روانشناسان معتقدند که باید در سنین کودکی بر اضطراب چیره شد و برای درمان آن کوشید، چرا که اگر این اتفاق رخ ندهد، افراد در بزرگسالی نمی‌توانند از پس مشکلات و شرایط دشوار زندگی برآیند. نگاهی به آمار افرادی که دچار آسیب‌های اجتماعی شده‌اند، این نکته را می‌رساند که بسیاری از آنها در دوره کودکی شرایط اضطراب‌آور و نامساعد روحی داشته اند. خانواده این افراد از وضعیت فرزند خود بی‌خبر بوده‌اند و هیچ راه‌حلی برای ذهن آشفته و روح ناآرام کودک خود نداشته‌اند. بسیاری از این افراد در محیط کار، در زندگی زناشویی و در اجتماع رفتارهای نابه‌هنجار از خود نشان می‌دهند و منزوی می‌شوند.
حال چند سوال جدی در این میان مطرح می‌شود؛ کودکان ایرانی تا چه حد مضطرب هستند؟ چه تعداد از آنان اختلال اضطراب دارند و والدین چگونه می‌توانند دریابند که فرزند آنها اختلال اضطراب دارد؟ و دست آخر اینکه آیا می‌توان اضطراب کودکان را درمان کرد؟
آمار کشوری
سازمان بهزیستی کشور از سال 90 طرح غربالگری اضطراب کودکان 5تا 6ساله را در دستور کار قرار داد. این طرح که ابتدا به صورت پایلوت در 7 استان اجرا شد، ادامه پیدا کرد تا اینکه در سال 96 تصمیم گرفته شد در سراسر ایران به مرحله اجرایی درآید.
طبق آخرین آمار، سال گذشته 45هزار کودک 5 تا 6ساله مورد غربالگری اضطراب قرار گرفتند. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، 29درصد این کودکان مشکوک به اضطراب بودند اما برخی والدین برای تشخیص قطعی اضطراب کودکان خود مراجعه نکردند و فقط 50درصد والدین کودکان خود را برای بررسی‌های بیشتر به مراکز مشاوره آوردند. این آمارها می‌رساند که درصد کودکان مشکوک به اضطراب در ایران (که در کشور 29درصد بوده است) نسبت به درصد جهانی خیلی بیشتر است. البته این آمار را نمی‌توان به تمام کشور تعمیم داد، چون تمام بچه‌هایی که غربال می‌شوند، برای بررسی‌های بیشتر مراجعه نمی‌کنند.
در استان
سال گذشته طرح غربالگری در زنجان انجام شد. در این طرح هزار کودک 5 تا 6ساله غربال شدند. این را «شهین موسوی» کارشناس مسئول معاون پیشگیری بهزیستی استان می‌گوید.
وی در خصوص اجرایی شدن طرح مذکور در سال جاری اظهار می‌کند: امسال 2هزار و 500 کودک غربالگری اضطراب می‌شوند و برخلاف سال گذشته، امسال در خرمدره، ابهر و خدابنده نیز این طرح اجرایی می‌شود.
موسوی از ارائه نتایج غربالگری سال گذشته امتناع می‌کند و می‌گوید: اضطراب نوعی احساس ناخوشایند است که در صورت درمان نکردن آن، در بزرگسالی با احساسات دلواپسی بروز می‌کند و فرد را دچار مشکلات فراوان می‌کند.
کارشناس مسئول معاونت پیشگیری بهزیستی اظهار می‌کند: ناشناخته ماندن علت اضطراب می‌تواند فرد مضطرب را در عملکرد تحصیلی، خودمراقبتی و ارتباطات وی با اجتماع دچار اختلال کند.
نشانه‌ها
موسوی با بیان این نکته که علائم اضطراب در کودکان در 3 دسته رفتاری، شناختی و جسمی بروز می‌کند، می‌افزاید: خانواده‌ها باید به نشانه‌های اضطراب در کودکانشان آگاه باشند. مکیدن انگشت، شب‌ادراری، قرمز شدن صورت و دل‌پیچه از نشانه‌های این اختلال است.
وی ادامه می‌دهد: بیشتر این افراد در زندگی و انجام کارهای خود تمرکز ندارند، به کمتر کسی اعتماد می‌کنند، نظم ندارند و در اکثر مواقع پرخاشگر هستند و به دیگران آسیب می‌زنند.
کارشناس مسئول معاونت پیشگیری بهزیستی استان با اعلام اینکه ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق، اضطراب است، می‌افزاید: این احساس ناخوشایند هرگز خودبه‌خود درمان نمی‌شود و برای اینکه فرد بهبود یابد، باید تحت درمان قرار بگیرد.
موسوی با تاکید بر اینکه عوامل استرس‌زا در زندگی ماشینی افزایش پیدا کرده است، ادامه می‌دهد: اختلافات و مشاجرات خانوادگی، بازی‌های رایانه‌ای و بی‌توجهی به کودکان، هر کدام می‌تواند موجب استرس در کودکان شود و آنها را در زندگی آینده دچار اختلال کند. وی در ادامه ضمن دعوت از والدین برای شرکت در این غربالگری می‌گوید: سال گذشته والدین تمایل زیادی برای شرکت در این طرح نداشتند، اما امسال میزان همکاری والدین با این طرح افزایش یافته است.
نیاز کودکان به مشاوره و غربالگری
کارشناس مسئول معاونت پیشگیری بهزیستی با اشاره به این نکته که والدین گمان می‌کنند خود از تربیت فرزندشان برمی‌آیند، ادامه می‌دهد: خانواده‌ها تصور می‌کنند که می‌توانند از فرزندان خود مراقبت کنند و حواسشان به کودکانشان است و نیازی به شرکت در این طرح ندارند. در حالی که برخی اتفاقات در محیط خانواده و بی‌توجهی به آنها می‌تواند منشأ رفتارهای نابه‌هنجار در بزرگسالی فرد شود.
«شهین موسوی» می‌افزاید: در حال حاضر 2 مرکز مشاوره تخصصی کودک و نوجوان در استان فعال است و والدینی که فرزند آنها برای کنترل اضطراب نیاز به مشاوره دارند، می‌توانند به این 2 مرکز مراجعه کنند.
46
