ادامه مطلب به این شرح است: نیروی انتظامی تاکنون چند باب منزل را در محله انقلاب پلمپ کرده است
محله انقلاب، میزبان بانوان در غروب آفتاب در هفت منبر در عصر عاشورا است.
اشاره: محله انقلاب از جمله محلاتی است که جذابیت های گردشگری و میراث فرهنگی همچون قلعه بیرجند را در دل خود جای داده است. این محله از شمال به میدان امام حسین (ع)، از شرق به خیابان مطهری، از غرب به بلوار پیامبر اعظم و پل بزرگ شاهرود و از جنوب به بلوار شهدای عبادی ختم می شود.
قلعه تاریخی بیرجند در این محله، مکانی تاریخی و گردشگری است که هر سال تعداد زیادی گردشگر را میزبانی می کند. متاسفانه به جای اینکه در این مکان سرمایه گذاری شود تا رونق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای مردم به دنبال داشته باشد به مرکزی بی سود و عواید و البته بستری برای بزهکاری تبدیل شده است.
وقتی وارد این محوطه شدم، احساس امنیت نداشتم چراکه به گفته اهالی قلعه و اطراف آن معدن فساد و هر گونه خلاف است. مسأله خیلی جالب برایم این بود که در سر تا سر خانه های این محله، نقب هایی وجود دارد که از این نقب ها به قلعه و سپس به ارگ راه زیرزمینی زده شده است.
در ادامه بیشتر با این محله آشنا می شوید: هنگام ورود به این محله، مهمترین مسأله نابودی تدریجی بافت قدیمی است که توجه بیشتر مسؤولین در این خصوص را می طلبد. اگرچه مسایلی از جمله عدم آسفالت کوچه ها، عدم نظافت کوچه ها و جوی های آب خیابان ها، کمبود سالن ورزشی و پارک، عدم جوی مناسب در کوچه ها به خصوص در هنگام بارندگی که منجر به سرازیر شدن آب به خانه ها و نابودی بیشتر بافت قدیمی می شود، همچنین درختان حواشی خیابان به دلیل عدم رسیدگی به موقع از جمله آب دهی، خشک شده بودند، خیابان های تنگ با حجم بالایی از تردد ماشین ها از مسایل اساسی این محله است.
مشاغل مختلف و بازار موتورفروش ها و بازار سرقت:
وجود مشاغل مختلف در خیابان انقلاب مانند تعمیر ماشین، رنگ فروشی، شیشه بری، تعویض روغن ماشین و غیره، یاد آور خیابان عدل بود. قبلا این محله قدیمی از لحاظ آب و هوا بهترین نقطه شهر بود و به عنابستان معروف بوده است اما در حال حاضر از لحاظ آلودگی در بدترین شرایط است. در انتهای خیابان انقلاب باغ عنابستان قرار داشت که هنوز آثار درختان آن باقی است. اما در حال حاضر تبدیل به بازار فروش موتور شده است. این مسأله علاوه بر اینکه نمای ورودی شهر را غیر قابل تحمل کرده است به گفته اهالی مهمترین تأثیر را در افزایش سرقت و ناامنی در این محله داشته است.
نابودی بافت قدیمی محله انقلاب:
کوچه های انقلاب اول تا انقلاب 7 ، کاملا متفاوت از سایر کوچه های این محله است. احساس کردم می توان این محله را به دو محله بالا و پایین تقسیم کرد چراکه از لحاظ فرهنگی و اقتصادی با هم متفاوت بودند. تمرکز بافت قدیمی بیشتر در انقلاب یک تا انقلاب 7 است، بافتی که در حال تخریب و نابودی کامل است. هنگام گفتگو با مالکان این محله متوجه شدم که میراث فرهنگی نه اجازه ساخت به آنها می دهد و نه خود میراث این بناهای قدیمی را حفظ یا مرمت می کند بلکه به حال خود رها شده است. بدین جهت این مکان مهجور و مخروبه به مکانی برای تجمع معتادها تبدیل شده است.
