خوزستان بهار پرتنشی را پشت سر گذاشت، بهاری که با سیلاب گره خورده و آب های سهمگین خسارت های بسیاری خصوصا در حوزه کشاورزی به این استان وارد کرد، ولی در این بین چغندرقند یکی از محصولات در امان مانده از سیلاب بود که این روزها به دلیل نبود کامیون برای جابجایی در حال جان دادن و تلف شدن است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از اهواز، سال زراعی پاییزه در خوزستان با تنش های عدیده ای روبرو بوده و بخش عظیمی از سطح زیر کشت گندم، جو و کلزا در استان بر اثر سیبلاب از بین رفت، اما در این میان چغندرقند پس از رهایی از خطر سیلاب گرفتار معضلی شده که اگر به صورت عاجل به آن رسیدگی نشود، کشاورزان چغندرکار خسارتی جبران ناپذیر را متحمل می شوند.
خوزستان خواستگاه چغندر قند
خواستگاه این محصول استراتژیک خوزستان است و اکنون برای حمل و نقل ۹۰۰ هزار تنی این محصول به شهرهای دارای کارخانه قند حضور یک هزار و ۴۰۰ دستگاه کامیون در استان نیاز است که متأسفانه به جز تخصیص ۳۵۰ دستگاه کامیون به دستور استاندار خوزستان از استان های دیگر و کارخانه سیمان رامهرمز، عملا کمک دیگری به این مهم نشد.
۵۰ درصد چغندر قند استان در شهرستان شوش کشت می شود. همچنین شهرستان های دزفول، اندیمشک شوشتر و مختصری در بهبهان عمده مراکز تولید چغندر قند در استان هستند.
پیگیری های جهاد کشاورزی برای حل مشکل حمل و نقل چغندر قند
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: پس از جلسه شورای کشاورزی در اواخر اردیبهشت ماه امسال میزان چهار درصد برداشت چغندرقند به ۱۵ درصد افزایش یافت؛ تا آن موقع ۴۷ درصد از زمان برای برداشت را از دست دادیم ولی اکنون با از دست رفتن ۵۰ درصد زمان کافی برای برداشت محصول چغندر مواجه هستیم.
محمد قاسمی نژاد افزود: با معاونان تولیدات گیاهی استان های مرتبط با خوزستان در زمینه انتقال چغندرقند هماهنگ و با تمام مدیران کارخانجات قند نیز صحبت کردیم که در نهایت طی برقراری یک ارتباط دوستانه وضعیت حمل و نقل این محصول کمی بهتر شد.
وی تصریح کرد: هر ساله بخش عمده ای از کامیون های حمل بار محصولات از خود استان ها و شهرستان های واردکننده چغندرقند خوزستان برای جابجایی به استان می آمدند ولی امسال کمبود کامیون برای همه استان ها بود.
چغندر قند را به لیست کالاهای اساسی مشمول ۳۰ درصد سوخت تشویقی اضافه کنید
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان یادآور شد: راهداری اعلام کرده کامیون هایی که بار کالاهای اساسی به سمت بنادر حمل می کنند ۳۰ درصد سوخت اضافه دریافت می کنند که دوباره مشکل ساز شد و سریعا طی نامه ای مکتوب به مدیرکل راهداری استان اعلام کردیم که چغندرقند را نیز در ردیف کالاهای اساسی و مشمول حمل بار با ۳۰ درصد سوخت اضافه محسوب کنند که وی طی نامه ای این درخواست را به راهداری کشور انتقال داد.
وی عنوان کرد: جهاد کشاورزی نیز با تهران بر سر این موضوع مکاتباتی داشته که اگر این امتیاز به چغندر قند داده شود، باتوجه به اینکه برداشت کلزا در استان خاتمه پیدا کرده و برداشت گندم نیز رو به اتمام است، کامیون ها برای حمل چغندر قند آزاد و مشکل مرتفع می شود.
قاسمی نژاد با اشاره به اینکه تنها تا پایان خرداد برای برداشت محصول چغندرقند فرصت داریم، تاکید کرد: خوشبختانه چغندرقند امسال بیماری های برگی ندارند و دوره رسیدگی آنها زودرس نیست وگرنه دوره برداشت کوتاه تر می شد.
