برخی افراد از داروهایی همچون ریتالین برای ارتقا عملکرد شناختی و ذهنی خود استفاده می کنند و تصور می کنند که هیچ ضرر جانبی انها را تهدید نمی کند!
به گزارش جی پلاس، چند سالی است که ریتالین به قرصی معمولی در بین برخی از دانشجوها به ویژه در دوره های امتحانات و کنکور تبدیل شده است. کسانی که این قرص را مصرف می کنند مدعی هستند تمرکز ذهنی و گیرایی آنها را افزایش می دهد! در سال های اخیر بارها موضوع استفاده از داروهایی نظیر ریتالین که محققان آنها را " مواد دارویی تقویت کننده ادارکی" می نامند مورد بررسی و تاکید قرار گرفته اما باز هم استفاده از آن ادامه دارد.
البته این مشکل تنها در کشور ما به چشم نمی خورد بلکه در کشور های پیشرفته و مدعی غربی هم بخشی از جامعه با این مشکل روبرو است. این داروها همان کاری را با ذهن انجام می دهند (برای کوتاه مدت) که ورزاشکاران با دوپینگ با بدن خود انجام می دهند. جالب اینجا است که در اقصا نقاط دنیا افرادی بیشتر از این دارو استفاده می کنند که تحصیل کرده بوده و احتمالا از مشکلات آن هم خبر دارند برای مثال دانشجوها، محققان و متفکرها!
خواننده های نشریه معروف Nature در یک نظر سنجی شرکت کرده اند تا مشخص شود که ۲۰ درصد از آنها از داروهای هوشمند همچون ریتالین استفاده می کنند و حتی میزان مصرف آنها رو به افزایش هم هست! اگر شما هم دانشجو هستید و یا در جایی کار می کنید که دائم نیاز به استفاده از فکر و دهنتان دارید شاید برخی از همکلاسی ها و یا همکاران تان از ریتالین استفاده کنند. استفاده از این داروها از دید اخلاقی هم نادرست است زیرا در واقع نوعی دوپینگ ذهنی در رقابت با دیگرانی که از این دارو استفاده نمی کنند به شمار می رود! البته این موضوع همیشه صدق نمی کند زیرا همیشه اینگونه نیست که استفاده از ریتالین یا داروهای مشابه به کارکرد قوی تر بینجامد.
تحقیقات نشان داده است ریتالین ممکن است حتی کارکرد ذهن برخی افراد را از حالت معمولی هم کمتر کند! در این راستا نگاهی می اندازیم به دو ماده بسیار شناخته شده که چنین کاربردی دارند: متیل فنیدیت و مودافینیل. متیل فنیدیت که نام برند آن همان ریتالین است یک روان گردان است که غلضت انتقال دهنده های عصبی در مغز را افزایش می دهد.
این دارو معمولا برای افرادی تجویز می شود که مشکل ADHD یا اختلال بیش فعالی دارند. در واقع این دارو می تواند بر ارتقای عملکرد مغز چنین افرادی تاثیر مثبت داشته باشد. با این حال هنوز ثابت نشده که ریتالین تاثیر مثبتی بر تقویت قوه توجه و یادگیری در افراد هم دارد یا خیر. نکته جالب این است که افرادی از استفاده ریتالین بهره بیشتری می برند که در حالت عادی مغزشان آنقدر خوب نیست اما افرادی که ذهن آماده ای دارند بهتر است سراغ ریتالین نروند! در واقع ریتالین ذهن چنین افرادی را تضعیف هم می کند به ویژه حافظه کوتاه مدت انها را! مودافینیل که نام تجاری پرویجیل یا الرتک دارد دارویی است که باعث بیداری می شود. هرچند هنوز تاثیر دقیق آن بر ذهن مشخص نیست اما این دارو هم غلضت دوپامین را در مغز افزایش می دهد. اسین دارو برای کسانی ساخته شده که اختلال در خواب دارند. این دارو قوه توجه را افزایش می دهد اما هنوز مشخص نیست تاثیر بر قوه ادراکی و شناختی هم می گذارد یا خیر.
اگر هم تاثیری داشته باشد بسیار کمرنگ است. این دارو در عین حال ممکن است هوش افراد را ماهش دهد. این دارو در درجه نخست میزان خلاقیت و انعطاف در فکر را کاهش می دهد. این دارو هم برای کسانی که خود آمادگی ذهنی خوبی دارند منفی است و مشکل زا می شود. به عبارت دیگر اگر از این داروها استفاده کنید ممکن است کارکرد یک زمینه از ذهن تان برای مدتی کوتاه تقویت شود اما کارکرد چندین زمینه دیگر با اختلال و افول مواجه می شود. و اگر به طور کای آمادگی ذهنی بالایی دارید به هیچ وجه هیچ نفعی از استعمال این داروها نمی برید!
دلیل این موضوع هم این است که برای رسیدن عملکرد ذهن افراد به حداکثر، باید غلضت دوپامین در مغز به سطح بالایی برسد و کسانی که ذهن روشنی دارند غلضت دوپامین در ذهن آنها در حالت معمول همین حداکثر است و استفاده از داروهای تقویتی مثل ریتالین نتیجه عکس دارد. اگر کسانی که ذهن شان عملکرد خوبی هم ندارد از ریتالین زیاد استفاده کنند باز هم با چنین حالتی مواجه می شوند. پیشنهاد می شود به جای استفاده از چنین داروهایی، با یک پیاده روی و یا یک چرت کوتاه عملکرد ذهن تان را به حداکثر برسانید. محققان اثبات کرده اند که ورزش بدنی می تواند حافظه و یادگیری را تقویت کنند.
اگر این ورزش به صورت دائم باشد تاثیر آن هم بیشتر است. همچنین خواب حتی اگرخسته هم نباشید می تواند تاثیر مثبتی بر عملکرد ذهن داشته باشد. خوابیدن می تواند حتی خلاقیت ذهن انسان را هم افزایش دهد. محققان ثاببت کرده اند حتی چرتی به کوتاهی شش دقیقه هم بر عملکرد ذهن تاثیر مثبت دارد. بدون تردید تاثیر داروهای هوشمند حتی در بهترین حالت هم هم از خوابیدن و ورزش مدام بیشتر نخواهد بود، بماند که خواب و ورزش چه تاثیرهای مثبتی در دیگر زمینه های روحی و روانی هم بر افراد دارند! بزرگ ترین مشکل در واقع همین است که افراد انتظار عملکردی بسیار قوی تر از این داروها دارند و اگر برایشان محرض شود که عملکرد یک خواب به موقع یا پیاده روی بیشتر است شاید دیگر تمایلی به خرید آنها به ویژه از طریق بازار سیاه نخواهند داشت! کسانی که این داروها را می خرند به علاوه اطلاعاتی از عوارض جانبی آن هم ندارند.
برگرفته از sciencealert
