مؤدیانی که توانایی پرداخت بدهی مالیاتی را ندارد، چه کنند؟

بر اساس ماده ۲۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم، مؤدیان مالیاتی می‌توانند در صورتی که به نحوی از انحا، در اظهارنامه، ترازنامه یا حساب سود و زیان تسلیمی از نظر محاسبه اشتباهی کرده باشند؛ با ارائه اسناد و مدارک لازم ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه، نسبت به رفع اشتباه اقدام کنند.

فرآیند اخذ مالیات شامل چه مواردی است؟

در کل فرایند اخذ مالیات، شامل شناسایی منابع، رسیدگی به پرونده مالیاتی و وصول مالیات است که در هر مرحله حقوقی برای مؤدیان پیش بینی شده است. اولین مرحله از فرآیند اخذ مالیات صدور دعوتنامه و ارائه اسناد و مدارک برای مؤدی و ابلاغ آن به وی یا نماینده قانونی برای ارائه هرگونه اسناد و مدارک مثبته جهت تشخیص درآمد مشمول مالیات و تعیین مالیات است.

همچنین، اوراق مالیاتی باید به شخص مؤدی یا نماینده قانونی یا بستگان و مستخدمین وی ابلاغ شود تا مؤدی نسبت به پرداخت مالیات یا اعتراض به آن در مهلت قانونی اقدام کند.

علاوه براین، در صورت استعلام مؤدی از نحوه تشخیص مالیات، مامور مالیاتی مکلف است جزئیات گزارشی را که مبنای صدور برگ تشخیص قرار گرفته به مؤدی اعلام کند.

پس از ابلاغ برگ تشخیص به مؤدی، وی ۳۰ روز مهلت دارد تا نسبت به پرداخت مالیات و یا اعتراض به مالیات تعیین شده اقدام کند.

در صورتی که مؤدی نسبت به مالیات تعیین شده در مهلت قانونی، معترض باشد می‌تواند شخصاً یا وکیل تام‌الاختیار وی به اداره امور مالیاتی مراجعه و با ارائه اسناد و مدارک به صورت کتبی تقاضای رسیدگی مجدد کند. مسئول مربوطه پس از بررسی اسناد و مدارک می‌تواند مالیات تعیین شده را رد یا تعدیل کرده یا اعتراض مؤدی را وارد ندانسته و پرونده را به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع کند.

همچنین هنگامی که مؤدی ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات قبولی خود را نسبت به آن به صورت کتبی اعلام کند یا مالیات مورد مطالبه را پرداخت یا ترتیب پرداخت آن را بدهد و یا اختلاف موجود بین خود و اداره امور مالیاتی را رفع کند پرونده امر از لحاظ میزان درآمد مشمول مالیات مختومه تلقی می شود و در مواردی که مؤدی ظرف ۳۰ روز به صورت کتبی اعتراض نکند و آیا در مهلت تعیین شده به اداره امور مالیاتی مراجعه نکند درآمد تعیین شده در برگ تشخیص مالیات قطعی است.

 مؤدی مالیاتی می‌تواند در صورت پرداخت بدهی مالیات قطعی خود، درخواست مفاصا حساب مالیاتی کند و اداره امور مالیاتی مکلف است حداکثر ظرف مدت پنج روز از تاریخ وصول تقاضای مؤدی، مفاصا حساب مالیاتی تهیه و به مؤدی تسلیم کند. اما در صورت اعتراض مؤدی به مالیات تعیین شده و رفع نشدن اختلافش با اداره امور مالیاتی و یا در صورت ابلاغ قانونی، پرونده به هیئت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده می‌شود.

 لازم به ذکر است که باید وقت رسیدگی هیئت حل اختلاف مالیاتی جهت حضور مؤدی یا نماینده قانونی وی، به آنها ابلاغ شود.

 مؤدی مالیاتی می‌تواند یک نفر نماینده از اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون یا جامعه حسابداران رسمی و مجامع حرفه‌ای و تشکل‌های صنفی یا شورای شهر برای حضور در هیئت حل اختلاف مالیاتی انتخاب کند.

علاوه براین، پس از رسیدگی پرونده در هیئت حل اختلاف مالیاتی و صدور رای، می‌تواند رای صادره را قبول یا با پرداخت میزان مورد مالیات مورد قبول ظرف مدت ۲۰ روز نسبت به مازاد مالیات به صورت کتبی اعتراض کند که در این صورت پرونده به هیئت حل اختلاف تجدید نظر احاله خواهد شد.

گفتنی است که رای صادره در هیئت تجدید نظر قطعی و لازم الاجرا است ولی مؤدی در صورت اعتراض می‌تواند ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای تقاضای رسیدگی مجدد در شورای عالی مالیاتی کند.

طبق ماده ۲۵۱ مکرر، در مورد مالیات‌های قطعی که در مرجع دیگری قابل طرح نباشد و ادعای غیر عادلانه بودن مالیات را به استناد مدارک و دلایل کافی داشته باشد، شکایت و تقاضای تجدید نظر کند.

در این زمینه وزیر اقتصاد و دارایی می‌تواند پرونده را به هیئتی مرکب از  سه نفر به انتخاب خود ارجاع کند و رای هیئت با اکثریت آرا قطعی و لازم الاجراست.

همچنین، مؤدی می‌تواند در صورت اضافه پرداخت مالیات درخواست استرداد کند. اداره امور مالیاتی موظف است در هر مورد که به علت اشتباه در محاسبه مالیات اضافی دریافت شده و در مواردی که مالیات طبق مقررات این قانون قابل استرداد باشد را از محل وصول جاری ظرف یک ماه پرداخت کند. در صورت تاخیر در استرداد، مؤدی مستحق دریافت خسارتی به نرخ ۱.۵ درصد در ماه از تاریخ دریافت تا زمان استرداد است.

علاوه براین، در صورتی که درخواست استرداد مؤدی از سوی اداره امور مالیاتی رد شود، مؤدی می‌تواند ظرف مدت ۳۰ روز از تاریخ اعلام اداره مالیاتی، از هیئت حل اختلاف مالیاتی درخواست رسیدگی کند.

مؤدیانی که توانایی پرداخت بدهی مالیاتی را ندارد، چه اقدامی باید انجام دهند؟

مؤدی مالیاتی در صورت پرداخت علی الحساب بابت مالیات عملکرد هر سال مالی قبل از سررسید مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم، مستحق دریافت جایزه معادل یک درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر خواهد بود که از مالیات متعلق به همان عملکرد کسر خواهد شد.

 همچنین مؤدیانی که قادر به پرداخت بدهی مالیاتی خود اعم از اصل و جریمه به طور یکجا نیستند، می‌توانند درخواست تقسیط بدهی مالیاتی کنند و تمام یا قسمتی از جرایم مالیاتی بنا به درخواست مؤدی با توجه به دلایل ابلاغ ابرازی مبنی بر خارج از اختیار بودن عدم انجام تکالیف مقرر و در نظر گرفتن سوابق مالیاتی و خوش حسابی مؤدی به تشخیص و موافقت سازمان امور مالیاتی قابل بخشیده شدن است.