میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی در سال ۱۳۰۵ قمری در مشکین شهر به دنیا آمد. او نزد آخوند خراسانی و شیخ الشریعه اسلامی شاگردی کرد. علمایی چون آیت الله مرعشی در محضر او علم آموختند.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی اختصاص دارد.
زندگینامه میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی
میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی نجفی (۱۳۰۵-۱۳۵۸ق) فقیه و اصولی اهل اردبیل و از عالمان شیعه قرن چهاردهم قمری. وی تحصیلات خود را از اردبیل آغاز کرد و سپس به نجف و بعد از آن کربلا هجرت کرد و در مجلس درس آخوند خراسانی و میرزای شیرازی دوم حضور می‌یافت. پس از مدتی به نجف بازگشت و تدریس فقه و اصول را آغاز کرد و افرادی چون آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی از جمله شاگردان وی هستند. کتاب حاشیه بر کفایه از مشهورترین کتب وی است.
اطلاعات فردی
ابوالحسن مشکینی اردبیلی
نام کامل میرزا ابوالحسن مشکینی اردبیلی نجفی
تاریخ تولد ۱۳۰۵ق
محل زندگی مشکین‌شهر، اردبیل، نجف، کربلا
تاریخ وفات ۱۳۵۸ق
محل دفن نجف، حرم امام علی(ع)
شهر وفات کاظمین
اطلاعات علمی
استادان شیخ الشریعة اصفهانی، آخوند خراسانی
شاگردان مرعشی نجفی، سید مرتضی فیروزآبادی
محل تحصیل اردبیل، نجف، کربلا
تألیفات حاشیه بر کفایة الاصول، الفوائد الرجالیه
ولادت و وفات
میرزا ابوالحسن مشکینی معروف به اردبیلی نجفی در سال ۱۳۰۵ق در یکی از روستاهای مشکین‌شهر از توابع استان اردبیل به دنیا آمد.[۱] در بعضی کتب دیگر سال تولد وی بین ۱۳۰۵ق و ۱۳۰۶ق ذکر شده است.[۲]
به گفته سید محسن امین در کتاب اعیان الشیعه، مشکینی اردبیلی مردی عالم و فاضل بوده است که در نجف به تدریس علم فقه و اصول مشغول بوده و صاحب کتاب هم بوده است.[۳] سید هادی خسروشاهی هم نقل کرده که اهالی مشکین‌شهر و اردبیل از میرزا ابوالحسن مشکینی رساله خواسته بودند، اما وی از این کار خودداری کرده و مرجع علی الاطلاق را سید ابوالحسن اصفهانی معرفی کرده و از مردم خواسته که از وی تقلید کنند.[۴]
بنا‌به نقل حرز‌الدین در کتاب معارف الرجال، وی در ۲۸ جمادی‌الثانی سال ۱۳۵۸ق در کاظمین درگذشت و بدنش پس از انتقال به نجف، در صحن حرم امام علی(ع) در حجره‌ای دفن شد.[۵] با این حال آقابزرگ تهرانی در کتاب نقباء‌البشر، زمان فوت وی را یک روز قبل‌تر، یعنی ۲۷ جمادی‌الثانی ذکر کرده[۶] و سید محسن امین زمان و مکان فوت میرزای مشکینی را بدون ذکر روز، رجب سال ۱۳۵۸ق در نجف ذکر کرده است.[۷]
تحصیل و تدریس
میرزا ابوالحسن مشکینی در سال ۱۳۲۰ق به اردبیل رفت و مقدمات و سطح حوزوی را به‌پایان برد.[۸] در سال ۱۳۲۸ق به حوزه علمیه نجف رفت و نزد شیخ‌الشریعه اصفهانی و آخوند خراسانی، درس خارج فقه و اصول را گذراند.[۹]
یک سال پس از حضور در درس آخوند خراسانی و فوت وی، به درس شیخ علی قوچانی رفت.[۱۰] میرزای مشکینی در سال ۱۳۳۷ق به کربلا رفت و در درس محمدتقی شیرازی معروف به میرزای دوم حضور یافت.[۱۱]
وی در سال ۱۳۳۸ق پس از فوت استادش میرزای شیرازی دوم به حوزه علمیه نجف بازگشت و به تدریس پرداخت.[۱۲] فقیهان و عالمانی از جمله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی،[۱۳] سید ابوالفضل خسروشاهی،[۱۴] سیدمحمّدصادق لواسانی،[۱۵] و سیدمحمّدصادق بحرالعلوم[۱۶] از شاگردان وی دانسته شده‌اند.
