چرا گردشگری بهترین راهکار برای توسعه پایدار کشور است؟

وی افزود: گفته می‌شد که ایران روح جهانی بی روح است چرا که چنین تصور می‌شد که ایران و ایرانیان دارای طرحی نو برای زندگی سعادتمند هستند، طرحی که با اجرایش می‌توان زندگی در رفاه را در کنار زندگی مومنانه و اخلاقی داشت .

عطار ادامه داد: خواست حفظ محیط زیست همراه با توسعه و دگرگونی اقتصادی- سیاسی، جلوه ای از خواست زندگی در رفاه توام با اخلاق است به عبارتی دیگر  نمی‌توان مومنانه و اخلاقی زیست اما محیط زیست ایران را تخریب کرد، سفره های زیرزمینی اش را خشک کرد و چاههای آب را تخلیه کرد. نمی توان مومنانه زیست اما به تاراج جنگل‌ها مشغول شد و شهرها را آلوده کرد. زیست مومنانه و اخلاقی در عین زیستن در رفاه، همان توسعه پایدار است .

گردشگری، حوزه‌ای به غایت سالم و بی‌نهایت رفاه‌بخش

عضو هیات علمی گروه حقوق و علوم  سیاسی دانشگاه یزد با اشاره به برداشت و درک نادرست از مفهوم توسعه پایدار، اظهار کرد: قبلاً فکر می کردند توسعه امری هزینه بر است. به عبارت دیگر توسعه هدف و نقطه کانونی تمرکز سیاست‌گذاری کشور شمرده می‌شد و بر این اساس گفته می‌شد که در راه دست‌یابی به توسعه باید هزینه آنرا پرداخت .

به گفته وی، نابودی قسمتی از جنگل‌ها و منابع طبیعی هزینه حرکت به سوی توسعه به حساب می آمد و این اصل که اگر می‌خواهید مردمتان را نجات دهید باید بخشی از محیط زیست را از دست بدهید، اصلی پذیرفته شده بود .

وی خاطرنشان کرد: به جز برخی بندهای برنامه توسعه چهارم، در هیچ کدام از 10 برنامه توسعه قبل و پس از انقلاب، درکی از توسعه پایدار وجود نداشت. در برنامه توسعه ششم نیز همان تصور با برخی تعدیلات برقرار مانده است، تمرکز بر صنایع اولویت‌داری چون صنایع فولاد و کاشی، صنایعی که آنها فکر می‌کنند مزیت صادراتی ما در آنهاست، همچنان برقرار مانده است. همچنان دولت‌های ما فکر می‌کنند که مثلاً با ساخت پالایشگاه در کرمانشاه و اشتغال‌زایی برای حدود 700 نفر خدمت بزرگی به مردم می‌کنند .

عطار ادامه داد: باورم این است که مهمترین حوزه‌ای که می‌توان زیست مومنانه و اخلاقی را با توسعه جمع زد، حوزه گردشگری است. حوزه‌ای به غایت سالم و بی‌نهایت رفاه‌بخش .

ایران جزء 10 کشور اول در زمینه جاذبه‌های گردشگری

عضو هیات علمی دانشگاه در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جایگاه بالای ایران در زمینه جاذبه‌های گردشگری، عنوان کرد: ایران از لحاظ جاذبه های گردشگری بین 10 کشور برتر دنیا قرار دارد اما در حال حاضر شکافی عمیق بین این این جایگاه و صنعت گردشگری وجود دارد .

وی ادامه داد: سال گذشته تنها کمتر از 5.5 میلیون نفر از مجموع بیش از یک میلیارد و 200 میلیون نفر توریست بین‌المللی به ایران سفر کرده‌اند؛ یعنی از هر یک‌هزار نفر توریست، فقط چهار نفرشان به ایران آمده‌اند و تقریباً از هر هزار دلاری که در دنیا در حوزه‌های مرتبط با توریسم  درآمدزایی می‌شود، سهم ما همان چهار دلار است که این متناسب با سهم ما از جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی که ایران را در رده 10 کشور اول دنیا قرار داده نیست.

