به گزارش ایرنا، پدران و مادران ما هنوز هم وقتی صحبت از صداهای پرتپش و پر نشاط قوشمه در مجالس عروسی و بزم شادی ها می شود از آن با هیجان یاد می کنند و غوغایی که نفس نوازنده در مجامع ایجاد می کرد در لحن سخنانشان متبلور می شد.
موسیقی مقامی بویژه قوشمه در خراسان شمالی با فرهنگ و آیین این مردم عجین شده و آمیخته شده است. این نوع موسیقی در خراسان شمالی، سبک خاص داشته و در این میان قوشمه طرفداران ویژه خود را دارد.
* قوشمه یا قوش نی
قوشمه، سازی است که استخوان پای قوش ساخته می شود و قوشمه نوازان این استان مهارت خاص و ویژه ای در ساختن این ساز دارند.
هر قوشمه، بر روی بدنه، پنج سوراخ دارد که البته ایجاد این سوراخ ها، اندازه و فاصله آن استانداردهایی دارد که تنها اهل فن توان ساخت آن را دارند.
ساختار موسیقایی این ساز به گونه ای است که با زبان کرمانجی، هجا و آواها زبانی آن همخوانی دارد و از این رو، قوشمه را یک ساز کرمانجی می دانند.
قوشمه مصداق دیگری از غنای فرهنگی و موسیقی در دیار خراسان شمالی است و آهنگ‌ها و مقام‌های رایج در این خطه قدمت دیرینه‌ای دارد.
این ساز از نوع سازهای بادی است و در شیوه نواختن با روش نفس‌گردان بدون انقطاع مورد استفاده قرار می‌گیرد. نواختن این ساز با توجه به اینکه با دمیدن بدون انقطاع است، بسیار دشوار و البته منحصر بفرد است.
درباره پیشینه تاریخی ایجاد قوشمه همچون بسیاری از ادوات موسیقی، چیزی در دست نیست اما درباره وجه تسمیه آن گفته شده که قوشمه از استخوان‌های پای قوش ساخته می شود و بر این اساس گفته می شود در ابتدا به ' قوش نی' معروف بوده و نام این ساز بادی بتدریج به قوشمه تغییر یافته است.
احتمال دیگر در وجه تسمیه قوشمه بر گرفته مفهوم دیگری شامل قوش است که معنای در کنار هم بودن و به هم چسباندن و در کنار یکدیگر بودن را می‌دهد.
فیزیک قسمت استخوانی قوشمه به گونه‌ای است که صوت نوازنده با فرکانس بسیار بالا و پرطنین ایجاد می شود از این رو در مجالس مختلف بسیار کارآمد بوده است.
* قوشمه به حاشیه رفته است
یک قوشمه نواز بجنوردی در این باره با گلایه از به انزوا رفتن این نوازندگان گفت: در این سال ها نوازندگان به حاشیه رفته اند و نه مردم در مجالس خود و نه اداره ارشاد از آنان حمایتی نداشته است.
فرهاد باغچقی اظهار داشت: قوشمه این روزها غریب و تنها مانده است و انتظار می رود حال که مردم در مجالس استقبالی از این ساز ندارند، اداره ارشاد از ما حمایت داشته باشد.
وی گفت: قوشمه را نمی شود در هر مجلس و محفلی نواخت و اکنون قوشمه نوازان جایی برای آموزش ندارند.
باغچقی با اشاره به برگزاری جشنواره موسیقی مقامی در اسفراین گفت: نمی دانم چگونه است که استادی همچون من که 35 سال قوشمه نواخته، از برگزاری این جشنواره بی خبر بوده و هیچ اطلاع رسانی به ما نشد.
* استقبال جوان ترها از قوشمه
معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان شمالی در این باره گفت: قدیم ها قوشمه، ساز بزمی شناخته می شد که در مجالس عروسی، آیین کشتی باچوخه و یا هنگام برداشت محصولات کشاورزی توسط نوازندگان نواخته می شد که البته با دهل و دایره همراه بود.