به گفته اهالی این محله، افراد غریبه ای از نقاط مختلف شهر برای مصرف مواد به این محله می آیند. نیروی انتظامی در قبال این بزهکاری ها، تاکنون چند باب منزل را در این محله پلمپ کرده اما به نظر می رسد باید اقدام اساسی تری در این محله صورت گیرد. فقر و بیکاری مهمترین تأثیر در افزایش بزهکاری در این منطقه داشته است به طوریکه برایم یادآور نواحی زاغه نشین زمان قدیم است، اگرچه از لحاظ برخی امکانات مانند حمام خانه ها و غیره، نمی توان این محله را با زاغه نشینی مقایسه کرد اما فقر وجه اشتراک اساسی این مقایسه است.
در قرنی که همه چیز در حال دگرگونی و تغییر است متاسفانه هنوز برخی از رفتارهای غیرفرهنگی در این مناطق حفظ شده است، مانند نگهداری گوسفند در خانه ها که بوی بد حاصل از آن واقعا آزار دهنده است و یا ریختن آب شست و شو به کوچه ها در صورتی که فاضلاب کشیده شده است. اگرچه برخی از مسایل نیازمند فرهنگ سازی است اما بخش عمده ای از مشکلات این محله، توجه مسؤولین به این مشکلات را بیش از پیش می طلبد.
البته از جمله فرهنگ های خوبی که دارند باید به برپایی مراسم عزاداری به طور مرتب در ایام عاشورا از جمله هفت منبر که در ادامه توضیح داده خواهد شد اشاره کرد. در این رابطه اکثر اهالی می گویند: چون مردم این منطقه ضعیف و فقیر هستند، متأسفانه به حال خودشان رها شده اند در صورتی که این محله های پایین شهر، نیازمند رسیدگی و توجه بیشتری از سوی مسؤولین هستند، محلاتی که جزو بافت قدیمی و تاریخی شهر هستند، اما متاسفانه فراموش شده اند. پس بهتر است که نامشان به محله فراموش شده به جای محلات قدیمی و تاریخی تغییر نماید.
از ویژگی این محله ها کوچه های تنگ با شیب تند و پرپیچی است که بعضا انتهای آن بن بست است. متولی حفظ بافت های تاریخی اجازه تغییر ظاهر این بافت ها را نمی دهد اما وقتی از این کوچه های تنگ گذر می کنی دو خطر شما را تهدید می کند. یکی وجود این خانه های فرسوده و رها شده است که احتمال ریزش این بناها در هنگام زلزله یا سیل وجود دارد که در این صورت به طور کامل نابود می شوند و نتایج غیر قابل جبرانی بر جا می گذارند.
دیگری همانطور که قبلا گفتیم وجود افراد معتاد و بزهکار است که آسایش و احساس امنیت را از مردم این محله گرفته است. یکی از اهالی در این باره گفت: چند روز پیش دیوار همسایه بغل دستی مان فرو ریخت. خدا به بچه من رحم کرد که در زیر دیوار نبود. از اینرو اهالی از مسؤولین درخواست داشتند که به مالکان این بناهای فرسوده هشداری دهند تا اتفاق جبران ناپذیری نیفتد.
هفت منبر:
مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه خضر، مسجد حیدرحسن، مسجد صاحب الزمانی، مسجد امام حسن (ع)، چشمه خلیلی (قدمگاه)، منزل دختر آخوند، حسینیه گود و مدرسه معصومیه بیرجند از جمله اماکنی هستند که مراسم 'هفت منبر' در آنها برگزار میشود. در نزدیکی غروب آفتاب بانوان شرکت کننده در این مراسم پس از نیت کردن، شمعی را درون سینی و کنار این منبرها روشن کرده و نذورات خود را از قبیل خرما، شیرینی و پول درون تشتی ریخته و برای روشن کردن شمعی دیگر به یکی دیگر از این مساجد میروند. معمولاً در هر مکان فقط یک شمع روشن میکنند ولی اگر مسجدی بسته یا راه دور باشد احتمال دارد که در یک مکان دو شمع روشن کنند. نذوراتی که جمع میشود به خادم منبر تعلق دارد و باید تا پایان مراسم و خاموش شدن شمعها در آنجا بماند و هیچ یک از شمعها را خاموش نکند و صبر کند که شمعها خاموش شود. اشکهای شمع را دور نمیریزند و در مکانی از مسجد جمع آوری میکنند.
