در این مطلب آمده است: محرم دیگری رسید تا دل ها دوباره به یاد حسین(ع) رخت عزا به تن کنند، شور حسینی کوچه ها و خیابان ها را فرا گیرد و صدای یا حسین (ع)، از هر سویی به گوش رسد. بیرق های مشکی در معابر و مساجد برافراشته شد و بسیاری سیاه پوش شدند تا مردم دیار نخل و آفتاب آیین های کهن رایج محرم را در جای جای این خطه برپا کنند و در سوگ سرور و سالار شهیدان اشک بریزند، هر چند در این میان بسیاری از رسوم تحت تاثیر تحولات قرار گرفته است اما همچنان شور حسینی در این دیار جلوه ای دیگر دارد.
توجه به دین در هزاره های قبل از میلاد
یک کارشناس مردم شناسی به خبرنگار ما می گوید: سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از با سابقه ترین استان های کشور در حوزه دین و شریعت قلمداد می شود، سابقه یکتا پرستی و اعتقادهای آیینی و دینی به هزاره های قبل از میلاد بر می گردد، پژوهش های باستان شناسی در شهر سوخته به ویژه در گورستان آن نشان می دهد مردمی که در این دیار زندگی می کردند اعتقاد به زندگی پس از مرگ و معاد داشتند. «ابراهیمی» ادامه می دهد: اشیا و ابزار فرهنگی که در این سایت و دیگر آثار پیش از تاریخ به ویژه محوطه اسپیدژ بمپور در بلوچستان کشف شده است نشان می دهد که موضوع دین را در هزاره های قبل از میلاد داشته ایم، با ورود اسلام، مردم این دیار، اولین قومی بودند که وقتی حقانیت دین مبین اسلام را دیدند بدون خون ریزی به اسلام گرایش پیدا کردند و اعتقاد به ولایت و ائمه اطهار (ع) در دل و جانشان ریشه کرد به گونه ای که در تاریخ قید شده است، سیستانی ها اولین قومی بودند که به خونخواهی سرور و سالار شهیدان در سال های اول قیام کردند و حاکم وقت را بیرون راندند. بعدها باب ولایت به شکلی باز شد که این منطقه را دارالولایه نام گذاری کردند. در بلوچستان هم مردم به یکتاپرستی، خداوند و ائمه (ع) اعتقاد داشتند و تعصبات قومی و مذهبی زیادی را در این منطقه شاهد هستیم. به گفته وی، در حوزه آیین های مذهبی در طول ایام مذهبی از جمله رمضان، محرم و صفر، مردم آیین های مختلفی را انجام می دادند و اکنون نیز همچنان به آن می پردازند. در این استان بقعه ها و آرامگاه های زیادی داریم که نشان دهنده اعتقاد آن ها به ائمه (ع) است، نکته جالب این که در منطقه بلوچستان از جمله خاش، کنارک و چابهار، بقعه ها و آرامگاه هایی از سادات تشیع داریم از جمله آرامگاه میر حسن و خواجه غلام رسول که زائران تسنن هم به آن اعتقاد دارند و به زیارت می روند، آرامگاه خواجه غلطان نیز که سنی مذهب بود در منطقه سیستان واقع شده است که اهل تشیع هم اعتقاد زیای به این زیارتگاه دارند.
