به گزارش ایرنا، گردشگری، همبستگی تنگاتنگی با توسعه دارد از طرفی عامل مهمی برای رونق و رشد اقتصادی است و از طرفی رونق آن مستلزم توسعه دیگر بخش هاست. اما صنعت گردشگری تنها جنبه اقتصادی ندارد، بلکه وجوه فرهنگی آن در نتیجه مواجهه افراد با فرهنگ ها و تمدن های دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است. اهمیت وجه فرهنگی این صنعت موجب شده است تا گسترش قطب های گردشگری با محوریت مناطق و مراکز هویت ساز در سند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، مورد توجه قرار گیرد.
ایرنای مرکز زنجان در میزگردی با حضور اویس کیانی، رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور، ابوالفضل اجلی، رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان و سیدمحمدحسن حسینی، کارشناس حوزه گردشگری پژوهشگر به بررسی ابعاد تاثیر گردشگری در توسعه و به طور مشخص جنبه هویت بخشی آن پرداخت.
در این میزگرد حاضران لزوم تعریف یکسان و مشترک از مفهوم گردشگری در کشور، مردمی شدن صنعت گردشگری، تقویت مولفه های هویت بخش ملی و محلی و حفظ تنوع های فرهنگی و قومی را به عنوان لوازم تحقق گردشگری هویت ساز در کشور، مورد تاکید قرار دادند.
* گردشگری ابزار صلح و فرهنگ ساز است
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور با بیان اینکه صنعت گردشگری در کشور هنوز به صورت یک دست مورد قبول قرار نگرفته است، گفت: امروز در یک مرحله گذار به سر می بریم و بخش های دولتی و خصوصی دارند به تعاریف معینی از گردشگری می رسند که این موضوع می تواند به ملی کردن صنعت گردشگری کمک کند.
اویس کیانی به موضوع گردشگری هویت ساز اشاره کرد و افزود: یک سری دغدغه های فرهنگی در کشور داریم که باید از راه های مختلف به آن پرداخته شود و گردشگری یکی از این راه ها و ابزارهاست.
وی با بیان اینکه اصلاح فرهنگ در گروه بهره گیری از ابزارهایی است، اظهار داشت: فرهنگ امر سیالی است که در بطن آن باید به عقبه ای استناد شود و در این زمینه در حوزه گردشگری هویت ایرانی و اسلامی را ملاک استناد داریم.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: اگرچه پیدا کردن خط واحد برای فرهنگ، امر ممکنی نیست، ولی می شود از طریق ابزارهایی مثل گردشگری به یک بازه ای رسید و یک بسته بندی از آن را در اختیار مخاطبان قرار داد.
وی با بیان اینکه گردشگری ابزار صلح و فرهنگ ساز است، اظهار داشت: گاهی پسوند و پیشوندهای متنوعی به گردشگری می زنیم همچون گردشگردی خلاق، گردشگری هویت ساز و غیره که این به دلیل ذات و وسعت درونی خود گردشگری است.
کیانی به هویت سازی از طریق گردشگری اشاره کرد و ادامه داد: گردشگری گرچه می تواند تبادل فرهنگ، مصرف و حتی تولید فرهنگ ایجاد کند و یک سری اتفاقات تکنولوژیک در مقصد را هم رقم بزند، ولی هویت سازی آن درگروی استتناد به یک منشاء است.
وی با بیان اینکه نمی شود به هویت سازی ملی مسافران خارجی از طریق گردشگری پرداخت، اظهار داشت: ولی گردشگر داخلی با توجه به نیازی که دارد، در مقصد می شود از طریق گردشگری برایش هویت سازی کرد.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور به برگزاری تورهای گردشگری با عناوینی همچون فستیوال رنگ و بازی های نوین در ابنیه های تاریخی اشاره کرد و گفت: چنین اتفاقاتی چه هویت سازی می توانند داشته باشند؟ بنابراین ساز و کارهایی باید وجود داشته باشد تا دفاتر خدمات مسافرتی مباحث فرهنگی را در برنامه تورهای خود مد نظر قرار دهند و یا دست کم موارد و ایده های وارداتی را ایرانیزه کنند.
وی با بیان اینکه باید شاخص ها و معیارهای هویتی خودمان را گردشگریزه کنیم، خاطرنشان کرد: تا کنون در این باره کار خاصی انجام نشده است چرا که اساسا ما برنامه ای در این خصوص نداریم.
* گردشگری بر مبنای مواجهه با هویت ها شکل می گیرد
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: وقتی قرار است گردشگری در جایی رونق پیدا کند، زمینه هایی مورد نیاز است که شامل ظرفیت های گوناگون یک مقصد است.
ابوالفضل اجلی افزود: باید در ابتدا مشخص کنیم که به چه چیزی هویت می گوییم، هویت ناظر بر اجزای شکل دهنده ای است که یک مصداق را از یک مصداق دیگر متمایز می کند.
وی ادامه داد: از این جنبه همه جوامع و اقوام و کشورها دارای هویت های ویژه ای هستند که مشخصه های خاص خودشان را دارند.
اجلی اظهار داشت: بخش مهم شکل گیری گردشگری بر مبنای مواجهه با هویت هاست، به این صورت که وقتی که من در جامعه خودم دچار یکنواختی می شوم و آن را به طور کامل می شناسم و دیگر ارتباط شناختی با آن برقرار نمی کنم، به دنبال ماهیت جدیدی هستم که آن را تجربه کنم.
