یکصد و بیستمین جلسه کارشناسی مجمع وزیران ادوار با موضوع «مروری بر وضعیت ایران در FATF» برگزار شد و محمدحسین عادلی، رئیس کل پیشین بانک مرکزی و چند نفر دیگر از مسئولین پیشین اقتصادی کشور در این نشست مطالبی را بیان کردند.
یکصد و بیستمین جلسه کارشناسی مجمع وزیران ادوار با موضوع «مروری بر وضعیت ایران در FATF» برگزار شد.
به گزارش خبرنگار جماران، سید محمدحسین عادلی در نشست «مروری بر وضعیت ایران در FATF» با تأکید بر اینکه متأسفانه اغلب صحبت‌ها در این خصوص منطبق بر واقعیت نیست، گفت: FATF نمی‌تواند به جایی برود و بگوید من این گزارش را تهیه کرده‌ام، بدون اینکه مقامات ملی کشور آن را قبول داشته باشند. یعنی یک ارزیابی دو جانبه و متقابل است و یک طرفه نیست. اول توضیحاتی در مورد سیستم و مکانیزم ریسک‌های کشور می‌دهد. یعنی آیا سیستمی در کشور وجود دارد که بتواند جلوگیری کند از اینکه مؤسسات مالی مورد سوء استفاده قرار بگیرند؟
رئیس کل پیشین بانک مرکزی افزود: ارزیابی‌ها دو قسمت دارد؛ قسمت اول این است که آیا کشور چهارچوب مؤثری برای حفظ مؤسسات مالی از سوء استفاده دارد یا ندارد؟ قسمت دوم این است که آیا قوانین، مقررات و ابزارهای حقوقی دارد برای اینکه جلوگیری و شناسایی کند یا خیر؟ بعد از نگاه کردن به این دو مورد اشکالات شما را می‌گویند و به مصادیق وارد نمی‌شوند. یعنی اینها دنبال تراکنش نمی‌گردند و دنبال سیستم می‌گردند و می‌گویند آیا شما نظام مؤثری دارید برای اینکه مؤسسات مالی شما درگیر پولشویی و تروریسم نشوند؟ قوانین، مقررات و ابزارهای حقوقی لازم شما چه چیزهایی هستند؟
وی اظهار داشت: در برنامه اقدام ما ایراد نگرفته‌اند که فلان تراکنش شما غلط است؛ وارد شده‌اند به اینکه مثلا جرم‌انگاری در قوه قضائیه شما اشکال دارد و این را درست کنید و برای درست کردن آن هم این کار را باید انجام بدهید؛ کشورهای دیگر هم اشکال داشتند و این کار را انجام دادند.
عادلی یادآور شد: در سال 1386 ایران با FATF رابطه برقرار کرد و ایران را کشور پرریسک یافتند و گفتند در لیست خاکستری قرار بگیرد و از ایران خواستند که اقداماتی بکند و سال 1388 چون ایران آن اقدامات را انجام نداد، به لیست سیاه رفت. سال 1395 ایران از لیست سیاه تعلیق شد و یک برنامه اقدام گذاشتند؛ 37 بند اجرایی و چهار بند تقنینی نوشته شد. تا سال 1398 ایران این اقدامات را انجام نداد و دوباره به لیست سیاه رفت و الآن هم وضعیت ایران در لیست سیاه است.
وی افزود: پنج مورد از برنامه اقدام ما مورد رضایت کامل است و 12 مورد انطباق زیاد دارد و 24 مورد باقی می‌ماند. پس اینکه گفته می‌شود ما 38 مورد از توصیه‌ها را انجام داده‌ایم و دو مورد باقی مانده، صحبت اشتباهی است. تصویب دو کنوانسیون CFT و پالرمو، تأکید بر تعیین مصادیق تروریسم، شناسایی مسیر دارایی‌ها و حصول اطمینان از استقرار یک نظام دقیق بررسی مشتری موارد مهم آن هستند. این ربطی به تروریسم ندارد که می‌گویند هنوز مؤسسات مالی شما یک نظام دقیق بررسی مشتری ندارد و این را مرتب و منظم کنید.
