'بافت تاریخی، منطقه تاریخی و یا منطقه میراث فرهنگی' بخشی از یک شهر است که در آن ساختمانها، بناها و آثار ارزشمند معماری و تاریخی وجود دارد که البته به دلیل ارزش و قدمت تاریخی آن نه تنها تحت حفاظت و صیانت قرار دارند بلکه بازدید از این بافتها مورد علاقه گردشگران داخلی و خارجی برای آشنایی با فرهنگ گذشتگان است.
حفاظت از آثار و بناهای باستانی و تاریخی به عنوان بخشهایی کوچک و به یادگار مانده از هویت، تاریخ و تمدن هر قوم و ملت وظیفه همگان و به ویژه متولیان قانونی و دستگاههای مسئول است. بافتهای تاریخی و محلات قدیمی با توجه به وجود چندین اثر و مجموعه دیرقدمت در دل خود و در کنار یکدیگر بیش از هر اثر تاریخی می توانند نماد و نشان گذشته، تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم هر قوم و ملت باشند.
* مجموعه عواطف و احساسات
یک کارشناس میراث فرهنگی گفت: محلات قدیمی و بافتهای تاریخی مجموعه ای از عناصر در هم تنیده شده اند که تجلی یافته عواطف و احساسات اجداد ما هستند. بافتهای تاریخی در حقیقت کم و کیف اعتقادات، دیدگاهها و احساسات مردم در دوره های گذشته و همچنین نوع نگاه، روابط میان انسانها، احترام میان افراد و طبقات مختلف اجتماع را نشان می دهند.
احمد علیزاده افزود: قدمت بالا در جای جای شهرها و روستاهای ایران سرمایه فراوانی در زمینه بافتها و محلات تاریخی دارد که باید به خوبی شناسایی و از آنان حفاظت شود اما متاسفانه تا امروز به محلات و بافتهای سنتی و تاریخی آنطور که باید توجه نشده است.
وی ادامه داد: بافتهای قدیمی شهری در کشور 'بافت فرسوده' نامیده می شوند در حالی که این بافت قدیمی هویت تاریخی بوده و به شدت نیازمند مرمت، بازسازی و حفاظت است. هویت، نحوه زندگی و آداب معاشرت اجداد و نیاکان ما در سده های گذشته در این بافتها نمایان می شود حال آنکه بسیاری از متولیان به این مهم بی توجهند.
این کارشناس میراث فرهنگی گفت: انسان امروز جوینده اصالت و هویت خود برای ادامه راه توام با اعتماد به نفس و شناخت از خود است و بر این اساس نسل جوان با اطلاع و مشاهده محلات تاریخی و آگاهی نسبت به شیوه زیست نسلهای قدیم می تواند به هویت اصلی خود دست یابد و همین مهم می تواند در استحکام نگرش، جهت دهی صحیح و هویتمند به جوانان تاثیر فراوانی داشته باشد.
* محله ها برشی از فرهنگ و تاریخ
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: محلات و بافتهای تاریخی شهری و روستایی از ارزش به مراتب بالایی برخوردارند و علت آن هم وجود چندین اثر ارزشمند تاریخی در کنار هم است و البته هویت کامل و جامعی که از این مجموع می توان دریافت.
محمد محب خدایی افزود: شهرداریها در حفاظت و صیانت از محلات قدیمی و تاریخی نقش اصلی را دارند. بر این اساس همراهی شهرداریها با ادارات میراث فرهنگی می تواند نتیجه قابل توجهی در این حوزه داشته باشد.
وی ادامه داد: همه کشورهای دنیا به دنبال ارائه مستندات تاریخ و فرهنگ برای ملت خود و گردشگران هستند. ما در ایران چنین ثروتی به نام تاریخ، ادب، فرهنگ و آثار تاریخی را داریم و تنها باید با شناسایی به موقع و معرفی آنها به همگان در صیانت از آن بکوشیم.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: محلات قدیمی به دلیل برخورداری از چندین مجموعه و اثر تاریخی در دل خود و هویتی که در همراهی چند اثر تاریخی به بیننده نمایان می کنند، از ارزش بالایی برخوردارند.
وی افزود: انسان امروز به دنبال آرامش فطری و گذشته خود است بنابراین زنده کردن بافتهای تاریخی و محلات کهن می تواند در معرفی و نشان دادن این آرامش نقش بسزایی داشته باشد.