وی افزود: اقدام ما برای مواجهه با هویت های دیگر در جغرافیای دیگر، فعالیت گردشگری را رقم می زند.
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: گردشگری مبتنی بر هویت، وجوه هویتی را برجسته می کند، اگر هویت مقصد به نحوی باشد که گردشگران آن را برای مواجهه انتخاب کنند، این نشان دهنده غنای هویتی آن جامعه و مقصد است.
اجلی افزود: در زمان حاضر پیرامون این موضوع کارهایی انجام شده است یعنی بناست ما با غنا بخشیدن به فرهنگ خودمان و تکیه بر هویت اجتماعی و ملی بتوانیم فعالیت اقتصادی را حول محور گردشگری رونق دهیم.
وی خاطرنشان کرد: اینکه برای رونق گردشگری باید فرهنگ خودمان را اصلاح کنیم به این معنا نیست که هویت خودمان را برای پذیرش گردشگر تغییر دهیم، بلکه منظور این است که در حوزه جذب گردشگر برخی امور بین المللی از قبیل کدهای جهانی اخلاق را برای رفتار با گردشگران تقویت کنیم.
* گردشگری به تنهایی نمی تواند هویت بخش باشد
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری با بیان اینکه گردشگری به تنهایی نمی تواند هویت بخش باشد، گفت: آنچه در عالم گردشگری به خصوص در حوزه گردشگری داخلی ما موتور محرک گردشگری به حساب می‌آید را می توان به 2 بخش تقسیم کرد. اول آنچه به جاذبه های طبیعی مرتبط است و باعث جذب و حرکت افراد به سوی یک مقصد می‌شود و دوم عناصر و جاذبه‌هایی که به اصطلاح به جاذبه‌های فرهنگی مرتبط می‌شوند و شامل بناهای تاریخی و یا رویدادهای فرهنگی است.
سیدمحمدحسن حسینی با بیان اینکه هویت در مفهوم کلی به ظرفیت یک فرد یا گروه برای به رسمیت شناختن و تمایز خود از دیگران و نیز توسط دیگران اطلاق می‌شود، افزود: اگر هویت را مجموعه ماهیت‌هایی عارض بر یک موجود بدانیم که آن را از سایرین جدا می‌کند، شاید بتوان موضوع را با گردشگری مرتبط کرد. این موضوع باعث شهرت برخی مکا‌نها و مقاصد و جداسازی آن از سایرین شده است به گونه‌ای که تصور موجودیت آن بدون آن شهرت کمی غامض به نظر می‌رسد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال روستای مشهد اردهال بدون مراسم قالیشویان شاید نمی‌توانست ماهیتی جدا از سایر روستاها داشته باشد. یا روستای ورسک بدون وجود پل معروف آن یکی از هزاران روستای گمنام ایران است.
حسینی گفت: حال هرچه این عناصر متمایز و جاذب گردشگر باشد باعث شهرت و هویت بخشی به مقاصد گردشگری می‌شود.
وی افزود: نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد این است که صرف وجود گردشگر نمی تواند باعث هویت بخشی به یک مکان یا مقصد شود که اگر این گونه بود شهرهای شمالی بیشترین شهرت را داشتند که در حقیقت این گونه نیست.
* نیازمند یکسان سازی مفهوم گردشگری در کشور هستیم
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: در همین زمان حاضر عده ای معتقدند که گردشگری به کشور آسیب می زند و ممکن است اصلا داستان را تغییر بدهد و تاثیر منفی در جوامع محلی بگذارد.
کیانی افزود: ولی نظر صاحبنظرانی که نظریات معتدلی نسبت به گردشگری دارند، معتقدند که می شود با آموزش چالش های گردشگری را رفع کرد.
وی به موضوع توسعه اقامتگاه های بوم گردی در کشور اشاره کرد و ادامه داد: اگر گردشگری منطبق بر نیاز مادی، معنوی، اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی باشد، خودش رشد می کند.
کیانی به برخی از موفقیت های گردشگری بوم گردی در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: اکنون موضوع اقامتگاه های بوم گردی با وجود شروع بسیار خوب، به یک اپیدمی ناقص تبدیل شده است و دخالت های دولتی باعث شده تا کار به جای آنکه به صورت فولکلور و مردمی مدیریت شود، از کنترل خارج شود.
وی با بیان اینکه حمایت از توسعه اقامتگاه های بوم گردی سیاست درستی بود که دولت به آن رو آورد، افزود: ولی در برخی جاها چون هیچ منشاء خاصی برای ایجاد اقامتگاه بوم گردی نبود، موفقیت های زیادی را در این زمینه شاهد نبودیم.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: یکی از جاهایی که منشا و تجلیگاه فرهنگی و تاریخی یک جامعه می شود، آثار باستانی است، اکنون آیا حفاظت و حراست از این بناها و انتقال داشته های آنها به درستی اتفاق می افتد؟ خیلی از موارد وجود دارد که ناگهان خبرش در می آید که فلان اثر در معرض تخریب است و یا صدمه دیده است.
وی ادامه داد: ما اکنون در کشور 600 هزار بنای تاریخی داریم که مثابه ویترین گردشگری است ولی باید ببینم از آنها چقدر محصول داریم.