وی ادامه داد: مقرر شد که شورای تامین استان تشکیل و برای موارد برخورد با دلالان گندم و هدایت بخشی از کامیون های بندر به سمت حمل و نقل چغندرقند پاییزه برای مدت ۱۵ روز مجوز صادر کند که هنوز این جلسه تشکیل نشده است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان گفت: در یک دوره سال های ۸۰ تا ۹۲ چغندرقند به دلیل کارخانجات شوش یا دزفول فعلی و اهواز کشت نشد.
آفت در مزارع، ارمغان تعطیلی کشت چغندر قند در خوزستان
وی افزود: ارمغان تعطیلی کشت چغندر قند برای خوزستان آفت اغلب مزارع به دلیل کشت متوالی غلات و کاهش کیفیت خاک است؛ چغندرقند به دلیل غده ای بودن مواد مغذی قسمت های پایین خاک را مصرف می کند خلاف گندم که مواد غذایی بخش های بالاتر خاک را استفاده می کند.
قاسمی نژاد بیان کرد: مواد آلی که چغندرقند خصوصا برگ آن به خاک می دهد بسیار عالی است و حاصلخیزی خاک را افزایش می دهد به طوری که اگر پس از کشت چغندرقند نسبت به کشت گندم اقدام شود، هنگام برداشت حداقل یک تُن افزایش تُناژ دارد.
وی گفت: اگر چغندرقند کشت نشود، حاصلخیزی خاک کاهش و به تبع آن عملکرد محصولات نیز روند نزولی به خود می گیرد.
قاسمی نژاد عنوان کرد: وقتی کشت متوالی بدون رعایت تناوب زراعی انجام می شود، آفات، بیماری ها و علف های هرز طغیان می کند؛ یعنی آفتی که جزو آفات عمده نبوده و خطری نداشته به آفت درجه یک تبدیل و باید از سموم زیادی برای مبارزه با آن استفاده کرد یا علف های هرزی که جزو علف هرز غالب نبوده نسبت به سموم مقاوم می شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی خوزستان تصریح کرد: عدم کشت چغندرقند اثرات منفی بر خاک و اکولوژی آن منطقه می گذارد و از آنجایی که کشاورز می خواهد تناوب زراعی را رعایت کند در صورت نبود چغندر به سمت کشت سیفی جات، پیاز، سیب زمینی و سبزی می رود و سطح زیر کشت را به دوبرابر افزایش می دهد و به دلیل فزونی محصولات مشابه عدم کشش لازم در بازار شکل گرفته و در نتیجه کشاورز با عدم توانایی در فروش محصولات خود متضرر و گاها مجبور به شخم زدن محصول در مزرعه می شود.
وی گفت: اگر چغندرقند را حذف کنیم باید یک علامت سوال بزرگ روی کشاورزی پایدار استان خوزستان قرار دهیم.
نبود ناوگان حمل مشخص برای چغندرقند در خوزستان
رحیمی نیا رئیس انجمن صنفی کشاورزان شهرستان شوش نیز در گفتگو با خبرنگار ایلنا در این خصوص بیان کرد: خواستگاه اصلی چغندرقند استان خوزستان است و بر اساس سیاست گذاری های کلان کشور و برنامه توسعه کشت این محصول در جهاد کشاورزی کشت این محصول در خوزستان تا سال ۱۴۰۴ باید به ۸۰ هزار هکتار در سال برسد.
وی ادامه داد: فعلا استان خوزستان از این برنامه ریزی های اعلام شده عقب مانده و با توجه به اینکه ظرفیت صنعتی استان بسیار کمتر از میزان برنامه ریزی ها و اهداف است، بر خلاف میل خود با کارخانه های قند استان های دیگر برای فروش محصولات خود قرارداد منعقد می کنیم.
وی انتقاد کرد: متأسفانه در فصل برداشت به این دلیل که ناوگان حمل مشخصی برای چغندرقند در خوزستان وجود ندارد و در سیستم راهداری و حمل و نقل اهمیت خاصی برای این موضوع قائل نیستند، چغندرقند کشاورزان استان بر روی زمین مانده و در حال خراب شدن است.
