آشنایی با چند اسانس ضد میکروب و گیاهی

جی پلاس، بیماری‌های عفونی در انسان ناشی از وجود انواع میکروارگانیسم‌ها شامل قارچ، باکتری یا ویروس است. مقاومت تدریجی باکتری‌ها به داروهای شیمیایی و جهش‌پذیری ویروس‌ها، اهمیت ساخت داروهای جدید را با عملکرد مناسب و کارایی بالا پررنگ‌تر می‌کند.

سلامت نیوز نوشت؛ علاوه بر داروهای شیمیایی و سنتزی نوین، استفاده از فراورده‌های گیاهی به ویژه اسانس‌های گیاهی نیز می‌تواند برای مقابله با این بیماری‌ها، بسیار سودمند باشند و نقش مکمل و کمک‌کننده را ایفا کنند.

بر همین اساس در یک مطالعه ترکیبات گیاهی شناسایی‌شده تعدادی از گیاهان دارویی در مطالعات پژوهشگران موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور مورد بررسی قرار گرفتند.

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که اسانس گونه‌های مختلف آویشن و مرزه ایران، به دلیل وجود ترکیب‌های شیمیایی «تیمول» و «کارواکرول» و سایر ترکیبات می‌توانند دارای اثرات ضد قارچی باشند.

اسانس گونه‌های اسطوخودوس به دلیل داشتن ترکیب‌های «لینالول» و «لینالیل استات» دارای اثرات ضد قارچی هستند. گونه‌های مختلف اکالیپتوس، برخی گونه‌های مریم گلی و نپتا در ایران مشابه با رزماری به دلیل داشتن برخی ترکیبات، اثرات ضد قارچی دارند. همچنین در اسانس گونه‌های زیره ایران، ترکیب «کومین‌آلدئید» وجود دارد که دارای خاصیت ضد قارچی است.

بررسی ترکیبات شناسایی شده نشان داده است که اسانس گونه‌های اسطوخودوس ایران اثرات ضد باکتری نیز دارد. اسانس گونه‌های مختلف آویشن و مرزه به دلیل داشتن ترکیبات تیمول و کارواکرول دارای خواص ضد باکتری هستند.

همچنین بررسی‌ها نشان داده که گونه‌های اسطوخودوس و مریم گلی ایران به دلیل ترکیب‌های لینالیل استات، لینالول، کامفور و آلفا-توژن خواص ضد ویروسی نیز دارند.

به علاوه ترکیبات موجود در گیاه زردچوبه و زنجبیل خواص ضد ویروس آنفولانزا دارند. از گونه‌های مختلف ریحان می‌توان برای بهبود برخی بیماری‌های ویروسی تنفسی استفاده کرد.

در دو دهه اخیر در مطالعات انجام شده، فعالیت ضد قارچی، ضد باکتری و ضد ویروسی تعدادی از اسانس‌های گیاهی ثابت شده است.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ انجام آزمون‌های استاندارد برای سنجش اثرات زیستی اسانس‌های گیاهان دارویی و بومی و استفاده از آن‌ها در ساخت داروهای ضد قارچ، آنتوبیوتیک و ضد ویروسی و همچنین عوامل نگهدارنده گیاهی در صنایع غذایی، آرایشی و بعداشتی در آینده ضروری است.

در انجام این تحقیق فاطمه عسکری و فاطمه سفیدکن؛ پژوهشگران موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و بهاره الهوردی ممقانی؛ دانش‌آموخته دانشکده علوم طبیعی دانشگاه تبریز با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه فروردین سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «کارایی اسانس گیاهان دارویی و معطر بومی ایران در تهیه داروهای ضد میکروبی» در نشریه طبیعت ایران، منتشر شده است.