کیانی بابیان اینکه یک سوم آثار ثبت شده جهانی و از قضا سالمترین بناهای تاریخی درمنطقه شمال غرب ایران واقع است، گفت: با وجود همه این فرصت ها، ما تلاش چندانی را برای عاید شدن محصول از آنها شاهد نیستیم.
وی با بیان اینکه گردشگری یک فرایند خدماتی است، اظهار داشت: اگر فرآیند این موضوع به درستی اتفاق بیفتد به طور قطع موفقیت زیادی را کسب خواهیم کرد.
کیانی گفت: ما حتی در بحث ملی که باید هویت سازی برای مسافران داخلی شکل بگیرد هم کاری نکردیم، به عنوان مثال اگر یک مسافر ایرانی به مقبره حافظ برود این واقعه اغلب به گرفتن یک سلفی ختم می شود و در یک فرایند خیلی سطحی این مسافر بدون رهاورد دیگری برمی گردد.
وی به موضوع گردشگری رویدادی اشاره کرد و گفت: در برخی از شهرها و کشورها که یک فضای میراثی و تاریخی قابل توجهی ندارند، یک رویداد گردشگری تحول زیادی در آن ها به وجود آورده است.
کیانی به ضرورت اجرای استاندارد رویدادهای گردشگری در کشور تاکید کرد و افزود: محصول صنعت گردشگری خاطره است و باید در آن با مستند سازی و مهندسی در این خصوص کارهای مثمر ثمرتری انجام پذیرد.
* تنوع فرهنگی و قومی در ایران یک فرصت است
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان به تنوع قومی، فرهنگی در پهنه جغرافیایی ایران اشاره کرد و گفت: این فرصت بسیار خوبی است و نباید به عنوان تهدید به آن نگاه کرد.
اجلی افزود: متاسفانه خیلی وقت ها برخی فعالان تلاش می کنند بگویند همه مناطق و نقطه های کشور همه چیز دارد، در حالی که ما باید هر نقطه ای از کشور را با هویت منطقه ای خاص آن شناسنامه دار و معرفی کنیم تا این موضوع به تنوع بازار گردشگری کمک کند.
وی با بیان اینکه هر رویداد گردشگری ارتباط مستقیمی با هویت منطقه دارد، اظهار داشت: رویدادها به عنوان مهمترین محصولات گردشگری در تمام دنیا، مد نظر قرار دارند و باید از ظرفیت آنها در رونق گردشگری و نیز نمایش هویت بهره برداری کرد.
اجلی به برگزاری جشنواره ملی آش ایرانی و جشنواره غذای اکو جاده ابریشم در زنجان اشاره کرد و گفت: هر 2 رویداد با توجه به آداب و رسوم خاصیت هویت بخشی انتخاب و برنامه ریزی شده اند.
* تنوع جاذبه های گردشگری موجب تقویت هویت بخشی مقصد است
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری گفت: اگر مولفه‌های جاذب گردشگر تنوع و فراوانی بیشتری داشته باشند، تمایز و هویت بخشی آن مقصد بُعد و برد بیشتری خواهد داشت و باعث ارتقای جایگاه مقصد در بین رقبای خود می‌شود.
حسینی افزود: شاید بتوان موضوع را با مثالی تبیین کرد. آیا شهرت شهری مانند اصفهان صرفاً با گز آن است؟ پاسخ ناگفته پیداست. آنچه باعث تمایز اصفهان از سایر ماهیت‌ها می‌شود مجموعه‌ای از عناصر جدا کننده است. از جاذبه‌های بی شمار فرهنگی گرفته (سی و سه پل، پل خواجو، میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف اله و ...) تا باغ پرندگان، گز، صنایع دستی متنوع، تیم فوتبال سپاهان و برخی از عناصری دیگر باعث ایجاد هویت حول برندی به نام اصفهان شده است.
وی اظهار داشت: مراسمی که در هشتم محرم در زنجان برگزار می‌شود قطع به یقین در سایر بلاد شیعه نشین ایران نیز با رنگ و بوی دیگر به انجام می‌رسد. اما آنچه موجب شهرت این آیتم در شهر زنجان شده است شکل و فرم مراسمی است که هر ساله در هشتم محرم به یاد وفادارترین برادر تاریخ برگزار می‌شود و باعث ایجاد نوعی هویت مذهبی برای این شهر شده است.
* ذات گردشگری، مردمی است
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: گردشگری به صورت عمده در برنامه های کلان کشور مود توجه است و این رویکرد مثبت و عالی است، با این وجود هر بلوغی یک مرحله گذار دارد، اگر در این مرحله گذار مشخص شود که گردشگری دست بخش خصوصی است از این مرحله با موفقیت عبور می کنیم ولی اگر جایگاه بخش خصوصی و دولتی عوض شود، آن موقع خطر است، چون که ذات گردشگری مردمی است و باید توسط مردم ،بخش خصوصی و مدنیت به فضای اقتصادی برسد.
کیانی به تقویت باور گردشگری در کشور تاکید کرد و گفت: اگر روحیه خدماتی و کدهای اخلاقی را دربین شهروندان گسترش دهیم و افراد فضای اقتصادی گردشگری را لمس کنند، آن وقت خود مردم کار را جلو می برند و نیازی به دخالت و اجبار دولت نمی ماند.
وی به لزوم تسهیلگری در فرایندهای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری اشاره کرد و افزود: بر اساس مصوبه دولت قرار شده است 6 هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی به بخش گردشگری بیاید ولی بخش کوچکی از این تسهیلات ارائه شده است که این موضوع نیاز به آسیب شناسی دارد.