رحیمی نیا گفت: در سال رونق تولید ملی نباید شاهد تخریب تولید ملی کشور و دسترنج کشاورزان باشیم.
وی با اشاره به اینکه زمان برای برداشت محصول کمتر از یک ماه و خیلی محدود است، ادامه داد: پیشنهاد می شود بخشی از کامیون های بندر به انتقال محصول چغندرقند در زمان باقی مانده اختصاص داده شوند چون این محصول استراتژیک با توجه به نزدیک شدن به فصل گرما به سرعت فاسد می شود.
بذرهای بی کیفیت و شرایط آب و هوا دلیل کاهش عیار چغندرقند
غلامعباس تولابی کشاورز حومه شهرستان شوش و صاحب ۵۰ هکتار سطح زیرکشت چغندرقند در خصوص مشکلاتی که در کشت این محصول با آن مواجه بوده در گفتگو با خبرنگار ایلنا می گوید: تُناژ و عیار محصول امسال نسبت به سال گذشته کاهش داشته که علت آن بارندگی و بذرهای بی کیفیت است.
وی افزود: به دلیل بارندگی های پی در پی نتوانستیم عملیات داشتی انجام دهیم.
این کشاوز چغندر کار در خصوص علت بی کیفیتی بذر تصریح کرد: مقداری از بذر را از کارخانه و بخشی دیگر را به صورت آزاد خریدیم چون اعلام شده بود که اگر خرید انجام ندهیم امکان تهیه بذر دیگری را نداریم؛ می دانستیم مرغوب نیست اما مجبور شدیم!
وی ادامه داد: قیمت چغندرقند بسیار پایین و حتی از قیمت کاه (۷۰۰ تومان) نیز کمتر است؛ چغندرقند را کیلویی ۳۶۰ تومان از کشاورز خریداری می کنند که با توجه به افزایش هزینه نیروی کاری، سموم و چند برابر شدن کرایه حمل و اجاره بهای زمین اصلا به صرفه نیست.
این میزان خسارت از تحمل کشاورز خارج است
تولابی تأکید کرد: با وجودی که این میزان خسارت از تحمل کشاورز خارج است ولی هر چه فریاد می زنیم فریادرسی نداریم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا کامیون برای حمل و نقل به میزان کافی در اختیار دارید؟ گفت: کامیون هست، اما کرایه ها بالا است ک به هر مسئولی که دسترسی داشتیم مراجعه کردیم بلکه کاری کنند و یا بهای خرید چغندرقند را افزایش و یا اینکه کرایه حمل را از عهده کشاورز خارج کنند، اما هنوز نتیجه ای نگرفتیم.
تولابی با اشاره به رشد ۳۰ درصدی اجاره بهای زمین عنوان کرد: گرانی و تورم دیگر هیچ سودی برای کشاورز باقی نمی گذارد، سال گذشته برای هر کامیون کرایه ۵۶ هزار تومانی پرداخت می کردیم ولی امسال این مبلغ ۱۳۰ هزار تومان شده و یک کشاورز این منبع مالی را باید تامین کند؟
وی در خصوص اینکه چرا محصول خود را به کارخانه های قند استان نمی فروشند، گفت: من ۳۲ سال در کارخانه قند دزفول کار کردم و به نظرم بزرگترین کارخانه قند خاورمیانه است، ولی مدیریت قبلی بلایی به سر کشاورزان آورد که هنوز حساب خیلی ها را تسویه نکرده و کارخانه را از رونق انداخته است؛ وی حتی در عیار چغندر هم دستکاری می کرد؛ به نظر ما کشاورزان عیار یعنی پول و این یعنی مدیریت قبلی در جیب کشاورز دست می کرد اما امیدواریم مدیریت جدید موجب راه اندازی کارخانه شده و آن را ساماندهی کند.