هیأت حسینی:
حسینیه انقلاب مدت هاست که از جمله حسینیه های معروف شهر است و مراسم عزاداری و گرامی داشت و حتی مراسم بعضا سیاسی در آنجا برگزار می شود و از اقبال زیادی نزد مردم برخوردار است که این اقبال ماحصل تدبیر و مدیریت صحیح هیأت امنای این حسینیه است.
آب انبارهای محله انقلاب:
آب انبارها یکی از منابع ذخیره آب در مناطق کویری است. به گفته آقای مزروعی یکی از اهالی قدیمی: در این محله چندین آب انبار وجود داشت که آخرین آنها، آب انبار سالارخان در کنار مغازه بذرکاران است و آب انبار سادسی که در حال حاضر به یک ساختمان تبدیل شده است. در میان آب انبارهای واقع در این محله، فقط آب انبار محله دگو یا حیدر حسن، آب انبارکشمون در اداره قند و شکر فعلی، همچنین آب انبار مسجد جامع پایین شهر باقی مانده اند. البته مسجد جامع پایین شهر علاوه بر آب انبار، وضوخانه و پستو نیز داشت.
یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه نواخانه است. نواخانه بچه های بی سرپرست را نگهداری می کرد، از زمان ساخت این نواخانه 50 سال می گذرد اما در حال حاضر تغییر کاربری داده و تبدیل به فرهنگسرای وحدت یا فارابی شده است که در حال حاضر به کانون هنرمندان اختصاص یافته است.
ساباط های محله انقلاب:
دو کوچه توسط ساباط به هم وصل می شدند، برخی روی ساباط ها برای خود خانه می ساختند. این ساباط ها، یکی از آثار تاریخی است که بعضی از آنها سالم مانده اند.
خانه لاله:
خانه لاله مربوط به دوره قاجار - دوره پهلوی است و در بیرجند، در خیابان انقلاب، کوچه شهید فلکی واقع شده و این اثر در تاریخ 20 آذر 1379 با شماره ثبت 2941 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کندن چاه :
قنات قصبه و قنات عباس آباد از مهمترین قنات های بیرجند بود که آب مصرفی و کشاورزی این محله را تأمین می کرد. به گفته آقای مزورعی در سرتاسر این محله، کشتمون ها و باغ های عنابستان قرار داشتند. در حدود 500 یا 600 درخت عناب بود که متأسفانه به دلیل کندن چاه های بی رویه به خصوص در مورد قنات قصبه، منجر به خشک شدن این قنات شد اما قنات عباس آباد نیز به دلیل عدم توجه به لایه روبی آن خشک گردید. با خشک شدن این قنات ها، باغ ها نیز خشک شدند و ساخت و ساز جدید جایگزین آنها شدند. این مسأله بیکاری تعداد زیادی از کشاورزان را بدنبال داشت. از طرف دیگر با خشک شدن چاه ها نیز باغات مخروبه شدند که البته یکی از دلایل خشک شدن قنات ها کندن بی رویه چاه است. با این حال خشک شدن قنات و درختان به افزایش گرد و خاک منجر شد که ادامه حیات در این منطقه را غیرممکن ساخت نمونه آن ریزگردهای منطقه خوزستان در این مدت هستند.
تخریب مسجد جامع پایین شهر:
در چند وقت پیش بارش باران، منجر به خراب شدن قسمتی از دیوار مسجد جامع این شهر شد. اهالی محل دلیل این ریزش را باز بودن قنات در مسیر رودخانه و پل موسی بن جعفر عنوان کردند که درواقع شهرداری به دلیل احداث پل در مسیر موسی بن جعفر (ع) باید این مسیر را مسدود میکرد.