کیانی گفت: توسعه گردشگری نیازمند یک تصمیم کلان است، اگر می خواهیم گردشگری رونق پیدا کند باید این موضوع از بدنه آغاز شود.
وی اظهار داشت: بحث وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رویکرد مهمی است ولی اگر قرار باشد با تبدیل این سازمان به وزارتخانه اتفاق خاصی نیفتد نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت.
کیانی تصریح کرد: اگر در بدنه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ستون های بخش خصوصی خوب تعریف شود و یک سقف نظارتی خوب روی آن گذاشته شود، به طور قطع شاهد اتفاقات خوبی در حوزه گردشگری کشور خواهیم بود.
* نیازمند تقویت ابزارهای هویت بخش هستیم
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان به جایگاه گردشگری هویت بخش در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: برمبنای طراحی سند الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، تمامی بخش ها یک وظیفه ای دارند و حوزه گردشگری به واسطه ظرفیت هایش جایگاه ویژه ای دارد.
اجلی افزود: در تقابل فرهنگ ها و تمدن ها، آن فرهنگ و تمدنی باقی خواهد ماند که هویت خودش را قوی و حفظ کرده باشد و از این رو ابزارهای قدرت بخشی به این هویت را که موجب می شود موجودیتی به نام ایران در حیات خود ادامه دهد باید تقویت کرد.
وی تقویت جایگاه محصولات سنتی ایرانی به ویژه در حوزه غذا و سوغات، احیای سنن و آداب سرگرمی ایرانی، ایجاد پیوند بین آیین های اسلامی و ایرانی، توجه به ویژگی های فرهنگی و هویتی ایرانی و اسلامی، توجه به بازار کشورهای اسلامی برای جذب گردشگر، ایجاد شبکه ها و اتحادیه های ویژه گردشگری با مشارکت کشورهای همسو، تقویت ظرفیت های بوم گردی با هدف تقویت فرهنگ ایرانی در مناطق روستایی و شهری را از لوازم تقویت گردشگری هویت بخش برشمرد و اظهار اشت: مفاخر علمی نیز یکی از عناصر اساسی هویت بخش به کشور است که خیلی به آن توجه نکرده ایم.
اجلی افزود: برخی از مفاخر کشور به واسطه مقبره ای که دارند مورد توجه هستند، در حالی که لازم است برای مفاخر برجسته، المان هایی ساخته شود تا نماد و نشانه عینی و خارجی اندیشه و تفکر آنان تا در معرض دیده مردم قرار داده شود.
وی به لزوم مطالعه و شناخت مکاتب و نظریه های علمی و سیاسی و فرهنگی رایج دردنیا به منظور اتخاذ رویکرد توسعه اشاره کرد و گفت: به هر صورت اکنون پدیده ای به نام مدرنیزاسیون داریم که عناصر فرهنگی جوامع را تحت الشعاع قرار داده است و ما می توانیم با اشرافیت بر پدیده مدرنیزاسیون امکان حفاظت از فرهنگ و آداب و رسوم خودمان را فراهم کنیم.
اجلی با بیان اینکه در تبلیغات عناصر فرهنگی خودمان ضعیف کار کردیم، تصریح کرد: برای معرفی داشته های کشور باید تبلیغات و اطلاع رسانی با روش های نوین و در سطح گسترده انجام دهیم.
وی حضور قدرتمند در نمایشگاه های خارجی با ارائه محصولات تخصصی را از دیگر راه های معرفی ظرفیت گردشگری کشور عنوان کرد و گفت: متاسفانه نمایشگاه های خارجی در کشور ما محملی برای تفریح برخی از افراد شده است که به واسطه برخی رانت ها از این فرصت ها بهره مند می شوند و بدون دستاورد خاصی از چنین نمایشگاه هایی بر می گردند.
اجلی تلاش برای کسب کرسی های دانشگاهی در دانشگاه های خارجی و کسب کرسی های متعدد در سازمان های بین المللی فرهنگی و گردشگری را از دیگر شیوه های موثر برای تقویت حوزه گردشگری برشمرد و افزود: در این زمینه نیز باید در سطوح مختلف دست به تلاش بزنیم.
* رشد گردشگری موجب تسریع روند توسعه است
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری با بیان اینکه با توسعه می‌توان 'رشد همه جانبه' تعریف کرد، گفت: نسبت گردشگری و توسعه مستقیم است. بدین معنی که گردشگری در کنار توسعه سایر بخش‌ها (اقتصاد، کشاورزی، ورزش و...) امکان پذیر است و نمی‌توان ادعا کرد که مقصدی یا شهری یا کشوری در گردشگری توسعه یافته و در سایر بخش‌ها نیافته است.
حسینی ادامه داد: اساساً اطلاق چنین مفهومی به توسعه نارواست و اگر بخواهیم از گردشگری به عنوان موتور محرک توسعه یاد کنیم شاید بتوان به عنوان عاملی شتاب دهنده و ماشه چکان از آن یاد کرد.
وی اظهار داشت: رشد گردشگری به تنهایی نمی‌تواند باعث توسعه مقصدی ـ چه در سطح ملی و چه در سطح محلی ـ شود، اما از آنجا که گردشگری صنعتی سبز محسوب می‌شود و توسعه آن چندان نیازی به سرمایه گذاری‌های کلان و یا دانش تکنولوژیک پیشرفته ندارد، به خصوص در کشورهای جهان سوم و به اصطلاح در حال توسعه می‌تواند موجب تسریع روند توسعه در سایر بخش‌ها شود.
