یک پژوهشگر فرهنگ بومی روز سه شنبه در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: در قدیم برای استقبال از رمضان زنان نان و فطیر می پختند و اثاثیه خانه را رفت و روب می کردند تا در ایام ماه مبارک و روزه داری گرد و غبار وارد ریه هایشان نشود.
جواد روشندل افزود: با آغاز ماه رمضان سفره های افطاری، مراسم قرآن خوانی، احیاء شبهای قدر و اجرای قنبرخوانی با شور و حال خاصی در کاشمر برپا می شد که البته برخی از این آداب هنوز هم انجام می شود.
* سحر خوانی
این پژوهشگر بومی گفت: سنت سحرخوانی اگر چه همچون قدیم با بوق و سرنا و طبل انجام نمی شود اما از بلند گوی مساجد صدای قرائت ادعیه در وقت سحر به گوش می رسد.
به گفته او سنت سحرخوانی در برخی از روستاها هنوز ادامه دارد و به رغم وجود ابزار و وسایل ارتباطی، هنوز سحرخوانی انجام می شود.
روشندل افزود: سحرخوانی یکی از آئینهای ارزنده مردم کاشمر در ماه مبارک رمضان به شمار می رفته است که برای بیدار کردن مردم از خواب و یکی دو ساعت قبل از اذان صبح توسط افرادی خوش صدا انجام می گرفت.
وی ادامه داد: در گذشته در سحرهای ماه مبارک رمضان به ویژه در روستاهای کاشمر معمولاً سه مرحله شب خوانی وجود داشت؛ مرحله اول با دهل و شیپور و یک ساعت و نیم مانده به اذان صبح بود که آهنگی معروف به آهنگ ابوعطا نواخته می شد و مردم که آهنگ ابوعطا را می شنیدند می فهمیدند که شب خوانی اول است.
او اضافه کرد: نیم ساعت بعد هم با آهنگی معروف به آهنگ حجاز، شب خوانی ادامه می یافت و مردم می فهمیدند که یک ساعت به اذان مانده است و آخرین شب خوانی هم از یک ربع به اذان با قرائت دعای سحر آغاز می شد و موذنها جهت شب خوانی و گفتن اذان به بلندترین نقطه مسجد، تکیه و یا آب انبار می‌رفتند و علاوه بر قرائت دعا این اشعار را می‌خواندند اما نسل امروز با این سنت بیگانه اند.
* جلسات قرآن خوانی و طبخ آش قل هو الله
این پژوهشگر بومی گفت: در ایام ماه مبارک رمضان جلسات قرآنی در کاشمر رونق خاصی دارد و در این ایام، مردم در هر کوچه و محله‌ای در یک ساعت مشخص و هر روز در منزل یکی از همسایه‌ها جمع میشوند و یک جزء قرآن تلاوت می کنند و در روز آخر ماه هر یک مقداری آجیل و شیرینی و سکه با خود به جلسه قرآن می برند و اینها را روی هم می ریزند و سپس هر کدام یک سوره از جزء سی‌ام را می خوانند و آرزو دارند که قرعه قرائت سوره توحید به آنها بیفتد.
روشندل افزود: فردی که قرائت سوره توحید به او بیفتد بعد از ماه مبارک رمضان سایر افراد حاضر در جلسه قرآن را به صرف آشی با عنوان 'آش قل هوالله' دعوت می کند.
وی ادامه داد: در پایان این جلسه هم هر یک، مقداری از آجیلها را به عنوان تبرک و 'آجیل سر قرآن' و تعدادی سکه را هم با عنوان 'پول برکتی' بر می دارند.
* قنبر خوانی
این پژوهشگر بومی گفت: برگزاری مراسم احیاء در شب قدر و تعزیه و عزاداری شهادت حضرت علی (ع) نیز در ماههای رمضان در کاشمر انجام می‌شود.
روشندل افزود: مردم کاشمر در این ایام بر اساس یک سنت دیرینه نان جو می پزند و با تاسی به مولای خود در افطاری از این نان استفاده می‌کنند. البته عده‌ای نیز میزان بیشتری نان جو تهیه و در بین نمازگزاران مساجد توزیع می کنند.
وی ادامه داد: در شبهای احیا در مساجد و تکایای کاشمر شاهد حضور گسترده مردم و مومنان برای برپایی مراسم ویژه این شبها هستیم.
این پژوهشگر گفت: در روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان همزمان با ایام شهادت حضرت علی (ع) نیز یک مراسم ویژه آیینی با عنوان 'قنبر خوانی' برگزار می شود به این ترتیب که جمعیت انبوهی ظهر این روز در نماز جماعت ظهر و عصر مسجد جامع حاضر میشوند و هم زمان جمعیت چشمگیری نیز در حسینیه حیدری جمع میشوند و در قالب چند دسته بزرگ عزاداری از محل حسینیه حیدری به سمت مسجد جامع حرکت می کنند و در آنجا مورد استقبال نمازگزاران قرار می‌گیرند و پس از ورود عزاداران به مسجد، مراسم تعزیه با عنوان 'قنبرخوانی' اجرا می‌شود.
