خاطرات جذاب مرحوم عزت الله انتظامی از ورودش به سینما

 به گزارش سرویس فرهنگ و هنر جی پلاس؛ آقای بازیگریِ ایران شادروان عزت الله انتظامی حدود دو سال پیش در حاشیه عیادت یادگار گرامی حضرت امام (س) از ایشان، گفت و گویی را در روزهای پایانی مردادماه 95 با خبرنگار جی پلاس انجام دادند که اکنون به بهانه درگذشت این استاد سینما، باز نشر می شود:

" به سختی توانسته بنشیند و منتظر دیدار با سید حسن خمینی است. بسیار با محبت برخورد می کند. او ابهتی دارد که قابل وصف نیست. استاد عزت الله انتظامی کار بیهوده ای در کارنامه هنری خود ندارد. هرچه بازی کرده در آن درخشیده. خانه اش گرم است و پس از ۸۰ سال کار هنری، پر است از خاطره. بیان شیوا دارد و حواسش به همه چیز هست. انتظامی را مگر می شود کسی نشناسد و دوست نداشته باشد؟! هنرمندی که واقعا متعلق به تمام مردم است. کافیست چند دقیقه بنشینی در کنارش تا آنچنان لبریز شوی از دانسته ها که دیگر فراموش کنی زمان را...

** استاد انتظامی سخنش را اینگونه آغاز کرد:

من از پرده خوانی شروع کردم. شب ها، گرسنه پشت تئاتر می خوابیدم تا بتوانم صبح که مشتری می آید با او بروم داخل سالن نمایش. دیگه آنقدر آنجا رفته بودم که مرا می شناختند. این باعث شد که من خودسازی داشته باشم. ذره ذره رفتم جلو... و خودم را پیدا کردم. الان نسل جوان همه امکانات در اختیارش است و بهره برداری نمی کند. اگر این خاطره من را بخواند که شب ها پشت سالن تئاتر می خوابیدم که بدون بلیط بروم تئاتر ببینم، احتمالا باور نمی کند! به نظرم کسانی می توانند در این راه قدم بردارند که شیفته این کار باشند.

** این روزها فعالیت هنری خاصی انجام نمی دید؟

الان دیگه نه. من کارامو کردم و یعنی خدمتم تموم شده. ببینید موضوعی را می خواهم بگویم؛ به طور کل آدم ها ساخته و پرداخته خودشان هستند. در یک کلاس قالیبافی ۵۰ نفر کار می کنند، همه آنها که خوب نیستند، یکی از آن ها خوب است. هیچ کاری "همینجوری" نیست! هر کاری بخواهید انجام دهید از ابتدا باید شروع کنید. در اروپا اگر بروید شاگرد شوید مثلا شاگرد قصابی، باید یک ماه مجانی کار کنید. یاد می آید موقع بازی کردن فیلم حاجی واشنگتن، وقتی قصابی می کردم و می زدم روی کمر گوسفند، حساب شده می زدم و درست مثل قصاب کار می کردم. اینها تعلیمی نیست.

** خاطره ای از زمانی که تازه کارتان را شروع کردید، بگویید...

سابقه من با سینما شروع نشد. من از سال ۱۳۲۰ در تئاتر لاله زار می خواندم. شعرهای پرویز خطیبی را می خواندم که سیاسی بود، پر دردسر بود و برایش زندانم رفتم! مردم منتظر این شعرها بودند. یک چیزی مد شده بود در تهران که هر کسی می خواست بگوید چیزی خالی بندیه می گفت "قاسم کوریه".مثلا شما یه چیزی تعریف می کردی و من می گفتم قاسم کوریه یعنی خالی بندیه... مردم می دانستند قاسم کوری یعنی دروغ اما نمی دانستند از کجا اومده. من را یکبار دستگیر کردند و بردند. تو دادگاه، قاضی گفت: انتظامی تو دولت را مسخره کردی؟ گفتم: نه، گفت چی گفتی پس تو، این قاسم کوریه چیه؟ واسه کیه؟ گفتم برای من نیست ما وقتی زیر بازارچه رد می شدیم و محصل بودیم با کیف رد می شدیم این لات ها متلک می گفتند به ما و می گفتند قاسم کوریه... یعنی الکیه...! این خالی بندیه که ما کیف و کتاب داریم؟ نه ما کیف و کتاب داریم. بهشون گفتم لات ها رو جمع کنید... این قاسم کوری را ما در شعر می خواندیم روی صحنه... من از بچگی که ۱۳ سالم بود دوست داشتم بازی کنم و راهم نمی دادند ولی با پیش پرده خوانی شروع کردم.

این شعرهای ضددولت را می ساختند، ما می خوندیم و مشهور هم می شد. مثلا شعر پرویز خطیبی این بود: ز سعی دولت دگر مملکت آباد شده شکر خدا مملکت گشته بهشت برین قاسم کوریه ... قاسم کوریه... قاسم کوریه... این قاسم کوری را من از این لات ها برداشتم و توی خواندم به کار بردم. اختراع من نبود اما من برای پیش پرده خوانی استفاده کردم. محاکمه من هم به نتیجه نرسید. در یه کتابی که اسمش خاطرم نیست و الانم توی بازار نیست، در مورد زندگی تئاتری خودم تمام این مسائل را نوشتم. در مورد مسائل هنری هر کسی نظری دارد. شما ممکن است در مورد فعالیت هر هنرمندی سوال کنید مثلا از پسر من سوال کنید نظرش شاید متفاوت باشد.

** کدام یک از فیلم های خودتان را بیشتر دوست دارید؟

من فیلم های زیادی بازی کردم که ۲۲ کارم را بسیار دوست دارم چون فکر می کنم یک تحولی در سینمای ایران ایجاد کرده که ادامه دارد. این ۲۲ فیلم کارهای حساب شده ای بود. این فیلم ها را در دانشگاه هم نشان می دهند و روی آن کار می کنند.

** نظرتون درباره کارهای فیلمسازان برجسته عصر حاضر مثلا کارهای اصغر فرهادی چیست؟ آثارش را دیده اید؟

فرهادی سلیقه و نظر خاصی دارد. همه کارهایش را ندیدم اما برخی را دیده ام. او کارهایی خوبی انجام داده و برایش تحقیقات خوبی می کند. اطلاعات زیادی هم دارد. فرهادی علم و تجربه این کار را دارد.