صرفه جویی ۴۰ میلیون دلاری با تولید نانوداروی ضد سرطان

هرچند که تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی فناوری و علم نانو جزو علوم انحصاری کشور‌های پیشرفته و صنعتی بوده است. اما امروزه با تلاش و همت غرور آفرین محققان و پژوهشگران جوان کشورمان ایران جزو کشور‌های برتر این حوزه به شمار می‌آید و طبق آخرین اطلاعات رتبه بندی جهانی، ایران بعد از کشور‌های چین، آمریکا و هند رتبه ۴ فناوری نانو را به نام خود کرده است.

از سال ۲۰۰۰ کشور ایران با تنظیم سند توسعه فناوری نانو قصد داشت تا در زمره ۱۵ کشوری که به فناوری نانو دست یافته اند قرار گیرد که با همت و تلاش جوانان ایرانی در سال ۲۰۰۹ به این جایگاه رسید این درحالی بود که تا قبل از آن کشور ایران با انتشار سالانه ۳۰ مقاله در این حوزه در جایگاه ۵۸ دنیا قرار داشت و کشور‌هایی از جمله عربستان، سوریه و مصر از لحاظ تعداد مقالات منتشر شده نسبت به ایران برتری داشتند.

اما خوشبختانه با تکیه و اعتماد به دانش و توانمندی‌های محققان و پژوهشگران ایرانی توانستیم به جایگاه قابل توجهی در این حوزه برسیم. بنابراین با توجه به این که در شرایط کنونی رد پای علم نانو در عرصه‌های مختلف سیاسی، نظامی، پزشکی، هوافضا، الکترونیک، پتروشیمی و حتی اقتصادی دیده می‌شود می‌توان نتیجه گرفت که تا چند دهه آینده فناوری و علم نانو دنیا را فرا خواهد گرفت و جهان وابسته به این فناوری خواهد شد. اهمیت و جایگاه فناوری نانو برای کشور از آن جایی مشخص می‌شود که مقام معظم رهبری در سخنرانی نوروزی خود به پیشرفت کشور در این حوزه اشاره دارند.

صادرات نانوداروهای ایرانی به کشورهای همسایه

امیری مدیر ارزیابی راهبردی ستاد نانو در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: از سال ۲۰۰۰ با شناخته‌تر شدن این فناوری در دنیا ستاد نانو در ایران فعالیت‌های تحقیقاتی و ارزیابی خود را در کنار تدوین سند توسعه فناوری نانو با هدف قرار گرفتن در بین ۱۵ کشور برتر که به این فناوری دست یافته اند، آغاز کرد.

امیری گفت: در سند اول هدف اصلی ما، توسعه و رشد همه جانبه فناوری نانو در تمام حوزه ها، ترویج علم و فناوری نانو، تولید محصولات نانویی، تربیت نیروی انسانی محقق و توسعه زیرساخت‌های فعالیت‌های تحقیقی برای تولید علم نانو بوده که خوشبختانه این هدف محقق شده است.

او افزود: در ابتدای مسیر ما با انتشار ۳۰ مقاله در سال رتبه ۵۸ دنیا را به خود اختصاص داده بودیم که با همت و تلاش محققان و پژوهشگرانمان بعد از قرار گرفتن در رتبه ۱۵ با تلاش بیشتر بعد از آمریکا، چین و هند توانستیم رتبه چهارم دنیا را به نام خود کنیم. تحقیقات بین‌المللی که با بودجه بنیاد ملی علم ایالات متحده (NSF) توسط محققان موسسه معتبر جورجیاتِک آمریکا با همکاری محققانی از چین انجام شده است و نتایج آن در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۸ منتشر شده علاوه بر اینکه مهر تاییدی بر قرار گرفتن ایران در میان ۴ کشور پیشرو جهان در حوزه نانو است، تأکید براین موضوع دارد که ایران نه تنها در حجم تولید علم نانو بلکه در جهت‌گیری و کیفیت دستاورد‌های علمی نیز پیشرو است.

امیری در خصوص بازار علم و فناوری نانو در ایران تصریح کرد: امروزه بیش از ۳۰۰ شرکت تولید کننده و تجهیزات ساز فناوری نانو در زمینه صنعتی، نفت و پتروشیمی، بهداشتی و نانو دارو‌ها در داخل کشورمشغول به کار هستند که طبق ارزیابی‌های انجام شده تولیدات این صنایع هرساله دو برابر شده است.