عطار بیان کرد: بر اساس گزارش‌های UNWTO  و مجمع جهانی اقتصاد، با این که ما از نظر رقابت‌پذیری قیمت‌ها، رتبه اول جهان را در میان 141 کشور داریم، رتبه نهایی ما در متغیر رقابت‌پذیری سفر و گردشگری، جایگاه 97 است .

وضعیت ایران در منطقه خاورمیانه از لحاظ صنعت گردشگری

سعید عطار در ادامه ضمن اشاره به جایگاه منطقه ای ایران در مبحث گردشگری، گفت: اگر فکر می کنید که وضعیت ما در منطقه خاورمیانه بهتر از سایر کشورها است، سخت اشتباه کرده‌اید چرا که بهترین کشور منطقه از نظر صنعت توریسم، امارات متحده عربی است که رتبه 24 جهانی را دارد و حتی عربستان سعودی با رتبه 64 و عمان با رتبه 65، بالاتر از ایران هستند .

وی افزود: در این منطقه عمدتاً بی ثبات و پرتنش، رتبه کشور ما از میان 16 کشور جذب‌کننده توریست منطقه، دوازدهم  است و این آمار، وضعیت اکنون کشورهای خاورمیانه است. متاسفانه در کشور ما عادتی رایج است که بر اساس آن، کمترین اهمیتی به تحولات کشورهای همسایه به خصوص اعراب نمی‌دهیم. شاهنامه فردوسی را که بخوانید در خواهید یافت که این ناچیز شمردن و بعضاً تحقیر، چه ریشه های عمیقی در فرهنگ و ادب کشور ما دارد .

وی ادامه داد: به طرح‌های امارات متحده عربی در مورد شهر پاک یا مَصدَر سیتی در 17 کیلومتری ابوظبی یکی از هفت امارت امارات متحده عربی و پایتخت آن نگاه کنید. طرحی بلندمدت است که از سه فاز آن، فاز اول آن از سال 2008 آغاز شده است، شهری با دمای هوای مناسب، خنک، با مصرف آب نصف شهرهای مشابه با همین جمعیت، شهری با انرژی‌های پاک. تمام برق این شهر از نور خورشید تامین می شود. یک شهر توسعه یافته و منطبق با محیط زیست. یک شهر با درجه بالایی از توسعه پایدار. همین شهر، مکان جذابی برای جذاب‌تر کردن کشوری است که هم اکنون هم جذاب‌ترین کشور توریستی در منطقه خاورمیانه است .

عطار خاطرنشان کرد: طرح سعودی 2030، قرار است اقتصاد وابسته به نفت عربستان را به اقتصادی با کمترین اتکا به نفت تبدیل کند و براساس این طرح، تقویت حوزه گردشگری یکی از مهمترین راهبردهای خروج از اتکا به نفت است .

وی اشاره کرد:‌ هدف طرح سعودی 2030 در حوزه گردشگری، رسیدن به رقم 85 میلیارد دلار درآمد در سال است. برای رسیدن به این هدف، طرح‌هایی هم حتی در حوزه گردشگری کشاورزی در دست اجرا دارند یا نمونه دیگر اردن است که این کشور نیز طرح‌هایی جدی برای تقویت توریسم پزشکی دارد.

وی ادامه داد: در حال حاضر بیش از 300 هزار نفر برای درمان به اردن می روند و درآمد خوبی برای این کشور ایجاد می کنند و اردن هم طرح‌هایی برای گسترش گردشگری و گرفتن سهم بیشتری از بازار جهانی توریسم بین‌المللی دارد .

این عضو هیات علمی دانشگاه تصریح کرد: اهمیت فراگرد ایجاد پیوند بین صنعت توریسم و توسعه پایدار به اندازه‌ای است که اگر امروز به فکر آغاز آن پروسه نباشیم، زمان زیادی نخواهد گذشت که در گردآب توسعه عقیم و محیط زیستِ برای همیشه از دست‌رفته، گرفتار می‌شویم .

پیوستگی حوزه سیاست و توریسم

«سیدمصطفی فاطمی» مشاور گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: ما حدود پنج میلیون و اندی، براساس آمار اعلامی گردشگر در کشور داشتیم که از این تعداد غالباً توریست‌های مذهبی هستند .

