سمینار «مبانی نظری و سیره عملی شهید آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی» به مناسبت چهل و ششمین سالگرد شهادت ایشان با حضور حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی و با سخنرانی حضرات آیات اختری و ایازی در حرم مطهر امام خمینی(س) برگزار شد.
سمینار «مبانی نظری و سیره عملی شهید آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی» به مناسبت چهل و ششمین سالگرد شهادت ایشان، روز چهارشنبه در حرم مطهر امام خمینی(س) برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، حجت الاسلام و المسلمین محمدحسن اختری طی سخنانی در این مراسم، آیت‌الله حاج سیدمصطفی خمینی را یکی از شخصیت‌های بزرگ تاریخ انقلاب دانست و گفت: حقیقتا مرحوم حاج سیدمصطفی خمینی غریب واقع شده‌اند و از شخصیت ایشان آن گونه که باید سخن گفته نشده و در میان بسیاری از افراد به خصوص در نسل‌های فعلی و دوره‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شاید خیلی کم ایشان را بشناسند و یا اطلاعاتی از ایشان نداشته باشند. لذا برگزاری این همایش و بلکه همایش‌های بزرگ و مردمی که شخصیت‌ها، دانشمندان و فرهیختگان مختلف حضور داشته باشند، کار بسیار پر اهمیتی است و واقعا جای تقدیر و تشکر دارد. البته هر سال در حوزه علمیه و بعضی مؤسسات برنامه‌هایی را برگزار کرده‌اند، اما به صورت برنامه‌های عمومی و حتی از صدا و سیما انتظار می‌رود که در این امر بیشتر کوشش و تلاش کنند.
رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، افزود: آیات زیادی در قرآن کریم نسبت به علما و شخصیت علما وارد شده و من آیه شریفه‌ای را انتخاب کرده‌ام که نسبت به ایشان خیلی تطابق واضح دارد. «الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ ۚ وَأُولَٰئِکَ هُمُ الْفَائِزُونَ. یُبَشِّرُهُمۡ رَبُّهُم بِرَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَرِضۡوَٰنٖ وَجَنَّـٰتٖ لَّهُمۡ فِیهَا نَعِیمٞ مُّقِیمٌ». حرکتی که خداوند متعال از اول تا آخر این آیه شریفه اشاره فرموده را طبق همین آیه شریفه پیموده‌اند؛ ایشان یک شخصیت علمی، فقیه، مفسر، فیلسوف، اصولی و یک عارف به تمام معنا بود.
وی اظهار داشت: من حدود پنج سال محضر ایشان را درک کرده‌ام و در خدمت‌شان بوده‌ام؛ گرچه به عنوان شاگرد خدمت‌شان تلمذ نکرده‌ام اما در ارتباط با انقلاب در محضرشان بوده‌ام و از نزدیک با سلوک، اخلاق و طبیعت خلق پسندیده ایشان آشنا هستم. یک انسان بسیار متواضع و فروتن، در عین حال که یک عالم بسیار متفکر، دانشمند و عمیق بود. شاید این مربوط به دورانی باشد که درس فلسفه پیش مرحوم آیت‌الله سیدرضا صدر مشغول بودند که ایشان با یکی از هم‌شاگردی‌هایش مشغول مباحثه بودند و یکی از علما و مجتهدین می‌خواست به مباحثه بیاید و قبولش نکردند؛ گفتند او نمی‌تواند و در حد ما نیست. واقعا یک انسان متفکر، عمیق و روشن بودند.
اختری تصریح کرد: تفسیر قرآن ایشان را نگاه کنید، واقعا فکر بسیار عمیق ایشان در مسائل و برنامه‌های فقهی، اصولی و مبانی اسلامی و عرفانی را درک می‌کنید. در عرفان یک انسان بسیار عارف و ناشناخته بود و حالات خاصی برای خودش داشت. در یک مسأله‌ای در محضر امام دوستان از من درخواست کردند که یک چیزی را از ایشان درخواست کنم. به ایشان گفتن وضعیت فلان طلبه این طور است و از امام بخواهید کمکی به او داشته باشد؛ به من فرمودند خودت بگو و من بگویم، نمیدهد.
