در این مطلب آمده است:«ابهام» نقطه ثقل بحث‌های داغ این روزها درباره حذف طرح ترافیک است. شهردار تهران درحالی از اجرای طرح جدید ترافیکی از ابتدای سال97 خبر داده که نه‌تنها پلیس که نمایندگان مجلس و کارشناسان حوزه شهری هم به روشن نبودن جزئیات این طرح و نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای آن، انتقاد دارند.
38سال پیش با هدف رفع تراکم تردد وسایل نقلیه، طرح ترافیک در کلانشهر تهران اجرا و در همه این سال‌ها امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متناسب با آن فراهم شد. در این میان، رویه اداری هم به‌منظور اجرای این طرح برای مراکز ارائه خدمات مرتبط با آن، مسئولان و مردم روشن شد. طرحی که در ابتدا قرار بود معضل ترافیک پایتخت را حل کند با انفجار تدریجی جمعیت، گسترش شهر تهران و افزایش خودروها، هدف دیگری را هم دنبال کرد و آن حل نسبی آلودگی هوای شهر بود اما به مرور نه‌تنها از ترافیک معابر شهری نکاست که تماشای آسمان خاکستری و تنفس در هوایی آلوده به قوت خود ادامه پیدا کرد. حالا پس از این همه سال، زمزمه‌های چند سال اخیر مبنی بر ناکارآمدی این طرح 38ساله تبدیل به فریاد مسئولان جدید در مدیریت شهری پایتخت شده است. آنان این روزها از اجرای طرحی حرف می‌زنند که ابعاد مختلف طرح به این مهمی برای بسیاری از مسئولان مبهم باقی مانده است.
اما در آخرین توضیحات اعلام شده از سوی شهریار افندی‌زاده، قائم مقام معاونت حمل و نقل و ترافیک درباره طرح جدید ترافیک، قرار است محدوده طرح ترافیک به محدوده سبز و محدوده زوج و فرد به محدوده آبی تغییر نام دهد، در طرح جدید چند شاخص عمده همچون مدیریت میزان تردد، مدیریت زمان تردد و ... در نظر گرفته شده است. یک فرمول هم با تعیین ضرایب مختلف همچون ضریب مکانی، ضریب هزینه، ضریب ویژه، ضریب آلایندگی و ... مدنظر است مثلا ضریب مکانی محدوده سبز 1.5 است، محدوده آبی نیم و محدوده سفید صفر است. براساس فرمولی که هنوز به تایید شورای شهر نرسیده حداقل پرداختی مردم در محدوده سبز یا طرح ترافیک 9هزار و 600تومان است که اگر در 226روز که این طرح اجرا می‌شود ضرب کنیم حدود 2میلیون و 169هزار تومان می‌شود. حداکثر پرداختی مردم در محدوده سبز نیز بر اساس ضرایب 36هزار تومان است که در حال حاضر آرم طرح ترافیک 40هزار تومان است. حداقل پرداختی در محدوده زوج و فرد یا آبی هم سه هزار و 200تومان و حداکثر 12هزار تومان خواهد بود. این طرح پنج‌شنبه‌ها و روزهای تعطیل رسمی اجرا نمی‌شود، زمان اجرای طرح 226روز و از ساعت 6 و 30دقیقه صبح تا 19 خواهد بود و همچنین برای افرادی که خانه‌هایشان در محدوده سبز و آبی قرار دارد تا ساعت هشت و نیم صبح فرصت داده شده تا از منطقه خارج شوند. کارتی هم برای شهروندان در نظر گرفته می‌شود که برای پرداخت عوارض باید آن را شارژ کنند، ضریب زمان پرداخت نیز در تعیین عوارض موثر است به گونه‌ای که اگر افراد کارت‌شان خالی باشد این مسئله در حساب جاری آنها ثبت خواهد شد و این فارغ از جریمه است.
این توضیحات درحالی است که رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ یکی از افرادی است که در تازه‌ترین اظهارات خود و در واکنش به حذف طرح ترافیک در سال آینده، می‌گوید: «این طرح ابهاماتی برای پلیس دارد که چنانچه تا پایان سال برطرف شود به سال آینده می‌رسد اما با توجه به فرصت کم باقی مانده احتمال اجرایی نشدن این طرح وجود دارد.»