وی در این مورد افزود: از مجموع گردشگر خارجی سال گشذته کشور ‌حدود یک میلیون و 300 هزار نفر عراقی، 800 هزار نفر آذربایجانی، 800  هزار نفر افغان، 700 هزار نفر ترک و غیره بودند و   این در حالی است که تعداد جمعیت توریست اروپایی که به لحاظ اقتصادی می‌تواند برای ما درآمد زا باشد حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر است یعنی در همان جایگاهی هم که باید باشد نیست .

فاطمی با اشاره به روند رو به رشد حضور توریست‌ها در استان یزد افزود: ما از سال 90 تا سال 95 به میزان بیش از 1000 درصد افزایش حضور توریست‌ها را در یزد داشته‌ایم به عبارتی در سال‌های اخیر ما حدود 180 هزار نفر گردشگر داشته‌ایم .

وی با تأکید بر پیوستگی حوزه سیاست و توریسم، عنوان کرد: از جمله دستاوردهای دولت یازدهم می‌توان به بحث برجام اشاره کرد که تاثیر زیادی بر افزایش حضور توریست ها و رونق صنعت گردشگری در کشور داشته است .

مشاور میراث‌فرهنگی استان خاطرنشان کرد: رونق صنعت توریسم و گردشگری نیاز به اقدامات اساسی در دو حوزه دارد که ما آن را به دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم کرده‌ایم .

فاطمی افزود: در حوزه سخت‌افزاری مواردی چون تعمیر محورهای توریستی و قرار دادن تابلوهای راهنما در دستور کار قرار گرفته است ولی گام اول در حوزه سخت افزاری شناسایی جاذبه های گردشگری و اولویت بندی آنهاست.

وی ادامه داد: در بعد نرم‌افزاری نیز تغییر گفتمان مسئولان استانی به گفتمان توریسم و گردشگری باید در دستور کار گیرد که این تغییر گفتمان، یک امر کیفی است که در آمار و ارقام نمی‌گنجد .

یزد مقصد گردشگران فرهنگی

فاطمی در ادامه با تفکیک انواع توریسم عنوان کرد: با نگاهی به مبدأ توریست ها مشخص می شود که آنها به ترتیب از فرانسه، ایتالیا، آلمان، چین، ژاپن، کره جنوبی و غیره هستند و این نیز نشان می دهد که نوع توریست‌هایی که به کشور ما و استان یزد می آیند از نوع فرهنگی هستند .

وی تاکید کرد: ما باید بتوانیم از گردشگر فرهنگی و یا سایر انواع دیگر در آمد اقتصادی داشته باشیم تا حضور گردشگران گامی به سوی رونق اقتصادی باشد.

وی ادامه داد: در بحث فرهنگ چهار حالت در خصوص گردشگر فرهنگی متصور است که عبارتند از؛  تهاجم فرهنگی، تقابل فرهنگی، تعامل فرهنگی و تبادل فرهنگی که از این میان، تبادل فرهنگی می‌تواند سازنده و ثمر بخش باشد .

رونق گردشگری منجر به رونق تجارت می شود

فاطمی تصریح کرد: رونق گردشگری منجر به رونق تجارت می شود و رونق تجارت نیز به رونق صنعت ساختمان می انجامد که مادر صنایع دیگر است. کشورهایی مانند امارات و مالزی از همین طریق اقتصاد خود را رونق بخشیدند.

وی افزود: در گذشته نیز یزد مقصدی برای مهاجران بوده است و عموماً افراد متمکن به یزد می‌آمدند. وجود خانه لاری‌ها، تهرانی‌ها و غیره نشان از این امر دارد اما در حال حاضر مهاجرین بیشتر حاشیه نشینانی هستند که به دلایل عموماً صنعتی به یزد مهاجرت کرده‌اند .

فاطمی گفت: ما یک مثلثی را به عنوان مثلث طلایی بین استان‌های یزد، فارس و اصفهان تشکیل داده‌ایم که سعی بر این است کار جذب گردشگر به صورت تشکیلاتی و نه انفرادی انجام شود و علاوه بر این اصولاً گردشگران برای بازدید از یک مجموعه به یک کشور سفر می‌کنند و تعامل این سه استان می‌تواند منجر به رونق گردشگری شود .