او در خصوص تاثیر فناوری نانو در حوزه اقتصادی بیان کرد: از همان ابتدا به دلیل تحریم‌ها ما نیاز به خودکفایی در یک سری محصولات از جمله تجهیزات آزمایشگاهی داشتیم که با کمک و سرمایه گذاری‌های ستاد نانو و معاونت علمی در این زمینه نیز به پیشرفت‌های خوبی دست پیدا کردیم؛  حتی در حوزه پزشکی صادرات محصولاتی از قبل نانودارو‌ها به کشور‌های ترکیه، سوریه و مالزی را داریم.

مدیر ارزیابی راهبردی ستاد نانو افزود: محصول نانوداروی ضد سرطان ساخت ایران تاکنون ۸۰ هزار ویال در داخل کشور مورد استفاده قرار گرفته که صرفه‌جویی ارزی معادل ۴۰ میلیون دلار را به همراه داشته است. ما بالغ بر ۵ میلیون دلار صادرات نانودارو‌ها به کشور‌های ترکیه، سوریه و تایلند داشته‌ایم. همچنین دستگاه ایرانی تشخیص سرطان (CDO) به عنوان محصولی بدیع و منحصر به‌فرد در جهان، یک ابزار جراحی نوین برای تشخیص نواحی سرطانی در حین عمل جراحی است که دارای ۷ ثبت اختراع در آمریکا، اروپا و چین است.

امیری ادامه داد: با اجرای برنامه دوم پیشرفت نانو با عنوان «سند گسترش کاربرد فناوری نانو در افق ۱۴۰۴» که در ۲۳ مهرماه ۱۳۹۶ به تصویب هیئت دولت رسید دهه دوم پیشرفت فناوری نانو در کشور آغاز کرده تا راه برای بهره‌گیری از آثار اقتصادی و اجتماعی فناوری نانو و مشارکت در مسابقه جهانی در این عرصه هموارتر کنیم.

مدیر ارزیابی راهبردی ستاد نانو در نهایت افزود: برای تداوم پیشرفت‌های کشور در فناوری نانو، سند دوم توسعه فناوری نانو تا سال ۱۴۱۰ با اهداف و رویکرد‌های جدیدی از قبیل مرجعیت علمی و فناوری کشور، صنعتی‌سازی، اثرگذاری حداکثری فناوری نانو در حوزه‌های اولویت‌دار صنعتی و ورود محصولات نانو به بازار‌های جهانی و نقش‌آفرینی این فناوری در زندگی مردم تدوین شده است.

صادرات محصولات نانو به بیش از ۴۰ کشور دنیا

سیدمهدی رضایت، مدیر گروه توسعه سرمایه‌های انسانی ستاد فناوری نانو و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: سند ۱۰ ساله اول سبب شد تا رشد قابل ملاحظه‌ای در زمینه شاخص‌های علمی داشته باشیم برای مثال در بخش توسعه نیروی انسانی حدود ۲۰۰۰ هیئت عملی فعال در حوزه فناوری نانو داریم، همچنین ۶ هزار دکترای متخصص در حوزه‌های نانوالکترونیک، فیزیک، پزشکی، دارویی و بیوتکنولوژی در حال فعالیت هستند. طبق آمار حدود ۳۵ هزار نفر نیروی انسانی آموزش دیده در این حوزه داریم.

رضایت گفت: در سند توسعه ۱۰ ساله دوم فناوری نانو هدف ما افزایش حمایت از شرکت‌های فعال در حوزه نانو و شرکت‌های دانش بنیان است که در این راستا موسسه خدمات فناوری تا بازار شکل گرفته است، از جمله وظایف این موسسه حمایت و ارائه خدمات در زمینه ثبت شرکت ها، تجاری سازی، برند سازی، بازاریابی و بازارسازی است.

او افزود: امروزه ایران در حوزه صادرات محصولات نانو به بیش از ۴۰ کشور دنیا از جمله عراق، افغانستان، ترکیه و چین موفق است.

تاثیر فناوری نانو در کنترل ویروس کرونا

از اواخر سال ۹۸ با شیوع و گسترس ویروس کرونا در جهان اهمیت و جایگاه علم و فناوری نانو بیش از پیش مشخص شد و محصولات نانویی بسیار زیادی برای مقابله با این ویروس ناشناخته ساخته شد به عنوان مثال توانستیم با استفاده از فناوری الکتروریسی روزانه ۲۵۰ هزار ماسک N۹۵ تولید کنیم، اما بزرگترین موفقیت محققان کشورمان در این حوزه ساخت دستگاه تست تشخیص سریع کرونا در کمتر از ۳۰ ثانیه بود که با تأیید وزارت بهداشت به تولید انبوه رسیده و مورد استفاده قرار گرفته است.