به گزارش ایرنا، اقشار مختلف مردم پس از دست کشیدن از کار روزانه و در اوقات فراغت و بیکاری در قهوه‌خانه‌ها جمع شده و با هم به گفت‌وگو و تبادل نظر درباره مسائل روز میپرداختند.
قهوه‌خانه‌ها در گذشته برای هر دسته‌ای از مردم، تفریحات و وسایل سرگرمی مخصوص‌شان را فراهم کرده بودند و نقش اجتماعی مهمی را داشتند. چنانچه کدورتی بین 2 نفر، 2 گروه و یا طایفه و قومی پیش می‌آمد نقش قهوه‌خانه‌دار به عنوان ریش‌سفید و معمّر و روش کدخداگونه او بسیار مهم و حساس بود و در بیشتر مواقع با پادرمیانی و حضور به‌موقع، اختلافات فاحشی را بین آنها حل می‌کرد و از این رو لقب «مهربان‌ترین کاسب شهر» به وی داده می‌شد.
بعدها نیز مراکزی با نام سفره‌خانه سنتی، شکل گرفت که مثل قهوه‌خانه‌های سابق برای عموم مردم، جاذبه‌ای نداشته و بیشتر مورد توجه مسافران داخلی یا ایرانگردان خارجی قرار دارد و می‌توان گفت هم‌اکنون تعداد قلیلی از قهوه‌خانه‌های سابق، باقی مانده‌اند.
هم اکنون جای خالی قهوه‌خانه‌ها و پاتوق‌های دورهمی قدیمی به شدت، احساس می‌شود و سوال این است که آیا مکان‌های مناسبی جایگزین قهوه‌خانه‌ها شده و توانسته‌اند نیارهای جامعه را در این بخش مرتفع کنند؟
** شرایط با گذشته قابل مقایسه نیست
مدرس دانشگاه و استاد تاریخ با بیان این که شرایط زمان حال با ظهور اینترنت، فضای مجازی و گوشی‌های تلفن همزاه پیشرفته، قابل مقایسه با گذشته نیست، گفت: توسعه شهرها، افزایش سرگرمی‌ها، تغییر شیوه زندگی مردم و افزایش فاصله‌ها سبب شده تا این پاتوق‌ها جای خود را در شهرها از دست بدهند. برای مثال میزان حضور مردم در سینماها نسبت به گذشته، بسیار کاهش یافته است.
داود حدادیان افزود: در قدیم، مردم پس از حضور در قهوه‌خانه‌ها نماز آن وعده را نیز در مسجد همان محل، اقامه کرده و سپس به منزل می‌آمدند اما امروز شرایط به‌گونه‌ای شده که نه تنها مردم فرصتی برای رفتن به پاتوق‌ها ندارند بلکه به‌ویژه در شهرها فرصت و حوصله‌ای برای دیدار و صله رحم نیز کمتر است مگر این که این پاتوق‌ها در جوامع کوچک مانند روستاها شکل بگیرند.
وی در خصوص این که جوانان قدیمی که با روش‌های گذشته، بزرگ شده و امروز در سن پیری به سر می‌برند و مهارت استفاده از اینترنت و فضای مجازی را ندارند، خاطرنشان کرد: نبودن قهوه‌خانه‌ها و پاتوق‌های قدیمی، مسائلی مانند تنهایی، افسردگی و ضعف حافظه را برای این قشر در پی دارد ولی بودن یا نبودن قهوه‌خانه هم شاید تاثیر چندانی نداشته باشد چرا که نسل‌ها عوض شده و با افزایش مشکلات و ایجاد فاصله‌ها روابط عاطفی نیز کم‌رنگ شده و متاسفانه روانه کردن پدران و مادران به خانه سالمندان، رواج یافته است.
حدادیان اضافه کرد: زنجان که شهر کوچکی است اما در کلانشهری مانند تهران که مسیرها طولانی است خانواده‌ها برای دیدار با همدیگر باید چند ساعت در تردد باشند که این سبب ایجاد فاصله و کاهش دیدارها شده است.
** خانه‌های سلامت محله، راه‌اندازی می‌شود
معاون خدمات شهری شهرداری زنجان از راه‌اندازی خانه‌های سلامت محله خبر داد و گفت: این خانه‌ها محلی برای اجتماع ساکنین هر محله، ایجاد گفتمان و درددل با یکدیگر و رفع مشکلات آنها، کارکردی مانند قهوه‌خانه‌های قدیمی خواهند داشت.