گردشگری و توسعه پایدار جامعه عشایر

«پژمان رضایی» عضو  هیات علمی گروه جغرافیا دانشگاه یزد نیز در این نشست با بر شمردن اهمیت جامعه عشایری گفت: جامعه عشاری یک ظرفیت بالایی دارد که می تواند موجب رونق صنعت گردشگری شود.

وی ادامه داد: جامعه عشایری بکر مانده است و این امر از این لحاظ که مانند سایر مناطق گردشگری تبدیل به زباله‌دان نشده است، بعد خوبی دارد اما باید به این بخش توجه شود و مسئله توجه به محیط زیست و نگهداری از آن نیز حتما مد نظر قرار گیرد .

این عضو هیات علمی دانشگاه اظهار کرد: زندگی عشایری سه ویژگی دارد که عبارتنداز؛ زندگی مبتنی بر دامداری، زندگی مبتنی بر سلسله مراتبی و زندگی مبتنی بر کوچ. عشایر کامل و به معنای کلمه واقعی تنها 20 درصد از جمعیت عشایری کشور را تشکیل می‌دهند و 80 درصد آنها یا نیمه کوچنده هستند و یا یکجانشین شده‌اند .

وی با اشاره به ظرفیت های جامعه عشایری برای رونق صنعت گردشگری گفت: جامعه عشایری ویژگی ها و مشخصه هایی از جمله نوع پوشش، تولیدات، جشن ها و مراسمات، موسیقی، غذاهای محلی، بازی های محلی دارد که می توان از آنها در امر گردشگری استفاده کرد .

به گفته‌ی وی، حضور گردشگران می‌تواند منجر به تقویت زیرساخت های مبتنی بر تولیدات دستی شود که با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در نامگذاری امسال به عنوان اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال می تواند در این چارچوب مؤثر باشد .

توسعه پایدار با اکوتوریسم محقق نمی‌شود

«علی دلشاد» عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری دانشگاه یزد هم با برشمردن تفاوت گردشگری با اکوتوریسم، گفت: اکوتوریسم نوعی گردشگری است که از آن به بوم گردشگری تعبیر می شود و تفاوت آن با گردشگری به عنوان یک صنعت این است که در اکوتوریسم اعضای یک جامعه به مناطق گوناگون سرزمین خود سفر می کنند اما در گردشگری عموما گردشگر خارجی که منجر به رونق اقتصادی می شود مد نظر است .

وی افزود: بیش از 40 سال است که بحث توسعه پایدار در جهان مطرح می شود. رویکرد نوین که رویکردی علمی است تا حدودی اغواگرانه است زیرا بر اقتصاد تأکید می کند .

صنعت گردشگری عاملی در جهت انتفاع جامعه میزبان

«سید رضا بهادری» فعال حوزه گردشگری با تأکید بر مزایای صنعت گردشگری و سهم آن در پروسه توسعه، اظهار کرد: شعار سال 2017 از سوی سازمان ملل به عنوان گردشگری و توسعه پایدار انتخاب شد، نکته مهم در صنعت گردشگری انتفاع جامعه میزبان از این صنعت است .

وی افزود: به عبارت دیگر همانطور که چند بخش از این صنعت سود می برند مردم و جامعه نیز باید منتفع شوند. در این فرآیند صنایع محلی و دستی می تواند بسیار تاثیرگذار باشد .

کسب و کارهای پایدار در صنعت گردشگری

«دلارام کی‌منش» کارشناس سازمان میراث فرهنگی استان یزد با پر اهمیت خواندن مسئله کسب و کار در امر گردشگری، این صنعن را نوعی نگاهی جهانی به تولیدات محلی دانست .

وی گفت: برخی می گویند چرا از گردشگری به عنوان صنعت تعبیر می شود. در پاسخ می توان گفت جایی که عرضه و تقاضا مطرح باشد را می توان صنعت نامید حال چه تولیدات صنعتی باشد و چه حوزه خدمات .

وی همچنین گفت: توانمند سازی زنان نیز یکی از گامهای تحقق توسعه پایدار است که می توان آنرا در صنعت گردشگری تقویت کرد. چرا که حضور گردشگران منجر به تحقق کسب و کارهای محلی شده که در این میان سهم زنان نیز بسیار برجسته است.