اظهارات گستاخانه رئیس جمهور آمریکا ضد ایران و برجام، با واکنش های بسیاری از سوی رهبران جهانی و اغلب در محکومیت این اظهارات مواجه شد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی نوشت: سخنرانی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا که مدت ها انتظار آن می رفت، سریعا از سوی رهبران اروپایی که برجام را برای ممانعت از جنگی دیگر در خاورمیانه ضروری می بینند، محکوم شد.
«ترزا می» نخست وزیر انگلیس، «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان و «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در بیانیه ای مشترک و غیرمعمول بر پایبندی خود به برجام و اجرای کامل آن از سوی همه طرف ها تاکید کرده و تصریح کردند که این توافق با منافع امنیت ملی آنها همسو است.
ترزا می، آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون ساعتی پس از سخنرانی رئیس جمهوری آمریکا علیه ایران، در بیانیه ای مشترک با تاکید بر پایبندی خود به برجام و اجرای کامل آن از سوی همه طرف ها، تصریح کردند: «توافق هسته ای نقطه اوج 13 سال دیپلماسی و گامی بزرگ در تضمین این موضوع است که برنامه هسته ای ایران به سوی اهداف نظامی پیش نمی رود.»
این بیانیه می افزاید: « برجام در قطعنامه 2231 سازمان ملل به اتفاق آراء تایید شد. آژانس بین المللی انرژی هسته ای چندین بار پایبندی ایران به برجام را از طریق نظارت و راستی آزمایی طولانی مدت تایید کرده است. ما دولت و کنگره آمریکا را تشویق می کنیم تا پیش از برداشتن هر گامی که توافق هسته ای را تضعیف می کند - از جمله تحریم های جدید علیه ایران - امنیت آمریکا و متحدانش را در نظر بگیرد.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «ما همزمان با این تلاش، نگرانی خود را از برنامه موشک بالستیک ایران و فعالیت های منطقه ای آن که منافع امنیت اروپا را نیز تحت تاثیر قرار می دهد، ابراز می کنیم و آماده ایم که اقدامات متناسب بعدی در قبال این مسائل را در همکاری نزدیک با آمریکا و دیگر طرف ها اتخاذ کنیم. ما از ایران انتظار داریم که وارد گفت و گوی سازنده برای توقف اقدامات بی ثبات کننده شده و در راستای راه حل هایی که در مذاکرات مطرح می شود تلاش کند. دولت های ما به حفظ برجام متعهد می مانند. جدای از برجام، ما باید از اینکه نگرانی های گسترده تر مشترکمان مورد توجه است اطمینان حاصل کنیم. ما از وزیران خارجه خود خواسته ایم که درباره چگونگی برخورد با این مسائل با واشنگتن تبادل نظر داشته باشند.»
«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی نشست خبری در پی اظهارات تهدید‌آمیز دونالد ترامپ درباره فسخ توافق هسته ای با ایران اعلام کرد: توافقنامه برای محدودیت برنامه هسته ای ایران یک طرفه نیست و رئیس جمهور آمریکا اختیار فسخ آن را ندارد.
موگرینی در این کنفرانس مطبوعاتی همچنین اظهار داشت: «این توافق نه دوطرفه و نه مربوط به کشوری است. هیچ کشوری توان فسخ آن را ندارد. این یک توافق چندطرفه است که به اتفاق آراء شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شده است. تعداد زیادی تضمین و یک مکانیزم نظارتی ارائه و تعیین شده است. بدین ترتیب ماهیت برنامه هسته‌ای ایران منحصرا غیرنظامی بوده و غیرنظامی خواهد ماند. معتقدیم که به خاطر تامین امنیت مشترک خودمان یک مسئولیت مشترک بر عهده داریم. رئیس‌جمهور آمریکا از قدرت فراوانی برخوردار است، اما در میان اختیارات وی فسخ توافق هسته ای با ایران قرار ندارد».