ابهامات باقیمانده برای پلیس
به گفته سردار محمدرضا مهماندار، «بر اساس این طرح پیشنهاد شده تا فروش مجوز یا کارت طرح ترافیک متوقف شده و شارژ کارت‌های طرح ترافیک جایگزین شود. از سوی دیگر پیشنهاد شده که طرح زوج و فرد پولی شود. این موارد درحالی است که مشخص نبودن تعداد سفرهای روزانه، فشار به معابر حاشیه طرح زوج و فرد و ابعاد اجتماعی از جمله ابهامات این طرح به‌شمار می‌آیند.»
این نکات درحالی است که برای حل مشکل ترافیک و آلودگی هوای کلانشهری همچون تهران نمی‌توان به تعریف یک طرح کلی بسنده کرد که فازهای عملیاتی آن مشخص نیست و در صورت معلوم بودن هم به‌طور حتم با تجهیزات راهنمایی و رانندگی موجود پایتخت همخوانی ندارد. تنها استدلال امکان اجرا شدن طرح جدید که از سوی برنامه‌ریزان شهری مطرح می‌شود این است که این طرح در شهرهای مختلفی همچون سنگاپور، استکهلم، میلان، لندن و اسلو اجرا شده و نتیجه آن مطلوب بوده است.
در این میان، سه روز پیش رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، در پاسخ به انتقادها درباره نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح جدید به «ابتکار» گفت: «نیازی به اجرای طرح در شهرهای دیگر قبل از اجرا در تهران نیست چراکه درحال حاضر بسیاری از دوربین‌های مناطق مرکزی قابلیت برنامه‌ریزی برای این طرح را دارند. ضمن اینکه با اجرای طرح جدید باید دوربین‌های دیگر هم به قبلی‌ها اضافه شود.»
دوربین‌های فعلی قابلیت محاسبه ندارند
اظهارات محمد علیخانی درحالی است که سیدهادی هاشمی، رئیس سابق راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در واکنش به این صحبت‌ها به «ابتکار» می‌گوید: «دوربین‌های فعلی چنین قابلیتی ندارند و نمی‌توانند میزان پیمایش خودرو و مدت زمان تردد در طرح ترافیک را محاسبه کنند. در واقع، بستر مناسب برای طرح جدید مهیا نیست چراکه دوربین‌های فعلی در ثبت تردد خودروها محدودیت دارند.» البته تاکید او بر این است که «اگر زیرساخت‌های طرح جدید فراهم شود به‌طور حتم بسیاری از رانت‌ها و تخلفات در این حوزه از بین خواهد رفت و عدالت اجتماعی رقم خواهد خورد.» موضوعی که سلمان خدادادی،عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز موافق آن است و در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «طرح فعلی ترافیک نوعی درآمدزایی برای نیروی انتظامی و شهرداری است. در واقع، این طرح ورود هر راننده‌ای را با پرداخت پول به محدوده ترافیکی اجازه می‌دهد. در اینجا، هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا نیست بلکه درآمدزایی برای حکومت و شهرداری است و در طرف مقابل چاپیدن پول مردم.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، «در پس طرح فعلی ترافیک عقلانیتی حاکم نیست، تنها فشار مضاعف به اقتصاد خانواده‌ها و در نهایت آلودگی و ترافیکی که همچنان پابرجاست.»
جان مردم را به پول فروختیم
اما این همه ماجرا نیست چراکه خدادادی در ادامه اظهاراتش می‌گوید: «سال‌ها پیش با اجرای این طرح مردم را به دور زدن قانون و انجام رفتارهای غیراخلاقی تشویق کردیم چراکه مخدوش کردن پلاک خودروها و ایجاد ممانعت برای ثبت دوربین‌ها را در همه این سال‌ها شاهد بودیم. با این توضیح که با استمرار هوای آلوده در تهران جان مردم را به پول فروختیم.»
به عقیده این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، «اگر طرح جدید شهرداری واقعا به حل معضل ترافیک کمک کند و به‌دنبال چاپیدن پول مردم نباشد به‌طور حتم باید حمایت شود. البته شهردار تهران باید به‌طور شفاف جزئیات این طرح را در اختیار همه قرار دهد تا بتوان درباره آن اظهارنظر دقیق کرد.»