وی یادآور شد: همه شئون و قضایای حضرت امام اداره به نام و در دست خودش بود. ایشان با دوستان و آشنایانی که داشت و کارهایی که انجام می‌داد، در مسأله عرفان و معرفت به خداوند متعال و ارتباطات با اهل بیت(ع) شاهد قضایای بسیاری در دوران زندگی ایشان بودیم. اینها چیزهایی است که در زندگی ایشان وجود دارد و باید بررسی و بیان شود. اما جهتی که بیش از هرچیز می‌تواند ایشان را به ما بنمایاند، مسأله «جهاد» است. ایشان یکی از استوانه‌های مبارزات و انقلاب اسلامی بودند.
رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، ادامه داد: از همان آغاز که حضرت امام در قم حرکت را آغاز کردند بیانیه‌ها، تلگراف‌ها، جلسات و پیام‌هایشان نزدیک‌ترین فرد در خدمت امام مرحوم حاج آقا مصطفی بودند و تمام کارها را ایشان پیگیری می‌کرد. بعد از 15 خرداد امام دو ماه در زندان و هفت ماه تحت نظر بودند. در این دوره که حرکت پیش می‌رفت، هدایت و رهبری و پیگیری حرکت انقلاب را ایشان انجام می‌داد و همچنین همراه امام به ترکیه تبعید شدند و در محضر امام بودند. وقتی هم که وارد نجف اشرف شدند، همین جور حرکت انقلاب را دنبال می‌کرد و بازوی اجرایی حضرت امام در تمام حرکت‌های انقلاب بود.
وی با اشاره به اینکه مجموعه‌ای از طلبه‌ها در کنار ایشان کارها را دنبال می‌کردند، اظهار داشت: بیانیه‌های امام در مناسبت‌های مختلف از جمله جنگ تجاوزکارانه اسرائیل علیه کشورهای عربی به دست پرتوان و افکار ایشان پیش می‌رفت. در مسأله حرکت و تداوم انقلاب و پخش صدای انقلاب از رادیو بغداد، تا روزی که حضور داشتند ایشان محور مبارزات بود.
اختری تأکید کرد: زندگی مبارک ایشان هم به پرورش طلاب، تدریس، تألیف و هم به مبارزات می‌پرداختند و در عین حالی که ارتباطات بسیار خوب و پسندیده‌ای را هم در نجف اشرف با علما، حوزه نجف و حتی حوزه‌های علمیه دیگر و علمای کشورهای دیگر و حتی مجاهدین صالح و سالم خط انقلاب داشتند. همان طوری که امام فرمود رحلت ایشان از الطاف خفیه خدا است، روزی که امام این را فرمود هیچ اثر و نمودی از این الطاف خدا به وجود نیامده بود، ولی امروز بیش از 46 سال است که الطاف خداوند متعال در حال بروز، شکل‌گیری و تبیین است.
وی افزود: الطاف خداوند متعال در پیروزی انقلاب اسلامی، موج انقلاب اسلامی و گستردگی انقلاب اسلامی با رحلت ایشان آغاز شد. وقتی ایشان از دنیا رفت، رحلت ایشان مشکوک بود و الآن هم بسیاری معتقدند که ایشان شهید است. موجی در ایران ایجاد شد، تمام مناطق ایران، شهرها و روستاها برای ایشان مجلس گرفتند و برنامه‌ها و سخنرانی‌ها؛ امام یک بار دیگر در کل کشور معروف شد و همه مردم متوجه حرکت امام و انقلاب شدند. چنان توانست موجی ایجاد کند که دستگاه طاغوت به غلط و اشتباه، رسما علیه امام مقاله نوشت و مشکلاتی را ایجاد کرد و پیروزی انقلاب از آنجا کلید خورد و شکل گرفت.
رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، گفت: کل انقلاب و پیروزی انقلاب و جمهوری اسلامی از برکت و الطافی است که در شهادت ایشان خداوند متعال برای امت اسلامی، جامعه بشری و پیروان اهل بیت(ع) مقدر فرموده بود و ظاهر و آشکار شد. تمام این انقلاب از آنجا نشأت گرفت، آنجا انقلاب اوج گرفت و موج انقلاب آنجا گسترده شد و این گسترش موج حتی توانست خارج از ایران را فرابگیرد. یکی از نمونه‌های گسترش انقلاب مسأله فلسطین است.