استیصال کشاورزان در هزینه های گزاف حمل و نقل چغندر قند
مصطفی دیناروند کشاورز ۵۵ ساله شهرستان شوش نیز که بیش از ۳۰ سال در بخش کشاورزی فعالیت دارد، در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سال ها است که ذرت و گندم می کاریم، اما در چند سال گذشته نیز چغندرقند هم کاشتیم؛ سال گذشته برای فروش محصول چغندرقندم با استان قزوین قرارداد منعقد کردم.
این کشاورز شوشی ادامه داد: ۶ هکتار زمین دارم که سه هکتار آن زیرکشت چغندرقند و سه هکتار نیز ذرت و گندم است تا بتوانم امرار معاش کنم.
وی گفت: برای کشت چغندرقند اراضی را از شهریور ماه مهیا و از ۱۵ مهرماه ماه کار کاشت آغاز و تا ۱۰ آبان ماه ادامه دارد.
دیناروند یادآور شد: یکی از مشکلاتی که سال ها است گریبان گیر کشاورزان شده بحث هزینه های سنگین حمل و نقل بوده که امسال به اوج خود رسید.
وی ادامه داد: یکی از همکاران ما امسال قراردادی با همدان منعقد کرده که برای یک تُن باید ۱۰۰ هزار تومان و برای ارسال ۱۰۰ تن ۱۰ میلیون تومان هزینه حمل پرداخت کند در حالی که پیش از این در سال‌های گذشته کرایه هر تُن حدود ۵۰ تا ۶۰ هزار تومان بود ولی اکنون برای ارسال محصولات خود به قزوین به ازای هر تُن باید حدود ۱۲۰ هزار تومان کرایه بدهیم که هزینه‌های سنگینی را به ما متحمل کرده است.
این کشاورز اهل شوش عنوان کرد: امسال بذر به ما داده نشد و بیشتر کشاورزان به صورت آزاد آن را خریداری کردند که هر کیلو یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه داشت؛ پیش از این شرکت ها بذر را در اختیار کشاورزان قرار می دادند اما امسال خود کشاورزان به صورت آزاد و آن را خریداری و هزینه‌های سنگینی به کشاورزان تحمیل شد.
دیناروند با اشاره به اینکه سیل به اراضی چغندرقند خسارتی وارد نکرده، افزود: در حال حاضر کارخانه بزرگ قند در شوش فعالیت می کند، اما در صورت توسعه کشاورزان محصولات تولیدی خود را از استان خارج نمی کنند و در عین حال هزینه های سنگین برای حمل بین استانی متحمل نمی شویم.
وی در پایان گفت: اگر محصولات کشاورزان در داخل استان خرید و فروش شود، به اقتصاد خوزستان نیز کمک می شود.
لزوم توسعه صنعتی خوزستان در احداث و افزایش ظرفیت کارخانجات قند
باید درنظر داشت عمر برداشت این محصولِ حاصلخیزکننده خاک تنها تا پایان خردادماه سال جاری است و اگر برداشت انجام نشود به دلیل نزدیک شدن به زمان آغاز گرما در خوزستان فاسد می شوند.
این نکته قابل تأمل است هر جامعه ای با تنوع زیستی بیشتر پایدارتر خواهد بود و اگر به هر دلیلی کشاورزان چغندرکار متضرر شوند و دیگر تمایلی به کشت چغندر در سال های بعد نداشته باشند، قطعا اکوسیستم شکننده شده و امنیت غذایی به خطر می افتد.
چرا خوزستان به عنوان استان خواستگاه چغندرقند کارخانه قندی با ظرفیت قابل ملاحظه و کارآمد ندارد و با هزینه های گزاف نسبت به صادرات این محصول به دو کارخانه قند در اصفهان و کارخانه های قند شهرستان های همدان، قزوین، اسلام آباد غرب، بیستون کرمانشاه و شهرکرد اقدام کند؟
ظرفیت بالقوه به کارگیری جوانان بیکار خوزستان با توسعه صنعتی این محصول در خواستگاه چغندرقند کشور امری بدیهی است که متولیان بخش خصوصی سازی استان باید به صورت ویژه به آن بپردازند.
گزارش: مریم جم/ کوثر کریمی