غلامحسن احمدی با اشاره به این که دستگاه‌های مختلف مانند دانشگاه علوم پزشکی، شهرداری و سایر دستگاه‌های فرهنگی در ایجاد خانه‌های سلامت محله، مشارکت دارند، افزود: تعامل و همکاری در جهت زیباسازی محلات، برگزاری جشن‌ها، عزاداری‌ها و سایر تجمعات مردمی، توسعه و نگهداری فضاهای سبز و مبلمان شهری، حمل و تفکیک زباله‌ها و تبادل نظر در خصوص سایر مسائل فرهنگی، اجتماعی و بهداشتی از اهداف اجرای این طرح نوپاست.
وی با ابراز امیدواری از این که در خانه‌های سلامت بسیاری از مشکلات حل شود، ادامه داد: مهارت‌آموزی برای خانواده‌های آسیب‌پذیر، آموزش روابط اجتماعی و حقوق شهروندی از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای خانه‌های سلامت محله بوده و حتی آموزش‌های امدادی و مسائل مربوط به بهزیستی، کمیته امداد و علوم پزشکی نیز قابلیت اضافه شدن به این خانه‌ها را دارد.
احمدی با بیان اینکه این خانه‌ها، سلامت در همه بخش‌ها مانند سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و فرهنگی را شامل می‌شود، تصریح کرد: در عین حال با کنترل های لازم از ورود افراد سیگاری، معتاد و پرخطر به این خانه‌ها جلوگیری می‌شود.
این مسئول با اشاره به این که دولت، حمایت ویژه‌ای از احداث خانه‌های سلامت در محلات دارد تا انتظارات عمومی جامعه، تامین شود، خاطرنشان کرد: در زنجان نیز 2 خانه سلامت محله در حال احداث است که یکی از آنها در محله بی‌سیم قرار دارد و برای مدیریت این خانه‌ها نیز شورای سلامت توسط ساکنین محله انتخاب و بر اساس نیازها به انجام وظیفه می‌پردازند و در واقع در نقش همان ریش‌سفیدهای قهوه‌خانه‌ها به صورت مدرن و به‌روز در این خانه‌ها حضور می‌یابند.
احمدی در خصوص محلی که در تقاطع خیابان‌های شیخ فضل‌الله نوری و جمهوری اسلامی، ایجاد شده است، گفت: این محل، قبل از ابلاغ طرح خانه‌های سلامت محله ساخته شده بود ولی تقریبا همین هدف را دنبال می‌کرد.
9556/6085
انتهای پیام قهوه‌خانه‌ها در گذشته برای هر دسته‌ای از مردم، تفریحات و وسایل سرگرمی مخصوص‌شان را فراهم کرده بودند و نقش اجتماعی مهمی را داشتند. چنانچه کدورتی بین 2 نفر، 2 گروه و یا طایفه و قومی پیش می‌آمد نقش قهوه‌خانه‌دار به عنوان ریش‌سفید و معمّر و روش کدخداگونه او بسیار مهم و حساس بود و در بیشتر مواقع با پادرمیانی و حضور به‌موقع، اختلافات فاحشی را بین آنها حل می‌کرد و از این رو لقب «مهربان‌ترین کاسب شهر» به وی داده می‌شد.
بعدها نیز مراکزی با نام سفره‌خانه سنتی، شکل گرفت که مثل قهوه‌خانه‌های سابق برای عموم مردم، جاذبه‌ای نداشته و بیشتر مورد توجه مسافران داخلی یا ایرانگردان خارجی قرار دارد و می‌توان گفت هم‌اکنون تعداد قلیلی از قهوه‌خانه‌های سابق، باقی مانده‌اند.
هم اکنون جای خالی قهوه‌خانه‌ها و پاتوق‌های دورهمی قدیمی به شدت، احساس می‌شود و سوال این است که آیا مکان‌های مناسبی جایگزین قهوه‌خانه‌ها شده و توانسته‌اند نیارهای جامعه را در این بخش مرتفع کنند؟
** شرایط با گذشته قابل مقایسه نیست
مدرس دانشگاه و استاد تاریخ با بیان این که شرایط زمان حال با ظهور اینترنت، فضای مجازی و گوشی‌های تلفن همزاه پیشرفته، قابل مقایسه با گذشته نیست، گفت: توسعه شهرها، افزایش سرگرمی‌ها، تغییر شیوه زندگی مردم و افزایش فاصله‌ها سبب شده تا این پاتوق‌ها جای خود را در شهرها از دست بدهند. برای مثال میزان حضور مردم در سینماها نسبت به گذشته، بسیار کاهش یافته است.