برنامه ریزی ها قبل از محرم
وی با اشاره به آداب و رسوم ماه محرم در استان اضافه می کند: قبل از آغاز محرم بر اساس اعتقاد مردم برخی برنامه ها شروع می شود. بزرگان فامیل دور هم جمع می شوند و برای محرم برنامه ریزی می کنند، آیین های محلی برای آقایان و بانوان جداست و خانم ها نقش مشارکتی ویژه ای در برگزاری برنامه های این ایام در دو منطقه سیستان و بلوچستان دارند. تهیه لباس های عزاداری و بیرق ها بر عهده بانوان است که قبل از ماه محرم آماده می شود، در قدیم شال بافی، پارچه بافی سیاه و آماده کردن خیمه ها نیز توسط خانم ها انجام می شد. وی تصریح می کند: سیاه پوشی معابر، خانه ها و تکایا در محرم انجام می شد، آماده کردن کتابچه های قدیمی مداحی که از گذشته های دور به عنوان میراث فرهنگی از اجداد در هر دو منطقه به یادگار مانده است و جزو ادبیات شفاهی و میراث معنوی قلمداد می شود و در مناطق مختلف متفاوت است نیز اقدام دیگری است که مردم استان در این ایام به آن می پرداختند. ابزار آلات ویژه عزاداری و تعزیه هم آماده می شد، در قدیم از علم، زنجیر، طبل و دهل استفاده و در ایام قبل از محرم مهیا می شد. به گفته وی، «تعزیه خوانی» یکی از آیین ها و نمادهای محرم بود که در روزهای مختلف انجام و ابزار آلات خاص محرم توسط افراد ویژه نگهداری می شد، «گلدسته گردانی» و «مشعل گردانی» در شب اول محرم در مساجد بزرگ شهر و روستا انجام می شد و مردم با چاوشی به استقبال ماه محرم می رفتند. آن ها مشعلی را روشن می کردند و در میدان وسط روستا آن را بر می افراشتند که تا پایان عزاداری ها روشن بود.
هر روز به نام یک شهید
ابراهیمی می گوید: عزاداری ها به چند شکل انجام و نوحه خوانی در دسته های مختلف اجرا و سینه زنی و زنجیر هم در مناطق مختلف انجام می شد، ایام محرم هر روز به نام یکی از شهیدان بود، مداحی و روضه ای که خوانده می شد متناسب با نام گذاری آن روز و شهید بود. بانوان هم در این ایام که در بلوچستان هم دیده می شد مراسم روضه خوانی برگزار می کردند، آن ها در روز با دعوت از آشنایان و همسایه ها روضه حضرت زهرا (س)، حضرت زینب (س) و حضرت رقیه (س) را برگزار می کردند و دیگران هم در این امر مشارکت داشتند. این کارشناس با اشاره به نذوراتی که در این ایام توزیع می شد اظهار می کند: در آداب مردم سیستان و بلوچستان نذر و نیاز زیاد داریم، از جمله نذر بی بی سه شنبه، نذر بی بی تندوری، نذر حضرت ابوالفضل (ع) و ... که در ایام محرم به شکل های مختلفی در مراسم مداحی و سینه زنی انجام می شد، در این باره مردم در برگزاری مراسم کمک کرده یا با پخت غذای محلی مانند غلور، حلیم، آبگوشت، پلو و شله زرد آن را در میان عزادارن توزیع می کردند. وی می افزاید: در روزهای تاسوعا و عاشورا مردم در روستاها در دسته ها و مساجد مختلف شرکت می کردند و هر دسته به نام مسجد محله شان نام گذاری می شد، آن ها در این روزها بر مزار شهدا و درگذشتگان می رفتند و در آن مکان یا مسجد جامع شهر عزاداری می کردند و عرض ارادت خود را به ساحت مقدس امام حسین (ع) نشان می دادند. پخت غلور محلی در این روز انجام می شد که مورد توجه و اقبال مردم این دیار بود، این نوع حلیم به ویژه در روز تاسوعا، عاشورا، اربعین و رحلت پیامبر اکرم (ص) طبخ و میان مردم توزیع می شد.
رمز ماندگاری آیین های مذهبی
این کارشناس مردم شناسی بیان می کند: محرم و ذکر امام حسین (ع) رمز ماندگاری آیین های مذهبی در استان است که ریشه در دل و جان مردم دارد، با گذر زمان کلیات این آیین ها تغییر نکرده و به قوت خود باقی مانده است و اجرا می شود، اما در جزئیات آن به دلیل شکل زندگی مردم تغییراتی را شاهد هستیم و سنت، جای خود را به مدرنیته داده است، تکنولوژی، ماشینی شدن زندگی ها و فضای مجازی سبب شده است که شکل اجرا تغییر کند، مداحی های گذشته و سنتی که در دفترچه ها و ادبیات شفاهی بود، تغییر کرده و متناسب با سلیقه مخاطب است. به گفته وی، نوحه های قدیمی را نداریم، شکل مداحی ها تغییر کرده است به گونه ای که در گذشته با حضور قوی تر بزرگان و ریش سفیدان انجام می شد، اما در زمان کنونی جوان ترها حضور پر رنگ تری دارند، تکنولوژی به سراغ تعزیه خوانی آمده است و از انواع سیستم های صوتی و تصویری در این آیین استفاده می شود و شکل اجرا به روز شده است. نوع مداحی ها تغییر کرده اما شکل کلی سینه زنی و زنجیر زنی به قوت خود باقی است.
