از زمان شروع جنگ در غزه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه یکی از سرسخت ترین منتقدان اسرائیل بوده است، او به طور معمول آن را یک کشور تروریستی معرفی، نخست وزیرش را با هیتلر مقایسه و از حماس تمجید می کند.
به گزارش جماران، سی ان ان در گزارشی به بررسی رویکرد رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در قبال جنگ غزه و حماس و تاثیر آن بر محبوبیت و مقبولیت داخلی حزب او پرداخته و می نویسد: از زمان شروع جنگ در غزه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه یکی از سرسخت ترین منتقدان اسرائیل بوده است، او به طور معمول آن را یک رژیم تروریستی معرفی، نخست وزیرش را با هیتلر مقایسه و از حماس تمجید می کند. این در حالی است که در میان دیگر اعضای ناتو اکثریت حماس را یک گروه تروریستی می دانند.
برخی از منتقدان غربی ممکن است اردوغان را متهم کنند که در حمایت از حماس بیش از حد پیش رفته است اما رویدادهای اخیر نشان می دهد که او هنوز پایگاه سیاسی داخلی خود را با این حجم از حمایت از حماس راضی نکرده است.
پس از اینکه حزب حاکم اردوغان در انتخابات محلی در ماه مارس با شکست مواجه شد، اردوغان قول داد که درباره اشتباهاتش فکر کند. فراتر از مشکلات اقتصادی ترکیه، بسیاری از صاحب نظران شکست انتخاباتی او را به دلیل موضع او در قبال اسرائیل و جنگ آن در غزه می دانند. رقبای سیاسی، مانند حزب کوچک‌تر و فوق محافظه‌کار رفاه جدید، توانستند با اتخاذ موضعی سخت‌تر علیه اسرائیل و درخواست اقدامات مشخص فراتر از لفاظی‌های آتشینی که اردوغان را به آن می‌شناسند، آرای حزب حاکم عدالت و توسعه را از بین ببرند.
فاتح اربکان، رهبر رفاه جدید در ماه مارس گفت ما نمی بینیم دولت کاری جز سخن گفتن و محکوم کردن انجام دهد. هیچ تحریمی وجود ندارد، هیچ قدم مشخصی برداشته نشده است، تجارت با اسرائیل همچنان ادامه دارد.
یک دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه ایسیک، پس از انتخابات به سی ان ان گفت که ممکن است رئیس جمهور اردوغان معتقد بوده که لفاظی های قوی علیه اسرائیل کافی است. اردوغان واقعاً رفاه جدید را دست کم گرفت و اینکه رفاه جدید چقدر می تواند رای دهندگان محافظه کار را بسیج کند.
پس از انتخابات، اردوغان زمان کمی را برای تصحیح مسیر هدر داد و به سرعت حرکت کرد تا کلمات را با اعمال مطابقت دهد. در عرض چند روز، برخی از حوزه های تجاری با اسرائیل و سه هفته بعد، همه تجارت ترکیه با اسرائیل قطع شد. حدود 7 میلیارد دلار تجارت سالانه، عمدتاً صادرات ترکیه ، اکنون تا پایان جنگ متوقف شده است.
این کارها همه ماجرا نبود ترکیه ماه گذشته اعلام کرد که قصد دارد به پرونده نسل کشی اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری بپیوندد. روابط گرم با حماس زمانی که اردوغان در 20 آوریل میزبان اسماعیل هنیه رهبر سیاسی این گروه در استانبول بود و با او عکس گرفت، گرمتر شد. اردوغان حماس را با شبه نظامیان ملی گرا که در طول جنگ استقلال ترکیه پس از جنگ جهانی اول علیه اشغال خارجی جنگیدند، مقایسه کرد. زمانی که اردوغان ماه گذشته در آنکارا میزبان نخست وزیر یونان بود، شکاف بین دیدگاه ترکیه و متحدانش در ناتو درباره حماس کاملا محسوس بود.
اردوغان گفت: من حماس را یک سازمان تروریستی نمی بینم. برعکس، حماس یک سازمان مقاومت است که سرزمین‌هایش از سال 1947 اشغال شده و پس از اشغال از سرزمین‌های خود دفاع می‌کند. اگر آنها را «سازمان تروریستی» بنامید، ما را ناراحت می کنید.
نخست وزیر یونان پاسخ داد: «ما می‌توانیم در مورد این موضوع موافق نباشیم.»
اردوغان در ادامه مدعی شد که بیش از 1000 عضو حماس اکنون در بیمارستان های ما در ترکیه تحت درمان هستند. یک مقام ترکیه ای که از اوضاع آگاه است، آن زمان به سی ان ان گفت که رئیس جمهور اشتباه کرده است. این مقام گفت: منظور او 1000 نفر از ساکنان غزه بود که در حال درمان هستند که اتفاقا از اعضای حماس نیستند.
از زمان آغاز جنگ، وزارت بهداشت ترکیه چندین بار مجروحان غزه و اعضای خانواده آنها را به بیمارستان‌های ترکیه منتقل کرده است. کارشناسان می گویند اظهار نظر اردوغان در حضور رهبر یونان ممکن است در واقع برای مخاطبان داخلی باشد.
اورن بالتا، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه اوزیگین در استانبول، گفت: رهبران غربی در حال حاضر بسیار آگاه هستند که اردوغان اساساً برای مخاطبان داخلی خود و برای محله مسلمانان صحبت می‌کند. در داخل کشور، رئیس‌جمهور توانسته است حماس و فلسطینی‌ها را تا حدی به هم مرتبط و یا حتی یکی کند و اینطور جا بیندازد که وقتی شما حماس را علناً مورد انتقاد قرار می‌دهید، گویی از آرمان فلسطین انتقاد می‌کنید.
