتش نشانی شیراز به گزارشگر «خبرجنوب» گفته است، در 80 درصد ساخت و سازها در شیراز سازه ای به نام یونولیت به کار می رود. از یونولیت در سقف استفاده میشود و این سازه نه تنها در زمان آتش سوزی توان مقاومت ندارد بلکه از آن دودی برمیخیزد که به سرعت باعث خفگی افراد حاضر در پیرامون خود میشود.
با این حال نظارت دقیقی هم بر این وضع وجود ندارد. افزون بر این، بسیاری از انبوه سازان، در زمان تکمیل ساختمانهایشان تجهیزات مهار آتش را بر روی ساختمانها نصب
می کنند و پس از اینکه ماموران آتش نشانی از ساختمان بازدید و مجوز بهره برداری برای آنان صادر می شود، برخی انبوه سازان این تجهیزات را جدا
می کنند تا در بناهایی که بعدا می سازند به کار بگیرند؛ در یک کلام با جان خریداران خانهها بازی می کنند.
خطرات دیگری هم هست. برای نمونه بسیاری از افراد، خانه های مسکونی را درست در دل مناطق مسکونی تبدیل به انبار میکنند. بیش از همه موادی چون رنگ، مبلمان، لباس و... خطرناک است که در این خانهها انبار میشود و در زمان بروز آتش سوزی می تواند فاجعه به بار
بیاورد.
عملا بسیاری از دستگاههای ناظر برای مبارزه با این وضع کاری از دستشان برنمیآید مگر اینکه مردم خود به محض مشاهده چنین وضعی گوشی تلفن را برداشته و به شماره 125 آتش نشانی خبر دهند بلکه با چنین وضعی برخورد شود. که اگر چنین نباشد هیچ بعید نیست که امسال و سالهای بعد، ماموران آتش نشانی شیراز ناچار شوند بسیار بیشتر از 14 هزار ماموریت انجام دهند.
البته در نظر داشته باشیم که این 14 هزار ماموریت تنها یک آمار است و از آنان که جان، مال و دارایی خود را در آتش سوزی ها از دست داده و از خانه خود آواره شده اند تصویر دقیقی به دست نمی دهد.
46
