در این میان به نظر می رسد شهرستان گناباد بخاطر نوع اقلیم و موقعیت جغرافیایی با پیامدهای جدیتر پدیده خشکسالی به گریبان است بطوری که بر افزایش مهاجرت از مناطق روستایی به شهر گناباد و از این شهرستان به سایر نقاط استان خراسان رضوی تاثیر زیادی داشته است.
همچنین خشکسالی و کمبود نزولات جوی 231 هزار هکتار از عرصه های طبیعی شهرستان گناباد را در وضعیت بحرانی و فرسایش شدید بادی قرار داده است.
ابعاد این معضل در قالب میزگردی در دفتر ایرنا در گناباد با حضور مسئول عمرانی فرمانداری، روسای ادارات آب و فاضلاب شهری و روستایی، امور آب، منابع طبیعی، مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی و نیز مسئول کانون توسعه اندیشان گنابادبررسی شد.
* وضعیت و تبعات خشکسالی در گناباد
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گناباد مهمترین نمود خشکسالی را در این شهرستان کاهش نزولات آسمانی ذکر و بیان کرد: میانگین بارندگی در گناباد در دهه 1370 به طور متوسط 151 میلی متر بود و این میزان در دهه 1380 به 112 و در نیمه نخست امسال به 102 میلی متر کاهش یافت.
مجتبی محرابی گفت: در کنار این مساله متوسط میانگین دمای هوا از 17 درجه سانتی گراد در دهه 1370 هم اکنون به 18.2 سانتی گراد افزایش یافته که مجموع این عوامل در کاهش منابع آبی و افزایش معضل خشکسالی تاثیر زیاد داشته است.
وی خاطر نشان کرد: از مجموع وسعت 567 هزار و 611 هکتاری گناباد 76 درصد از کل مساحت را اراضی جنگلی و بیشه زارهای و مرتع ها، پنج درصد سطوح بیابانی و فاقد هر گونه پوشش گیاهی ، پنج درصد مسکونی و بقیه را عرصه های کشاورزی تشکیل می دهد.
وی گفت: بدنبال خشکسالی 20 سال گذشته مراتع شهرستان گناباد به شدت کاهش یافته و این مساله موجب تشدید دیگر منابع عرصه های منابع طبیعی برای چرای دام و در نتیجه کاهش زیاد این عرصه ها و در نتیجه فقر شدید مراتع در منطقه شده است.
وی خاطر نشان کرد:231 هزار هکتار از اراضی این شهرستان در قالب چهار کانون فرسایش بادی نیازمند اجرای عملیات بیابان زدایی و مقابله با ریزگردها است.
مسئول اداره امور آب گناباد هم با اشاره وجود 432 حلقه چاه، 411 رشته قنات و 109 دهنه چشمه در مجموع با بیش از 151 میلیون مترمکعب منابع آبی گفت: خشکسالی موجب کاهش شدید منابع آبی این مناطق گذاشته و یا خشکی آنها را به همراه داشته است.
احمد تمامگر تصریح کرد: به واسطه خشکسالی 20 سال گذشته مجموع سفره های آب زیرزمینی شهرستان گناباد پنج متر افت کرده است و این میزان همچنان روند کاهش را طی می کند.
وی ادامه داد: به دلیل کاهش میزان و کیفیت آبهای زیرزمینی در نتیجه کمبود بارندگی در این مدت ، حفر و بهره برداری از چاههای آب زیرزمینی افزایش یافته است.
وی پیشروی جبهه آب شور را از مصادیق بارز ادامه معضل خشکسالی و کمبود بارندگی و بهره برداری غیر اصولی از چاههای آب کشاورزی در گناباد دانست و گفت: کیفیت آب شرب در دشتهای عمرانی، بیمرغ و گیسور به طور متوسط 16 هزار ای سی نامطلوب تر شده است.
وی گفت: 70 درصد از 450 قنات فعال گناباد در بستر رودخانه و با وابسته زیاد به بارندگی هستند که با استمرار معضل خشکسالی با کاهش شدید آب دهی مواجه شدند که این مساله افزایش مهاجرت از روستاها به مناطق شهری را به همراه داشته است.
وی تجاوز به حریم و بستر رودخانه ها را از دیگر مصادیق ادامه معضل خشکسالی ذکر کرد.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد هم با اشاره به تامین آب مناطق روستایی انی شهرستان با 54 چاه و چشمه و قنات گفت: به دلیل کاهش دبی و کیفیت آب در مناطق روستایی و خشک شدن برخی چاهها فعالیت بیشتر روستاییان از کشاورزی به دامپروری و مرغداری تغییر یافته است.