حسین حصاری اظهار داشت: این روزها قوشمه و در مجموع موسیقی مقامی تنها در آیین های رسمی و در سالن ها نواخته می شود و در جاهای دیگر کمتر مورد استقبال قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه به لحاظ ساختار ساز قوشمه، صدا با فرکانس بالا ایجاد می شود گفت: به همین لحاظ قوشمه در فضای باز بسیار کارآمد است.
معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان شمالی اظهار داشت: قوشمه ساز شبانی بوده و برای نخستین بار شبان ها اقدام به ساخت و نواختن آن کرده اند و اکنون جوان تر ها از این سازها استقبال کرده اند اما نیاز است موسیقی مقامی بیشتر معرفی شود.
*بانک اطلاعات از نوازندگان مقامی نداریم
سرپرست معاونت امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی نیز در این باره گفت: هنوز بانک اطلاعاتی از هنرمندان عرصه موسیقی مقامی تهیه نشده است و بر این اساس آمار نوازندگان به طور دقیق در دست نیست.
ابوالحسن حیدری در باره حمایت ها از هنرمندان و نوازندگان گفت: قوشمه، ساز بادی و سازهای خاص شمال خراسان است و طرفدار و هواخواه زیادی در این استان دارد از این رو تلاش داریم تا هنرمندان حمایت شوند و البته برنامه هایی نیز پیگیری شده است.
وی افزود: قوشمه نوازان این استان خود تولیدکننده آهنگ ها و مقام ها بوده و صاحب سبک هستند و البته در هر شهرستان، هنرمندان سبک خاص خود دارند.
وی گفت: برای رونق فعالیت نوازندگان موسیقی مقامی، نیاز است تا شناخت ها بیشتر شود و در معرفی و انجام پژوهش ها بازخوانی و بازشناسی انجام شود، البته هنرمندان موسیقی مقامی و از جمله قوشمه تنها در سالن ها اجرا داشته و کمتر در برنامه ها حضور یافته اند.
* پیچش صدای موسیقی مقامی در بوستان ها
حیدری خاطرنشان کرد: تلاش داریم تا اجرای موسیقی قوشمه به فضاهای مردمی و باز گشترش یابد و از اجراهای سالنی خارج شود و بر این اساس از مردادماه، مردم استان شاهد اجرای ها قومشه نوازان در بوستان ها شهربازی و فضاهای عمومی خواهند بود.
وی گفت: این اقدام برای معرفی ظرفیت های استان و کمک به رونق گردشگری این منطقه موثر خواهد بود.
* مکتبخانه موسیقی پاتوقی برای نوازندگان
حیدری با بیان اینکه ایجاد مکتبخانه موسیقی یکی دیگر از اقدامات حمایتی برای توسعه فعالیت های نوازندگان موسیقی مقامی است افزود: این مکتبخانه از سال گذشته آغاز به کار کرده است و در آن پیشکسوتان موسیقی مقامی، سازها و نواها را به صورت کارگاهی آموزش می دهند.
سرپرست معاونت امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: این مکتبخانه بستری برای آموزش موسیقی مقامی به نسل جوان است و البته استعدادها هم در این فرصت ها شناسایی می شود.
* فعالان موسیقی مقامی پیشگامان حفاظت از میراث ارزشمند ملی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی نیز با بیان اینکه فعالان موسیقی مقامی پیشگامان حفاظت از میراث ارزشمند ملی است هستند گفت: افرادی که برای اعتلای موسیقی مقامی تلاش می کنند نگهبانان و حافظان این میراث عظیم هستند.
حسین فرخنده با اشاره به اینکه پیشکسوتان موسیقی مقامی ریشه های کهن این هنر سترگ هستند، افزود: باید برای حفظ اصالت موسیقی مقامی نگاه جوانان به پیشکسوتان باشد.
وی با تاکید بر ضرورت بازخوانی نقاط قوت و ضعف تاکید کرد: از ایده ها، برنامه ها و طرح ها برای شکوفایی موسیقی مقامی از جمله قوشمه استقبال می کنیم.
* حمایت از هنرمندان
استاندار سابق خراسان شمالی هم با تاکید بر لزوم توجه وسعت در مفاهیم ارزشمند موسیقی مقامی خراسان شمالی گفت: این نوع موسیقی ما را برآن می دارد که به این موسیقی در استان توجه بیشتر داشته باشیم.