* ثبت آثار تاریخی و غفلت از محلات تاریخی
عمر هزاران ساله کهنترین دست افزارهای مکشوفه در خراسان رضوی گویای عمق زمانی تاریخ، فرهنگ و تمدن در این خطه و حضور و زیست انسانهایی از اقوام مختلف است. قدمت اغلب محوطه های باستانی در خراسان رضوی نیز از حدود شش هزار سال پیش آغاز می شود و تا دوران اسلامی امتداد می یابد.
افزون بر 100 هزار اثر تاریخی قابل ثبت در فهرست آثار ملی خراسان رضوی وجود دارد که تاکنون تنها هزار و 500 مورد آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
با این وجود که خراسان رضوی آثار تاریخی متعدد دارد اما تعداد محلات تاریخی و کهن ثبت شده در این استان صفر است. بافتهای تاریخی فراوانی در این استان وجود دارند که ثبت فهرست ملی شده اند اما بافت و محوطه تاریخی با 'محلات تاریخی' که حیات و پویایی زندگی مردم در آن نمایان می شود بسیار متفاوت است.
محلات تاریخی که تشکیل شده اند از خانه ها، مغازه ها، حمامها، مسجد، مکتب و موارد مشابه همه و همه در کنار یکدیگر هویت، معنا و مفهومی در اندیشه و احساس افراد ایجاد می کنند که با هزاران جمله، کتاب و حتی فیلم نمی توان این مفاهیم را به خوبی انتقال داد.
البته فقدان وجود محلات تاریخی و حفاظت از آنان درد امروز و دیروز نیست بلکه حال و روز میراث فرهنگی و آثار تاریخی ملی نیز در خراسان رضوی خوب نیست و هر از چند گاهی صدای تیشه و کلنگ تخریب بر سر این آثار به خصوص در حوزه خانه های تاریخی در حومه بافت فرسوده اطراف حرم رضوی به گوش می رسد.
خاطره 'بنای مسجد تاریخی حوض معجردار، خانه حناساب، خانه جوان صبور، سرای ترکمن و سرای فولادکار، خانه سبزواریهای 1 و 2 و خانه تمدنی' از ذهن دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ شهر مشهد از میان نخواهد رفت گرچه این آثار در سایه بی توجهی برای همیشه از عرصه تاریخ و معماری مشهد محو شده اند.
* فقدان حوزه گردشگری و تاریخی در شهر
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اگر مانند همه دنیا ساختار یکپارچه برای نحوه مواجهه با میراث فرهنگی در قانون وجود داشته باشد قطعا در تعامل میان دستگاههای مختلف شاهد نتایج مفید و نه مخرب برای آثار تاریخی و بافتهای قدیمی خواهیم بود.
محمدهادی مهدی نیا افزود: در اکثر غریب به اتفاق شهرهای اروپایی پهنه ها و سایتهای تاریخی و میراثی بگونه ای در نظر گرفته می شوند که در مسیر این حوزه های گردشگری، زندگی جاری شهر نیز سر جای خود باشد و زیباییهای زندگی در چهره آثار تاریخی قدیمی رخ نمایی کند، حال آنکه در شهرهای ما چنین نیست.
وی ادامه داد: حوزه قوانین و مقرارت در ایران نیز مبتلا به نگاه موزه ای صرف نسبت به میراث فرهنگی و آثار تاریخی است حال آنکه اعتبارات لازم برای مواجهه صحیح با آثار تاریخی را نداریم.
عضو شورای شهر مشهد گفت: هم اکنون میراث فرهنگی صرفا به ثبت آثار می پردازد و به جای مرمت و حفظ اثر اقدام به ایجاد محدودیت برای مردم و اشخاص می کند اما در ثبت محلات قدیمی و بافتهای تاریخی چنین شیوه ای پذیرفتنی نیست. نحوه مواجهه قوانین با آثار تاریخی و میراث فرهنگی در شهرهای مختلف یکسان است حال آنکه باید بنا به شرایط و ویژگیهای هر شهر این نگاه متفاوت و اعتبارات نیز متفاوتتر باشد.