وی با اشاره به اینکه امام از سال 1967 در مقابل اسرائیل بیانیه داده و ایستادگی کرده است، تأکید کرد: در میان علمای ما از صدر اسلام تا امروز خداوند متعال به هیچ کس این موهبت را مرحمت نفرموده که به دست مبارک‌شان یک نظام، قدرت و حکومت اسلامی شکل بگیرد. این حرکت آنقدر با عظمت هست که آن روز سران رژیم اشغالگر قدس اعلام کردند که انقلاب اسلامی به وجود اسرائیل زلزله انداخته؛ و شما امروز آن زلزله را دارید مشاهده می‌کنید.
اختری افزود: امروز حمایت از مردم فلسطین، مقاومت اسلامی و مبارزات فلسطینی‌ها در برابر رژیم اشغالگر قدس، وظیفه شرعی انسان است. هرکس در هر جایی هست، باید به این امر بپردازد؛ این یک امر گذشته نیست. من تعجب می‌کنم، بعضی از قلم به دست‌ها و افرادی که شاید خودشان را به سادگی می‌زنند و شاید غفلت دارند، در مسأله این عملیات پیروزمندانه در برابر رژیم اشغالگر قدس مقاومت را متهم می‌کند. در طول این سال‌ها روزی نبوده که رژیم اشغالگرد قدس علیه فلسطین و مقاومت حرکتی انجام نداده باشد.
وی اظهار داشت: این یک قضیه گذشته نیست و امروز اسرائیل دارد این جنایت‌ها را انجام می‌دهد. همین ماه رمضان گذشته همه شاهد بودند که این جنایتکاران چه بلایی به سر مسلمانان برای نماز و مسجدشان آوردند؛ اینها آن روز نگفتند چرا اسرائیل این کارها را می‌کند. اسرائیل شهرک‌نشینان را مسلح کرده و نمی‌گویند چرا. اما می‌بینیم وقتی این عملیات موفق انجام گرفته، اینها اینقدر به آشفتگی می‌افتند؛ اینها حرکت یک انسان مسلمان و در خط امام نیست.
رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)، یادآور شد: امام با تمام وجودش علیه اسرائیل و جنایات اسرائیل موضع داشتند و خط دادند. ما در خدمت ایشان آمدیم و امام به مسئولین جهاد فرمود بروید مبارزه کنید؛ پیروز می‌شوید. امروز اینها بنا دارند عملیات را ادامه بدهند. اسرائیل از اول پیروزی انقلاب اسلامی تا امروز هیچ امتیازی کسب نکرده و نمی‌تواند امتیازی کسب کند، ولی ما وظیفه داریم هم از نظر مالی و هم از نظر امکانات از مقاومت حمایت کنیم. اگر فتوای کمک امام به فلسطینی‌ها را بخوانید می‌بینید که فرمود زکات، کفارت، نذورات و تمام صدقات را می‌شود به فلسطینی‌ها داد. امیدواریم به خواست خداوند متعال فلسطین و مقاومت هرچه زودتر بتواند به پیروزی نهایی برسد و ما شاهد کنده شدن و زوال غده سرطانی اسرائیل در زمان خودمان باشیم.
به گزارش خبرنگار جماران، آیت‌الله سید محمدعلی ایازی نیز در این مراسم گفت: تفسیری که آیت‌الله حاج آقا مصطفی خمینی نوشته‌اند فقط سوره حمد و 40 آیه از سوره بقره، اما در پنج جلد است. یعنی اگر به لحاظ کمیّت آیات در نظر بگیریم، شاید مقایسه شود با اکثر تفاسیری که نوشته‌اند و یک سوم یک جلد تفاسیر مفصل را ایشان در پنج جلد نوشته‌اند. طبعا این پرسش را به وجود می‌آورد که ویژگی‌های این تفسیر چیست؟
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه همواره تفسیر مرکب از سه جهت خود متن، مؤلف و مفسر است، افزود: در یک قرن گذشته مباحث جدید، متنوع و نوآوری مستند به قرآن توسط مفسرین ارائه شده که در گذشته اصلا چنین چیزی نبوده است. راغب اصفهانی تفسیری به نام «جامع التفاسیر» دارد و در مقدمه چهارمش می‌گوید «هرکسی دانش بیشتری داشته باشد، استفاده‌اش از قرآن بیشتر است»؛ و این را به عنوان یک قاعده مطرح می‌کند و می‌خواهد بر اساس آن بگوید مفسر نمی‌تواند از دانش‌های مختلف بی نیاز باشد.