در سوی دیگر میدان، علیرضا رحیمی، عضو مجمع نمایندگان استان تهران به خانه ملت می‌گوید: «برای رفع آلودگی هوا به نظر به‌جای راهکارهای مالی و تامین اعتبارات آن هم از طریق افزایش نرخ حامل‌های انرژی و یا سوخت، باید فرمول‌های علمی و مدیریتی را اجرایی کرد.» این سخنان او درحالی است که خدادادی معتقد است: «با کلمات ثقیل و کلی نباید اجرای طرحی را که شاید پایانی بر این همه ترافیک و آلودگی باشد به تعویق انداخت بلکه باید برای رضایت‌مندی مردم قدم برداشت.»
اجرای طرح از نیمه دوم فروردین97
با همه اینها، به‌نظر می‌رسد مجموعه شهرداری کمر همت را برای اجرای طرح جدید ترافیک محکم بسته است چراکه معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران می‌گوید: کلیات طرح جدید ترافیک مورد موافقت وزارت کشور، شورای شهر، شورای ترافیک و نیروی انتظامی قرار گرفته است، در صورت تصویب این طرح، شهرداری طرح جدید ترافیک را از 15فروردین96 اجرا خواهد شد.» به عقیده محسن پورسیدآقایی، «اجرای این طرح ابزاری برای قدرت مدیران شهری در گذشته بوده که این ابزار باید از بین برود.»
اما آنچه در نگاه نخست به معضل ترافیک و آلودگی شهر تهران به چشم می‌آید این است که وقتی شهرسازی از استانداردهای لازم برخوردار نیست، تردد خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده در پایتخت زیاد است، سوخت، کیفیت مطلوبی ندارد و بسیاری از ساکنان تهران قدرت مالی مناسبی نداشته و چاره‌ای جز تردد با همین وسیله نقلیه اسقاطی ندارند اجرای طرح‌های جدید ترافیکی فشار اقتصادی زیادی را به مردم تحمیل می‌کند آن هم در وضعیتی که صحبت از افزایش قیمت بنزین است و خیلی از افراد برای کسب روزی حلال باید در نقاط مرکزی شهر تردد کنند. به‌نظر می‌رسد دولت، شهرداری و تمامی دستگاه‌های اجرایی مرتبط باید دست به دست هم دهند و در نخستین گام‌ها با ارائه تسهیلات، ورود موتورسیکلت‌های برقی، توسعه وسائل حمل‌ونقل عمومی و ارتقای کیفیت بنزین برای پایتختی تلاش کنند که برای سال‌های آتی جای زندگی با حداقل استانداردها باشد.
روزنامه ابتکار
تهرام/1735
انتهای پیام 38سال پیش با هدف رفع تراکم تردد وسایل نقلیه، طرح ترافیک در کلانشهر تهران اجرا و در همه این سال‌ها امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری متناسب با آن فراهم شد. در این میان، رویه اداری هم به‌منظور اجرای این طرح برای مراکز ارائه خدمات مرتبط با آن، مسئولان و مردم روشن شد. طرحی که در ابتدا قرار بود معضل ترافیک پایتخت را حل کند با انفجار تدریجی جمعیت، گسترش شهر تهران و افزایش خودروها، هدف دیگری را هم دنبال کرد و آن حل نسبی آلودگی هوای شهر بود اما به مرور نه‌تنها از ترافیک معابر شهری نکاست که تماشای آسمان خاکستری و تنفس در هوایی آلوده به قوت خود ادامه پیدا کرد. حالا پس از این همه سال، زمزمه‌های چند سال اخیر مبنی بر ناکارآمدی این طرح 38ساله تبدیل به فریاد مسئولان جدید در مدیریت شهری پایتخت شده است. آنان این روزها از اجرای طرحی حرف می‌زنند که ابعاد مختلف طرح به این مهمی برای بسیاری از مسئولان مبهم باقی مانده است.