محمدرضا ابراهیمی افزود: با توجه به نیاز آبی بالای دامها و از طرفی کمبود منابع آبی با محدودیتها و تنگناهای زیادی در تامین آب این مناطق مواجه هستیم و 15 روستا از تابستان امسال تاکنون با تانکر آبرسانی می شوند.
مسئول امور عمرانی فرمانداری گناباد هم گفت: 75 درصد آب مورد نیاز مردم مناطق شهری این شهرستان از فاصله 120 کیلومتری و ارتفاع 700 متری در منطقه کیبرکوه با مشکلات بسیار و با پمپاژهای متعدد تامین و در اختیار مشترکین قرار می گیرد و 30 درصد بقیه از دیگر منابع تامین می شود.
ابوالفضل شاکری گفت: باید به فکر منابع دیگری هم برای تامین آب شرب مردم گناباد بود تا صورت بروز هر گونه مشکلات احتمالی آب مورد نیاز این منطقه با مشکل و محدودیت مواجه نشود.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد نیز می گوید: کمبود بارندگی و پیشروی آبهای شور و شور شدن خاک موجب کاهش بسیار سطح تولیدات محصولات کشاورزی این شهرستان در سالهای گذشته شده است.
حسین زارع حسینی ادامه داد: خشکسالی سالهای قبل تاکنون 900 میلیارد ریال به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرده است.
* مهمترین راهکارهای کاهش تبعات خشکسالی
مسئول امور عمرانی فرماندار گناباد ترویج سیستمهای آبیاری نوین و کم آب طلب در بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن را از ضرورتهای کاهش تبعات خسارتهای خشکسالی دانست.
ابوالفضل شاکری افزود: مهمترین رویکرد صنعت و معدن گناباد در صدور مجوز به واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی برخورداری واحدهای متقاضی از شیوه های کم آب در تولیدات است.
وی گفت: همچنین در بخش کشاورزی باید در کنار بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری تحت فشار و افزایش استفاده از کنتورهای حجمی هوشمند بدون تعارف با افرادی که به حریم قنوات تجاوز و یا چاههای غیر مجاز حفر می کنند، برخورد قاطع شود.
وی تدوین و اجرای طرح جامع قنات برای نظارت بیشتر بر فعالیتهای این بخش را در این زمینه مهم دانست.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون بیشتر آب شیرین قنوات برای مصارف کشاورزی و آبهای با کیفیت پایین تر برای مصارف شرب مورد استفاده قرار می گیرند، خواستار جداسازی آبهای شرب و بهداشتی و احداث و افزایش منابع ذخیره و هدایت و انباشت آبهای شیرین برای مصارف شرب شد.
رئیس اداره منابع طبیعی گناباد نیز گفت: نمی توان به خشکسالی به عنوان پدیده ای طبیعی مقابله و یا از ادامه آن جلوگیری کرد ولی باید تا حد امکان تبعات منفی آن را کاهش داد.
مجتبی محرابی اجرای طرحهای آبخیز داری و آبخوان داری را از ضرورتهای کاهش تبعات این معضل و افزایش پایداری خاک ذکر کرد.
وی خاطر نشان کرد: 437 هزار هکتار مناطق موثر فعالیتهای آبخیز داری در گناباد وجود دارد که و با اجرای این اقدامات 706 هزار تن فرسایش خاک در این مناطق سالانه کاهش می یابد
رئیس اداره امور آب گناباد هم ضمن تاکید بر افزایش شیوه های افزایش بهینه مصرف منابع آب گفت: کوتاهی های مردم مشکلات این بخش را افزایش می دهد و باید این نگرش در ساکنان مناطق شهری و روستایی ایجاد شود که منابع آبی محدود و صرفه جویی امری حیاتی است.
وی افزایش کشت گیاهان کم آب طلب و مقاوم به شوری و نظارت و کنترل بیشتر بر بهره برداری بهینه از آبهای چاهها و قنوات را ضرورت کاهش تبعات خشکسالی برشمرد.
وی نصب کنتور حجمی هوشمند روی چاههای آب را اقدام مهمی برای جلوگیری از اتلاف و کنترل بهره برداری آب دانست و گفت: نصب بیش از 500 کنتور از سال 1392 تاکنون بر روی چاههای این منطقه نقش مهمی در کاهش اتلاف آب داشته است.
وی تصریح کرد: بعد نصب کنتورهای حجمی هوشمند کشاورزان با منابع آبی کنترل شده و مندرج در پروانه بهره برداری اقدام به کشت محصولات کشاورزی می کنند.