این امر، همراه با وابستگی شدید مردم ترکیه به فلسطینی ها، باعث شده است که سیاستمداران از هر جناحی، به ویژه برخی از احزاب اپوزیسیون سکولار و ناسیونالیست، با دقت در این موضوع قدم بگذارند. در یک گردهمایی سیاسی پیش از انتخابات محلی ماه مارس، اوزگور اوزل، رهبر حزب سکولار CHP که توسط مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار ترکیه مدرن تأسیس شد، بر حمایت دیرینه حزبش از آرمان فلسطین تاکید کرد و تلاش کرد با ادعاهایی مبنی بر اینکه او حماس را یک سازمان تروریستی می داند مقابله کند.
وی گفت: من حماس را یک سازمان تروریستی نگفته ام، اما حملات تروریستی آن را محکوم کرده ام. من همچنین تروریسم دولتی اسرائیل را محکوم کردم. وی سپس به طعنه زدن به رئیس جمهور ادامه داد: حالا آقای اردوغان، اگر طرف فلسطین هستید، تجارتی را که بستگان، فرزندان، حامیان و دوستان شما هر روز با اسرائیل انجام می دهند، متوقف کنید.
پس از انتخابات، اکرم امام اوغلو، شهردار CHP استانبول که به طور گسترده به عنوان یکی از رقبای آینده ریاست جمهوری معرفی می شود ، با انتقاد شدید رقبای سیاسی و مطبوعات ترکیه به دلیل معرفی حماس به عنوان یک سازمان تروریستی در مصاحبه با CNN در آوریل روبه رو شد.
متحدان ترکیه در ناتو در غرب به سرعت حماس را محکوم کرده اند، اما در مورد روابط راحت آنکارا با این گروه تا حد زیادی سکوت کرده اند. یک مقام سابق ناتو در این باره می گوید: فکر می‌کنم درجه‌ای از ناراحتی در این رابطه وجود دارد. این که یک متحد اصلی وجود داشته باشد که از متحدان دیگر فاصله دارد، خوش خیم نیست، اما من فکر می کنم ناتو موفق می شود تا حدی - بین مواضع یا مسائل دوجانبه متحدان و مواضع و مسائل جمعی ناتو تفکیک ایجاد کند.
اعضای حماس می توانند آزادانه به ترکیه رفت و آمد کنند و در این کشور حضور داشته باشند. در واقع، در ماه دسامبر، مشاور ارشد سیاست خارجی و امنیت اردوغان، به سی‌ان‌ان گفت که اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس «ممکن است» در 7 اکتبر در ترکیه بوده باشد، روزی که این گروه حمله به اسرائیل را رهبری کرد اما او مدعی شد که از نظر تاریخی، رابطه ترکیه با حماس نه تنها توسط اسرائیل تحمل شده، بلکه حتی مورد تشویق قرار گرفته است.
او گفت که حتی بنیامین نتانیاهو از رهبران سابق و فعلی ترکیه خواسته بود که با حماس تعامل داشته باشند. او با اشاره به اینکه هدف ترکیه برقراری صلح در منطقه است، گفت: ما هر کاری که لازم باشد برای رسیدن به آن انجام می دهیم.
اگرچه آنکارا به طور رسمی میانجی در مناقشه غزه نیست، اما نشانه هایی وجود دارد که آنکارا در برخی سطوح درگیر است. در ماه آوریل، هاکان فیدان، وزیر امور خارجه گفت حماس مایل است شاخه نظامی خود را در صورت ایجاد یک کشور فلسطینی در مرزهای 1967 منحل کند. این موضوع بعداً توسط یکی از اعضای حماس مستقر در استانبول تأیید شد و اولین باری بود که این گروه پیشنهاد داد سلاح‌های خود را زمین بگذارد.
فیدان همچنین به انتقال پیام‌ها بین واشنگتن و تهران قبل از رگبار موشک‌های ایران به اسرائیل در ماه آوریل کمک کرد و نشانه‌هایی وجود دارد که آنکارا ممکن است نقش مشابهی را بین واشنگتن و حماس ایفا کند.
با توجه به اینکه قطر در حال بررسی خروج احتمالی از نقش میانجی‌گری خود است، برخی معتقدند که ترکیه به‌طور بالقوه می‌تواند به پر کردن شکاف میان حماس و اسرائیل کمک کند. به اعتقاد این کارشناسان غرب بیشتر ترجیح می‌دهد در مسئله غزه با ترکیه معامله کند تا مثلاً با ایران. از سوی دیگر اگر حماس مجبور به ترک قطر، جایی که دفتر سیاسی آن است، شود ترکیه می‌تواند به پناهگاهی برای رهبران حماس در آینده تبدیل شود. دولت‌های غربی می‌دانند که چگونه با ترکیه برخورد کنند پس وقتی نوبت به درگیری‌های خاورمیانه می‌رسد، چه کسی شریک قابل اعتماد دیگری خواهد بود؟ در واقع، شرکای قابل اعتماد دیگری وجود ندارد.
در حال حاضر، ترکیه علاقه ای به ایفای نقش رسمی در تلاش برای پایان دادن به جنگ در غزه ندارد. یک منبع وزارت خارجه ترکیه در ماه آوریل به سی‌ان‌ان گفت: «ما نمی‌خواهیم تعدد میانجی ها را برای پایان دادن به جنگ ایجاد کنیم.