وی با تأکید بر اینکه خصوصیات اخلاقی فرد در نگاه فهم او تأثیر دارد، یادآور شد: کتاب اختلاف الحدیث آیت‌الله سیستانی درباره معیار حجیّت خبر واحد بحثی دارد که باید به روح قرآن سازگار باشد؛ اگر خبری با عدالت و کرامت انسان سازگار نباشد، فایده‌ای ندارد ولو اینکه سندش هم درست باشد. یکی می‌گوید روایت گفته است که تهمت بزنید؛ ولی آیه می‌گوید «وَلَا تَسُبُّوا الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَیَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَیْرِ عِلْمٍ» پس آن روایت را کنار بگذارید.
آیت‌الله ایازی افزود: مرحوم امام روایتی را از امام محمد باقر(ع) می‌خوانند در باب اینکه چطور ذهنیت انسان‌ها تأثیرگذار است در دفاع‌هایی که می‌کنند. روایت این است که «کُلَّمَا مَیَّزْتُمُوهُ بِأَوْهَامِکُمْ فِی أَدَقِّ الْمَعَانِی فَهُوَ مَخْلُوقٌ مَصْنُوعٌ مِثْلُکُمْ مَرْدُودٌ إِلَیْکُمْ». مرحوم امام ذیل این می‌گوید انسان‌ها وقتی حبّ به چیزی دارند، همه چیز را بر اساس آن تفسیر می‌کنند. آیات به این مضمون هم داریم که «حُبُّ الشَّیءِ یُعمِی وَ یُصِمُّ» اما مرحوم امام اینجا این مسأله را بیان می‌کند که گاهی خدای یک انسان آن خدایی می‌شود که بر حبّ، منافع، بقا و قدرتش هست و بر اساس آن تفسیر می‌کند.
وی اظهار داشت: مرحوم حاج آقا مصطفی در مقدمه تفسیرش می‌گوید اگر این تفسیری که ما می‌خواهیم بیاوریم در مسأله عقل و اندیشیدن نباشد و تأکل در معانی کلام الهی نباشد، ارزشی ندارد. ما وقتی درباره دین، شریعت، احکام و اجرای احکام صحبت می‌کنیم، این طور نیست که مسأله عقل را کنار بگذاریم. مرحوم مجلسی یک جلد از روایات را در خصوص عقل آورده و کافی همین طور در خصوص عقل و جهل دارد و از امیرالمؤمنین(ع) آمده که «الدِّینُ لا یُصلِحُهُ إلاّ العَقلُ».
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و تحقیقات افزود: مرحوم مطهری در جلد بیستم مجموعه آثارش بحثی را در خصوص امر به معروف و نهی از منکر دارد. ایشان آنجا این مسأله را مطرح می‌کند که امر به معروف و نهی از منکر منطق دارد و این طور نیست که بگویید من وظیفه دارم در هر حال این تکلیف را انجام بدهم. یکی از منطق‌هایش این است که تأثیر بگذارد و یا تأثیر منفی نگذارد؛ که اگر تأثیر منفی بگذارد امر به معروف و نهی از منکر نیست.
وی تأکید کرد: مرحوم مطهری می‌گوید امر به معروف و نهی از منکر این طوری نیست که بگویید من هر کاری می‌خواهم بکنم و با قانون سخت‌گیری کنم و بترسانم؛ اگر می‌خواهید یک چیزی در جامعه تثبیت شود، منطق و شرایط آن را بررسی کنید. به همین دلیل است که از شیخ طوسی تا امروز فقهای بزرگ ما قاعده‌ای به نام «حرمت تنفیر» دارند. استفاده کرده‌اند گفته‌اند اگر امر به معروف و نهی از منکر موجب دین‌گریزی و نفرت‌پراکنی شد، معنا ندارد که این کار را بکنید.