وی افزود: بافت اقتصادی و فرهنگی مشهد با سایر شهرها کاملا متفاوت است. در اطراف حرم رضوی به جز کارکرد سکونتی، به دلیل حضور زائران، کارکرد میزبانی زائر نیز در وجوه مختلف دیده می شود که همین امر موجب شده طی دهه های گذشته تغییر فرم و کالبد بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) رقم بخورد.
مهدی نیا ادامه داد: به همین دلیل گرچه قدمت حرم مطهر رضوی افزون بر 1200 سال است اما عمر خانه ها و بافت پیرامون حرم امام رضا(ع) به 400 سال هم نمی رسد و علت آن بافت اقتصادی شهر است که موجب بالا بودن تغییر و تحولات می باشد. حال آنکه در شهرهایی مانند یزد و اصفهان چنین وضعی را شاهد نیستیم.
* حفظ هویت شهر با توجه به میراث فرهنگی
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر مشهد همچنین گفت: باید برای اصلاح وضعیت موجود در حوزه میراث فرهنگی به خصوص در مشهد از چارچوبهای گذشته بیرون آمد و مدیریت شهری و دست اندرکاران توسعه شهر علاوه بر توجه به مسائل و منافع اقتصادی نسبت به هویت شهر، میراث فرهنگی و حفظ آن نیز توجه و حساسیت داشته باشند.
وی افزود: در گام نخست نیازمند این تغییر گفتمان هستیم و سپس باید در بعد قوانین و اعتبارات توجهات را به نیازها و ضرورتها جلب کرد. میزان تقابل شهرداریهای کشور با سازمان میراث فرهنگی در خیلی از شهرها و مناطق بالاست و این به معنای مشکل در ساختار می باشد که باید در سطح کلان اصلاح شود.
* بافت تاریخی، عناصر پیوسته فرهنگی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بافتهای تاریخی و محلات قدیمی دارای مسجد، آب انبار، حمام ، حجره، بازار و انبوهی از خانه های تاریخی هستند که در خود روح هویت و فرهنگ را به شیوه ای ملموس برای همه کس نشان می دهند، به همین دلیل بسیار مهم و ارزشمند هستند.
ابوالفضل مکرمی فر افزود: بافت تاریخی کلانشهر مشهد دارای 30 محله قدیمی است. از جمله این محلات می توان به نوغان، سناباد و عباسقلی خان اشاره کرد. زنجیره ای که این محلات را در گذشته به یکدیگر وصل می کرده اند خانه های تاریخی هستند بنابراین خانه های تاریخی زنجیره های پیوستی شهرها و بافتهای تاریخی می باشند.
وی ادامه داد: برخی شهرهای همچنان توانسته اند بافت تاریخی خود را حفظ کنند و این بافت به عنوان هویت شهری محسوب می شود که متاسفانه در برخی شهرها به دلیل تخریب این عناصر و محلات کاملا گم شده اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی از هم گسیختگی آثار و محلات را در مشهد 'زیاد' توصیف و بیان کرد: برخی از این عناصر تاریخی گرچه در مشهد باقی مانده اند اما زنجیره هویت و پیوستگی محلات قدیمی در این شهر پاره شده است.
وی گفت: البته جای خرسندی است که هنوز گذرهایی در شهر مشهد وجود دارند که به عنوان گذر یا محور تاریخی قابلیت تعریف دارد. بررسیها نشان می دهد هفت محور یا گذر تاریخی که دارای بیشترین عناصر تاریخی هستند در مشهد وجود دارد که احیا و حفاظت آنها از برنامه های جدی امسال است. گذر حسن خان، کوچه عیدگاه و خیابان ارگ از مهمترین این گذرها و محورها هستند.
* احیا 10 بافت تاریخی شهری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی همچنین گفت: احیا، بازسازی و مرمت 10 بافت شهری تاریخی در این استان در دستور کار قرار گرفته است. این 10 بافت که از قدمت تاریخی و معماری ارزشمندی برخوردارند شناسایی، انتخاب و در برنامه مطالعاتی قرار گرفته اند.
وی این بافتها را مربوط به شهرهای نیشابور، بجستان، مه ولات، تربت حیدریه، کلات و گناباد ذکر و بیان کرد: این بافتها با اجرای برنامه عملیاتی احیا و حفاظت به زودی برای بازدید گردشگران و علاقه مندان به میراث فرهنگی معرفی می شوند.