اما در آخرین توضیحات اعلام شده از سوی شهریار افندی‌زاده، قائم مقام معاونت حمل و نقل و ترافیک درباره طرح جدید ترافیک، قرار است محدوده طرح ترافیک به محدوده سبز و محدوده زوج و فرد به محدوده آبی تغییر نام دهد، در طرح جدید چند شاخص عمده همچون مدیریت میزان تردد، مدیریت زمان تردد و ... در نظر گرفته شده است. یک فرمول هم با تعیین ضرایب مختلف همچون ضریب مکانی، ضریب هزینه، ضریب ویژه، ضریب آلایندگی و ... مدنظر است مثلا ضریب مکانی محدوده سبز 1.5 است، محدوده آبی نیم و محدوده سفید صفر است. براساس فرمولی که هنوز به تایید شورای شهر نرسیده حداقل پرداختی مردم در محدوده سبز یا طرح ترافیک 9هزار و 600تومان است که اگر در 226روز که این طرح اجرا می‌شود ضرب کنیم حدود 2میلیون و 169هزار تومان می‌شود. حداکثر پرداختی مردم در محدوده سبز نیز بر اساس ضرایب 36هزار تومان است که در حال حاضر آرم طرح ترافیک 40هزار تومان است. حداقل پرداختی در محدوده زوج و فرد یا آبی هم سه هزار و 200تومان و حداکثر 12هزار تومان خواهد بود. این طرح پنج‌شنبه‌ها و روزهای تعطیل رسمی اجرا نمی‌شود، زمان اجرای طرح 226روز و از ساعت 6 و 30دقیقه صبح تا 19 خواهد بود و همچنین برای افرادی که خانه‌هایشان در محدوده سبز و آبی قرار دارد تا ساعت هشت و نیم صبح فرصت داده شده تا از منطقه خارج شوند. کارتی هم برای شهروندان در نظر گرفته می‌شود که برای پرداخت عوارض باید آن را شارژ کنند، ضریب زمان پرداخت نیز در تعیین عوارض موثر است به گونه‌ای که اگر افراد کارت‌شان خالی باشد این مسئله در حساب جاری آنها ثبت خواهد شد و این فارغ از جریمه است.
این توضیحات درحالی است که رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ یکی از افرادی است که در تازه‌ترین اظهارات خود و در واکنش به حذف طرح ترافیک در سال آینده، می‌گوید: «این طرح ابهاماتی برای پلیس دارد که چنانچه تا پایان سال برطرف شود به سال آینده می‌رسد اما با توجه به فرصت کم باقی مانده احتمال اجرایی نشدن این طرح وجود دارد.»
ابهامات باقیمانده برای پلیس
به گفته سردار محمدرضا مهماندار، «بر اساس این طرح پیشنهاد شده تا فروش مجوز یا کارت طرح ترافیک متوقف شده و شارژ کارت‌های طرح ترافیک جایگزین شود. از سوی دیگر پیشنهاد شده که طرح زوج و فرد پولی شود. این موارد درحالی است که مشخص نبودن تعداد سفرهای روزانه، فشار به معابر حاشیه طرح زوج و فرد و ابعاد اجتماعی از جمله ابهامات این طرح به‌شمار می‌آیند.»
این نکات درحالی است که برای حل مشکل ترافیک و آلودگی هوای کلانشهری همچون تهران نمی‌توان به تعریف یک طرح کلی بسنده کرد که فازهای عملیاتی آن مشخص نیست و در صورت معلوم بودن هم به‌طور حتم با تجهیزات راهنمایی و رانندگی موجود پایتخت همخوانی ندارد. تنها استدلال امکان اجرا شدن طرح جدید که از سوی برنامه‌ریزان شهری مطرح می‌شود این است که این طرح در شهرهای مختلفی همچون سنگاپور، استکهلم، میلان، لندن و اسلو اجرا شده و نتیجه آن مطلوب بوده است.
در این میان، سه روز پیش رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران، در پاسخ به انتقادها درباره نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح جدید به «ابتکار» گفت: «نیازی به اجرای طرح در شهرهای دیگر قبل از اجرا در تهران نیست چراکه درحال حاضر بسیاری از دوربین‌های مناطق مرکزی قابلیت برنامه‌ریزی برای این طرح را دارند. ضمن اینکه با اجرای طرح جدید باید دوربین‌های دیگر هم به قبلی‌ها اضافه شود.»
دوربین‌های فعلی قابلیت محاسبه ندارند
اظهارات محمد علیخانی درحالی است که سیدهادی هاشمی، رئیس سابق راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ در واکنش به این صحبت‌ها به «ابتکار» می‌گوید: «دوربین‌های فعلی چنین قابلیتی ندارند و نمی‌توانند میزان پیمایش خودرو و مدت زمان تردد در طرح ترافیک را محاسبه کنند. در واقع، بستر مناسب برای طرح جدید مهیا نیست چراکه دوربین‌های فعلی در ثبت تردد خودروها محدودیت دارند.» البته تاکید او بر این است که «اگر زیرساخت‌های طرح جدید فراهم شود به‌طور حتم بسیاری از رانت‌ها و تخلفات در این حوزه از بین خواهد رفت و عدالت اجتماعی رقم خواهد خورد.» موضوعی که سلمان خدادادی،عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز موافق آن است و در این‌باره به «ابتکار» می‌گوید: «طرح فعلی ترافیک نوعی درآمدزایی برای نیروی انتظامی و شهرداری است. در واقع، این طرح ورود هر راننده‌ای را با پرداخت پول به محدوده ترافیکی اجازه می‌دهد. در اینجا، هدف کاهش ترافیک و آلودگی هوا نیست بلکه درآمدزایی برای حکومت و شهرداری است و در طرف مقابل چاپیدن پول مردم.»