وی گفت: با اجرای این طرح ضمن تعادل بخشی منابع و سفره های آب زیرزمینی ، هیچ لطمه ای به فعالیت کشاورزان وارد نمی شود.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد نیز گفت: اعتبارات تخصیصی به این بخش با توجه به تبعات خسارتهای خشکسالی و کمبود منابع آبی و هزینه های تامین آب این بخش محدود است و باید افزایش یابد.
محمدرضا ابراهیمی گفت: مجموع آب به فروش رسیده در مناطق روستایی گناباد از سال 1392 تاکنون 22 میلیارد ریال بود و این اداره بابت هر مترمکعب آب 19 هزار ریال هزینه می کند ولی بابت این خدمت دو هزار و 420 ریال از مشترکان دریافت می کند و بقیه آن به صورت یارانه تامین می شود.
وی خواستار تغییرات و بهبود تعرفه های آب بهای مناطق روستایی شد.
وی گفت: با توجه به افزایش مصرف آب در بخش دامپروری جداسازی آب شرب از بهداشتی و تامین آب و اختصاص اعتبار بیشتر برای بهسازی مخازن آب ضروری می باشد و تاکنون طرح جداسازی در 18 روستای شهرستان گناباد انجام شده است.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهری گناباد هم استفاده از ظرفیتهای واقفان و خیران را برای اجرای تامین منابع آبی و کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی و الگوسازی مصرف بهینه آب مهم دانست.
هادی حیدرنیا افزود: اصلاح و بهسازی شبکه آب شرب شهری و افزایش استفاده از شیوه های نوین آبیاری و از جمله آبیاری قطره ای در کشت و توسعه فضای سبز شهری در گناباد مهم است و باید مورد توجه مسوولان و متولیان ذیربط قرار بگیرد.
وی یکی دیگر از شیوه های استفاده بهینه از منابع آبی را استفاده از وسائل سرمایشی و کولرهای کم آب طلب ذکر کرد و گفت: کولرهای آبی مورد استفاده کنونی با فناوری 30 سال قبل بیش از میزان سرمایش موجب هدر رفت آب می شوند.
وی با اشاره به چالشها و مشکلات بسیار در اصلاح و بازسازی شبکه شرب آب شهری گفت: فرسودگی و قدمت 45 ساله شبکه موجود تامین آب شهری موجب هدررفت بسیار در زمان انتقال می شوند.
وی همچنین از اختصاص یکصد میلیارد ریال اعتبار برای احداث مخازن ذخیره آب و اصلاح 13 کیلومتر از شبکه انتقال آب گناباد در سالجاری خبر داد و گفت: این مساله نقش مهمی در کاهش اتلاف آب در این بخش دارد.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد نیز می گوید: کاهش مصرف و استفاده بهینه و افزایش بهره وری از منابع آبی مانند آبیاری قطره ای و تحت فشار در اولویت اقدامات این اداره قرار دارد.
زارع حسینی گفت: یکی از این اقدامات احداث و توسعه گلخانه ها است و تاکنون حدود 10 هکتار گلخانه با مشارکت بخش خصوصی در این شهرستان احداث شده و هر سال یک الی دو هکتار به مجموع این سطح اضافه می شود.
وی وجود خرده مالکی و یکپارچه نبودن بخش زیادی از اراضی کشاورزی گناباد را از معضلات اصلی هدررفت آب و نبود مدیریت لازم در این بخش دانست و گفت: این مساله موجب افزایش هزینه های اجرای طرحهای نوین آبیاری شده است.
وی تغییر الگوی کشت را از اقدامات مهم مدیریت جهاد کشاورزی گناباد برای جلوگیری و کاهش پرت آب در این بخش برشمرد.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد گفت: بیشترین الگوی کشت این شهرستان در 20 سال گذشته به کشت پنبه اختصاص داشت ولی به دلیل افزایش استفاده این محصول از آب ، الگوی کشت به سمت گیاهان کم آب طلبی مانند پسته، عناب، گل محمدی و غیره تغییر یافت.
لزوم هم افزایی بخشهای دولتی و خصوصی در کاهش تبعات خشکسالی
مسئول امور عمرانی فرمانداری گناباد گفت: هم گرایی و جلب مشارکتهای بخشهای دولتی و خصوصی یک ضرورت برای کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی است.
ابوالفضل شاکری گفت: بدون مشارکت مردم هیچ کدام از طرحهای ادارات و سازمانها برای کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی تاثیرگذاری لازم ندارد.
وی احداث ساختمانهای با الگوگیری از نماهای سنتی و بهره گیری از بادگیر برای ایجاد سرمایش و تلطیف هوا به منظور کاهش استفاده از کولرهای آبی را اقدامات مهم در توسعه معماری شهری با مشارکت مردم ذکر کرد.