3088/6085
انتهای پیام ایرنای مرکز زنجان در میزگردی با حضور اویس کیانی، رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور، ابوالفضل اجلی، رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان و سیدمحمدحسن حسینی، کارشناس حوزه گردشگری پژوهشگر به بررسی ابعاد تاثیر گردشگری در توسعه و به طور مشخص جنبه هویت بخشی آن پرداخت.
در این میزگرد حاضران لزوم تعریف یکسان و مشترک از مفهوم گردشگری در کشور، مردمی شدن صنعت گردشگری، تقویت مولفه های هویت بخش ملی و محلی و حفظ تنوع های فرهنگی و قومی را به عنوان لوازم تحقق گردشگری هویت ساز در کشور، مورد تاکید قرار دادند.
* گردشگری ابزار صلح و فرهنگ ساز است
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور با بیان اینکه صنعت گردشگری در کشور هنوز به صورت یک دست مورد قبول قرار نگرفته است، گفت: امروز در یک مرحله گذار به سر می بریم و بخش های دولتی و خصوصی دارند به تعاریف معینی از گردشگری می رسند که این موضوع می تواند به ملی کردن صنعت گردشگری کمک کند.
اویس کیانی به موضوع گردشگری هویت ساز اشاره کرد و افزود: یک سری دغدغه های فرهنگی در کشور داریم که باید از راه های مختلف به آن پرداخته شود و گردشگری یکی از این راه ها و ابزارهاست.
وی با بیان اینکه اصلاح فرهنگ در گروه بهره گیری از ابزارهایی است، اظهار داشت: فرهنگ امر سیالی است که در بطن آن باید به عقبه ای استناد شود و در این زمینه در حوزه گردشگری هویت ایرانی و اسلامی را ملاک استناد داریم.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: اگرچه پیدا کردن خط واحد برای فرهنگ، امر ممکنی نیست، ولی می شود از طریق ابزارهایی مثل گردشگری به یک بازه ای رسید و یک بسته بندی از آن را در اختیار مخاطبان قرار داد.
وی با بیان اینکه گردشگری ابزار صلح و فرهنگ ساز است، اظهار داشت: گاهی پسوند و پیشوندهای متنوعی به گردشگری می زنیم همچون گردشگردی خلاق، گردشگری هویت ساز و غیره که این به دلیل ذات و وسعت درونی خود گردشگری است.
کیانی به هویت سازی از طریق گردشگری اشاره کرد و ادامه داد: گردشگری گرچه می تواند تبادل فرهنگ، مصرف و حتی تولید فرهنگ ایجاد کند و یک سری اتفاقات تکنولوژیک در مقصد را هم رقم بزند، ولی هویت سازی آن درگروی استتناد به یک منشاء است.
وی با بیان اینکه نمی شود به هویت سازی ملی مسافران خارجی از طریق گردشگری پرداخت، اظهار داشت: ولی گردشگر داخلی با توجه به نیازی که دارد، در مقصد می شود از طریق گردشگری برایش هویت سازی کرد.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور به برگزاری تورهای گردشگری با عناوینی همچون فستیوال رنگ و بازی های نوین در ابنیه های تاریخی اشاره کرد و گفت: چنین اتفاقاتی چه هویت سازی می توانند داشته باشند؟ بنابراین ساز و کارهایی باید وجود داشته باشد تا دفاتر خدمات مسافرتی مباحث فرهنگی را در برنامه تورهای خود مد نظر قرار دهند و یا دست کم موارد و ایده های وارداتی را ایرانیزه کنند.
وی با بیان اینکه باید شاخص ها و معیارهای هویتی خودمان را گردشگریزه کنیم، خاطرنشان کرد: تا کنون در این باره کار خاصی انجام نشده است چرا که اساسا ما برنامه ای در این خصوص نداریم.
* گردشگری بر مبنای مواجهه با هویت ها شکل می گیرد
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: وقتی قرار است گردشگری در جایی رونق پیدا کند، زمینه هایی مورد نیاز است که شامل ظرفیت های گوناگون یک مقصد است.
ابوالفضل اجلی افزود: باید در ابتدا مشخص کنیم که به چه چیزی هویت می گوییم، هویت ناظر بر اجزای شکل دهنده ای است که یک مصداق را از یک مصداق دیگر متمایز می کند.
وی ادامه داد: از این جنبه همه جوامع و اقوام و کشورها دارای هویت های ویژه ای هستند که مشخصه های خاص خودشان را دارند.
اجلی اظهار داشت: بخش مهم شکل گیری گردشگری بر مبنای مواجهه با هویت هاست، به این صورت که وقتی که من در جامعه خودم دچار یکنواختی می شوم و آن را به طور کامل می شناسم و دیگر ارتباط شناختی با آن برقرار نمی کنم، به دنبال ماهیت جدیدی هستم که آن را تجربه کنم.
وی افزود: اقدام ما برای مواجهه با هویت های دیگر در جغرافیای دیگر، فعالیت گردشگری را رقم می زند.
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: گردشگری مبتنی بر هویت، وجوه هویتی را برجسته می کند، اگر هویت مقصد به نحوی باشد که گردشگران آن را برای مواجهه انتخاب کنند، این نشان دهنده غنای هویتی آن جامعه و مقصد است.