مکرمی فر افزود: امروزه در بخشی از شهرهای تاریخی خراسان هنوز بافتهای تاریخی هویتدار و کهن وجود دارد که در این ارتباط می توان به بافت تاریخی سبزوار، نیشابور، خواف، تایباد، لطف آباد، بجستان و کلات اشاره کرد. خانه های تاریخی نیز قلب تپنده و حیاتی بافتهای تاریخی و کهن شهری هستند. هم اکنون در سطح خراسان رضوی 70 خانه تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی داریم که 39 خانه از این تعداد مربوط به شهر مشهد است.
وی ادامه داد: مشهد با این تعداد خانه تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی بیشترین خانه های تاریخی خراسان رضوی را دارد. همه این خانه ها در محدوده پیرامونی حرم مطهر رضوی واقع شده اند.
* حفاظت همه جانبه از آثار تاریخی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی همچنین گفت: حفاظت و صیانت آثار تاریخی مهمترین وظیفه این سازمان می باشد که تا به امروز نیز در همین جهت گام برداشته شده است.
مکرمی فر افزود: هزار و 508 مورد از آثار میراث فرهنگی خراسان رضوی در فهرست ثبت ملی به ثبت رسیده اند. این آثار شش جلوه دارند که شامل آثار منقول، آثار غیرمنقول شامل بنا، محوطه ها و تپه های تاریخی، میراث طبیعی شامل آبشارهای کهن اخلمد، اورتکند و قنات قصبه، میراث ناملموس یا معنوی همچون موسیقی خراسان و نقاره زنی حرم، حافظه جهانی مانند نسخ و کتابهای خطی و جلوه حاملان میراث فرهنگی شامل اشخاص دارای هنرهای کهن و قدیمی است.
وی ادامه داد: در این چارچوب تلاش شده همه بخشهای میراث فرهنگی مورد حفاظت و صیانت قرار گیرد. در همه بخشهای میراثی تلاش می شود تا از وارد آمدن هرگونه گزند به آثار و بناهای تاریخی جلوگیری شود که البته به دلیل برخی ناآگاهیها قطعا در این مسیر دچار کمبودها و نقاط ضعف هستیم.
7496/1858
انتهای پیام حفاظت از آثار و بناهای باستانی و تاریخی به عنوان بخشهایی کوچک و به یادگار مانده از هویت، تاریخ و تمدن هر قوم و ملت وظیفه همگان و به ویژه متولیان قانونی و دستگاههای مسئول است. بافتهای تاریخی و محلات قدیمی با توجه به وجود چندین اثر و مجموعه دیرقدمت در دل خود و در کنار یکدیگر بیش از هر اثر تاریخی می توانند نماد و نشان گذشته، تاریخ، فرهنگ و آداب و رسوم هر قوم و ملت باشند.
* مجموعه عواطف و احساسات
یک کارشناس میراث فرهنگی گفت: محلات قدیمی و بافتهای تاریخی مجموعه ای از عناصر در هم تنیده شده اند که تجلی یافته عواطف و احساسات اجداد ما هستند. بافتهای تاریخی در حقیقت کم و کیف اعتقادات، دیدگاهها و احساسات مردم در دوره های گذشته و همچنین نوع نگاه، روابط میان انسانها، احترام میان افراد و طبقات مختلف اجتماع را نشان می دهند.
احمد علیزاده افزود: قدمت بالا در جای جای شهرها و روستاهای ایران سرمایه فراوانی در زمینه بافتها و محلات تاریخی دارد که باید به خوبی شناسایی و از آنان حفاظت شود اما متاسفانه تا امروز به محلات و بافتهای سنتی و تاریخی آنطور که باید توجه نشده است.
وی ادامه داد: بافتهای قدیمی شهری در کشور 'بافت فرسوده' نامیده می شوند در حالی که این بافت قدیمی هویت تاریخی بوده و به شدت نیازمند مرمت، بازسازی و حفاظت است. هویت، نحوه زندگی و آداب معاشرت اجداد و نیاکان ما در سده های گذشته در این بافتها نمایان می شود حال آنکه بسیاری از متولیان به این مهم بی توجهند.