وی گفت: با همکاری شهرداری و مشارکت مردم بناهایی با این شیوه در آینده نزدیک در گناباد احداث می شوند.
وی اظهار داشت: استفاده از توان تشکلهای غیر دولتی و افزایش احداث مجتمع های ذخیره آب و کشت درختان پهن برگ به جای سوزنی و گیاهان کم آب طلب مولفه دیگری در کاهش تبعات خشکسالی است که جز با مشارکت مردم محقق نمی شود.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد نیز خواستار استفاده بیشتر از ظرفیتهای رسانه های ارتباط جمعی برای فرهنگ سازی و بهره گیری از پتانسیلهای دانشگاهها و مراکز آموزش عالی برای انجام فعالیتهای تحقیقاتی مصرف بهینه آب و جلب مشارکت مردم در این بخش شد.
محمدرضا ابراهیمی گفت: با اقدامات فرهنگی تعداد مشترکانی که الگوی مصرف را در مناطق روستایی گناباد رعایت می کنند طی دو سال گذشته از 72 به 76 درصد افزایش یافته است.
رئیس اداره منابع طبیعی گناباد هم ضمن تاکید بر لزوم فرهنگ سازی برای مشارکت مردم در استفاده بهینه و بهره برداری مصرف آب در بخشهای شرب ، صنعتی و کشاورزی گفت: باید با اقدامات بازدارنده و تشویقی این مشارکت افزایش یابد.
مجتبی محرابی گفت: با توجه به شرایط خاص خشکسالی و کمبود منابع آبی در صورت مشارکت نداشتن و یا مشارکت ضعیف مردم کلیه فعالیتهای دستگاههای اجرایی برای مقابله با این معضل ناکام مانده و تبعات این معضل افزایش می یابد.
وی خاطر نشان کرد: 9 طرح آبخیزداری با مشارکت مردم سال گذشته در عرصه های منابع طبیعی گناباد اجرا شد و 13 طرح هم امسال مصوب شده و در آینده نزدیک به مرحله اجرا گذارده می شوند.
محرابی گفت: همچنین امسال برای نخستین بار حفاظت از عرصه های منابع طبیعی به در قالب 17 طرح و وسعت 67 هزار هکتار به مردم واگذار شده است.
رئیس اداره امور آب گناباد هم گفت: باید با افزایش فرهنگ سازی برای همه اقشار جامعه این مساله نهادینه شود که منابع آبی محدود است و مصرف بی رویه دامنه تهدیدات خشکسالی را تشدید می کند.
احمد تمامگر گفت: یکی از اقدامات مهم برای تحقق اقتصاد مقاومتی در این بخش استفاده بهینه از منابع آبی است که این مهم جز با مشارکت مردم محقق نمی شود و همه باید در این زمینه احساس مسوولیت کنند.
وی ساخت و سازها و فعالیتهای عمرانی در حاشیه بستر رودخانه ها را از عوامل تشدید کننده خطراتی مانند سیلاب دانست و بر افزایش مشارکت مردم برای آزادسازی و پرهیز از این اقدامات تاکید کرد.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهری و کانون توسعه اندیشان گناباد گفت: اقدامات فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب تاکنون بیشتر به صورت دستوری و شعاری بوده و باید با همگرایی بخشهای مختلف از ظرفیتهای مردم بیشتر استفاده شود.
هادی حیدرنیا گفت: تبلیغات رسانه ها بیشتر به سمت مصرف بهینه گاز و برق سوق یافته و توجه چندانی به مصرف بهینه آب نشده است.
عضو هیات مدیره انجمن ناجیان آب گناباد تصریح کرد: با توجه به کمبود منابع آب اگر مردم مصرف بهینه آب را جدی نگرفته و در مصرف آن صرفه جویی نکنند، این شهرستان در آینده نزدیک با بحران جدی در تامین آب مواجه می شود.
مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد هم گفت: برای فرهنگ سازی و افزایش مشارکت عمومی در مصرف بهینه آب باید از کلاس اول ابتدایی در مقاطع مختلف تحصیلی آموزشهای لازم در مداری جدی گرفته شود.
حسین زارع حسینی گفت: به دلیل فقدان آشنایی کافی مردم با حفاظت از قناتها به عنوان سرمایه های اصلی برخی از ساختمانهای شهری درحریم قنوات و یا چاههای خشکیده شده ساخته شده اند که این مساله علاوه بر خطرات بسیار برای ساکنان آنها موجب از بین رفتن تدریجی این سرمایه های طبیعی می شوند.
