بی‌هویتی به‌عنوان یکی از مشکلات جدی تعداد زیادی از حاشیه‌نشینان و مردم سیستان و بلوچستان سبب محرومیت این افراد از حقوق حداقلی شهروندی از جمله یارانه و سهمیه نفت سفید شده و نداشتن این دو، گرما را به رویایی زمستانی برای آنان تبدیل کرده است.
به گزارش ایلنا بهره‌مندی از شناسنامه و هویت ایرانی به عنوان حق حداقلی برخی از هموطنانی است که به دلایل متفاوت تاکنون از این حق محروم مانده‌اند.
مشکل بی‌شناسنامه‌ها در سیستان و بلوچستان صحبت امروز و دیروز نیست مردم این منطقه از اوایل دهه هشتاد بود که به یکباره رشد فرهنگی و اطلاع از قوانین اجتماعی در روستاها و در بین مردم عشایر باعث شد تا آنانی که از سند ماهیتی خود بی خبر بودند به شهرها مهاجرت کنند تا شاید سریع‌تر به هویت یا همان شناسنامه خود برسند.
دور بودن از شهر و نبودن ابزار ارتباطی و عدم وجود امکانات حمل و نقل در گذشته جامعه روستایی و عشایر سیستان و بلوچستان را می‌توان یکی از علل‌های بی‌شناسنامه ماندن مردم بومی دانست.
طبق آمار ارائه شده از سوی دستگاه‌های مسئول مانند ثبت احوال و اطلاعات ارائه شده از سوی مسئولان کشوری و استانی سیستان و بلوچستان بیشترین افراد بی‌شناسنامه را به خود اختصاص داده که بیشتر این افراد در شهرستان زاهدان زندگی می‌کنند.
بیشتر حاشیه‌نشینان سیستان و بلوچستان و بویژه شهرستان زاهدان به دلیل نداشتن شناسنامه از دریافت بسیاری از خدمات محرومند و بعضا به عنوان یک تبعه بیگانه تلقی می‌شوند و مشکلات فراوانی آنان را در زندگی روزمره‌شان همراهی می‌کند .
سیستان و بلوچستان به سبب اقلیم گرم و خشک آن زمستان‌های بسیار سرد و تابستان های طاقت فرسا دارد .
یکی از موضوعاتی که به گفته یکی از مقامات بلند مرتبه کشوری 100 سال عقب ماندگی سیستان و بلوچستان را نسبت به سایر استان های کشور ، نمایان می‌کند وجود کالابرگ های نفت سفید یا همان سهمیه نفت کوپنی در زندگی مردم این استان پهناور است .
حال آنکه افراد بی‌شناسنامه حتی از این مورد هم محروم بوده و بیشتر به علت نداشتن تمکن مالی، سرما را به خرید نفت سفید به قیمت آزاد، ترجیح می‌دهند و زمستان‌های سرد را پشت سر می‌گذارند.
تعداد زیادی از افراد بی شناسنامه شهرستان زاهدان در حاشیه شهر زندگی می کنند ازین رو برای درک شرایطی که فقط سخن از آن شنیده‌ایم راهی همت آباد زاهدان شدم ، جایی که کوچه پس کوچه‌های مخروبه ،خانه‌های خشت و گلی ، زندگی بر قله یک کوه و خانه های بدون در و دیوار به استقبال آمدند.
بی شناسنامه‌ها محروم از سهمیه نفت سفید
سر صحبت با زنی که ۴ فرزند و همسری بیکار دارد ،باز می شود. وی می گوید : "همسرم ایرانی است اما شناسنامه ندارد و این موضوع باعث شد که فرزندانمان هم بی شناسنامه باشند ، ما شناسنامه نداریم و به ما کوپن نفت هم نمی دهند و مجبوریم به سختی نفت تهیه کنیم و خانه را گرم کنیم ،اگر نفت گیرمان نیاید به اجبار سرما را تحمل می‌کنیم "
یکی دیگر از زنان همت آباد، با بیان این موضوع که ما راه درآمدی نداریم ، می افزاید:" ما از یارانه محروم هستیم و با کارهای خدماتی خرج زندگی خود و فرزندانم را می دهم."
افراد بی شناسنامه در سیستان و بلوچستان به دو گروه تقسیم می شوند؛ افرادی که بی شناسنامه بودن را از خانواده خود به ارث برده اند و نسل به نسل بی شناسنامه مانده اند و افرادی که به علت زندگی عشایری و سکونت در نقاط دور دست ، یا نیازی به شناسنامه نداشته اند و یا اقدامی برای دریافت شناسنامه نکرده اند .
حال این معضل بی‌هویتی باعث شده این افراد از دریافت بسیاری از خدمات از جمله دریافت یارانه که امید بسیاری از زنان بی سرپرست و بد سرپرست خانوار‌ها در این روزهای استان است، محروم بمانند .