دفتر رئیس‌جمهور فرانسه نیز در پیام جداگانه ای گفت: ««امانوئل ماکرون» در گفت و گوی تلفنی با «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران به او درباره تعهد فرانسه به توافق هسته ای با ایران اطمینان خاطر داده و گفته است تصمیم آمریکا برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام به منزله پایان آن نیست. فرانسه و شرکای اروپایی اش به تعهدات خود در چارچوب این توافق ادامه خواهند داد.»
«بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس هم در پیامی تصویری در توییتر گفت: دونالد ترامپ این امکان را فراهم کرده که کنگره آمریکا تحریم هایی را علیه ایران وضع کند، اما این اتفاق هنوز نیفتاده است.
جانسون گفت: توافق هسته ای هنوز زنده است. توافقی که مانع دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای می شود ادامه دارد.
وزیر خارجه آلمان نیز از تلاش برلین برای مجاب کردن کنگره آمریکا برای حمایت از برجام خبر داد.
«زیگمار گابریل» وزیر خارجه آلمان اعلام کرد کشورش برای حفظ برجام در کنگره آمریکا تمام تلاش خود را به کار می گیرد.
گابریل گفت: «از توافق هسته ای با ایران حمایت می کنیم و خواهان پایداری آن هستیم. نباید بگذاریم تنها رشته امید ما در جهان - اینکه می‌توان کشوری را مجاب کرد که از توسعه و ساخت سلاح های هسته ای خودداری کند - از دست برود. به همین دلیل طی هفته های آتی تمام تلاش خود را می کنیم تا کنگره آمریکا را مجاب کنیم توافق هسته ای را حفظ کند.»
او گفت: هر اقدام جدید احتمالی علیه ایران باید به ترتیبی باشد که توافق هسته ای را نقض نکند.
«ژان اسلبورن» وزیر خارجه لوکزامبورگ هم در توییتی نوشت: «برجام برقرار است و ما باید روی اجرای کامل آن متمرکز شویم.»
در عین حال آژانس بین المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که ایران به تعهداتش در قالب توافق هسته ای پایبند بوده است.
«یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس نیز گفته است در حال حاضر مستحکم ترین نظام بازرسی های هسته ای جهان در مورد ایران اجرا می‌شود و آژانس به تمام مکان هایی که بازرسی از آنها لازم بوده، دسترسی داشته است.
«جان مک کین» سناتور آمریکایی نیز از سیاست جدید ترامپ در قبال ایران حمایت کرد و در توییتی نوشت: راهبرد جدید، تغییری طولانی مدت خواهد بود.»
سناتور «کوین مک کارتی» فرد شماره دو حزب جمهوری خواه در مجلس نمایندگان آمریکا گفت با دونالد ترامپ برای اصلاح توافق هسته ای همکاری خواهد کرد؛ اما نه برای ابطال برجام.
سناتور مک کارتی یکی از اعضای کمیته ای است که طبق قانون می تواند تحریم هایی را که بعد از برجام لغو شده، دوباره برقرار کند. خبرگزاری رویترز معتقد است اظهارات مک کارتی نشانه ای است از این که کنگره به دنبال لغو برجام نخواهد بود.
«دایان فینشتاین» سناتور ایالت «کالیفرنیا» هم در توییت هایی نوشت: «کارشناسان امنیت ملی و بازرسان بین المللی به پایبندی ایران به تعهداتش در برجام اذعان داشته اند. کنگره آمریکا نباید تحریم ها علیه ایران را تا زمانی که ایران به توافق هسته ای پایبند است، دوباره وضع کند. او گفته است در این صورت آمریکا با خطر منزوی شدن از سوی متحدانش رو به رو خواهد شد.»
«جو بایدن» معاون رئیس‌جمهور آمریکا در دولت «باراک اوباما» هم در پیامی نوشت: «به خطر انداختن یکجانبه توافق هسته ای با ایران، این کشور را منزوی نمی کند، بلکه آمریکا را منزوی می کند.»
«ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا هم در صفحه توییتر خود نوشت: «اینکه دونالد ترامپ در سخنان خود از ایران با عناوین رژیم یا دیکتاتوری یاد می کند و هرگز به آن به عنوان حکومت اشاره نمی کند، می تواند نشان دهنده آن باشد که تغییر رژیم هدف نهایی سیاست آمریکا است.»
«سرگی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه از سخنان ترامپ درباره ایران ابراز تاسف کرد و آن را بی اندازه دردسرساز خواند. او گفت تمام تلاش روسیه حفظ برجام است.
مسکو تاکید کرد که چنین سیاست های تهاجمی در دیپلماسی بین المللی جایگاهی ندارد و قطعا شکست می خورد.
وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد: «سخنان ترامپ بار دیگر نشان داد، استفاده از روش های تهاجمی در روابط بین المللی غیرقابل قبول است. این سخنان برای گذشته بوده و ارتباطی با هنجار‌های مدرن ندارد.»
مسکو با تاکید بر پایبندی ایران به توافق هسته ای افزود: «در هر صورت جدای از تصمیمات فردی، بازگشت به شرایط پیش از برجام در تقابل با برنامه هسته ای ایران غیرممکن است؛ خصوصا مذاکرات مجدد در شورای امنیت برای وضع تحریم های مجدد علیه ایران.»
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه نیز در رابطه با سخنان ترامپ گفت: «مطرح شدن سوالاتی توسط رئیس جمهور آمریکا که در زمان امضا شدن توافق هسته‌ای، میان ایران و جامعه بین المللی پاسخ داده شد، نگران کننده است. »
«هوآ چونیینگ» سخنگوی وزارت خارجه چین هم در بیانیه ای گفت: «ما بر این باور هستیم که توافق هسته ای ایران نقش مهمی در حفاظت از رژیم منع گسترش سلاح های هسته ای بین المللی و حفاظت از صلح و ثبات در خاورمیانه ایفا کرده است. ما امیدواریم که تمام طرفین همچنان به حفظ و پیاده سازی توافق هسته ای ایران ادامه دهند.»
اما عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی، که هر دو مخالفان ایران هستند، تنها کسانی بودند که از سخنرانی ترامپ استقبال کردند.
تصمیم ترامپ به این توافق با ایران پایان نمی دهد بلکه آن را به کنگره ارجاع می دهد تا این نهاد تصمیم بگیرد که آیا تحریم های جدید علیه ایران تحمیل شود یا خیر - گامی که می تواند به طور موثر این معامله را از بین ببرد.
«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل که همیشه با توافق با ایران مخالفت کرده است، گفت که سخنان ترامپ فرصتی برای حل این «معامله بد» ایجاد کرد و نشانه ای از عزم ترامپ برای «مقابله شجاعانه با ایران» است.
«اسرائیل کاتس» وزیر اطلاعات اسرائیل نیز به فاصله اندکی بعد از سخنان دونالد ترامپ به این سخنان واکنش نشان داد و ضمن استقبال از این سخنان گفت که «سخنان امروز ترامپ بسیار مهم بود و به احتمال زیاد با تهدیدات ایران منجر به وقوع جنگ شود».
وزیر اطلاعات اسرائیل از شخص ترامپ به دلیل راهبرد جدید آمریکا علیه ایران تشکر، و به وی تبریک گفت.
عربستان سعودی نیز از آنچه که آن را «استراتژی جدید ایالات متحده در قبال ایران» خواند، استقبال کرد.
تحلیل رسانه ها
«دن دی لوس» خبرنگار مجله «فارن پالیسی» هم در توییتی نوشت: «عدم تایید برجام. کشورهای آسیایی نگران اقدام ترامپ در عدم تایید پایبندی ایران به برجام و تاثیر آن در بحران با کره شمالی هستند.»