گناباد در فاصله 287 کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
خبرنگار: علیرضا حسن زاده **انتشار: حسین کریم زاده
2095/1858
انتهای پیام همچنین خشکسالی و کمبود نزولات جوی 231 هزار هکتار از عرصه های طبیعی شهرستان گناباد را در وضعیت بحرانی و فرسایش شدید بادی قرار داده است.
ابعاد این معضل در قالب میزگردی در دفتر ایرنا در گناباد با حضور مسئول عمرانی فرمانداری، روسای ادارات آب و فاضلاب شهری و روستایی، امور آب، منابع طبیعی، مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی و نیز مسئول کانون توسعه اندیشان گنابادبررسی شد.
* وضعیت و تبعات خشکسالی در گناباد
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گناباد مهمترین نمود خشکسالی را در این شهرستان کاهش نزولات آسمانی ذکر و بیان کرد: میانگین بارندگی در گناباد در دهه 1370 به طور متوسط 151 میلی متر بود و این میزان در دهه 1380 به 112 و در نیمه نخست امسال به 102 میلی متر کاهش یافت.
مجتبی محرابی گفت: در کنار این مساله متوسط میانگین دمای هوا از 17 درجه سانتی گراد در دهه 1370 هم اکنون به 18.2 سانتی گراد افزایش یافته که مجموع این عوامل در کاهش منابع آبی و افزایش معضل خشکسالی تاثیر زیاد داشته است.
وی خاطر نشان کرد: از مجموع وسعت 567 هزار و 611 هکتاری گناباد 76 درصد از کل مساحت را اراضی جنگلی و بیشه زارهای و مرتع ها، پنج درصد سطوح بیابانی و فاقد هر گونه پوشش گیاهی ، پنج درصد مسکونی و بقیه را عرصه های کشاورزی تشکیل می دهد.
وی گفت: بدنبال خشکسالی 20 سال گذشته مراتع شهرستان گناباد به شدت کاهش یافته و این مساله موجب تشدید دیگر منابع عرصه های منابع طبیعی برای چرای دام و در نتیجه کاهش زیاد این عرصه ها و در نتیجه فقر شدید مراتع در منطقه شده است.
وی خاطر نشان کرد:231 هزار هکتار از اراضی این شهرستان در قالب چهار کانون فرسایش بادی نیازمند اجرای عملیات بیابان زدایی و مقابله با ریزگردها است.
مسئول اداره امور آب گناباد هم با اشاره وجود 432 حلقه چاه، 411 رشته قنات و 109 دهنه چشمه در مجموع با بیش از 151 میلیون مترمکعب منابع آبی گفت: خشکسالی موجب کاهش شدید منابع آبی این مناطق گذاشته و یا خشکی آنها را به همراه داشته است.
احمد تمامگر تصریح کرد: به واسطه خشکسالی 20 سال گذشته مجموع سفره های آب زیرزمینی شهرستان گناباد پنج متر افت کرده است و این میزان همچنان روند کاهش را طی می کند.
وی ادامه داد: به دلیل کاهش میزان و کیفیت آبهای زیرزمینی در نتیجه کمبود بارندگی در این مدت ، حفر و بهره برداری از چاههای آب زیرزمینی افزایش یافته است.
وی پیشروی جبهه آب شور را از مصادیق بارز ادامه معضل خشکسالی و کمبود بارندگی و بهره برداری غیر اصولی از چاههای آب کشاورزی در گناباد دانست و گفت: کیفیت آب شرب در دشتهای عمرانی، بیمرغ و گیسور به طور متوسط 16 هزار ای سی نامطلوب تر شده است.
وی گفت: 70 درصد از 450 قنات فعال گناباد در بستر رودخانه و با وابسته زیاد به بارندگی هستند که با استمرار معضل خشکسالی با کاهش شدید آب دهی مواجه شدند که این مساله افزایش مهاجرت از روستاها به مناطق شهری را به همراه داشته است.
وی تجاوز به حریم و بستر رودخانه ها را از دیگر مصادیق ادامه معضل خشکسالی ذکر کرد.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد هم با اشاره به تامین آب مناطق روستایی انی شهرستان با 54 چاه و چشمه و قنات گفت: به دلیل کاهش دبی و کیفیت آب در مناطق روستایی و خشک شدن برخی چاهها فعالیت بیشتر روستاییان از کشاورزی به دامپروری و مرغداری تغییر یافته است.
محمدرضا ابراهیمی افزود: با توجه به نیاز آبی بالای دامها و از طرفی کمبود منابع آبی با محدودیتها و تنگناهای زیادی در تامین آب این مناطق مواجه هستیم و 15 روستا از تابستان امسال تاکنون با تانکر آبرسانی می شوند.