محمدرضا صالحی اظهار داشت: هنرمند ایجاد کننده و خالق هنر است و هنرمندان را از این جهت حمایت می کنیم که در ادامه حرکت خدایی به خلق هنر می پردازند.
وی با اشاره به اینکه عاشق نوازنده شکوه تعالی خود را در زمینه رضایت مردم جلب می نماید، گفت: موسیقی مقامی تبلور پرگستره امید از دانش استان را رقم می زند.
صالحی با اشاره به اینکه موج زیبایی شناسی هنری را در ویژگی های ژرف مقامی موسیقی مقامی از جمله قوشمه در این استان مشاهده می کنیم، وسعت در مفاهیم و پردامنه بودن مفاهیم ارزشمند موسیقی مقامی را از ویژگی های مهم موسیقی دانست و بیان داشت: هنرمندان کمک کنند تا بنیان های علمی، باستانی و تاریخی موسیقی مقامی استان معرفی شود تا فرصت معرفی این استان به عنوان پایتخت موسیقی مقامی فراهم شود.
* ضرورت برنامه ریزی برای شناساندن جایگاه موسیقی مقامی
معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با تاکید بر ضرورت برنامه ریزی برای شناساندن جایگاه موسیقی مقامی خراسان شمالی گفت: موسیقی از جمله ساز زیبا و جذاب قوشمه در خراسان شمالی هم پیشینه تاریخی دارد و هم قطب موسیقی مقامی مقبولیت عمومی را داراست.
سیدمحمد مجتبی حسینی که پنجشنبه گذشته برای حضور درآیین پایانی سومین جشنواره موسیقی مقامی خراسان شمالی به اسفراین سفر کرده بود، اضافه کرد: با برنامه ریزی خلاقانه می توان خراسان شمالی را به عنوان یکی از شبکه های فرهنگ و هنر برجسته کرد.
از مشهورترین آهنگ هایی که با قوشمه نواخته می‌شود می‌توان از تورغه، لو، زارنجی و سردار عیوض نام برد.
استاد علی‌خان آبچوری، سهراب محمدی و عیسی قلی پور و شاهمرادی از از نوازندگان چیره دست قوشمه در خراسان شمالی هستند.
7185/ 6042
انتهای پیام موسیقی مقامی بویژه قوشمه در خراسان شمالی با فرهنگ و آیین این مردم عجین شده و آمیخته شده است. این نوع موسیقی در خراسان شمالی، سبک خاص داشته و در این میان قوشمه طرفداران ویژه خود را دارد.
* قوشمه یا قوش نی
قوشمه، سازی است که استخوان پای قوش ساخته می شود و قوشمه نوازان این استان مهارت خاص و ویژه ای در ساختن این ساز دارند.
هر قوشمه، بر روی بدنه، پنج سوراخ دارد که البته ایجاد این سوراخ ها، اندازه و فاصله آن استانداردهایی دارد که تنها اهل فن توان ساخت آن را دارند.
ساختار موسیقایی این ساز به گونه ای است که با زبان کرمانجی، هجا و آواها زبانی آن همخوانی دارد و از این رو، قوشمه را یک ساز کرمانجی می دانند.
قوشمه مصداق دیگری از غنای فرهنگی و موسیقی در دیار خراسان شمالی است و آهنگ‌ها و مقام‌های رایج در این خطه قدمت دیرینه‌ای دارد.
این ساز از نوع سازهای بادی است و در شیوه نواختن با روش نفس‌گردان بدون انقطاع مورد استفاده قرار می‌گیرد. نواختن این ساز با توجه به اینکه با دمیدن بدون انقطاع است، بسیار دشوار و البته منحصر بفرد است.
درباره پیشینه تاریخی ایجاد قوشمه همچون بسیاری از ادوات موسیقی، چیزی در دست نیست اما درباره وجه تسمیه آن گفته شده که قوشمه از استخوان‌های پای قوش ساخته می شود و بر این اساس گفته می شود در ابتدا به ' قوش نی' معروف بوده و نام این ساز بادی بتدریج به قوشمه تغییر یافته است.