آثار
میرزا ابوالحسن مشکینی دارای تألیفاتی است که برخی از آن‌ها چنین است:
حاشیه بر کفایه
حاشیه بر عروة الوثقی
کتاب الطهارة
رساله در ترتب
رساله در رضاع
کتاب الصلاة
کتاب الزکاة
رساله‌ای در کُرّ
کتاب المناسک
الفوائد الرجالیة[۱۷]
پانویس
۱. شریف راضی، گنجینه دانشمندان، ۱۳۵۲ش، ج۷، ص۷۵.
۲. آقابزرگ تهرانی، مصفی المقال، ۱۳۷۸ق، ص۲۷.
۳. امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۳۶.
۴. خسروشاهی، «به مناسبت درگذشت آیت الله آقا میرزا جواد غروی علیاری؛ خاندان علیاری»، ص۱.
۵. حرز الدین، معارف الرجال، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۴۵.
۶. آقابزرگ تهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸.
۷. امین، اعیان الشیعه، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۳۳۶.
۸. آقابزرگ تهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸.
۹. امین، مستدرکات أعیان الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۹.
۱۰. امین، مستدرکات أعیان الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۹.
۱۱. آقابزرگ تهرانی، نقباء البشر، ۱۴۰۴ق، ج۱، ص۳۸.
۱۲. امین، مستدرکات أعیان الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۳، ص۹.
۱۳. العلوی، قبسات من حیاة سیدنا الأستاذ، ۱۴۳۴ق، ص۳۱ و ۴۲.
۱۴. «آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
۱۵. «شخصیت‌ها، علما و بزرگان دینی قرن پانزدهم، لواسانی، سید محمد‌صادق»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه.
۱۶. امین، مستدرکات أعیان الشیعة، ۱۴۰۸ق، ج۷، ص۲۴۷.
۱۷. شریف راضی، گنجینه دانشمندان، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش، ج۷، ص۷۵.
منابع
«آیت‌الله سید ابوالفضل خسروشاهی»، سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تاریخ درج مطلب: ۲۰ آبان ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۳۰ آبان ۱۴۰۰ش.
آقابزرگ تهرانی، محمد‌حسن، مصفی المقال، به تصحیح احمد منزوی، ایران، چاپخانه دولتی ایران، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
آقابزرگ تهرانی، محمد‌حسن، نقباء البشر، تهران، دار المرتضی للنشر، ۱۴۰۴ق.
العلوی، السید عادل، قبسات من حیاة سیدنا الأستاذ، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله مرعشی نجفی(ره)، چاپ چهارم، ۱۴۳۴ق.
امین، سید حسن، مستدرکات أعیان الشیعة، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.
امین، سید محسن، أعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات،۱۴۰۳ق.
جواهرالکلام، عبدالحسین، تربت پاکان قم، قم، انصاریان، چاپ اول، ۱۳۸۲ش.
خسروشاهی، «به مناسبت درگذشت آیت الله آقا میرزا جواد غروی علیاری؛ خاندان علیاری»، روزنامه بعثت، نیمه دوم مهرماه ۱۳۹۷ش.
حرز الدین، محمد‌حسین، معارف الرجال، قم، کتابخانه عمومی حضرت آیت الله مرعشی نجفی(ره)، ۱۴۰۵ق.
حسینی فیروزآبادی، مرتضی، فضائل پنج تن علیهم السلام در صحاح ششگانه اهل سنت (ترجمه)، قم، فیروزآبادی، ۱۳۷۴ش.
حشمت الواعظین قمی، محمدتقی، بلوغ الأمانی، تهران، مدرسة العلمیة الإیروانی، چاپ سوم، ۱۳۸۰ش.
«شخصیت‌ها، علما و بزرگان دینی قرن پانزدهم، لواسانی، سید محمد‌صادق»، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه، تاریخ درج مطلب: ۳ دی ۱۳۸۸ش، تاریخ بازدید: ۱ آذر ۱۴۰۰ش.
شریف راضی، محمد، گنجینه دانشمندان، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۲ش.