مسئول امور عمرانی فرمانداری گناباد هم گفت: 75 درصد آب مورد نیاز مردم مناطق شهری این شهرستان از فاصله 120 کیلومتری و ارتفاع 700 متری در منطقه کیبرکوه با مشکلات بسیار و با پمپاژهای متعدد تامین و در اختیار مشترکین قرار می گیرد و 30 درصد بقیه از دیگر منابع تامین می شود.
ابوالفضل شاکری گفت: باید به فکر منابع دیگری هم برای تامین آب شرب مردم گناباد بود تا صورت بروز هر گونه مشکلات احتمالی آب مورد نیاز این منطقه با مشکل و محدودیت مواجه نشود.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد نیز می گوید: کمبود بارندگی و پیشروی آبهای شور و شور شدن خاک موجب کاهش بسیار سطح تولیدات محصولات کشاورزی این شهرستان در سالهای گذشته شده است.
حسین زارع حسینی ادامه داد: خشکسالی سالهای قبل تاکنون 900 میلیارد ریال به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرده است.
* مهمترین راهکارهای کاهش تبعات خشکسالی
مسئول امور عمرانی فرماندار گناباد ترویج سیستمهای آبیاری نوین و کم آب طلب در بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن را از ضرورتهای کاهش تبعات خسارتهای خشکسالی دانست.
ابوالفضل شاکری افزود: مهمترین رویکرد صنعت و معدن گناباد در صدور مجوز به واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی برخورداری واحدهای متقاضی از شیوه های کم آب در تولیدات است.
وی گفت: همچنین در بخش کشاورزی باید در کنار بهره گیری از شیوه های نوین آبیاری تحت فشار و افزایش استفاده از کنتورهای حجمی هوشمند بدون تعارف با افرادی که به حریم قنوات تجاوز و یا چاههای غیر مجاز حفر می کنند، برخورد قاطع شود.
وی تدوین و اجرای طرح جامع قنات برای نظارت بیشتر بر فعالیتهای این بخش را در این زمینه مهم دانست.
وی با اشاره به اینکه هم اکنون بیشتر آب شیرین قنوات برای مصارف کشاورزی و آبهای با کیفیت پایین تر برای مصارف شرب مورد استفاده قرار می گیرند، خواستار جداسازی آبهای شرب و بهداشتی و احداث و افزایش منابع ذخیره و هدایت و انباشت آبهای شیرین برای مصارف شرب شد.
رئیس اداره منابع طبیعی گناباد نیز گفت: نمی توان به خشکسالی به عنوان پدیده ای طبیعی مقابله و یا از ادامه آن جلوگیری کرد ولی باید تا حد امکان تبعات منفی آن را کاهش داد.
مجتبی محرابی اجرای طرحهای آبخیز داری و آبخوان داری را از ضرورتهای کاهش تبعات این معضل و افزایش پایداری خاک ذکر کرد.
وی خاطر نشان کرد: 437 هزار هکتار مناطق موثر فعالیتهای آبخیز داری در گناباد وجود دارد که و با اجرای این اقدامات 706 هزار تن فرسایش خاک در این مناطق سالانه کاهش می یابد
رئیس اداره امور آب گناباد هم ضمن تاکید بر افزایش شیوه های افزایش بهینه مصرف منابع آب گفت: کوتاهی های مردم مشکلات این بخش را افزایش می دهد و باید این نگرش در ساکنان مناطق شهری و روستایی ایجاد شود که منابع آبی محدود و صرفه جویی امری حیاتی است.
وی افزایش کشت گیاهان کم آب طلب و مقاوم به شوری و نظارت و کنترل بیشتر بر بهره برداری بهینه از آبهای چاهها و قنوات را ضرورت کاهش تبعات خشکسالی برشمرد.
وی نصب کنتور حجمی هوشمند روی چاههای آب را اقدام مهمی برای جلوگیری از اتلاف و کنترل بهره برداری آب دانست و گفت: نصب بیش از 500 کنتور از سال 1392 تاکنون بر روی چاههای این منطقه نقش مهمی در کاهش اتلاف آب داشته است.
وی تصریح کرد: بعد نصب کنتورهای حجمی هوشمند کشاورزان با منابع آبی کنترل شده و مندرج در پروانه بهره برداری اقدام به کشت محصولات کشاورزی می کنند.
وی گفت: با اجرای این طرح ضمن تعادل بخشی منابع و سفره های آب زیرزمینی ، هیچ لطمه ای به فعالیت کشاورزان وارد نمی شود.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد نیز گفت: اعتبارات تخصیصی به این بخش با توجه به تبعات خسارتهای خشکسالی و کمبود منابع آبی و هزینه های تامین آب این بخش محدود است و باید افزایش یابد.