داود حدادیان افزود: در قدیم، مردم پس از حضور در قهوه‌خانه‌ها نماز آن وعده را نیز در مسجد همان محل، اقامه کرده و سپس به منزل می‌آمدند اما امروز شرایط به‌گونه‌ای شده که نه تنها مردم فرصتی برای رفتن به پاتوق‌ها ندارند بلکه به‌ویژه در شهرها فرصت و حوصله‌ای برای دیدار و صله رحم نیز کمتر است مگر این که این پاتوق‌ها در جوامع کوچک مانند روستاها شکل بگیرند.
وی در خصوص این که جوانان قدیمی که با روش‌های گذشته، بزرگ شده و امروز در سن پیری به سر می‌برند و مهارت استفاده از اینترنت و فضای مجازی را ندارند، خاطرنشان کرد: نبودن قهوه‌خانه‌ها و پاتوق‌های قدیمی، مسائلی مانند تنهایی، افسردگی و ضعف حافظه را برای این قشر در پی دارد ولی بودن یا نبودن قهوه‌خانه هم شاید تاثیر چندانی نداشته باشد چرا که نسل‌ها عوض شده و با افزایش مشکلات و ایجاد فاصله‌ها روابط عاطفی نیز کم‌رنگ شده و متاسفانه روانه کردن پدران و مادران به خانه سالمندان، رواج یافته است.
حدادیان اضافه کرد: زنجان که شهر کوچکی است اما در کلانشهری مانند تهران که مسیرها طولانی است خانواده‌ها برای دیدار با همدیگر باید چند ساعت در تردد باشند که این سبب ایجاد فاصله و کاهش دیدارها شده است.
** خانه‌های سلامت محله، راه‌اندازی می‌شود
معاون خدمات شهری شهرداری زنجان از راه‌اندازی خانه‌های سلامت محله خبر داد و گفت: این خانه‌ها محلی برای اجتماع ساکنین هر محله، ایجاد گفتمان و درددل با یکدیگر و رفع مشکلات آنها، کارکردی مانند قهوه‌خانه‌های قدیمی خواهند داشت.
غلامحسن احمدی با اشاره به این که دستگاه‌های مختلف مانند دانشگاه علوم پزشکی، شهرداری و سایر دستگاه‌های فرهنگی در ایجاد خانه‌های سلامت محله، مشارکت دارند، افزود: تعامل و همکاری در جهت زیباسازی محلات، برگزاری جشن‌ها، عزاداری‌ها و سایر تجمعات مردمی، توسعه و نگهداری فضاهای سبز و مبلمان شهری، حمل و تفکیک زباله‌ها و تبادل نظر در خصوص سایر مسائل فرهنگی، اجتماعی و بهداشتی از اهداف اجرای این طرح نوپاست.
وی با ابراز امیدواری از این که در خانه‌های سلامت بسیاری از مشکلات حل شود، ادامه داد: مهارت‌آموزی برای خانواده‌های آسیب‌پذیر، آموزش روابط اجتماعی و حقوق شهروندی از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده برای خانه‌های سلامت محله بوده و حتی آموزش‌های امدادی و مسائل مربوط به بهزیستی، کمیته امداد و علوم پزشکی نیز قابلیت اضافه شدن به این خانه‌ها را دارد.
احمدی با بیان اینکه این خانه‌ها، سلامت در همه بخش‌ها مانند سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و فرهنگی را شامل می‌شود، تصریح کرد: در عین حال با کنترل های لازم از ورود افراد سیگاری، معتاد و پرخطر به این خانه‌ها جلوگیری می‌شود.
این مسئول با اشاره به این که دولت، حمایت ویژه‌ای از احداث خانه‌های سلامت در محلات دارد تا انتظارات عمومی جامعه، تامین شود، خاطرنشان کرد: در زنجان نیز 2 خانه سلامت محله در حال احداث است که یکی از آنها در محله بی‌سیم قرار دارد و برای مدیریت این خانه‌ها نیز شورای سلامت توسط ساکنین محله انتخاب و بر اساس نیازها به انجام وظیفه می‌پردازند و در واقع در نقش همان ریش‌سفیدهای قهوه‌خانه‌ها به صورت مدرن و به‌روز در این خانه‌ها حضور می‌یابند.
احمدی در خصوص محلی که در تقاطع خیابان‌های شیخ فضل‌الله نوری و جمهوری اسلامی، ایجاد شده است، گفت: این محل، قبل از ابلاغ طرح خانه‌های سلامت محله ساخته شده بود ولی تقریبا همین هدف را دنبال می‌کرد.
9556/6085
کپی شد