گل بی بی، یکی دیگر از ساکنان همت‌آباد که همسرش سالهاست در زندان به سر می‌برد، می گوید: "من شناسنامه دارم اما همسر و فرزاندنم شناسنامه ندارند ، ما کوپن نفت نداریم و چون درآمدی هم نداریم نمی‌توانیم نفت بخریم و در فصل زمستان اکثرا گرفتار بیماری سرماخوردگی هستیم."
یکی دیگر از ساکنان می گوید :"همسرم سالهاست فوت شده و فرزندانم هم شناسنامه دارند ،بارها برای دریافت کوپن نفت مراجعه کرده‌ام اما جوابی نگرفتم و به اجبار زمستان را با خرید نفت آزاد آن هم بشکه‌ای 250 هزارتومان که فقط گرمای 15 روز خانه ما را تامین می‌کند،پشت سر می گذاریم."
اکثر افراد بی شناسنامه ساکن در حاشیه شهر زاهدان در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می کنند و هزینه‌های سرسام آور زندگی زنان و مردان این خانواده‌ها را از پای در آورده است.
افرادی که برای دریافت شناسنامه اقدام کرده و گواهی موقت هویتی دریافت کرده اند، بعضی از خدمات را دریافت می کنند اما دیگر افراد بی شناسنامه در سیلی از بی توجهی و محرومیت از حقوق حداقلی شهروندی به سر می برند.
تقسیم نفت مازاد بر نیاز مردم بین بی‌شناسنامه‌ها
نماینده مردم زاهدان در مجلس شورای اسلامی ، در گفت و گو با خبرنگار ایلنا در این مورد می گوید: بیشترین تعداد افراد بی شناسنامه در استان سیستان و بلوچستان و در شهرستان زاهدان زندگی می کنند که تعداد این افراد بین 20 تا 50 هزار نفر است.
علیم یارمحمدی می افزاید: تا زمان تعیین تکلیف افراد بی شناسنامه ، باید با آنان مانند یک هموطن برخورد شده و پیگیری بسته های حمایتی برای این افراد در دستور کار دستگاه های دولتی قرار گیرد.
یارمحمدی معتقد است که سهمیه نفت اختصاص یافته به سیستان و بلوچستان در سال 96 مطلوب بوده و مرحله توزیع آغاز شده است.
به گفته نماینده مردم زاهدان با توجه به سهمیه نفت مناسبی که به استان اختصاص یافته این میزان نفت مازاد بر نیاز مردم بوده می تواند میان افراد بی شناسنامه ای که مشخص شده هستند توزیع شود.
به گواه یارمحمدی دستگاه های متولی تاکنون نتوانسته اند اقدام موثری برای رهایی افراد بی شناسنامه در سیستان و بلوچستان از وضعیت نابسمان بی نفتی در فصل زمستان انجام دهند.
قطع امید بی شناسنامه ها از دریافت نفت سفید
در حالی‌که نماینده مردم زاهدان از اختصاص سهمیه نفت خوب به سیستان و بلوچستان سخن می‌گوید و چراغ امید را برای نفت رسانی احتمالی به افراد بی شناسنامه استان در زمستان در دل‌ها روشن می‌کند فرماندار سراوان در گفت و گو با خبرنگار ایلنا از مشکلات سوخت رسانی در شهرستان سراوان سخن می گوید و معتقد است سهمیه نفت این شهرستان در سال‌جاری بی دلیل کاهش یافته است.
درویش نارویی ضمن اشاره به اینکه سراوان با مشکل کمبود نفت مواجه است، می گوید:" با وجود کاهش سهمیه نفت سراوان افراد شناسنامه دار این شهرستان هم با کمبود نفت مواجهند چه برسد به افراد بی شناسنامه."
وی می افزاید: مدیر شرکت نفت استان در قبال مشکلات کمبود نفت سراوان پاسخگو نیست و مردم این شهرستان در سرمای زمستان با توزیع ناعادلانه مواجهند.
با توجه به گفته‌های فرماندار سراوان ، افراد بی شناسنامه سراوان هم امیدی به دریافت نفت نداشته و به ناچار سرما را تحمل می کنند از این رو باید دید با وجود سهمیه نفت تعلق گرفته به استان چرا مردم شهرستان سراوان و برخی از نقاط استان با مشکلات کمبود نفت مواجهند؟
خبرنگار ایلنا تماس‌های فراوانی با مدیر شرکت ملی پخش فراورده های نفتی سیستان و بلوچستان برای آگاهی از وضعیت و مشکلات توزیع نفت در بین مردم استان داشته اما تاکنون موفق به دریافت پاسخ از سوی مدیر عامل این شرکت نشده و در صورت پاسخگویی اظهارات وی در خبرگزاری ایلنا درج خواهد شد.
گزارش: فائقه راغی
