تو را به زور آوردند یا خودت آمدى؟

دستور دادند درس‏ها تعطیل بشود

یکروز صبح وقتى خواستیم به درس برویم گفتند، درسها تعطیل شده، پرسیدیم چرا؟ گفتند امام دستور داده‏‏‏‏‏اند دروس تعطیل باشد و طلاّب پاى سخنرانى مراجع که بدینگونه تنظیم شده بود بروند، ساعت 8 صبح آیت‏الله مرعشى، 30 / 9 دقیقه امام، بعد آیت‏الله ‏گلپایگانی و سپس آقاى شریعتمدارى و... که بنا بود صحبت کنند من در سخنرانى همۀ آنها شرکت کردم و تنها کسى که ریز جریانات را براى مردم توضیح دادند امام بودند. قانون کاپیتولاسیون را شخصاً می‏‏دانستند و چگونگى سیر آن به مجلسین را براى طلاب تشریح کردند. خلاصه بعد از آن یک موج ضد شاه و ضد آمریکا به وجود آمد، همین مسأله زمینه‏اى شد براى تبعید امام که در 13 آبان 1343 صورت گرفت.

تو را به زور آوردند یا خودت آمدى؟
امام در آغاز ورود به ترکیه (13 آبان 1343) یک جلد کتاب مثنوى مولوى و خودآموز ترکى تهیه کردند و به فراگیرى زبان ترکى پرداختند. سه روز بعد به پیشنهاد ایشان، همراه مأموران ساواک و مأموران امنیتى دولت ترکیه با اتومبیل از خیابانها و مراکز دیدنى شهر بازدید کردند. سه روز پس از آن نیز تحت‏الحفظ به دیدن بلوار آتاتورک و قسمت قدیمی‏‏ شهر آنکارا و مساجد و موزه‏هاى شهر قدیمی ‏‏استانبول و مزار چهل تن از علماى ترک که به فرمان آتاتورک شهید شده بودند، رفتند. مأموران ساواک براى ضعیف ساختن روحیه ایشان، وادارشان کردند که پالتو بپوشند و کلاه شاپو بر سر بگذارند. امام پالتو به تن کردند ولى کلاه را قبول نکردند. روز 21 آبان 1343، هشت روز پس از تبعید، ساواک از ترس دیدار خبرنگاران با امام، ایشان را به شهر بورسا، واقع در 460 کیلومترى غرب آنکارا، نزدیک دریاى مرمره برد و در یک ساختمان در جنوب شهر اسکان داد. سه ماه بعد فرزند بزرگ امام، مرحوم حاج آقا مصطفى(ره)، نزد ایشان آمدند. امام به گمان آنکه فرزندشان به رژیم متوسل شده و به ترکیه آمده است از ایشان سؤال کردند تو را به زور آوردند یا خودت آمدى؟ ایشان اظهار داشتند که مرا به زور آوردند. بنابر اظهار فرزندشان غذایی که براى امام می‏‏آوردند بسیار بدمزه بوده اما ایشان آن را رد نمی‏‏کردند. امام در مدت اقامت خود در ترکیه، که یازده ماه طول کشید، کتاب «تحریر الوسیله» را که در فقه است، تصنیف کردند. امام در سیزدهم مهر 1344 به عراق تبعید شدند.
برداشتهایی از سیره امام خمینی ج4 ص 114