رئیس کل پیشین بانک مرکزی گفت: یکی از ایرادهای مهمی که می‌گیرند این است که ایران قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم را در سال 1394 تصویب کرده و سازمان‌های آزادی‌بخش را در آن قانون نوشته و می‌گویند که لزومی ندارد شما این را بنویسید. سال 1397 این قانون را اصلاح و در واقع به یک نحوی بدترش کردند! ایرادی که می‌گیرند این است که شما در قانون نباید بگویید کدام‌ها تروریست نیستند؛ وقتی بگویید اینها هستند، یعنی بقیه مواردی که نگفته‌اید، نیستند. اختلاف آنها با ایران بر سر این است و بر سر چیز دیگری نیست.
وی ادامه داد: مورد دوم این است که متأسفانه اینها می‌گویند تعریف تروریسم در CFT هست و بعد می‌گویند در CFT حق شرط وجود ندارد. چه کسی گفته حق شرط وجود ندارد؟! کشورهای دیگر حق شرط گذاشته‌اند و در رأس آنها مصر است؛ مصر، یمن، کویت و خیلی جاها شرط گذاشته‌اند. جالب است که مصری‌ها نوشته‌اند تمام سازمان‌هایی که علیه اشغال خارجی عمل می‌کنند، تروریست محسوب نمی‌شوند. البته در امضای کنوانسیون نوشته‌اند و در قانون نیاورده‌اند.
عادلی یادآور شد: سال 1402 معاون حقوقی دولت شهید رئیسی نامه‌ای به رئیس جمهور نوشته مبنی بر اینکه «قرار گرفتن در لیست کشورهای پرخطر موجب تشدید آثار تحریم می‌شود. با قرار گرفتن در لیست سیاه از تمامی کشورهای عضو و همکار با FATF خواسته می‌شود نسبت به کشور اقدامات متقابل اعمال کنند و در نتیجه شرکای سنتی کشور که در زمان تحریم می‌توانستند به تجارت با ایران ادامه بدهند، اکنون برای اجتناب از همکاری با یک حوزه پرریسک، از ادامه تجارت با ایران خودداری می‌کنند». آقای رئیس جمهور هم عین این نامه را برای اقدام به وزارت امور اقتصادی و دارایی فرستادند.
وی با تأکید بر اینکه برخی نقدهای از FATF غلط است، تصریح کرد: در نامه نمایندگان مجلس نوشته شده که اگر به FATF ارائه اطلاعات داشته باشیم، همه تراکنش‌های ما معلوم می‌شود؛ در حالی که اصلا کسی چنین چیزی را از ایران و کشورهای دیگر نخواسته است. بند هفت این نامه هم گفته شده که اسم حاج قاسم سلیمانی در قطعنامه 2231 آمده و من شش بار نگاه کردم و دیدم چنین چیزی نیست و اگر نام حاج قاسم در لیست تحریم آمریکا آمده باشد، ربطی به FATF ندارد. در بند 9 این نامه هم آمده با پذیرش تعریف تروریسم، اموال سپاه پاسداران مصادره می‌شود؛ که چنین چیزی وجود ندارد.
رئیس کل پیشین بانک مرکزی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در اغلب سازمان‌های بین‌المللی از جمله FATF اجماع مطلق وجود ندارد. یعنی اگر یک تعدادی از کشورها هم مخالفت کنند ولی اکثریت موافق باشد، تصویب می‌شود. کما اینکه در مورد FATF ارزیابی تمامی کشورها با اکثریت نسبی پذیرفته شده است؛ در نتیجه اینکه می‌گویند اسرائیل جلوی آن را می‌گیرد، غلط است.
