مدارس طبیعت، از رویا تا واقعیت!

به گزارش سرویس جامعه جی پلاس؛ اهمیت اُخت کودکان  با طبیعت و آموزش های  مرتبط با آن در کنوانسیون حقوق کودک تصریح شده است و از همین رو در دولت یازدهم تفاهم نامه ای مابین سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت آموزش و پرورش به امضا رسید که بر اساس آن باید برنامه های آموزشی دانش آموزان در راستای ایجاد آگاهی های محیط زیستی تهیه شده و فوق برنامه هایی نیز برای این منظور تعیین شود.

برنامه هایی نظیر دعوت از محیط بانان برای حضور در مدارس، گنجاندن برخی محتوای  زیست محیطی در کتب درسی و در نهایت ایجاد مدارس طبیعت، از  اقدامات لازم به انجام، در راستای اجرای تفاهم نامه بود.

مصرف گرا یی انسان ها پس از ورود به دنیای شهری، باعث شده برای تصاحب منابع، به طبیعت رحم نکنند  و اوضاع وخیمی برای محیط زیست ایجاد شود که به نظر می رسد تغییر رویکرد در  نسل های آینده و ایجاد حساسیت او  نسبت به زیستگاه  طبیعی، تنها راه نجات میراث طبیعی باشد.

یکی از شروط برای اینکه نسل آینده افرادی خلاق، شادمان و علاقمند به طبیعت و محیط  پیرامون خود باشند، این است که در بازه زمانی مشخصی در سنین کودکی، رشته  دلبستگی آنها به طبیعت از راه تعامل و تجربه یادگیری خودانگیخته، ایجاد شده باشد. به ویژه در شرایط کنونی کشور که در مدت نسبتا کمی، بخش عمده مردم در شهرهای بزرگ ساکن شدند، راهی باید باشد تا این روند سریع و تاثیر اجتماعی آن در زمینه محیط زیست و تعهد به آن را جبران کند.

تک فرزندی در خانواده ها، از بین رفتن نقش همبازی و محله در تعاملات کودکی، نبود فضای بازی کافی و محیط طبیعی در مدارس و گسترش بازی های کامپیوتری و برنامه های تلوزیونی برای تغییر ذائقه سرگرمی کودکان، باعث شده تا ارتباط با طبیعت و محیط زیست، هر روز کمتر شود و کودکان از تجربه این تعامل، در زمانی که بسیار نیازمند آن هستیم محروم بمانند.

برای ایجاد پیوند کودکان با محیط زیست، در دهه های گذشته زمزمه راه اندازی مراکزی برای ارتباط  و آشنایی بیشتر کودکان با محیط طبیعی، در قالب مدارس طبیعت در نقاط مختلفی از دنیا شنیده شد و در ایران  هم پس از تاخیری کوتاه زمینه های ایجاد این مراکز  فراهم شد.

مراکزی که در آن کودکان می توانند آزادانه با یکدیگر به تجربه کردن طبیعت بپردازند و با عناصر آن در یک محیط مشخص آشنا شوند. در این تجربه به کودکان هیچ آموزشی داده نمی‌شود؛ بلکه کودکان از عمل خود و تعاملی که با دیگر کودکان در گروه سنی ۳ تا ۱۲ سال دارند، یاد می‌گیرند.

محمد درویش، مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار سرویس جامعه جی پلاس؛  با تاکید بر اینکه مدرسه طبیعت یک مکتب پرورشی و آموزشی  است، در این باره اظهار کرد: طبیعت کشورمان  رو به تخریب  است  و  به نظر می‌رسد راه نجات طبیعت کشور این است که نسلی را پرورش دهیم که پرتاب زباله از خودرو  را مانند  ریختن زباله در خانه بداند. تنها در این صورت می توانیم  به کمک آن نسل، بسیاری از خطاها، نابخردی‌ها و آزمندی‌هایی که نسل امروز و دیروز مرتکب شدند و وضعیت محیط زیست را به شرایط  امروزی رسانده‌اند، درمان کنیم.

وی  معتقد است می‌توان مدارس طبیعت را به صورت تصاعد هندسی افزایش داد و طبیعی است در ابتدا روند کند باشد؛ با این حال روند تاسیس مدارس طبیعت در همه استانهای کشور رو به افزایش است.

مدیر کل دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه حداقل مساحت در نظر گرفته شده برای ایجاد مدارس طبیعت یک هکتار است، افزود: با توجه به محدودیت زمین در تهران، با سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و شهرداری تهران وارد مذاکره شدیم و سازمان جنگل‌ها، موافقت اصولی خود را مبنی بر واگذاری زمین به افرادی که سازمان محیط زیست صلاحیت آنها را تأیید کند، برای یک دوره ۵ و ۱۰ ساله اعلام کرده است.

وی از سرعت خوب افزایش مدارس محیط زیستی در کشور خبر داد و افزود: این مدارس بچه ها را در سنین ۳ تا ۱۲ سالگی می‌پذیرند، طبیعتاً تا هفت سالگی بچه‌ها می‌توانند به صورت کامل در مدارس طبیعت ثبت نام کنند. در واقع این مدارس می‌توانند جایگزین مهد کودک‌ها هم باشند.

به گزارش جی پلاس؛ حدود 40 مدرسه طبیعت در استان های مختلف تاسیس شده و دانش آموزان می توانند دوره های زمانی محدودی را در این مراکز سپری کنند. مدارس طبیعت با فضای کنونی، ممکن است جذابتر  از مدارس عادی جلوه کند اما با توجه به این که این مدارس، در سیستم آموزشی فقط  نقش یک دوره فوق برنامه را ایفا می کنند، چنین مقایسه ای درست به نظر نمی رسد. مدارس طبیعت با  هدف تغییر نگرش در کودکان نسبت به اهمیت محیط زیست راه اندازی شد اما کمتر  این ارزیابی  صورت می گیرد که آیا مدارس طبیعت در عمل  به اهداف اولیه خود نزدیک شده است یا خیر.

تعداد زیادی از مدارس طبیعت در فضای ساختمانیِ نسبتا مشابه با ساختمان های شهری تنها با چینشی تصنعی به دنبال تحقق اهداف محیط زیستی هستند در حالی که اساس ایجاد یک فضا برای برقراری ارتباط با محیط زیست، درست به نظر نمی آید! چرا که محیط زیست به معنای بکر آن نیاز به احداث یک فضای مجزا و اختصاصی ندارد و ارتباط بهتر کودکان با محیط زیست تقریبا زمانی برقرار می شود که که محیط طبیعی واقعی، در یک مکان اصیل میزبان آنها باشد. ایجاد یک فضای اختصاصی برای کودکان نه تنها روحیه انحصار طلبی و تمامیت خواهی در کودکان شهری امروز را کمرنگ نمی کند بلکه گواه آن می دهد که کودکان هر چه بخواهند در نزدیکی محل زندگی خود خواهند داشت، حتی زندگی روستایی و محیط زیست.