محمدرضا ابراهیمی گفت: مجموع آب به فروش رسیده در مناطق روستایی گناباد از سال 1392 تاکنون 22 میلیارد ریال بود و این اداره بابت هر مترمکعب آب 19 هزار ریال هزینه می کند ولی بابت این خدمت دو هزار و 420 ریال از مشترکان دریافت می کند و بقیه آن به صورت یارانه تامین می شود.
وی خواستار تغییرات و بهبود تعرفه های آب بهای مناطق روستایی شد.
وی گفت: با توجه به افزایش مصرف آب در بخش دامپروری جداسازی آب شرب از بهداشتی و تامین آب و اختصاص اعتبار بیشتر برای بهسازی مخازن آب ضروری می باشد و تاکنون طرح جداسازی در 18 روستای شهرستان گناباد انجام شده است.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهری گناباد هم استفاده از ظرفیتهای واقفان و خیران را برای اجرای تامین منابع آبی و کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی و الگوسازی مصرف بهینه آب مهم دانست.
هادی حیدرنیا افزود: اصلاح و بهسازی شبکه آب شرب شهری و افزایش استفاده از شیوه های نوین آبیاری و از جمله آبیاری قطره ای در کشت و توسعه فضای سبز شهری در گناباد مهم است و باید مورد توجه مسوولان و متولیان ذیربط قرار بگیرد.
وی یکی دیگر از شیوه های استفاده بهینه از منابع آبی را استفاده از وسائل سرمایشی و کولرهای کم آب طلب ذکر کرد و گفت: کولرهای آبی مورد استفاده کنونی با فناوری 30 سال قبل بیش از میزان سرمایش موجب هدر رفت آب می شوند.
وی با اشاره به چالشها و مشکلات بسیار در اصلاح و بازسازی شبکه شرب آب شهری گفت: فرسودگی و قدمت 45 ساله شبکه موجود تامین آب شهری موجب هدررفت بسیار در زمان انتقال می شوند.
وی همچنین از اختصاص یکصد میلیارد ریال اعتبار برای احداث مخازن ذخیره آب و اصلاح 13 کیلومتر از شبکه انتقال آب گناباد در سالجاری خبر داد و گفت: این مساله نقش مهمی در کاهش اتلاف آب در این بخش دارد.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد نیز می گوید: کاهش مصرف و استفاده بهینه و افزایش بهره وری از منابع آبی مانند آبیاری قطره ای و تحت فشار در اولویت اقدامات این اداره قرار دارد.
زارع حسینی گفت: یکی از این اقدامات احداث و توسعه گلخانه ها است و تاکنون حدود 10 هکتار گلخانه با مشارکت بخش خصوصی در این شهرستان احداث شده و هر سال یک الی دو هکتار به مجموع این سطح اضافه می شود.
وی وجود خرده مالکی و یکپارچه نبودن بخش زیادی از اراضی کشاورزی گناباد را از معضلات اصلی هدررفت آب و نبود مدیریت لازم در این بخش دانست و گفت: این مساله موجب افزایش هزینه های اجرای طرحهای نوین آبیاری شده است.
وی تغییر الگوی کشت را از اقدامات مهم مدیریت جهاد کشاورزی گناباد برای جلوگیری و کاهش پرت آب در این بخش برشمرد.
رئیس اداره تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد گفت: بیشترین الگوی کشت این شهرستان در 20 سال گذشته به کشت پنبه اختصاص داشت ولی به دلیل افزایش استفاده این محصول از آب ، الگوی کشت به سمت گیاهان کم آب طلبی مانند پسته، عناب، گل محمدی و غیره تغییر یافت.
لزوم هم افزایی بخشهای دولتی و خصوصی در کاهش تبعات خشکسالی
مسئول امور عمرانی فرمانداری گناباد گفت: هم گرایی و جلب مشارکتهای بخشهای دولتی و خصوصی یک ضرورت برای کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی است.
ابوالفضل شاکری گفت: بدون مشارکت مردم هیچ کدام از طرحهای ادارات و سازمانها برای کاهش تبعات خشکسالی و کمبود منابع آبی تاثیرگذاری لازم ندارد.
وی احداث ساختمانهای با الگوگیری از نماهای سنتی و بهره گیری از بادگیر برای ایجاد سرمایش و تلطیف هوا به منظور کاهش استفاده از کولرهای آبی را اقدامات مهم در توسعه معماری شهری با مشارکت مردم ذکر کرد.
وی گفت: با همکاری شهرداری و مشارکت مردم بناهایی با این شیوه در آینده نزدیک در گناباد احداث می شوند.