این کارشناس میراث فرهنگی گفت: انسان امروز جوینده اصالت و هویت خود برای ادامه راه توام با اعتماد به نفس و شناخت از خود است و بر این اساس نسل جوان با اطلاع و مشاهده محلات تاریخی و آگاهی نسبت به شیوه زیست نسلهای قدیم می تواند به هویت اصلی خود دست یابد و همین مهم می تواند در استحکام نگرش، جهت دهی صحیح و هویتمند به جوانان تاثیر فراوانی داشته باشد.
* محله ها برشی از فرهنگ و تاریخ
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: محلات و بافتهای تاریخی شهری و روستایی از ارزش به مراتب بالایی برخوردارند و علت آن هم وجود چندین اثر ارزشمند تاریخی در کنار هم است و البته هویت کامل و جامعی که از این مجموع می توان دریافت.
محمد محب خدایی افزود: شهرداریها در حفاظت و صیانت از محلات قدیمی و تاریخی نقش اصلی را دارند. بر این اساس همراهی شهرداریها با ادارات میراث فرهنگی می تواند نتیجه قابل توجهی در این حوزه داشته باشد.
وی ادامه داد: همه کشورهای دنیا به دنبال ارائه مستندات تاریخ و فرهنگ برای ملت خود و گردشگران هستند. ما در ایران چنین ثروتی به نام تاریخ، ادب، فرهنگ و آثار تاریخی را داریم و تنها باید با شناسایی به موقع و معرفی آنها به همگان در صیانت از آن بکوشیم.
معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفت: محلات قدیمی به دلیل برخورداری از چندین مجموعه و اثر تاریخی در دل خود و هویتی که در همراهی چند اثر تاریخی به بیننده نمایان می کنند، از ارزش بالایی برخوردارند.
وی افزود: انسان امروز به دنبال آرامش فطری و گذشته خود است بنابراین زنده کردن بافتهای تاریخی و محلات کهن می تواند در معرفی و نشان دادن این آرامش نقش بسزایی داشته باشد.
* ثبت آثار تاریخی و غفلت از محلات تاریخی
عمر هزاران ساله کهنترین دست افزارهای مکشوفه در خراسان رضوی گویای عمق زمانی تاریخ، فرهنگ و تمدن در این خطه و حضور و زیست انسانهایی از اقوام مختلف است. قدمت اغلب محوطه های باستانی در خراسان رضوی نیز از حدود شش هزار سال پیش آغاز می شود و تا دوران اسلامی امتداد می یابد.
افزون بر 100 هزار اثر تاریخی قابل ثبت در فهرست آثار ملی خراسان رضوی وجود دارد که تاکنون تنها هزار و 500 مورد آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
با این وجود که خراسان رضوی آثار تاریخی متعدد دارد اما تعداد محلات تاریخی و کهن ثبت شده در این استان صفر است. بافتهای تاریخی فراوانی در این استان وجود دارند که ثبت فهرست ملی شده اند اما بافت و محوطه تاریخی با 'محلات تاریخی' که حیات و پویایی زندگی مردم در آن نمایان می شود بسیار متفاوت است.
محلات تاریخی که تشکیل شده اند از خانه ها، مغازه ها، حمامها، مسجد، مکتب و موارد مشابه همه و همه در کنار یکدیگر هویت، معنا و مفهومی در اندیشه و احساس افراد ایجاد می کنند که با هزاران جمله، کتاب و حتی فیلم نمی توان این مفاهیم را به خوبی انتقال داد.
البته فقدان وجود محلات تاریخی و حفاظت از آنان درد امروز و دیروز نیست بلکه حال و روز میراث فرهنگی و آثار تاریخی ملی نیز در خراسان رضوی خوب نیست و هر از چند گاهی صدای تیشه و کلنگ تخریب بر سر این آثار به خصوص در حوزه خانه های تاریخی در حومه بافت فرسوده اطراف حرم رضوی به گوش می رسد.
خاطره 'بنای مسجد تاریخی حوض معجردار، خانه حناساب، خانه جوان صبور، سرای ترکمن و سرای فولادکار، خانه سبزواریهای 1 و 2 و خانه تمدنی' از ذهن دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ شهر مشهد از میان نخواهد رفت گرچه این آثار در سایه بی توجهی برای همیشه از عرصه تاریخ و معماری مشهد محو شده اند.