احتمال دیگر در وجه تسمیه قوشمه بر گرفته مفهوم دیگری شامل قوش است که معنای در کنار هم بودن و به هم چسباندن و در کنار یکدیگر بودن را می‌دهد.
فیزیک قسمت استخوانی قوشمه به گونه‌ای است که صوت نوازنده با فرکانس بسیار بالا و پرطنین ایجاد می شود از این رو در مجالس مختلف بسیار کارآمد بوده است.
* قوشمه به حاشیه رفته است
یک قوشمه نواز بجنوردی در این باره با گلایه از به انزوا رفتن این نوازندگان گفت: در این سال ها نوازندگان به حاشیه رفته اند و نه مردم در مجالس خود و نه اداره ارشاد از آنان حمایتی نداشته است.
فرهاد باغچقی اظهار داشت: قوشمه این روزها غریب و تنها مانده است و انتظار می رود حال که مردم در مجالس استقبالی از این ساز ندارند، اداره ارشاد از ما حمایت داشته باشد.
وی گفت: قوشمه را نمی شود در هر مجلس و محفلی نواخت و اکنون قوشمه نوازان جایی برای آموزش ندارند.
باغچقی با اشاره به برگزاری جشنواره موسیقی مقامی در اسفراین گفت: نمی دانم چگونه است که استادی همچون من که 35 سال قوشمه نواخته، از برگزاری این جشنواره بی خبر بوده و هیچ اطلاع رسانی به ما نشد.
* استقبال جوان ترها از قوشمه
معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان شمالی در این باره گفت: قدیم ها قوشمه، ساز بزمی شناخته می شد که در مجالس عروسی، آیین کشتی باچوخه و یا هنگام برداشت محصولات کشاورزی توسط نوازندگان نواخته می شد که البته با دهل و دایره همراه بود.
حسین حصاری اظهار داشت: این روزها قوشمه و در مجموع موسیقی مقامی تنها در آیین های رسمی و در سالن ها نواخته می شود و در جاهای دیگر کمتر مورد استقبال قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه به لحاظ ساختار ساز قوشمه، صدا با فرکانس بالا ایجاد می شود گفت: به همین لحاظ قوشمه در فضای باز بسیار کارآمد است.
معاون فرهنگی و هنری حوزه هنری خراسان شمالی اظهار داشت: قوشمه ساز شبانی بوده و برای نخستین بار شبان ها اقدام به ساخت و نواختن آن کرده اند و اکنون جوان تر ها از این سازها استقبال کرده اند اما نیاز است موسیقی مقامی بیشتر معرفی شود.
*بانک اطلاعات از نوازندگان مقامی نداریم
سرپرست معاونت امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی نیز در این باره گفت: هنوز بانک اطلاعاتی از هنرمندان عرصه موسیقی مقامی تهیه نشده است و بر این اساس آمار نوازندگان به طور دقیق در دست نیست.
ابوالحسن حیدری در باره حمایت ها از هنرمندان و نوازندگان گفت: قوشمه، ساز بادی و سازهای خاص شمال خراسان است و طرفدار و هواخواه زیادی در این استان دارد از این رو تلاش داریم تا هنرمندان حمایت شوند و البته برنامه هایی نیز پیگیری شده است.
وی افزود: قوشمه نوازان این استان خود تولیدکننده آهنگ ها و مقام ها بوده و صاحب سبک هستند و البته در هر شهرستان، هنرمندان سبک خاص خود دارند.
وی گفت: برای رونق فعالیت نوازندگان موسیقی مقامی، نیاز است تا شناخت ها بیشتر شود و در معرفی و انجام پژوهش ها بازخوانی و بازشناسی انجام شود، البته هنرمندان موسیقی مقامی و از جمله قوشمه تنها در سالن ها اجرا داشته و کمتر در برنامه ها حضور یافته اند.
* پیچش صدای موسیقی مقامی در بوستان ها
حیدری خاطرنشان کرد: تلاش داریم تا اجرای موسیقی قوشمه به فضاهای مردمی و باز گشترش یابد و از اجراهای سالنی خارج شود و بر این اساس از مردادماه، مردم استان شاهد اجرای ها قومشه نوازان در بوستان ها شهربازی و فضاهای عمومی خواهند بود.
