ارتقاء 38 پله‌ای ایران در تولیدات علم برتر

به گزارش جی پلاس؛ دکتر محمدجواد دهقانی با اشاره به آخرین گزارش روند تولید علم ایران بر اساس داده‌های پایگاه استنادی (Web of Science (WOS افزود: داده‌های این پایگاه نشان می‌دهد مدارک و مقالات علمی ثبت شده توسط پژوهشگران کشور در 20 سال اخیر از 983 مدرک در سال 1376 به 49 هزار و 696 مدرک تا پایان سال 1396 رسیده است که این عدد افزایش بیش از 50 برابری را نشان می‌‌دهد.

وی اضافه کرد: در طول این 20 سال بالغ بر 374 هزار و 622 مدرک علمی در قالب‌‌های مختلف از مقاله علمی پژوهشی در مجلات معتبر، مقالات مروری و کوتاه، کنفرانس‌‌ها و همایش‌‌های بین‌المللی و کتاب در این پایگاه بین المللی به ثبت رسیده است.

به گفته دهقان 79.1 درصد مدارک منتشر شده در WOS توسط پژوهشگران کشور از مجموعه مقالات اصیل است و این موضوع بیانگر اعتبار و محتوای علمی و ارزشمند تولیدات علمی جمهوری اسلامی ایران در سطح بین‌‌المللی است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام  (ISC) با اشاره به نتایج تحلیل‌های انجام شده در گروه علم سنجی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام یادآور شد: نتایج این بررسی نشان داد جمهوری اسلامی ایران در 20 سال اخیر ( 1396-1376) با متوسط رشد سالانه 21.62 درصد بالاترین نرخ رشد را در دنیا داشته است ضمن آنکه گزارش 24 ژانویه 2018 مؤسسه نیچر ایندکس NATURE INDEX حاکی از آن است که جمهوری اسلامی ایران در دهه اخیر با 22 درصد نرخ رشد سالانه در مقایسه با سایر کشورهای جهان، بزرگترین جهش علمی را در حوزه‌‌های علوم، فنی و مهندسی را داشته و توانسته است مقام نخست را در جهان کسب کند.

ایران در دهه اخیر با 22 درصد رشد بزرگترین جهش عمی در حوزه‌های علوم و فنی و مهندسی

وی خاطر نشان کرد: بررسی رشد کمیت تولید علم دنیا بر اساس پایگاه استنادی وب آو ساینس (ISI) نشان می‌دهد کمیت تولید علم دنیا در سال 1997 از یک میلیون و 303 هزار و 534 مورد به 2 میلیون و 701 هزار و 617 مورد در سال 2017 افزایش یافته و به عبارتی در طول 20 سال دو برابر شده است.

دهقان یادآور شد: نتایج نشان می‌‌دهد از میان کشورهای اسلامی در 20 سال قبل تنها سه کشور ترکیه ( با رتبه 30) ، مصر( رتبه 41) و عربستان ( رتبه 47 ) در میان 50 کشوری که بیشترین کمیت علم دنیا تولید می‌کنند،حضور داشته‌اند. جایگاه جمهوری اسلامی 54 بوده است.

وی با بیان اینکه در حال حاضر پس از گذشت 20 سال، در 2017، تعداد 7 کشور اسلامی در لیست 50 کشور برتر تولید کننده علم قرار گرفته‌‌اند، اظهار کرد: کشورهای ایران و ترکیه در زمره 20 کشور برتر دنیا و به ترتیب در جایگاه‌های16 و 18 دنیا قرار گرفته‌اند.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام سهم جمهوری اسلامی ایران در تولید علم در سال 1376 را برابر با 0.075 درصد دانست که این میزان در سال 1396 به 1.83 درصد رسید و با حدود 25 برابر افزایش از جایگاه 54 در دنیا به جایگاه 16 جهانی ارتقاء یافت.

وی با تاکید بر اینکه سهم تمامی کشورهای اسلامی در تولید علم در 20 سال گذشته را از 1.4 درصد به 8.2 درصد افزایش یافته است، گفت: سایر کشورهای اسلامی نیز ازجمله مالزی جایگاه 27 ، عربستان 34 ، مصر 37 ، پاکستان 38 و اندونزی در جایگاه 43 قرار دارند.

جایگاه کشورهای تولید کننده علم در سال 2017 

وضعیت 20 سال اخیر ایران در تولید علم جهانی

دهقان به بیان وضعیت رشد تولیدات علمی ایران در طول 20 سال اخیر ( 1997-2017) یا ( 1396-1376) پرداخت و گفت: بررسی‌‌ها نشان می‌‌دهد میزان افزایش تولید علم دنیا درطول 20 سال مذکور برابر با 2.1 درصد برابر شده و این در حالی است که میزان رشد سالانه تولید علم دنیا در این مدت 3.7 درصد بوده است.

میزان تولید دنیا و نیز کشورهای برتر دنیا

به گفته وی این در حالی است که میزان تولید علم ایران در این 20 سال از 983 مقاله به 49 هزار و 696 مدرک افزایش یافته و در واقع بیش از 50 برابرافزایش داشته است.

دهقان با مقایسه ایران با کل کشورهای دنیا در حوزه تولیدات علمی افزود: نتایج این تحلیل نشان می‌‌دهد این میزان بالاترین میزان افزایش در سطح دنیا است به گونه‌ای که در میان کشورهای اسلامی مالزی با 27.37 برابر، پاکستان با افزایش 22.87 برابر، عربستان صعودی با افزایش 10.97 برابر، ترکیه با افزایش 8.78 برابر و مصر با افزایش 6.82 برابر در میان 50 کشور برتر دنیا از نظر تولید علم قرار دارند.