عدم بسته شدن قنات در مسیر رودخانه سبب شد تا حجم بالایی از آب باران وارد قنات شده و در انتها در یکی از محلههای شهر و در نزدیکی مسجد جامع تاریخی بیرجند سرباز کند. بارش باران از یک طرف خساراتی به بار آورده و از طرف دیگر این سؤال را به ذهن متبادر می کند که چرا شهری با این قدمت و سابقه باید در مقابل بحرانی این چنینی، غافلگیر و توانایی سازگاری با آن را نداشته باشد؟
در جواب این سؤال صحبت های شهردار را که قبلا با یکی از خبرگزاری ها انجام داده بود را می خوانیم: «ما شهرداری را مسئول قناتها نمیدانم و البته من به دنبال انداختن تقصیر به گردن ارگان دیگری نیستم، اما شهرداری متولی قناتهای سطح شهر نیست.
عباسعلی مدیح با اشاره به اینکه مشاور شهرداری قبل از این نیز نسبت به این موضوع هشدار داده بود، ادامه میدهد: شهرداری از آب منطقهای خواسته که نقشه قناتهای سطح شهر را به شهرداری واگذار کند تا قناتهایی که قابلاستفاده است لایروبی شده و مابقی نیز که قابل استفاده نیست توسط شهرداری پر شود.
وی در گفتگوی مذکور عنوان می کند: با توجه به اینکه ظرفیت قناتها محدود است امکان ریزش آنها به دلیل بارندگی وجود دارد و این موضوع باید تعیین تکلیف شود. شهردار بیرجند بابیان اینکه عدم آمادگی شهرداری برای بارندگیهای اخیر را به هیچ عنوان نمی پذیرم، بیان میکند: جویهای آب سطح شهر به لحاظ بارندگی هیچ مشکلی ندارند بلکه ما در مدت 15 دقیقه حدود 8.5 میلیمتر بارندگی داشتهایم که این طبیعی است که حجم آب از ظرفیت کانالها بیشتر باشد.
مدیح اضافه میکند: بیشتر کانالهای آب سطح شهر بیرجند قدیمی و مربوط به 20 سال قبل است و ما طی دو سال گذشته حدود سه هزار متر اجرای جوی آب در بیرجند داشتهایم. وی البته این را نیز میگوید: البته در کانالهایی که در چند سال اخیر ساخته شده است میتوان کانالها را به گونه ای اجرا کرد که ظرفیت بیشتری داشته باشند و این طرح توسط مشاور در حال بررسی است تا جاهایی که ظرفیت کانال کمتر است برطرف شود.
شهردار بیرجند به جنس خاک استان اشاره میکند و میگوید: طبق نظر کارشناسان جنس خاک استان به خصوص در اطراف شهر بیرجند به گونه ای است که بعد از هفت دقیقه بارندگی شدید، آب در سطح زمین جاری میشود.
مدیح جاری شدن سیلاب و گرفتگی معابر بعد از بارندگی را امری طبیعی عنوان کرده و میگوید: در تمام دنیا حتی در کشور آمریکا که بهترین کانالها را دارند بارندگی شدید سبب جاری شدن سیل و آبگرفتگی معابر میشود. با وجود اینکه مسؤولان مدیریت بحران و کارشناسان هواشناسی در مورد وقوع سیلاب هشدار داده می دهند اما به نظر میرسد بسیاری از دستگاههای خدمات رسان آمادگی کافی در برابر این حادثه را نداشته اند».
با وجود دلایل شهردار بیرجند، قناتهایی که به دلیل سالها خشکسالی، خشک شده همچنان باز هستند و این خطری است که منازل در مسیر این قناتها را تهدید میکند، خطری که تنها محدود به امروز نیست بلکه درگذشته نیز شاهد ریزش این قناتها بوده ایم و در آینده نیز در صورت عدم رسیدگی جدی به حال و وضع این قنال ها به دلیل وقوع بارندگی های احتمالی، احتمال ریزش آن ها بیش از پیش وجود دارد.
ایجاد فلکه در این محله:
یکی از درخواست های اصلی مردم این محله احداث فلکه بود چراکه به دلیل نبود دور برگردان مجبورند مسافت طولانی تا چهارراه انقلاب را طی کنند. به گفته اهالی قبلا دوربرگردان زده بودند اما به دلیل اینکه همین دوربرگردان منجر به تصادف می شد آن را برداشتند، لذا وجود فلکه در این محدوده ضروری است.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
6054* خبرنگار و انتشاردهنده : مریم پنجابی
انتهای پیام محله انقلاب، میزبان بانوان در غروب آفتاب در هفت منبر در عصر عاشورا است.