8006**3213
انتهای پیام توجه به دین در هزاره های قبل از میلاد
یک کارشناس مردم شناسی به خبرنگار ما می گوید: سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از با سابقه ترین استان های کشور در حوزه دین و شریعت قلمداد می شود، سابقه یکتا پرستی و اعتقادهای آیینی و دینی به هزاره های قبل از میلاد بر می گردد، پژوهش های باستان شناسی در شهر سوخته به ویژه در گورستان آن نشان می دهد مردمی که در این دیار زندگی می کردند اعتقاد به زندگی پس از مرگ و معاد داشتند. «ابراهیمی» ادامه می دهد: اشیا و ابزار فرهنگی که در این سایت و دیگر آثار پیش از تاریخ به ویژه محوطه اسپیدژ بمپور در بلوچستان کشف شده است نشان می دهد که موضوع دین را در هزاره های قبل از میلاد داشته ایم، با ورود اسلام، مردم این دیار، اولین قومی بودند که وقتی حقانیت دین مبین اسلام را دیدند بدون خون ریزی به اسلام گرایش پیدا کردند و اعتقاد به ولایت و ائمه اطهار (ع) در دل و جانشان ریشه کرد به گونه ای که در تاریخ قید شده است، سیستانی ها اولین قومی بودند که به خونخواهی سرور و سالار شهیدان در سال های اول قیام کردند و حاکم وقت را بیرون راندند. بعدها باب ولایت به شکلی باز شد که این منطقه را دارالولایه نام گذاری کردند. در بلوچستان هم مردم به یکتاپرستی، خداوند و ائمه (ع) اعتقاد داشتند و تعصبات قومی و مذهبی زیادی را در این منطقه شاهد هستیم. به گفته وی، در حوزه آیین های مذهبی در طول ایام مذهبی از جمله رمضان، محرم و صفر، مردم آیین های مختلفی را انجام می دادند و اکنون نیز همچنان به آن می پردازند. در این استان بقعه ها و آرامگاه های زیادی داریم که نشان دهنده اعتقاد آن ها به ائمه (ع) است، نکته جالب این که در منطقه بلوچستان از جمله خاش، کنارک و چابهار، بقعه ها و آرامگاه هایی از سادات تشیع داریم از جمله آرامگاه میر حسن و خواجه غلام رسول که زائران تسنن هم به آن اعتقاد دارند و به زیارت می روند، آرامگاه خواجه غلطان نیز که سنی مذهب بود در منطقه سیستان واقع شده است که اهل تشیع هم اعتقاد زیای به این زیارتگاه دارند.
برنامه ریزی ها قبل از محرم
وی با اشاره به آداب و رسوم ماه محرم در استان اضافه می کند: قبل از آغاز محرم بر اساس اعتقاد مردم برخی برنامه ها شروع می شود. بزرگان فامیل دور هم جمع می شوند و برای محرم برنامه ریزی می کنند، آیین های محلی برای آقایان و بانوان جداست و خانم ها نقش مشارکتی ویژه ای در برگزاری برنامه های این ایام در دو منطقه سیستان و بلوچستان دارند. تهیه لباس های عزاداری و بیرق ها بر عهده بانوان است که قبل از ماه محرم آماده می شود، در قدیم شال بافی، پارچه بافی سیاه و آماده کردن خیمه ها نیز توسط خانم ها انجام می شد. وی تصریح می کند: سیاه پوشی معابر، خانه ها و تکایا در محرم انجام می شد، آماده کردن کتابچه های قدیمی مداحی که از گذشته های دور به عنوان میراث فرهنگی از اجداد در هر دو منطقه به یادگار مانده است و جزو ادبیات شفاهی و میراث معنوی قلمداد می شود و در مناطق مختلف متفاوت است نیز اقدام دیگری است که مردم استان در این ایام به آن می پرداختند. ابزار آلات ویژه عزاداری و تعزیه هم آماده می شد، در قدیم از علم، زنجیر، طبل و دهل استفاده و در ایام قبل از محرم مهیا می شد. به گفته وی، «تعزیه خوانی» یکی از آیین ها و نمادهای محرم بود که در روزهای مختلف انجام و ابزار آلات خاص محرم توسط افراد ویژه نگهداری می شد، «گلدسته گردانی» و «مشعل گردانی» در شب اول محرم در مساجد بزرگ شهر و روستا انجام می شد و مردم با چاوشی به استقبال ماه محرم می رفتند. آن ها مشعلی را روشن می کردند و در میدان وسط روستا آن را بر می افراشتند که تا پایان عزاداری ها روشن بود.
