امیدهای ایران درانتظار شکستن یک طلسم/ از شکست برزیل در المپیک تا 44 سال ناکامی در صعود + تاریخچه تیم ملی

به گزارش سرویس ورزشی جی پلاس؛ رویای حضور در المپیک برای فوتبال ایران خیلی سال است که به کابوس تبدیل شده و هر چهار سال یک بار هم تکرار می‌شود تا سوء مدیریت‌های ورزش ایران بیش از پیش به چشم بیاید. حالا دیگر چهل و اندی سال از آخرین حضور فوتبال ایران در المپیک ۱۹۷۶ مونترال کانادا که با تنها صعود ایران از گروهش در یک آوردگاه جهانی همراه شد، می‌گذرد. افتخاری که در ۵ جام جهانی فوتبال نیز برای ایران نیفتاد و تیم ملی در مرحله گروهی از مسابقات خداحافظی کرد. در طی این سال ها مربیان داخلی و خارجی زیادی سعی داشتند تا رویای حضور در المپیک را برای ایران محقق کنند اما هر کدام به دلایل مختلف ورزشی، انظباطی و گاها سیاسی ناکام بودند تا همگان باور کنند حضور فوتبال ایران و تیم ملی امید در المپیک طلسم شده است. اما سوال اصلی اینجاست که دلیل ناکامی ایران در صعود به المپیک چیست؟

تلاش‌های موفق ایران برای رسیدن به المپیک در گام‌های ابتدایی

بازی های المپیک در رشته فوتبال تا پیش از المپیک ۱۹۹۲ بارسلون با حضور تیم‌های ملی بزرگسالان کشورهای مختلف برگزار می‌شد و اعتباری در حد جام‌جهانی داشت و به همین منوال تیم ملی فوتبال ایران نیز با تمام توان شانس خود را برای حضور در المپیک امتحان می‌کرد.

نخستین تلاش ایران برای صعود به المپیک به مسابقات ۱۹۶۴ توکیو برمی‌گردد که شیران ایرانی با تمام قوا پای به این عرصه گذاشتند. ایران در مرحله مقدماتی المپیک ۱۹۶۴ توکیو، پس از عبور از سد پاکستان، عراق و هندوستان نخستین صعود خود به یک تورنمنت بین‌المللی را  همراه با حسین فکری به عنوان سرمربی تیم جشن گرفت.

تیم ملی فوتبال ایران در این مسابقات از نفراتی چون پرویز دهداری به عنوان کاپیتان تیم، عزیز اصلی، محمد رنجبر، مصطفی عرب، منصور امیر آصفی، حمید جاسمیان، همایون بهزادی، غلامحسین نوریان، محراب شاهرخی، حمید شیرزادگان و کامبیز جمالی بهره می‌برد و البته که ۷ بازیکن تیم فوتبال شاهین به دلیل مسائل غیر فوتبالی از حضور در این تیم سر باز زدند تا تیم ملی ایران به شکلی ناقص در مسابقات انتخابی و بعد هم المپیک حاضر شود.

بعد از این حضور نوبت به المپیک ۱۹۶۸ مکزیکوسیتی رسید تا تیم ملی فوتبال ایران که همان سال به قهرمانی مسابقات جام ملت ها رسیده بود شانس خود را برای حضور مجدد در المپیک محک بزند که البته محقق نشد. تعیین رژیم اشغالگر قدس به عنوان میزبان مسابقات انتخابی المپیک و آغاز جنگ ۱۹۶۸ بین اعراب و اسرائیل باعث شد تا ایران آن مسابقات را تحریم کند و بدین ترتیب حضور ایران در المپیک ۱۹۶۸ مکزیکوسیتی منتفی شد تا برای اولین بار تیم ملی ایران به دلایل غیر فوتبالی به المپیک نرود.