اشاره: محله انقلاب از جمله محلاتی است که جذابیت های گردشگری و میراث فرهنگی همچون قلعه بیرجند را در دل خود جای داده است. این محله از شمال به میدان امام حسین (ع)، از شرق به خیابان مطهری، از غرب به بلوار پیامبر اعظم و پل بزرگ شاهرود و از جنوب به بلوار شهدای عبادی ختم می شود.
قلعه تاریخی بیرجند در این محله، مکانی تاریخی و گردشگری است که هر سال تعداد زیادی گردشگر را میزبانی می کند. متاسفانه به جای اینکه در این مکان سرمایه گذاری شود تا رونق اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی برای مردم به دنبال داشته باشد به مرکزی بی سود و عواید و البته بستری برای بزهکاری تبدیل شده است.
وقتی وارد این محوطه شدم، احساس امنیت نداشتم چراکه به گفته اهالی قلعه و اطراف آن معدن فساد و هر گونه خلاف است. مسأله خیلی جالب برایم این بود که در سر تا سر خانه های این محله، نقب هایی وجود دارد که از این نقب ها به قلعه و سپس به ارگ راه زیرزمینی زده شده است.
در ادامه بیشتر با این محله آشنا می شوید: هنگام ورود به این محله، مهمترین مسأله نابودی تدریجی بافت قدیمی است که توجه بیشتر مسؤولین در این خصوص را می طلبد. اگرچه مسایلی از جمله عدم آسفالت کوچه ها، عدم نظافت کوچه ها و جوی های آب خیابان ها، کمبود سالن ورزشی و پارک، عدم جوی مناسب در کوچه ها به خصوص در هنگام بارندگی که منجر به سرازیر شدن آب به خانه ها و نابودی بیشتر بافت قدیمی می شود، همچنین درختان حواشی خیابان به دلیل عدم رسیدگی به موقع از جمله آب دهی، خشک شده بودند، خیابان های تنگ با حجم بالایی از تردد ماشین ها از مسایل اساسی این محله است.
مشاغل مختلف و بازار موتورفروش ها و بازار سرقت:
وجود مشاغل مختلف در خیابان انقلاب مانند تعمیر ماشین، رنگ فروشی، شیشه بری، تعویض روغن ماشین و غیره، یاد آور خیابان عدل بود. قبلا این محله قدیمی از لحاظ آب و هوا بهترین نقطه شهر بود و به عنابستان معروف بوده است اما در حال حاضر از لحاظ آلودگی در بدترین شرایط است. در انتهای خیابان انقلاب باغ عنابستان قرار داشت که هنوز آثار درختان آن باقی است. اما در حال حاضر تبدیل به بازار فروش موتور شده است. این مسأله علاوه بر اینکه نمای ورودی شهر را غیر قابل تحمل کرده است به گفته اهالی مهمترین تأثیر را در افزایش سرقت و ناامنی در این محله داشته است.
نابودی بافت قدیمی محله انقلاب:
کوچه های انقلاب اول تا انقلاب 7 ، کاملا متفاوت از سایر کوچه های این محله است. احساس کردم می توان این محله را به دو محله بالا و پایین تقسیم کرد چراکه از لحاظ فرهنگی و اقتصادی با هم متفاوت بودند. تمرکز بافت قدیمی بیشتر در انقلاب یک تا انقلاب 7 است، بافتی که در حال تخریب و نابودی کامل است. هنگام گفتگو با مالکان این محله متوجه شدم که میراث فرهنگی نه اجازه ساخت به آنها می دهد و نه خود میراث این بناهای قدیمی را حفظ یا مرمت می کند بلکه به حال خود رها شده است. بدین جهت این مکان مهجور و مخروبه به مکانی برای تجمع معتادها تبدیل شده است.