* فقدان حوزه گردشگری و تاریخی در شهر
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اگر مانند همه دنیا ساختار یکپارچه برای نحوه مواجهه با میراث فرهنگی در قانون وجود داشته باشد قطعا در تعامل میان دستگاههای مختلف شاهد نتایج مفید و نه مخرب برای آثار تاریخی و بافتهای قدیمی خواهیم بود.
محمدهادی مهدی نیا افزود: در اکثر غریب به اتفاق شهرهای اروپایی پهنه ها و سایتهای تاریخی و میراثی بگونه ای در نظر گرفته می شوند که در مسیر این حوزه های گردشگری، زندگی جاری شهر نیز سر جای خود باشد و زیباییهای زندگی در چهره آثار تاریخی قدیمی رخ نمایی کند، حال آنکه در شهرهای ما چنین نیست.
وی ادامه داد: حوزه قوانین و مقرارت در ایران نیز مبتلا به نگاه موزه ای صرف نسبت به میراث فرهنگی و آثار تاریخی است حال آنکه اعتبارات لازم برای مواجهه صحیح با آثار تاریخی را نداریم.
عضو شورای شهر مشهد گفت: هم اکنون میراث فرهنگی صرفا به ثبت آثار می پردازد و به جای مرمت و حفظ اثر اقدام به ایجاد محدودیت برای مردم و اشخاص می کند اما در ثبت محلات قدیمی و بافتهای تاریخی چنین شیوه ای پذیرفتنی نیست. نحوه مواجهه قوانین با آثار تاریخی و میراث فرهنگی در شهرهای مختلف یکسان است حال آنکه باید بنا به شرایط و ویژگیهای هر شهر این نگاه متفاوت و اعتبارات نیز متفاوتتر باشد.
وی افزود: بافت اقتصادی و فرهنگی مشهد با سایر شهرها کاملا متفاوت است. در اطراف حرم رضوی به جز کارکرد سکونتی، به دلیل حضور زائران، کارکرد میزبانی زائر نیز در وجوه مختلف دیده می شود که همین امر موجب شده طی دهه های گذشته تغییر فرم و کالبد بافت پیرامونی حرم امام رضا(ع) رقم بخورد.
مهدی نیا ادامه داد: به همین دلیل گرچه قدمت حرم مطهر رضوی افزون بر 1200 سال است اما عمر خانه ها و بافت پیرامون حرم امام رضا(ع) به 400 سال هم نمی رسد و علت آن بافت اقتصادی شهر است که موجب بالا بودن تغییر و تحولات می باشد. حال آنکه در شهرهایی مانند یزد و اصفهان چنین وضعی را شاهد نیستیم.
* حفظ هویت شهر با توجه به میراث فرهنگی
رئیس کمیسیون عمران شورای اسلامی شهر مشهد همچنین گفت: باید برای اصلاح وضعیت موجود در حوزه میراث فرهنگی به خصوص در مشهد از چارچوبهای گذشته بیرون آمد و مدیریت شهری و دست اندرکاران توسعه شهر علاوه بر توجه به مسائل و منافع اقتصادی نسبت به هویت شهر، میراث فرهنگی و حفظ آن نیز توجه و حساسیت داشته باشند.
وی افزود: در گام نخست نیازمند این تغییر گفتمان هستیم و سپس باید در بعد قوانین و اعتبارات توجهات را به نیازها و ضرورتها جلب کرد. میزان تقابل شهرداریهای کشور با سازمان میراث فرهنگی در خیلی از شهرها و مناطق بالاست و این به معنای مشکل در ساختار می باشد که باید در سطح کلان اصلاح شود.
* بافت تاریخی، عناصر پیوسته فرهنگی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بافتهای تاریخی و محلات قدیمی دارای مسجد، آب انبار، حمام ، حجره، بازار و انبوهی از خانه های تاریخی هستند که در خود روح هویت و فرهنگ را به شیوه ای ملموس برای همه کس نشان می دهند، به همین دلیل بسیار مهم و ارزشمند هستند.