بعد از یک دوره غیبت در المپیک، تیم ملی ایران این بار با دو قهرمانی در آسیا قدم در مسیر المپیکی شدن برداشت و با شکست کویت و کره شمالی که با درخشش مرحوم حجازی همراه بود به المپیک مونیخ راه پیدا کرد. ایران در بازی های المپیک مقابل مجارستان و دانمارک شکست‌های سنگینی را متحمل شد اما در بازی آخر با نتیجه یک بر صفر از سد برزیل قدرتمند گذشت تا یکی از بزرگ‌ترین پیروزی‌های تاریخ فوتبال ایران رقم خورده باشد.

هدایت ایران در راه رسیدن به المپیک ۱۹۷۲ بر عهده محمد رنجبر بود اما در المپیک این مسئولیت به محمود بیاتی منتقل شد که البته هر دو مربی از بازیکنان سابق تیم ملی به حساب می‌آمدند و حتی محمود بیاتی تیم ملی فوتبال را برای اولین بار قهرمان آسیا کرده بود.

ایران مسابقات انتخابی المپیک در سال ۱۹۷۶ را با فرانک اوفارل ایرلندی آغاز کرد و با این مربی به المپیک مونترال صعود کرد اما اوفارل از تیم ملی جدا شد تا هدایت تیم به حشمت مهاجرانی برسد. تیم ایران در مونترال کانادا پس از پیروزی یک بر صفر مقابل کوبا با تک گل غلامحسین مظلومی، مقابل تیم قدرتمند لهستان شکست خورد اما به عنوان تیم دوم به جمع ۸ تیم برتر راه پیدا کرد.  ایران در یک‌ چهارم نهایی مقابل شوروی نمایشی افتخارآمیز داشت اما در نهایت ۲بر۱ شکست خورد که البته با مسائل داوری زیادی همراه بود.

دگرگونی در تیم ملی 

انقلاب در ایران مسائل فوتبالی را هم تحت الشعاع قرارداد و تیم ایران که پس از انقلاب با مهاجرت بیش از نیمی از ستارگانش مواجه شده بود، با ترکیبی از بازیکنان جدید و با مربیگری مرحوم حسن حبیبی به مسابقات انتخابی المپیک رفت. ایران در آن دوره از مسابقات با پشت سر گذاشتن کره شمالی، چین، هند، سریلانکا و سنگاپور برای سومین بار پیاپی به المپیک ۱۹۸۰ مسکو صعود کرد اما در نهایت اشغال نظامی افغانستان توسط شوروی باعث شد تا ایران حضور در این مسابقات را تحریم کند و به این ترتیب برای دومین بار حضور ایران در المپیک به دلیل مسائل سیاسی لغو شد. البته به جز این دوره ایران مسابقات المپیک ۱۹۸۴ لس آنجلس را هم به دلیل برگزاری در خاک آمریکا تحریم کرد تا یک دوره هم به این شکل بگذرد.

المپیک ۱۹۸۸ سئول آخرین دوره المپیک بود که تیم های ملی فوتبال می‌توانستند با بازیکنان بزرگسال خود به این مسابقات بروند و ایران نیز بعد از دوری ۸ ساله از این مسابقات به میادین برگشته بود. هدایت تیم ملی ایران در آن مسابقات بر عهده پرویز دهداری بود و معلم فوتبال ایران بعد از ماجرای بازی‌های آسیایی ۱۹۸۶ سئول و کناره‌گیری ۱۴ بازیکن از تیم ملی نفرات جوانی را راهی این مسابقات کرد اما در نهایت برابر کویت شکست خورد و از راهیابی به المپیک ۱۹۸۸ سئول بازماند. شاید نبود بازیکنان بزرگی چون ناصر محمدخانی، فرشاد پیوس، محمد پنجعلی و چند ستاره دیگر دلیل اصلی ناکامی ایران در راه یابی ایران به المپیک ۱۹۸۸ بود که حسرت ایران برای حضور در این مسابقات را ادامه دار کرد.