به گفته اهالی این محله، افراد غریبه ای از نقاط مختلف شهر برای مصرف مواد به این محله می آیند. نیروی انتظامی در قبال این بزهکاری ها، تاکنون چند باب منزل را در این محله پلمپ کرده اما به نظر می رسد باید اقدام اساسی تری در این محله صورت گیرد. فقر و بیکاری مهمترین تأثیر در افزایش بزهکاری در این منطقه داشته است به طوریکه برایم یادآور نواحی زاغه نشین زمان قدیم است، اگرچه از لحاظ برخی امکانات مانند حمام خانه ها و غیره، نمی توان این محله را با زاغه نشینی مقایسه کرد اما فقر وجه اشتراک اساسی این مقایسه است.
در قرنی که همه چیز در حال دگرگونی و تغییر است متاسفانه هنوز برخی از رفتارهای غیرفرهنگی در این مناطق حفظ شده است، مانند نگهداری گوسفند در خانه ها که بوی بد حاصل از آن واقعا آزار دهنده است و یا ریختن آب شست و شو به کوچه ها در صورتی که فاضلاب کشیده شده است. اگرچه برخی از مسایل نیازمند فرهنگ سازی است اما بخش عمده ای از مشکلات این محله، توجه مسؤولین به این مشکلات را بیش از پیش می طلبد.
البته از جمله فرهنگ های خوبی که دارند باید به برپایی مراسم عزاداری به طور مرتب در ایام عاشورا از جمله هفت منبر که در ادامه توضیح داده خواهد شد اشاره کرد. در این رابطه اکثر اهالی می گویند: چون مردم این منطقه ضعیف و فقیر هستند، متأسفانه به حال خودشان رها شده اند در صورتی که این محله های پایین شهر، نیازمند رسیدگی و توجه بیشتری از سوی مسؤولین هستند، محلاتی که جزو بافت قدیمی و تاریخی شهر هستند، اما متاسفانه فراموش شده اند. پس بهتر است که نامشان به محله فراموش شده به جای محلات قدیمی و تاریخی تغییر نماید.
از ویژگی این محله ها کوچه های تنگ با شیب تند و پرپیچی است که بعضا انتهای آن بن بست است. متولی حفظ بافت های تاریخی اجازه تغییر ظاهر این بافت ها را نمی دهد اما وقتی از این کوچه های تنگ گذر می کنی دو خطر شما را تهدید می کند. یکی وجود این خانه های فرسوده و رها شده است که احتمال ریزش این بناها در هنگام زلزله یا سیل وجود دارد که در این صورت به طور کامل نابود می شوند و نتایج غیر قابل جبرانی بر جا می گذارند.
دیگری همانطور که قبلا گفتیم وجود افراد معتاد و بزهکار است که آسایش و احساس امنیت را از مردم این محله گرفته است. یکی از اهالی در این باره گفت: چند روز پیش دیوار همسایه بغل دستی مان فرو ریخت. خدا به بچه من رحم کرد که در زیر دیوار نبود. از اینرو اهالی از مسؤولین درخواست داشتند که به مالکان این بناهای فرسوده هشداری دهند تا اتفاق جبران ناپذیری نیفتد.
هفت منبر:
مسجد آیتی، مسجد جامع، مسجد خواجه خضر، مسجد حیدرحسن، مسجد صاحب الزمانی، مسجد امام حسن (ع)، چشمه خلیلی (قدمگاه)، منزل دختر آخوند، حسینیه گود و مدرسه معصومیه بیرجند از جمله اماکنی هستند که مراسم 'هفت منبر' در آنها برگزار میشود. در نزدیکی غروب آفتاب بانوان شرکت کننده در این مراسم پس از نیت کردن، شمعی را درون سینی و کنار این منبرها روشن کرده و نذورات خود را از قبیل خرما، شیرینی و پول درون تشتی ریخته و برای روشن کردن شمعی دیگر به یکی دیگر از این مساجد میروند. معمولاً در هر مکان فقط یک شمع روشن میکنند ولی اگر مسجدی بسته یا راه دور باشد احتمال دارد که در یک مکان دو شمع روشن کنند. نذوراتی که جمع میشود به خادم منبر تعلق دارد و باید تا پایان مراسم و خاموش شدن شمعها در آنجا بماند و هیچ یک از شمعها را خاموش نکند و صبر کند که شمعها خاموش شود. اشکهای شمع را دور نمیریزند و در مکانی از مسجد جمع آوری میکنند.