ابوالفضل مکرمی فر افزود: بافت تاریخی کلانشهر مشهد دارای 30 محله قدیمی است. از جمله این محلات می توان به نوغان، سناباد و عباسقلی خان اشاره کرد. زنجیره ای که این محلات را در گذشته به یکدیگر وصل می کرده اند خانه های تاریخی هستند بنابراین خانه های تاریخی زنجیره های پیوستی شهرها و بافتهای تاریخی می باشند.
وی ادامه داد: برخی شهرهای همچنان توانسته اند بافت تاریخی خود را حفظ کنند و این بافت به عنوان هویت شهری محسوب می شود که متاسفانه در برخی شهرها به دلیل تخریب این عناصر و محلات کاملا گم شده اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی از هم گسیختگی آثار و محلات را در مشهد 'زیاد' توصیف و بیان کرد: برخی از این عناصر تاریخی گرچه در مشهد باقی مانده اند اما زنجیره هویت و پیوستگی محلات قدیمی در این شهر پاره شده است.
وی گفت: البته جای خرسندی است که هنوز گذرهایی در شهر مشهد وجود دارند که به عنوان گذر یا محور تاریخی قابلیت تعریف دارد. بررسیها نشان می دهد هفت محور یا گذر تاریخی که دارای بیشترین عناصر تاریخی هستند در مشهد وجود دارد که احیا و حفاظت آنها از برنامه های جدی امسال است. گذر حسن خان، کوچه عیدگاه و خیابان ارگ از مهمترین این گذرها و محورها هستند.
* احیا 10 بافت تاریخی شهری
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی همچنین گفت: احیا، بازسازی و مرمت 10 بافت شهری تاریخی در این استان در دستور کار قرار گرفته است. این 10 بافت که از قدمت تاریخی و معماری ارزشمندی برخوردارند شناسایی، انتخاب و در برنامه مطالعاتی قرار گرفته اند.
وی این بافتها را مربوط به شهرهای نیشابور، بجستان، مه ولات، تربت حیدریه، کلات و گناباد ذکر و بیان کرد: این بافتها با اجرای برنامه عملیاتی احیا و حفاظت به زودی برای بازدید گردشگران و علاقه مندان به میراث فرهنگی معرفی می شوند.
مکرمی فر افزود: امروزه در بخشی از شهرهای تاریخی خراسان هنوز بافتهای تاریخی هویتدار و کهن وجود دارد که در این ارتباط می توان به بافت تاریخی سبزوار، نیشابور، خواف، تایباد، لطف آباد، بجستان و کلات اشاره کرد. خانه های تاریخی نیز قلب تپنده و حیاتی بافتهای تاریخی و کهن شهری هستند. هم اکنون در سطح خراسان رضوی 70 خانه تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی داریم که 39 خانه از این تعداد مربوط به شهر مشهد است.
وی ادامه داد: مشهد با این تعداد خانه تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی بیشترین خانه های تاریخی خراسان رضوی را دارد. همه این خانه ها در محدوده پیرامونی حرم مطهر رضوی واقع شده اند.
* حفاظت همه جانبه از آثار تاریخی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی همچنین گفت: حفاظت و صیانت آثار تاریخی مهمترین وظیفه این سازمان می باشد که تا به امروز نیز در همین جهت گام برداشته شده است.
مکرمی فر افزود: هزار و 508 مورد از آثار میراث فرهنگی خراسان رضوی در فهرست ثبت ملی به ثبت رسیده اند. این آثار شش جلوه دارند که شامل آثار منقول، آثار غیرمنقول شامل بنا، محوطه ها و تپه های تاریخی، میراث طبیعی شامل آبشارهای کهن اخلمد، اورتکند و قنات قصبه، میراث ناملموس یا معنوی همچون موسیقی خراسان و نقاره زنی حرم، حافظه جهانی مانند نسخ و کتابهای خطی و جلوه حاملان میراث فرهنگی شامل اشخاص دارای هنرهای کهن و قدیمی است.
وی ادامه داد: در این چارچوب تلاش شده همه بخشهای میراث فرهنگی مورد حفاظت و صیانت قرار گیرد. در همه بخشهای میراثی تلاش می شود تا از وارد آمدن هرگونه گزند به آثار و بناهای تاریخی جلوگیری شود که البته به دلیل برخی ناآگاهیها قطعا در این مسیر دچار کمبودها و نقاط ضعف هستیم.
7496/1858
کپی شد