تشکیل تیم ملی امید در فوتبال ایران

از سال ۱۹۹۲ و با تصمیم فیفا و IOC بازی های المپیک در رشته فوتبال به رده سنی زیر ۲۳ سال منتقل شد و نخستین تیم ملی امید یا المپیک ایران با ستارگانی مثل خداداد عزیزی، افشین پیروانی، رضا رضایی‌منش، علیرضا پورمند و بهزاد داداش‌زاده تشکیل شد. هدایت اولین تیم ملی امید ایران به حسن حبیبی رسید تا شاید آخرین مربی ایران که ما را به المپیک برد بتواند دوباره آن را تکرار کند. ایران در این مسابقات با تیم های قطر، امارات، یمن و پاکستان هم گروه شد که در نهایت با تبانی امارات و قطر ایران موفق به حضور در مرحله بعد نشد و المپیک ۱۹۹۲ نیز از دست رفت.

بعد از حذف تیم ملی امید ایران در راه المپیک ۱۹۹۲ سرمربیگری تیم امید به دو مربی خارجی سپرده شد اما عمر فعالیت آن ها به شش ماه هم نرسید. انور حاجیبادیچ از اسفند ماه ۱۳۷۲ تا شهریور ۱۳۷۳ و سپس یورگن گده آلمانی از مهر ۷۳ تا اسفند ۷۳ روی نیمکت تیم ملی امید تکیه زدند. بعد از این دو مربی مسئولان وقت در فدراسیون فوتبال تصمیم گرفتند حسن حبیبی را به تیم ملی برگردانند تا شاید بتوانند در راه رسیدن به المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا از تجربیات او استفاده کنند و ماموریت نیمه تمام را به اتمام برسانند که این بار هم امارات گربه سیاه ایران شد.

ناکامی تیم تحت هدایت حسن حبیبی در راه صعود به المپیک ۱۹۹۶ آتلانتا با وجود در اختیار داشتن کلکسیونی از ستاره‌های آینده‌دار از قبیل مهدی مهدوی‌کیا، کریم باقری، مهدی پاشازاده، داریوش یزدانی، مهرداد میناوند و رسول خطیبی در سایه موفقیت‌ آن روزهای تیم ملی در جام ملت ها و انتخابی جام جهانی فراموش شد اما با این حذف تلخ حسرت المپیکی شدن برای فوتبال ایران به ۲۰ سال رسید.

با صعود تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی ۱۹۹۸ که بعد از ۲۰ سال محقق شد همه منتظر بودند تا تیم ملی امید هم به المپیک ۲۰۰۰ سیدنی برسد اما مسئولان فدراسیون حدود دو سال بی خیال تیم ملی امید شده بودند تا این که برای شرکت در مسابقات غرب آسیا ابراهیم قاسمپور را به تیم ملی امید آوردند و این مربی نیز تیم ملی را قهرمان غرب آسیا کرد اما در آستانه مسابقات انتخابی المپیک باز هم فدراسیون دست به تغییر در کادر فنی زد و این بار ایگور کوردس آلمانی را به عنوان سرمربی امیدها انتخاب کرد. کوردس رفتار خوبی با بازیکنان نداشت و در مسابقات مقدماتی المپیک ۲۰۰۰ تیم ملی با باخت به بحرین و لبنان حذف شد تا از کار بر کنار شود.

دوران در به دری در تیم ملی امید

بعد از کوردس مدت کوتاهی تیم ملی امید به مهدی مناجاتی و سپس محمد مایلی کهن رسید اما بعد از انتخاب برانکو به عنوان سرمربی تیم ملی هدایت امیدها نیز به او رسید و این مربی کروات با تیم ملی امید که البته اسکلت آن را بازیکنان بزرگسال تشکیل می‌داد به بازی‌های آسیایی ۲۰۰۲ رفت و با این تیم قهرمان شد. با پایان بازی‌های آسیایی برانکو به تیم ملی برگشت و محمد مایلی کهن نیز دوباره سرمربی امیدها شد تا شاید تیم ملی را به المپیک آتن ببرد اما مایلی کهن هم با نسل طلایی خود موفق نشد و بعد از دو شکست برابرکره و چین برکنارشد.