هیأت حسینی:
حسینیه انقلاب مدت هاست که از جمله حسینیه های معروف شهر است و مراسم عزاداری و گرامی داشت و حتی مراسم بعضا سیاسی در آنجا برگزار می شود و از اقبال زیادی نزد مردم برخوردار است که این اقبال ماحصل تدبیر و مدیریت صحیح هیأت امنای این حسینیه است.
آب انبارهای محله انقلاب:
آب انبارها یکی از منابع ذخیره آب در مناطق کویری است. به گفته آقای مزروعی یکی از اهالی قدیمی: در این محله چندین آب انبار وجود داشت که آخرین آنها، آب انبار سالارخان در کنار مغازه بذرکاران است و آب انبار سادسی که در حال حاضر به یک ساختمان تبدیل شده است. در میان آب انبارهای واقع در این محله، فقط آب انبار محله دگو یا حیدر حسن، آب انبارکشمون در اداره قند و شکر فعلی، همچنین آب انبار مسجد جامع پایین شهر باقی مانده اند. البته مسجد جامع پایین شهر علاوه بر آب انبار، وضوخانه و پستو نیز داشت.
یکی دیگر از آثار تاریخی این منطقه نواخانه است. نواخانه بچه های بی سرپرست را نگهداری می کرد، از زمان ساخت این نواخانه 50 سال می گذرد اما در حال حاضر تغییر کاربری داده و تبدیل به فرهنگسرای وحدت یا فارابی شده است که در حال حاضر به کانون هنرمندان اختصاص یافته است.
ساباط های محله انقلاب:
دو کوچه توسط ساباط به هم وصل می شدند، برخی روی ساباط ها برای خود خانه می ساختند. این ساباط ها، یکی از آثار تاریخی است که بعضی از آنها سالم مانده اند.
خانه لاله:
خانه لاله مربوط به دوره قاجار - دوره پهلوی است و در بیرجند، در خیابان انقلاب، کوچه شهید فلکی واقع شده و این اثر در تاریخ 20 آذر 1379 با شماره ثبت 2941 بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کندن چاه :
قنات قصبه و قنات عباس آباد از مهمترین قنات های بیرجند بود که آب مصرفی و کشاورزی این محله را تأمین می کرد. به گفته آقای مزورعی در سرتاسر این محله، کشتمون ها و باغ های عنابستان قرار داشتند. در حدود 500 یا 600 درخت عناب بود که متأسفانه به دلیل کندن چاه های بی رویه به خصوص در مورد قنات قصبه، منجر به خشک شدن این قنات شد اما قنات عباس آباد نیز به دلیل عدم توجه به لایه روبی آن خشک گردید. با خشک شدن این قنات ها، باغ ها نیز خشک شدند و ساخت و ساز جدید جایگزین آنها شدند. این مسأله بیکاری تعداد زیادی از کشاورزان را بدنبال داشت. از طرف دیگر با خشک شدن چاه ها نیز باغات مخروبه شدند که البته یکی از دلایل خشک شدن قنات ها کندن بی رویه چاه است. با این حال خشک شدن قنات و درختان به افزایش گرد و خاک منجر شد که ادامه حیات در این منطقه را غیرممکن ساخت نمونه آن ریزگردهای منطقه خوزستان در این مدت هستند.
تخریب مسجد جامع پایین شهر:
در چند وقت پیش بارش باران، منجر به خراب شدن قسمتی از دیوار مسجد جامع این شهر شد. اهالی محل دلیل این ریزش را باز بودن قنات در مسیر رودخانه و پل موسی بن جعفر عنوان کردند که درواقع شهرداری به دلیل احداث پل در مسیر موسی بن جعفر (ع) باید این مسیر را مسدود میکرد.
عدم بسته شدن قنات در مسیر رودخانه سبب شد تا حجم بالایی از آب باران وارد قنات شده و در انتها در یکی از محلههای شهر و در نزدیکی مسجد جامع تاریخی بیرجند سرباز کند. بارش باران از یک طرف خساراتی به بار آورده و از طرف دیگر این سؤال را به ذهن متبادر می کند که چرا شهری با این قدمت و سابقه باید در مقابل بحرانی این چنینی، غافلگیر و توانایی سازگاری با آن را نداشته باشد؟
در جواب این سؤال صحبت های شهردار را که قبلا با یکی از خبرگزاری ها انجام داده بود را می خوانیم: «ما شهرداری را مسئول قناتها نمیدانم و البته من به دنبال انداختن تقصیر به گردن ارگان دیگری نیستم، اما شهرداری متولی قناتهای سطح شهر نیست.