وی افزود: در این آیین سنتی و بر اساس روایات تاریخی 'قنبر' غلام وفادار امام علی(ع) هنگامی که از ضربت خوردن آن حضرت به دست ابن ملجم آگاه می شود پشت در خانه ابوتراب به ندبه و عزاداری می نشیند. در این چارچوب فردی شبیه قنبر در صحنه ای کنار یک در می نشیند و با مولای خود راز و نیاز کرده با حزن و اندوه و همراهی جمعیت سوگوار حوادث و وقایعی را که بر امام نخست شیعیان جهان رفته را بازگو می کند.
* عید قتل ابن ملجم
این پژوهشگر گفت: پس از اتمام شبهای احیاء در کاشمر شب 27 رمضان وقت شادمانی محسوب می شود و به آن روز عید قتل ابن ملجم می گویند.
روشندل افزود: مردم این خطه عقیده دارند در این روز قاتل امامشان به هلاکت می رسد لذا این روز برای آنان سراسر شادی است و با حنا بستن به سر و دست خود و شیرینی توزیع کردن از بین رفتن قاتل مولایشان را جشن می‌گیرند البته در گذشته با گلوله های آتشی دست ساز و پرتاب آن به آسمان در 27 رمضان به پایکوبی می پرداختند.
وی ادامه داد: کودکان هم در ماه مبارک رمضان از حال و هوای این ماه بهره می برند و آنها که سن و سال کمتری دارند برای تمرین روزه داری بعد از خوردن سحری تا ظهر روز بعد روزه خود را نگاه می دارند که در زبان محاوره‌ای به آن 'روزه کله چغوکی' گفته می شود.
روشندل گفت: عصر روز آخر ماه رمضان والدین کاشمری به ازای هر عضو خانواده خود سه کیلوگرم گندم و یا معادل آن پول به عنوان فطریه کنار می‌گذارند و این فطریه هنگام افطار دست به دست بین اعضا می چرخد و با رسیدن به دست پدر خانواده او فطریه را به فردی مستحق می دهد.
وی افزود: در گذشته با پایان ماه مبارک رمضان و در روز عید سعید فطر نماز عید در مساجد شهر برپا می شد اما سالهاست که این مراسم، باشکوه خاصی و با حضور دهها هزار نفر از مردمی که یک ماه میهمان خداوند بوده و در ضیافت الهی شرکت کرده اند در محل آرامگاه شهید مجاهد آیت الله سیدحسن مدرس (ره) برگزار می شود.
کاشمر در فاصله 228 کیلومتری جنوب غرب مشهد قرار دارد.
1922/7497
انتهای پیام جواد روشندل افزود: با آغاز ماه رمضان سفره های افطاری، مراسم قرآن خوانی، احیاء شبهای قدر و اجرای قنبرخوانی با شور و حال خاصی در کاشمر برپا می شد که البته برخی از این آداب هنوز هم انجام می شود.
* سحر خوانی
این پژوهشگر بومی گفت: سنت سحرخوانی اگر چه همچون قدیم با بوق و سرنا و طبل انجام نمی شود اما از بلند گوی مساجد صدای قرائت ادعیه در وقت سحر به گوش می رسد.
به گفته او سنت سحرخوانی در برخی از روستاها هنوز ادامه دارد و به رغم وجود ابزار و وسایل ارتباطی، هنوز سحرخوانی انجام می شود.
روشندل افزود: سحرخوانی یکی از آئینهای ارزنده مردم کاشمر در ماه مبارک رمضان به شمار می رفته است که برای بیدار کردن مردم از خواب و یکی دو ساعت قبل از اذان صبح توسط افرادی خوش صدا انجام می گرفت.
وی ادامه داد: در گذشته در سحرهای ماه مبارک رمضان به ویژه در روستاهای کاشمر معمولاً سه مرحله شب خوانی وجود داشت؛ مرحله اول با دهل و شیپور و یک ساعت و نیم مانده به اذان صبح بود که آهنگی معروف به آهنگ ابوعطا نواخته می شد و مردم که آهنگ ابوعطا را می شنیدند می فهمیدند که شب خوانی اول است.
او اضافه کرد: نیم ساعت بعد هم با آهنگی معروف به آهنگ حجاز، شب خوانی ادامه می یافت و مردم می فهمیدند که یک ساعت به اذان مانده است و آخرین شب خوانی هم از یک ربع به اذان با قرائت دعای سحر آغاز می شد و موذنها جهت شب خوانی و گفتن اذان به بلندترین نقطه مسجد، تکیه و یا آب انبار می‌رفتند و علاوه بر قرائت دعا این اشعار را می‌خواندند اما نسل امروز با این سنت بیگانه اند.