وی گفت: این اقدام برای معرفی ظرفیت های استان و کمک به رونق گردشگری این منطقه موثر خواهد بود.
* مکتبخانه موسیقی پاتوقی برای نوازندگان
حیدری با بیان اینکه ایجاد مکتبخانه موسیقی یکی دیگر از اقدامات حمایتی برای توسعه فعالیت های نوازندگان موسیقی مقامی است افزود: این مکتبخانه از سال گذشته آغاز به کار کرده است و در آن پیشکسوتان موسیقی مقامی، سازها و نواها را به صورت کارگاهی آموزش می دهند.
سرپرست معاونت امور هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: این مکتبخانه بستری برای آموزش موسیقی مقامی به نسل جوان است و البته استعدادها هم در این فرصت ها شناسایی می شود.
* فعالان موسیقی مقامی پیشگامان حفاظت از میراث ارزشمند ملی
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان شمالی نیز با بیان اینکه فعالان موسیقی مقامی پیشگامان حفاظت از میراث ارزشمند ملی است هستند گفت: افرادی که برای اعتلای موسیقی مقامی تلاش می کنند نگهبانان و حافظان این میراث عظیم هستند.
حسین فرخنده با اشاره به اینکه پیشکسوتان موسیقی مقامی ریشه های کهن این هنر سترگ هستند، افزود: باید برای حفظ اصالت موسیقی مقامی نگاه جوانان به پیشکسوتان باشد.
وی با تاکید بر ضرورت بازخوانی نقاط قوت و ضعف تاکید کرد: از ایده ها، برنامه ها و طرح ها برای شکوفایی موسیقی مقامی از جمله قوشمه استقبال می کنیم.
* حمایت از هنرمندان
استاندار سابق خراسان شمالی هم با تاکید بر لزوم توجه وسعت در مفاهیم ارزشمند موسیقی مقامی خراسان شمالی گفت: این نوع موسیقی ما را برآن می دارد که به این موسیقی در استان توجه بیشتر داشته باشیم.
محمدرضا صالحی اظهار داشت: هنرمند ایجاد کننده و خالق هنر است و هنرمندان را از این جهت حمایت می کنیم که در ادامه حرکت خدایی به خلق هنر می پردازند.
وی با اشاره به اینکه عاشق نوازنده شکوه تعالی خود را در زمینه رضایت مردم جلب می نماید، گفت: موسیقی مقامی تبلور پرگستره امید از دانش استان را رقم می زند.
صالحی با اشاره به اینکه موج زیبایی شناسی هنری را در ویژگی های ژرف مقامی موسیقی مقامی از جمله قوشمه در این استان مشاهده می کنیم، وسعت در مفاهیم و پردامنه بودن مفاهیم ارزشمند موسیقی مقامی را از ویژگی های مهم موسیقی دانست و بیان داشت: هنرمندان کمک کنند تا بنیان های علمی، باستانی و تاریخی موسیقی مقامی استان معرفی شود تا فرصت معرفی این استان به عنوان پایتخت موسیقی مقامی فراهم شود.
* ضرورت برنامه ریزی برای شناساندن جایگاه موسیقی مقامی
معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با تاکید بر ضرورت برنامه ریزی برای شناساندن جایگاه موسیقی مقامی خراسان شمالی گفت: موسیقی از جمله ساز زیبا و جذاب قوشمه در خراسان شمالی هم پیشینه تاریخی دارد و هم قطب موسیقی مقامی مقبولیت عمومی را داراست.
سیدمحمد مجتبی حسینی که پنجشنبه گذشته برای حضور درآیین پایانی سومین جشنواره موسیقی مقامی خراسان شمالی به اسفراین سفر کرده بود، اضافه کرد: با برنامه ریزی خلاقانه می توان خراسان شمالی را به عنوان یکی از شبکه های فرهنگ و هنر برجسته کرد.
از مشهورترین آهنگ هایی که با قوشمه نواخته می‌شود می‌توان از تورغه، لو، زارنجی و سردار عیوض نام برد.
استاد علی‌خان آبچوری، سهراب محمدی و عیسی قلی پور و شاهمرادی از از نوازندگان چیره دست قوشمه در خراسان شمالی هستند.
7185/ 6042
کپی شد