اجلی افزود: در زمان حاضر پیرامون این موضوع کارهایی انجام شده است یعنی بناست ما با غنا بخشیدن به فرهنگ خودمان و تکیه بر هویت اجتماعی و ملی بتوانیم فعالیت اقتصادی را حول محور گردشگری رونق دهیم.
وی خاطرنشان کرد: اینکه برای رونق گردشگری باید فرهنگ خودمان را اصلاح کنیم به این معنا نیست که هویت خودمان را برای پذیرش گردشگر تغییر دهیم، بلکه منظور این است که در حوزه جذب گردشگر برخی امور بین المللی از قبیل کدهای جهانی اخلاق را برای رفتار با گردشگران تقویت کنیم.
* گردشگری به تنهایی نمی تواند هویت بخش باشد
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری با بیان اینکه گردشگری به تنهایی نمی تواند هویت بخش باشد، گفت: آنچه در عالم گردشگری به خصوص در حوزه گردشگری داخلی ما موتور محرک گردشگری به حساب می‌آید را می توان به 2 بخش تقسیم کرد. اول آنچه به جاذبه های طبیعی مرتبط است و باعث جذب و حرکت افراد به سوی یک مقصد می‌شود و دوم عناصر و جاذبه‌هایی که به اصطلاح به جاذبه‌های فرهنگی مرتبط می‌شوند و شامل بناهای تاریخی و یا رویدادهای فرهنگی است.
سیدمحمدحسن حسینی با بیان اینکه هویت در مفهوم کلی به ظرفیت یک فرد یا گروه برای به رسمیت شناختن و تمایز خود از دیگران و نیز توسط دیگران اطلاق می‌شود، افزود: اگر هویت را مجموعه ماهیت‌هایی عارض بر یک موجود بدانیم که آن را از سایرین جدا می‌کند، شاید بتوان موضوع را با گردشگری مرتبط کرد. این موضوع باعث شهرت برخی مکا‌نها و مقاصد و جداسازی آن از سایرین شده است به گونه‌ای که تصور موجودیت آن بدون آن شهرت کمی غامض به نظر می‌رسد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال روستای مشهد اردهال بدون مراسم قالیشویان شاید نمی‌توانست ماهیتی جدا از سایر روستاها داشته باشد. یا روستای ورسک بدون وجود پل معروف آن یکی از هزاران روستای گمنام ایران است.
حسینی گفت: حال هرچه این عناصر متمایز و جاذب گردشگر باشد باعث شهرت و هویت بخشی به مقاصد گردشگری می‌شود.
وی افزود: نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد این است که صرف وجود گردشگر نمی تواند باعث هویت بخشی به یک مکان یا مقصد شود که اگر این گونه بود شهرهای شمالی بیشترین شهرت را داشتند که در حقیقت این گونه نیست.
* نیازمند یکسان سازی مفهوم گردشگری در کشور هستیم
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: در همین زمان حاضر عده ای معتقدند که گردشگری به کشور آسیب می زند و ممکن است اصلا داستان را تغییر بدهد و تاثیر منفی در جوامع محلی بگذارد.
کیانی افزود: ولی نظر صاحبنظرانی که نظریات معتدلی نسبت به گردشگری دارند، معتقدند که می شود با آموزش چالش های گردشگری را رفع کرد.
وی به موضوع توسعه اقامتگاه های بوم گردی در کشور اشاره کرد و ادامه داد: اگر گردشگری منطبق بر نیاز مادی، معنوی، اقتصادی و اجتماعی جوامع محلی باشد، خودش رشد می کند.
کیانی به برخی از موفقیت های گردشگری بوم گردی در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: اکنون موضوع اقامتگاه های بوم گردی با وجود شروع بسیار خوب، به یک اپیدمی ناقص تبدیل شده است و دخالت های دولتی باعث شده تا کار به جای آنکه به صورت فولکلور و مردمی مدیریت شود، از کنترل خارج شود.
وی با بیان اینکه حمایت از توسعه اقامتگاه های بوم گردی سیاست درستی بود که دولت به آن رو آورد، افزود: ولی در برخی جاها چون هیچ منشاء خاصی برای ایجاد اقامتگاه بوم گردی نبود، موفقیت های زیادی را در این زمینه شاهد نبودیم.
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: یکی از جاهایی که منشا و تجلیگاه فرهنگی و تاریخی یک جامعه می شود، آثار باستانی است، اکنون آیا حفاظت و حراست از این بناها و انتقال داشته های آنها به درستی اتفاق می افتد؟ خیلی از موارد وجود دارد که ناگهان خبرش در می آید که فلان اثر در معرض تخریب است و یا صدمه دیده است.
وی ادامه داد: ما اکنون در کشور 600 هزار بنای تاریخی داریم که مثابه ویترین گردشگری است ولی باید ببینم از آنها چقدر محصول داریم.
کیانی بابیان اینکه یک سوم آثار ثبت شده جهانی و از قضا سالمترین بناهای تاریخی درمنطقه شمال غرب ایران واقع است، گفت: با وجود همه این فرصت ها، ما تلاش چندانی را برای عاید شدن محصول از آنها شاهد نیستیم.
وی با بیان اینکه گردشگری یک فرایند خدماتی است، اظهار داشت: اگر فرآیند این موضوع به درستی اتفاق بیفتد به طور قطع موفقیت زیادی را کسب خواهیم کرد.