* جلسات قرآن خوانی و طبخ آش قل هو الله
این پژوهشگر بومی گفت: در ایام ماه مبارک رمضان جلسات قرآنی در کاشمر رونق خاصی دارد و در این ایام، مردم در هر کوچه و محله‌ای در یک ساعت مشخص و هر روز در منزل یکی از همسایه‌ها جمع میشوند و یک جزء قرآن تلاوت می کنند و در روز آخر ماه هر یک مقداری آجیل و شیرینی و سکه با خود به جلسه قرآن می برند و اینها را روی هم می ریزند و سپس هر کدام یک سوره از جزء سی‌ام را می خوانند و آرزو دارند که قرعه قرائت سوره توحید به آنها بیفتد.
روشندل افزود: فردی که قرائت سوره توحید به او بیفتد بعد از ماه مبارک رمضان سایر افراد حاضر در جلسه قرآن را به صرف آشی با عنوان 'آش قل هوالله' دعوت می کند.
وی ادامه داد: در پایان این جلسه هم هر یک، مقداری از آجیلها را به عنوان تبرک و 'آجیل سر قرآن' و تعدادی سکه را هم با عنوان 'پول برکتی' بر می دارند.
* قنبر خوانی
این پژوهشگر بومی گفت: برگزاری مراسم احیاء در شب قدر و تعزیه و عزاداری شهادت حضرت علی (ع) نیز در ماههای رمضان در کاشمر انجام می‌شود.
روشندل افزود: مردم کاشمر در این ایام بر اساس یک سنت دیرینه نان جو می پزند و با تاسی به مولای خود در افطاری از این نان استفاده می‌کنند. البته عده‌ای نیز میزان بیشتری نان جو تهیه و در بین نمازگزاران مساجد توزیع می کنند.
وی ادامه داد: در شبهای احیا در مساجد و تکایای کاشمر شاهد حضور گسترده مردم و مومنان برای برپایی مراسم ویژه این شبها هستیم.
این پژوهشگر گفت: در روز بیست و یکم ماه مبارک رمضان همزمان با ایام شهادت حضرت علی (ع) نیز یک مراسم ویژه آیینی با عنوان 'قنبر خوانی' برگزار می شود به این ترتیب که جمعیت انبوهی ظهر این روز در نماز جماعت ظهر و عصر مسجد جامع حاضر میشوند و هم زمان جمعیت چشمگیری نیز در حسینیه حیدری جمع میشوند و در قالب چند دسته بزرگ عزاداری از محل حسینیه حیدری به سمت مسجد جامع حرکت می کنند و در آنجا مورد استقبال نمازگزاران قرار می‌گیرند و پس از ورود عزاداران به مسجد، مراسم تعزیه با عنوان 'قنبرخوانی' اجرا می‌شود.
وی افزود: در این آیین سنتی و بر اساس روایات تاریخی 'قنبر' غلام وفادار امام علی(ع) هنگامی که از ضربت خوردن آن حضرت به دست ابن ملجم آگاه می شود پشت در خانه ابوتراب به ندبه و عزاداری می نشیند. در این چارچوب فردی شبیه قنبر در صحنه ای کنار یک در می نشیند و با مولای خود راز و نیاز کرده با حزن و اندوه و همراهی جمعیت سوگوار حوادث و وقایعی را که بر امام نخست شیعیان جهان رفته را بازگو می کند.
* عید قتل ابن ملجم
این پژوهشگر گفت: پس از اتمام شبهای احیاء در کاشمر شب 27 رمضان وقت شادمانی محسوب می شود و به آن روز عید قتل ابن ملجم می گویند.
روشندل افزود: مردم این خطه عقیده دارند در این روز قاتل امامشان به هلاکت می رسد لذا این روز برای آنان سراسر شادی است و با حنا بستن به سر و دست خود و شیرینی توزیع کردن از بین رفتن قاتل مولایشان را جشن می‌گیرند البته در گذشته با گلوله های آتشی دست ساز و پرتاب آن به آسمان در 27 رمضان به پایکوبی می پرداختند.
وی ادامه داد: کودکان هم در ماه مبارک رمضان از حال و هوای این ماه بهره می برند و آنها که سن و سال کمتری دارند برای تمرین روزه داری بعد از خوردن سحری تا ظهر روز بعد روزه خود را نگاه می دارند که در زبان محاوره‌ای به آن 'روزه کله چغوکی' گفته می شود.
روشندل گفت: عصر روز آخر ماه رمضان والدین کاشمری به ازای هر عضو خانواده خود سه کیلوگرم گندم و یا معادل آن پول به عنوان فطریه کنار می‌گذارند و این فطریه هنگام افطار دست به دست بین اعضا می چرخد و با رسیدن به دست پدر خانواده او فطریه را به فردی مستحق می دهد.
وی افزود: در گذشته با پایان ماه مبارک رمضان و در روز عید سعید فطر نماز عید در مساجد شهر برپا می شد اما سالهاست که این مراسم، باشکوه خاصی و با حضور دهها هزار نفر از مردمی که یک ماه میهمان خداوند بوده و در ضیافت الهی شرکت کرده اند در محل آرامگاه شهید مجاهد آیت الله سیدحسن مدرس (ره) برگزار می شود.
کاشمر در فاصله 228 کیلومتری جنوب غرب مشهد قرار دارد.
1922/7497
کپی شد