هر روز به نام یک شهید
ابراهیمی می گوید: عزاداری ها به چند شکل انجام و نوحه خوانی در دسته های مختلف اجرا و سینه زنی و زنجیر هم در مناطق مختلف انجام می شد، ایام محرم هر روز به نام یکی از شهیدان بود، مداحی و روضه ای که خوانده می شد متناسب با نام گذاری آن روز و شهید بود. بانوان هم در این ایام که در بلوچستان هم دیده می شد مراسم روضه خوانی برگزار می کردند، آن ها در روز با دعوت از آشنایان و همسایه ها روضه حضرت زهرا (س)، حضرت زینب (س) و حضرت رقیه (س) را برگزار می کردند و دیگران هم در این امر مشارکت داشتند. این کارشناس با اشاره به نذوراتی که در این ایام توزیع می شد اظهار می کند: در آداب مردم سیستان و بلوچستان نذر و نیاز زیاد داریم، از جمله نذر بی بی سه شنبه، نذر بی بی تندوری، نذر حضرت ابوالفضل (ع) و ... که در ایام محرم به شکل های مختلفی در مراسم مداحی و سینه زنی انجام می شد، در این باره مردم در برگزاری مراسم کمک کرده یا با پخت غذای محلی مانند غلور، حلیم، آبگوشت، پلو و شله زرد آن را در میان عزادارن توزیع می کردند. وی می افزاید: در روزهای تاسوعا و عاشورا مردم در روستاها در دسته ها و مساجد مختلف شرکت می کردند و هر دسته به نام مسجد محله شان نام گذاری می شد، آن ها در این روزها بر مزار شهدا و درگذشتگان می رفتند و در آن مکان یا مسجد جامع شهر عزاداری می کردند و عرض ارادت خود را به ساحت مقدس امام حسین (ع) نشان می دادند. پخت غلور محلی در این روز انجام می شد که مورد توجه و اقبال مردم این دیار بود، این نوع حلیم به ویژه در روز تاسوعا، عاشورا، اربعین و رحلت پیامبر اکرم (ص) طبخ و میان مردم توزیع می شد.
رمز ماندگاری آیین های مذهبی
این کارشناس مردم شناسی بیان می کند: محرم و ذکر امام حسین (ع) رمز ماندگاری آیین های مذهبی در استان است که ریشه در دل و جان مردم دارد، با گذر زمان کلیات این آیین ها تغییر نکرده و به قوت خود باقی مانده است و اجرا می شود، اما در جزئیات آن به دلیل شکل زندگی مردم تغییراتی را شاهد هستیم و سنت، جای خود را به مدرنیته داده است، تکنولوژی، ماشینی شدن زندگی ها و فضای مجازی سبب شده است که شکل اجرا تغییر کند، مداحی های گذشته و سنتی که در دفترچه ها و ادبیات شفاهی بود، تغییر کرده و متناسب با سلیقه مخاطب است. به گفته وی، نوحه های قدیمی را نداریم، شکل مداحی ها تغییر کرده است به گونه ای که در گذشته با حضور قوی تر بزرگان و ریش سفیدان انجام می شد، اما در زمان کنونی جوان ترها حضور پر رنگ تری دارند، تکنولوژی به سراغ تعزیه خوانی آمده است و از انواع سیستم های صوتی و تصویری در این آیین استفاده می شود و شکل اجرا به روز شده است. نوع مداحی ها تغییر کرده اما شکل کلی سینه زنی و زنجیر زنی به قوت خود باقی است.
8006**3213
کپی شد