دهقانی خاطر نشان کرد: نتایج نشان می‌‌دهد میزان متوسط رشد تولید علم سالانه در طول 20 سال مورد بررسی برای جمهوری اسلامی ایران برابر با 21.62 درصد، کشورهای مالزی 17.94 درصد، پاکستان 9.16 درصد، ترکیه 11.42 درصد و عربستان سعودی 11.72 درصد بوده است.

وی با بیان اینکه میانگین رشد سالانه  کشورهای دنیا در 20 سال اخیر برابر با 3.7 درصد و برای کل کشورهای اسلامی 12.84 درصد است، ادامه داد: میزان متوسط رشد سالانه تولید علم کشورهای اسلامی در 20 سال اخیر حدود 3.5 برابر متوسط دنیا است. از این ‌رو، جمهوری اسلامی ایران با میانگین 21.62 درصد رشد سالانه در طول 20سال اخیر بالاترین میزان رشد تولید علمی در دنیا را داشته است.

میزان تولید علم کشورهای اسلامی در زمره 50 کشور برتر دنیا

افزایش سهم و جایگاه بین‌المللی ایران در تولید علم برتر 

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اضافه کرد: آخرین اطلاعات استخراج شده از پایگاه شاخص‌های اساسی علم آی.اس.آی (ISI-ESI) نشان می‌دهد تعداد مقالات برتر کشور در سال 2011 برابر با85 مورد بوده که درسال 2012 به 98 مورد و در سال 2013 به 129 مورد رسیده است. در سال 2014 این تعداد افزایش یافته و به 170 مورد رسید.

وی با بیان اینکه تعداد مقالات یک درصد برتر کشور در سال 2015 به 215 مورد، در سال 2016 به 328 مورد و در سال 2017 به 434 مقاله رسیده است، اظهار کرد: میزان افزایش رشد این مقالات در دو سال اخیر نیز قابل توجه است.

دهقان با بیان اینکه بر همین اساس در سال 2017 رتبه تولید علم برتر کشور به 20 رسیده است، یادآور شد: این در حالی است که رتبه تولید علم کشور در سال 2012 برابر با 37 بود که نشان دهنده ارتقاء17 پله‌ای کشور در سطح بین‌المللی است. همچنین سهم تولید علم برتر کشور در سال 2017 نیز به 73/2 درصد رسیده است.

وی افزود: این در حالی است که سهم تولید علم کشور از کل تولید علم دنیا در سال 2017 نزدیک به 1.83 درصد است که در مقایسه با تولید علم برتر کشور نوید خوبی برای ارتقاء سهم کیفی علم کشور است.

به گفته این مقام مسوول تولید علم برتر دنیا شامل یک درصد از علمی می‌شود که بر مبنای شاخص تعداد استنادها مشخص می‌‌شود. یک درصد از علم دنیا 18 درصد از استنادهای دنیا را دریافت می‌کند و سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری نیز بر مرجعیت علم بین‌الملل تاکید ویژه‌ای دارد.

روند صعودی مقالات یک درصد برتر ایران در دنیا

وضعیت ایران در شاخص "هرش" (H-index)

دهقان با اشاره به وضعیت ایران در شاخص "هرش" یا H-index  گفت: شاخص "هرش" یکی از متغیرهای مهم در تعیین کیفیت تولید علم است که برای ارزیابی عملکرد علمی پژوهشگران، دانشگاه‌‌ها و کشورها استفاده می‌‌شود.

وی با تاکید بر اینکه شاخص هرش به صورت همزمان کمیت یا تعداد مقالات و نیز کیفیت آنها با توجه به میزان اثرگذاری آنها براساس شاخص استنادهای دریافتی محاسبه می‌شود، افزود: اطلاعات استخراج شده از پایگاه شاخص‌‌های اساسی علم آی.اس.آی (ISI-ESI) نشان می‌‌دهد شاخص هرش جمهوری اسلامی ایران در فاصله زمانی 2012 الی 2017 از 132 به 239 افزایش یافته که نشان دهنده توجه پژوهشگران کشور به کیفیت تولید علم به طور همزمان با کمیت آن است.

شاخص هرش ایران استخراج شده از ESI

سرپرست پایگاه استنادی ISC  با بیان اینکه کمیت تولید علم در طی سالیان گذشته به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی مورد توجه قرار گرفته است، اظهار کرد: این در حالی است که معیارهایی چون "کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان"، "بهینه سازی عملکرد و ساختار نظام آموزشی و تحقیقاتی کشور"، "تحقق دانشگاه‌های اسلامی مبتنی بر مبانی و ارزش‌های اسلامی"، "افزایش درک اجتماعی از توسعه علم و فناوری"، "افزایش اثربخشی اقتصادی دانشگاه‌ها" و" تحول در تعاملات دانشگاه‌ها" محورهای اصلی سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری بوده است.

وی با بیان اینکه تبدیل علم به ثروت و قدرت با حفظ ارزش‌های اسلامی هسته اصلی این سیاست‌های کلان علم و فناوری هستند، خاطر نشان کرد: یکی از شاخص‌های  حرکت به سمت مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران که اولین بند از سند سیاست‌های کلان علم و فناوری است کیفی بخشی به پژوهش‌های علمی انجام شده و دستیابی هر چه بیشتر دانشمندان کشور به منابع هسته است.