کیانی گفت: ما حتی در بحث ملی که باید هویت سازی برای مسافران داخلی شکل بگیرد هم کاری نکردیم، به عنوان مثال اگر یک مسافر ایرانی به مقبره حافظ برود این واقعه اغلب به گرفتن یک سلفی ختم می شود و در یک فرایند خیلی سطحی این مسافر بدون رهاورد دیگری برمی گردد.
وی به موضوع گردشگری رویدادی اشاره کرد و گفت: در برخی از شهرها و کشورها که یک فضای میراثی و تاریخی قابل توجهی ندارند، یک رویداد گردشگری تحول زیادی در آن ها به وجود آورده است.
کیانی به ضرورت اجرای استاندارد رویدادهای گردشگری در کشور تاکید کرد و افزود: محصول صنعت گردشگری خاطره است و باید در آن با مستند سازی و مهندسی در این خصوص کارهای مثمر ثمرتری انجام پذیرد.
* تنوع فرهنگی و قومی در ایران یک فرصت است
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان به تنوع قومی، فرهنگی در پهنه جغرافیایی ایران اشاره کرد و گفت: این فرصت بسیار خوبی است و نباید به عنوان تهدید به آن نگاه کرد.
اجلی افزود: متاسفانه خیلی وقت ها برخی فعالان تلاش می کنند بگویند همه مناطق و نقطه های کشور همه چیز دارد، در حالی که ما باید هر نقطه ای از کشور را با هویت منطقه ای خاص آن شناسنامه دار و معرفی کنیم تا این موضوع به تنوع بازار گردشگری کمک کند.
وی با بیان اینکه هر رویداد گردشگری ارتباط مستقیمی با هویت منطقه دارد، اظهار داشت: رویدادها به عنوان مهمترین محصولات گردشگری در تمام دنیا، مد نظر قرار دارند و باید از ظرفیت آنها در رونق گردشگری و نیز نمایش هویت بهره برداری کرد.
اجلی به برگزاری جشنواره ملی آش ایرانی و جشنواره غذای اکو جاده ابریشم در زنجان اشاره کرد و گفت: هر 2 رویداد با توجه به آداب و رسوم خاصیت هویت بخشی انتخاب و برنامه ریزی شده اند.
* تنوع جاذبه های گردشگری موجب تقویت هویت بخشی مقصد است
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری گفت: اگر مولفه‌های جاذب گردشگر تنوع و فراوانی بیشتری داشته باشند، تمایز و هویت بخشی آن مقصد بُعد و برد بیشتری خواهد داشت و باعث ارتقای جایگاه مقصد در بین رقبای خود می‌شود.
حسینی افزود: شاید بتوان موضوع را با مثالی تبیین کرد. آیا شهرت شهری مانند اصفهان صرفاً با گز آن است؟ پاسخ ناگفته پیداست. آنچه باعث تمایز اصفهان از سایر ماهیت‌ها می‌شود مجموعه‌ای از عناصر جدا کننده است. از جاذبه‌های بی شمار فرهنگی گرفته (سی و سه پل، پل خواجو، میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف اله و ...) تا باغ پرندگان، گز، صنایع دستی متنوع، تیم فوتبال سپاهان و برخی از عناصری دیگر باعث ایجاد هویت حول برندی به نام اصفهان شده است.
وی اظهار داشت: مراسمی که در هشتم محرم در زنجان برگزار می‌شود قطع به یقین در سایر بلاد شیعه نشین ایران نیز با رنگ و بوی دیگر به انجام می‌رسد. اما آنچه موجب شهرت این آیتم در شهر زنجان شده است شکل و فرم مراسمی است که هر ساله در هشتم محرم به یاد وفادارترین برادر تاریخ برگزار می‌شود و باعث ایجاد نوعی هویت مذهبی برای این شهر شده است.
* ذات گردشگری، مردمی است
رئیس کانون راهنمایان گردشگری کشور گفت: گردشگری به صورت عمده در برنامه های کلان کشور مود توجه است و این رویکرد مثبت و عالی است، با این وجود هر بلوغی یک مرحله گذار دارد، اگر در این مرحله گذار مشخص شود که گردشگری دست بخش خصوصی است از این مرحله با موفقیت عبور می کنیم ولی اگر جایگاه بخش خصوصی و دولتی عوض شود، آن موقع خطر است، چون که ذات گردشگری مردمی است و باید توسط مردم ،بخش خصوصی و مدنیت به فضای اقتصادی برسد.
کیانی به تقویت باور گردشگری در کشور تاکید کرد و گفت: اگر روحیه خدماتی و کدهای اخلاقی را دربین شهروندان گسترش دهیم و افراد فضای اقتصادی گردشگری را لمس کنند، آن وقت خود مردم کار را جلو می برند و نیازی به دخالت و اجبار دولت نمی ماند.
وی به لزوم تسهیلگری در فرایندهای سرمایه گذاری در زمینه گردشگری اشاره کرد و افزود: بر اساس مصوبه دولت قرار شده است 6 هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی به بخش گردشگری بیاید ولی بخش کوچکی از این تسهیلات ارائه شده است که این موضوع نیاز به آسیب شناسی دارد.
کیانی گفت: توسعه گردشگری نیازمند یک تصمیم کلان است، اگر می خواهیم گردشگری رونق پیدا کند باید این موضوع از بدنه آغاز شود.