وی اظهار داشت: استفاده از توان تشکلهای غیر دولتی و افزایش احداث مجتمع های ذخیره آب و کشت درختان پهن برگ به جای سوزنی و گیاهان کم آب طلب مولفه دیگری در کاهش تبعات خشکسالی است که جز با مشارکت مردم محقق نمی شود.
رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی گناباد نیز خواستار استفاده بیشتر از ظرفیتهای رسانه های ارتباط جمعی برای فرهنگ سازی و بهره گیری از پتانسیلهای دانشگاهها و مراکز آموزش عالی برای انجام فعالیتهای تحقیقاتی مصرف بهینه آب و جلب مشارکت مردم در این بخش شد.
محمدرضا ابراهیمی گفت: با اقدامات فرهنگی تعداد مشترکانی که الگوی مصرف را در مناطق روستایی گناباد رعایت می کنند طی دو سال گذشته از 72 به 76 درصد افزایش یافته است.
رئیس اداره منابع طبیعی گناباد هم ضمن تاکید بر لزوم فرهنگ سازی برای مشارکت مردم در استفاده بهینه و بهره برداری مصرف آب در بخشهای شرب ، صنعتی و کشاورزی گفت: باید با اقدامات بازدارنده و تشویقی این مشارکت افزایش یابد.
مجتبی محرابی گفت: با توجه به شرایط خاص خشکسالی و کمبود منابع آبی در صورت مشارکت نداشتن و یا مشارکت ضعیف مردم کلیه فعالیتهای دستگاههای اجرایی برای مقابله با این معضل ناکام مانده و تبعات این معضل افزایش می یابد.
وی خاطر نشان کرد: 9 طرح آبخیزداری با مشارکت مردم سال گذشته در عرصه های منابع طبیعی گناباد اجرا شد و 13 طرح هم امسال مصوب شده و در آینده نزدیک به مرحله اجرا گذارده می شوند.
محرابی گفت: همچنین امسال برای نخستین بار حفاظت از عرصه های منابع طبیعی به در قالب 17 طرح و وسعت 67 هزار هکتار به مردم واگذار شده است.
رئیس اداره امور آب گناباد هم گفت: باید با افزایش فرهنگ سازی برای همه اقشار جامعه این مساله نهادینه شود که منابع آبی محدود است و مصرف بی رویه دامنه تهدیدات خشکسالی را تشدید می کند.
احمد تمامگر گفت: یکی از اقدامات مهم برای تحقق اقتصاد مقاومتی در این بخش استفاده بهینه از منابع آبی است که این مهم جز با مشارکت مردم محقق نمی شود و همه باید در این زمینه احساس مسوولیت کنند.
وی ساخت و سازها و فعالیتهای عمرانی در حاشیه بستر رودخانه ها را از عوامل تشدید کننده خطراتی مانند سیلاب دانست و بر افزایش مشارکت مردم برای آزادسازی و پرهیز از این اقدامات تاکید کرد.
رئیس اداره آب و فاضلاب شهری و کانون توسعه اندیشان گناباد گفت: اقدامات فرهنگ سازی در مصرف بهینه آب تاکنون بیشتر به صورت دستوری و شعاری بوده و باید با همگرایی بخشهای مختلف از ظرفیتهای مردم بیشتر استفاده شود.
هادی حیدرنیا گفت: تبلیغات رسانه ها بیشتر به سمت مصرف بهینه گاز و برق سوق یافته و توجه چندانی به مصرف بهینه آب نشده است.
عضو هیات مدیره انجمن ناجیان آب گناباد تصریح کرد: با توجه به کمبود منابع آب اگر مردم مصرف بهینه آب را جدی نگرفته و در مصرف آن صرفه جویی نکنند، این شهرستان در آینده نزدیک با بحران جدی در تامین آب مواجه می شود.
مسئول تولیدات گیاهی مدیریت جهاد کشاورزی گناباد هم گفت: برای فرهنگ سازی و افزایش مشارکت عمومی در مصرف بهینه آب باید از کلاس اول ابتدایی در مقاطع مختلف تحصیلی آموزشهای لازم در مداری جدی گرفته شود.
حسین زارع حسینی گفت: به دلیل فقدان آشنایی کافی مردم با حفاظت از قناتها به عنوان سرمایه های اصلی برخی از ساختمانهای شهری درحریم قنوات و یا چاههای خشکیده شده ساخته شده اند که این مساله علاوه بر خطرات بسیار برای ساکنان آنها موجب از بین رفتن تدریجی این سرمایه های طبیعی می شوند.
گناباد در فاصله 287 کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
خبرنگار: علیرضا حسن زاده **انتشار: حسین کریم زاده
2095/1858
کپی شد