عباسعلی مدیح با اشاره به اینکه مشاور شهرداری قبل از این نیز نسبت به این موضوع هشدار داده بود، ادامه میدهد: شهرداری از آب منطقهای خواسته که نقشه قناتهای سطح شهر را به شهرداری واگذار کند تا قناتهایی که قابلاستفاده است لایروبی شده و مابقی نیز که قابل استفاده نیست توسط شهرداری پر شود.
وی در گفتگوی مذکور عنوان می کند: با توجه به اینکه ظرفیت قناتها محدود است امکان ریزش آنها به دلیل بارندگی وجود دارد و این موضوع باید تعیین تکلیف شود. شهردار بیرجند بابیان اینکه عدم آمادگی شهرداری برای بارندگیهای اخیر را به هیچ عنوان نمی پذیرم، بیان میکند: جویهای آب سطح شهر به لحاظ بارندگی هیچ مشکلی ندارند بلکه ما در مدت 15 دقیقه حدود 8.5 میلیمتر بارندگی داشتهایم که این طبیعی است که حجم آب از ظرفیت کانالها بیشتر باشد.
مدیح اضافه میکند: بیشتر کانالهای آب سطح شهر بیرجند قدیمی و مربوط به 20 سال قبل است و ما طی دو سال گذشته حدود سه هزار متر اجرای جوی آب در بیرجند داشتهایم. وی البته این را نیز میگوید: البته در کانالهایی که در چند سال اخیر ساخته شده است میتوان کانالها را به گونه ای اجرا کرد که ظرفیت بیشتری داشته باشند و این طرح توسط مشاور در حال بررسی است تا جاهایی که ظرفیت کانال کمتر است برطرف شود.
شهردار بیرجند به جنس خاک استان اشاره میکند و میگوید: طبق نظر کارشناسان جنس خاک استان به خصوص در اطراف شهر بیرجند به گونه ای است که بعد از هفت دقیقه بارندگی شدید، آب در سطح زمین جاری میشود.
مدیح جاری شدن سیلاب و گرفتگی معابر بعد از بارندگی را امری طبیعی عنوان کرده و میگوید: در تمام دنیا حتی در کشور آمریکا که بهترین کانالها را دارند بارندگی شدید سبب جاری شدن سیل و آبگرفتگی معابر میشود. با وجود اینکه مسؤولان مدیریت بحران و کارشناسان هواشناسی در مورد وقوع سیلاب هشدار داده می دهند اما به نظر میرسد بسیاری از دستگاههای خدمات رسان آمادگی کافی در برابر این حادثه را نداشته اند».
با وجود دلایل شهردار بیرجند، قناتهایی که به دلیل سالها خشکسالی، خشک شده همچنان باز هستند و این خطری است که منازل در مسیر این قناتها را تهدید میکند، خطری که تنها محدود به امروز نیست بلکه درگذشته نیز شاهد ریزش این قناتها بوده ایم و در آینده نیز در صورت عدم رسیدگی جدی به حال و وضع این قنال ها به دلیل وقوع بارندگی های احتمالی، احتمال ریزش آن ها بیش از پیش وجود دارد.
ایجاد فلکه در این محله:
یکی از درخواست های اصلی مردم این محله احداث فلکه بود چراکه به دلیل نبود دور برگردان مجبورند مسافت طولانی تا چهارراه انقلاب را طی کنند. به گفته اهالی قبلا دوربرگردان زده بودند اما به دلیل اینکه همین دوربرگردان منجر به تصادف می شد آن را برداشتند، لذا وجود فلکه در این محدوده ضروری است.
سایت ایرنا خراسان جنوبی www.irna.ir/skhorasan
کانال اطلاع رسانی : http://telegram.me/birjand
6054* خبرنگار و انتشاردهنده : مریم پنجابی
کپی شد