به اعتقاد این نماینده مجلس، «در پس طرح فعلی ترافیک عقلانیتی حاکم نیست، تنها فشار مضاعف به اقتصاد خانواده‌ها و در نهایت آلودگی و ترافیکی که همچنان پابرجاست.»
جان مردم را به پول فروختیم
اما این همه ماجرا نیست چراکه خدادادی در ادامه اظهاراتش می‌گوید: «سال‌ها پیش با اجرای این طرح مردم را به دور زدن قانون و انجام رفتارهای غیراخلاقی تشویق کردیم چراکه مخدوش کردن پلاک خودروها و ایجاد ممانعت برای ثبت دوربین‌ها را در همه این سال‌ها شاهد بودیم. با این توضیح که با استمرار هوای آلوده در تهران جان مردم را به پول فروختیم.»
به عقیده این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس، «اگر طرح جدید شهرداری واقعا به حل معضل ترافیک کمک کند و به‌دنبال چاپیدن پول مردم نباشد به‌طور حتم باید حمایت شود. البته شهردار تهران باید به‌طور شفاف جزئیات این طرح را در اختیار همه قرار دهد تا بتوان درباره آن اظهارنظر دقیق کرد.»
در سوی دیگر میدان، علیرضا رحیمی، عضو مجمع نمایندگان استان تهران به خانه ملت می‌گوید: «برای رفع آلودگی هوا به نظر به‌جای راهکارهای مالی و تامین اعتبارات آن هم از طریق افزایش نرخ حامل‌های انرژی و یا سوخت، باید فرمول‌های علمی و مدیریتی را اجرایی کرد.» این سخنان او درحالی است که خدادادی معتقد است: «با کلمات ثقیل و کلی نباید اجرای طرحی را که شاید پایانی بر این همه ترافیک و آلودگی باشد به تعویق انداخت بلکه باید برای رضایت‌مندی مردم قدم برداشت.»
اجرای طرح از نیمه دوم فروردین97
با همه اینها، به‌نظر می‌رسد مجموعه شهرداری کمر همت را برای اجرای طرح جدید ترافیک محکم بسته است چراکه معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران می‌گوید: کلیات طرح جدید ترافیک مورد موافقت وزارت کشور، شورای شهر، شورای ترافیک و نیروی انتظامی قرار گرفته است، در صورت تصویب این طرح، شهرداری طرح جدید ترافیک را از 15فروردین96 اجرا خواهد شد.» به عقیده محسن پورسیدآقایی، «اجرای این طرح ابزاری برای قدرت مدیران شهری در گذشته بوده که این ابزار باید از بین برود.»
اما آنچه در نگاه نخست به معضل ترافیک و آلودگی شهر تهران به چشم می‌آید این است که وقتی شهرسازی از استانداردهای لازم برخوردار نیست، تردد خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده در پایتخت زیاد است، سوخت، کیفیت مطلوبی ندارد و بسیاری از ساکنان تهران قدرت مالی مناسبی نداشته و چاره‌ای جز تردد با همین وسیله نقلیه اسقاطی ندارند اجرای طرح‌های جدید ترافیکی فشار اقتصادی زیادی را به مردم تحمیل می‌کند آن هم در وضعیتی که صحبت از افزایش قیمت بنزین است و خیلی از افراد برای کسب روزی حلال باید در نقاط مرکزی شهر تردد کنند. به‌نظر می‌رسد دولت، شهرداری و تمامی دستگاه‌های اجرایی مرتبط باید دست به دست هم دهند و در نخستین گام‌ها با ارائه تسهیلات، ورود موتورسیکلت‌های برقی، توسعه وسائل حمل‌ونقل عمومی و ارتقای کیفیت بنزین برای پایتختی تلاش کنند که برای سال‌های آتی جای زندگی با حداقل استانداردها باشد.
روزنامه ابتکار
تهرام/1735
کپی شد