روزنامه «سیاتل تایمز» آمریکا نیز در توییتی نوشت: «رویکرد تهاجمی جدید دونالد ترامپ علیه ایران قرارداد هشت میلیارد دلاری بوئینگ با ایران را به خطر خواهد انداخت و بیش از همه تولید بوئینگ های ۷۷۷ تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.»
فاکس نیوز هم در گزارشی نوشت: اظهارات ترامپ نشان داد کره شمالی برنده واقعی است.
«رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا نیز در واکنش به اظهارات ترامپ مدعی شد: من فکر می کنم فرصت واقعی برای دوستان و متحدان ما در اروپا پدید آمده است تا به همه تهدیدات ایران بپردازند. راهبردی که رئیس جمهور ارائه کرده است کاملا روشن است. به نفع همه است که با یکدیگر کار کنیم.
«هدر ناورت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم در توییتی نوشت: «فریب تیتر شبکه های تلویزیونی را نخورید: ما همچنان در برجام باقی خواهیم ماند اما همزمان رویکرد خود در قبال اقدامات ایران گسترش خواهیم داد».
«نانسی پلوسی» رهبر اقلیت کنگره هم در واکنش به سخنان ترامپ گفت: «اظهارات رئیس جمهور آمریکا اشتباه بزرگی بود که اعتبار و امنیت واشنگتن را به خطر خواهد انداخت. ایران به تعهدات خود پایبند بوده است و ما با آگاهی از آن از توافق برجام حمایت می کنیم. خروج از برجام ایران را منزوی نمی کند، بلکه آمریکا را منزوی می کند.»
«پل رایان» رئیس مجلس نمایندگان آمریکا نیز گفت: از تصمیم ترامپ برای ارزیابی دوباره توافق هسته ای ایران حمایت می کنم و با دولت آمریکا برای مقابله با مجموعه فعالیت های بی ثبات کننده ایران همکاری خواهم کرد.
سناتور «رابرت منندز» یکی از سناتورهای دموکرات سنای آمریکا، با رد طرح ترامپ در خصوص تایید نکردن پایبندی ایران به این توافق بین المللی در بیانیه ای اعلام کرد: اکنون تایید نکردن این توافق کاری انجام نمی دهد بلکه میان متحدانمان تردید ایجاد، و ایران را جسور می کند. جامعه بین المللی باید نظارت و اجرای توافق هسته ای را تقویت کند.»
«جان کری» وزیر خارجه سابق آمریکا در توییتی نوشت: همه از تصمیم خطرناک رئیس جمهور ترامپ درباره ایران نگران شده اند.
«وندی شرمن» مذاکره کننده اصلی آمریکایی در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما نیز هشدار داد: «هر اقدامی که در جهت شرایط جدید به توافقنامه هسته ای اضافه شود، به منزله نقض یک جانبه توافقنامه تلقی خواهد شد. این اقدام ترامپ، آمریکا را تضعیف و منزوی خواهد کرد.»
«بن رودز» معاون مشاور امنیت ملی باراک اوباما هم اعلام کرد: رویکردی که او از کنگره می خواهد آن را تصویب کند، توافقنامه را نقض خواهد کرد، زیرا این امر تلاش برای مذاکره مجدد یک جانبه درباره توافقنامه خواهد بود.
بحرین و امارات هم از راهبرد دونالد ترامپ در برابر ایران استقبال کردند.
«محمد البرادعی» مدیر کل سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود نوشت: بی توجهی ترامپ به یافته های بازرسی های آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره پایبندبودن ایران به توافق هسته ای، مرا به یاد دوران پیش از جنگ عراق می اندازد. آیا اصلا از گذشته درس می گیریم؟ ترامپ برخلاف یافته های آژانس، توافق هسته ای را تایید نکرد. با این کار درباره توافق های بین المللی، چه پیامی به کره شمالی منتقل می شود.»