وی اظهار داشت: بحث وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رویکرد مهمی است ولی اگر قرار باشد با تبدیل این سازمان به وزارتخانه اتفاق خاصی نیفتد نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت.
کیانی تصریح کرد: اگر در بدنه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، ستون های بخش خصوصی خوب تعریف شود و یک سقف نظارتی خوب روی آن گذاشته شود، به طور قطع شاهد اتفاقات خوبی در حوزه گردشگری کشور خواهیم بود.
* نیازمند تقویت ابزارهای هویت بخش هستیم
رئیس گروه مراکز و خدمات گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان به جایگاه گردشگری هویت بخش در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: برمبنای طراحی سند الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت، تمامی بخش ها یک وظیفه ای دارند و حوزه گردشگری به واسطه ظرفیت هایش جایگاه ویژه ای دارد.
اجلی افزود: در تقابل فرهنگ ها و تمدن ها، آن فرهنگ و تمدنی باقی خواهد ماند که هویت خودش را قوی و حفظ کرده باشد و از این رو ابزارهای قدرت بخشی به این هویت را که موجب می شود موجودیتی به نام ایران در حیات خود ادامه دهد باید تقویت کرد.
وی تقویت جایگاه محصولات سنتی ایرانی به ویژه در حوزه غذا و سوغات، احیای سنن و آداب سرگرمی ایرانی، ایجاد پیوند بین آیین های اسلامی و ایرانی، توجه به ویژگی های فرهنگی و هویتی ایرانی و اسلامی، توجه به بازار کشورهای اسلامی برای جذب گردشگر، ایجاد شبکه ها و اتحادیه های ویژه گردشگری با مشارکت کشورهای همسو، تقویت ظرفیت های بوم گردی با هدف تقویت فرهنگ ایرانی در مناطق روستایی و شهری را از لوازم تقویت گردشگری هویت بخش برشمرد و اظهار اشت: مفاخر علمی نیز یکی از عناصر اساسی هویت بخش به کشور است که خیلی به آن توجه نکرده ایم.
اجلی افزود: برخی از مفاخر کشور به واسطه مقبره ای که دارند مورد توجه هستند، در حالی که لازم است برای مفاخر برجسته، المان هایی ساخته شود تا نماد و نشانه عینی و خارجی اندیشه و تفکر آنان تا در معرض دیده مردم قرار داده شود.
وی به لزوم مطالعه و شناخت مکاتب و نظریه های علمی و سیاسی و فرهنگی رایج دردنیا به منظور اتخاذ رویکرد توسعه اشاره کرد و گفت: به هر صورت اکنون پدیده ای به نام مدرنیزاسیون داریم که عناصر فرهنگی جوامع را تحت الشعاع قرار داده است و ما می توانیم با اشرافیت بر پدیده مدرنیزاسیون امکان حفاظت از فرهنگ و آداب و رسوم خودمان را فراهم کنیم.
اجلی با بیان اینکه در تبلیغات عناصر فرهنگی خودمان ضعیف کار کردیم، تصریح کرد: برای معرفی داشته های کشور باید تبلیغات و اطلاع رسانی با روش های نوین و در سطح گسترده انجام دهیم.
وی حضور قدرتمند در نمایشگاه های خارجی با ارائه محصولات تخصصی را از دیگر راه های معرفی ظرفیت گردشگری کشور عنوان کرد و گفت: متاسفانه نمایشگاه های خارجی در کشور ما محملی برای تفریح برخی از افراد شده است که به واسطه برخی رانت ها از این فرصت ها بهره مند می شوند و بدون دستاورد خاصی از چنین نمایشگاه هایی بر می گردند.
اجلی تلاش برای کسب کرسی های دانشگاهی در دانشگاه های خارجی و کسب کرسی های متعدد در سازمان های بین المللی فرهنگی و گردشگری را از دیگر شیوه های موثر برای تقویت حوزه گردشگری برشمرد و افزود: در این زمینه نیز باید در سطوح مختلف دست به تلاش بزنیم.
* رشد گردشگری موجب تسریع روند توسعه است
پژوهشگر و کارشناس حوزه گردشگری با بیان اینکه با توسعه می‌توان 'رشد همه جانبه' تعریف کرد، گفت: نسبت گردشگری و توسعه مستقیم است. بدین معنی که گردشگری در کنار توسعه سایر بخش‌ها (اقتصاد، کشاورزی، ورزش و...) امکان پذیر است و نمی‌توان ادعا کرد که مقصدی یا شهری یا کشوری در گردشگری توسعه یافته و در سایر بخش‌ها نیافته است.
حسینی ادامه داد: اساساً اطلاق چنین مفهومی به توسعه نارواست و اگر بخواهیم از گردشگری به عنوان موتور محرک توسعه یاد کنیم شاید بتوان به عنوان عاملی شتاب دهنده و ماشه چکان از آن یاد کرد.
وی اظهار داشت: رشد گردشگری به تنهایی نمی‌تواند باعث توسعه مقصدی ـ چه در سطح ملی و چه در سطح محلی ـ شود، اما از آنجا که گردشگری صنعتی سبز محسوب می‌شود و توسعه آن چندان نیازی به سرمایه گذاری‌های کلان و یا دانش تکنولوژیک پیشرفته ندارد، به خصوص در کشورهای جهان سوم و به اصطلاح در حال توسعه می‌تواند موجب تسریع روند توسعه در سایر بخش‌ها شود.
3088/6085
کپی شد