بعد از برکناری محمد مایلی کهن هدایت تیم امید برای ادامه مسابقات انتخابی المپیک ۲۰۰۴ به حسین فرکی که آن زمان دستیار برانکو بود رسید و این مربی در ۳ بازی باقیمانده ۲ برد و یک باخت داشت تا در نهایت تیم ملی به المپیک نرود.

بعد از این دوران بود که رنه سیموئس به هدایت تیم ملی امید رسید و به همراه تیم ملی در بازی‌های آسیایی ۲۰۰۶ دوحه به رده سوم رسید اما پیش از مسابقات انتخابی المپیک پکن استعفا داد تا در فاصله یک ماه مانده به مسابقات انتخابی المپیک ۲۰۰۸ وینگو بگوویچ هدایت امیدها را بر عهده بگیرد. تیم ملی در این دوره نیز با شکست‌های متعددی که داشت از مسابقات کنار رفت تا حسرت تیم ملی از ۳۰ سال نیز عبور کند.

بعد از وینگو بگوویچ، نناد نیکولیچ برای مدت کوتاهی سرمربی تیم ملی امید شد اما هیچ بازی رسمی با تیم ملی نداشت و خیلی زود اخراج شد تا همه به شاه غلام فوتبال ایران رجوع کنند. غلامحسین پیروانی با سابقه کاری خوبی که در کار با جوانان داشت به تیم ملی امید آمد اما بعد از دو سال حضور در این سمت و کسب رتبه چهارمی در بازی‌های آسیایی کنار رفت. با کنار رفتن غلامحسین پیروانی، هومن افاضلی برای انجام دو بازی ابتدایی ایران در مرحله اول انتخابی المپیک هدایت تیم را بر عهده گرفت و موفق شد تیم را به سلامت به مرحله دوم انتخابی المپیک ببرد.

با صعود تیم ملی امید از مرحله اول انتخابی المپیک لندن ادامه مسیر به منصوریان رسید. منصوریان حدود دو سال هدایت تیم را را بر عهده داشت اما اشتباه فاحش او در استفاده از بازیکن محروم در بازی با عراق و در نتیجه ۳ بر ۰ شدن بازی به سود رقیب باعث حذف تیم ملی از انتخابی المپیک شد و خود او نیز کنار کشید تا باز هم هدایت تیم به افاضلی برسد.

دور باطل در فوتبال ایران

افاضلی بعد سپری کردن یک دوره کوتاه دیگر در تیم ملی امید جای خود را به وینگادایی داد که توسط کی روش به فدراسیون معرفی و تأیید شده بود. تیم ملی با نلو وینگادا به مسابقات آسیایی ۲۰۱۴ رفت اما با نتایج فاجعه باری که داشت به سرعت برکنارشد. در فاصله دو سال تا المپیک ۲۰۱۶ محمد خاکپور به تیم ملی امید آمد و موفق به حضور در مرحله نهایی انتخابی المپیک نیز شد و حتی جز ۸ تیم نیز رفت اما در این مرحله حذف شد و نتوانست به حسرت ۴۰ ساله ایران پایان دهد.

تیم ملی امید و حمید استیلی

اکنون تیم ملی امید برای به دست آوردن مجوز حضور در المپیک بعد از 44 سال (از المپیک 1976 مونترال تاکنون) در تایلند به سر می برد و پنج شنبه 19 دی مقابل ازبکستان به میدان می رود. تیم ملی برای صعود به المپیک توکیو باید در جمع سه تیم نهایی این رقابت ها قرار گیرد که کار بسیار سختی چرا که در مرحله گروهی با ازبکستان (مدافع عنوان قهرمانی) و کره جنوبی (قهرمانی بازی های آسیایی 2018) هم گروه است و هر دو تیم در بهترین شرایط خود به سر می برند.