به گزارش خبرنگار جماران، حمید میرزاده نیز در این نشست گفت: 16 ماه دیگر پرزیدنت FATF که الآن یک خانم مکزیکی است و مواضعش هم با مواضع ما تقریبا تطابق دارد، عوض می‌شود و شنیده شده که ممکن است یک نفر از اسرائیل جایگزین ایشان شود. چون ما در قبول استانداردهای FATF خیلی تأخیر هم داشته‌ایم، ممکن است آنها بدجنسی کنند و همان 19 موردی که ما تطابق داریم و قبول هم کرده‌اند را بگویند از اول بنویسید؛ یعنی خیلی کار برای کشور ما سخت می‌شود.
رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه تأکید کرد: همه کشورها در تمام موارد استانداردسازی دارند. استانداردسازی مسائل پولی و بانکی را هم 200 کشور در این مجموعه پذیرفته‌اند و دو کشور آنتیک مثل کره شمالی و میانمار نپذیرفته‌اند. یعنی واقعا آن 200 کشور عقل معاش نداشته‌اند؟! همه ما می‌دانیم که اگر FATF تصویب شود، تحریم‌ها حل نمی‌شود اما بهانه از دست دشمنان ما گرفته می‌شود. در همین قرارداد استراتژیکی که آقای رئیس جمهور امضا کرده‌اند، خود روس‌ها گفته‌اند به FATF بپیوندید و چینی‌ها هم این را گفته‌اند.
وی با اشاره به اینکه 45 هزار طرح توسعه ما بعد از 30 سال هنوز تکمیل نشده‌اند، افزود: به خاطر عدم وابستگی به FATF ما نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری خارجی جذب کنیم؛ پس اگر بخواهیم رشد هشت درصدی داشته باشیم، منابع باید از کجا بیاید؟ لذا این امر ضرورتی برای بقای نظام و ادامه حیات جمهوری اسلامی است. از سوی دیگر وقتی FATF را نمی‌پذیریم پیامش این است که در عداد کره شمالی و میانمار هستیم؛ کشوری که هفت هزار سال تمدن داریم، ببینید در رتبه‌بندی‌ها ما را کجا قرار می‌دهند.
میرزاده اظهار داشت: امسال رشد تولید ناخالص ملی ما نسبت به پارسال کمتر شده و رشد تمام بخش‌های مولد ایران کاهش پیدا کرده که خیلی خطرناک است. 67 میلیارد دلار واردات و 50 میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم؛ یعنی تراز تجاری ما منهای 17 است. دولت هم بین 40 تا 45 درصد بودجه 1403 را کسری بودجه دارد. واقعا شایسته نیست کشوری که پنجمین ذخایر دنیا را دارد و جزء 10 کشور ثروتمند دنیا است، مردم در فقر و فلاکت قرار بگیرند.
به گزارش خبرنگار جماران، غلامرضا انصاری نیز در این نشست گفت: بحث FATF در ایران آنقدر عوام‌زده شده که مرکز سوء استفاده برای همه کس شده است. واقعا آدم تعجب می‌کند که میزگرد می‌گذارند و به راحتی دروغ می‌گویند و فلسفه درست می‌کنند. بحثی که باعث شده این همه ابهام درست شود، اختلاط بحث تحریم و FATF است؛ و هرکسی هم می‌خواهد با FATF مخالفت کند، محور اعتراضاتش به تحریم‌ها است؛ اصلا FATF هیچ ارتباطی با تحریم ندارد. الآن چیزی حدود 18 هزار تحریم بر روسیه اعمال شده اما تا حالا ندیده‌اید که روس‌ها بگویند ما می‌خواهیم از FATF بیرون برویم چون ما را تحریم کرده‌اند.
معاون پیشین دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه با تأکید بر اینکه هدف اصلی FATF استانداردسازی است، افزود: امروز تمام بانک‌های مرکزی جهان به FATF متعهد هستند؛ کره شمالی بانک ندارد که عضو نیست. ما 9 میلیون ایرانی خارج از کشور داریم و 10 درصد از مردم ایران سالانه مسافرت خارجی دارند؛ اگر عضو FATF نشویم، اینها با هیچ بانکی در خارج از کشور نمی‌توانند کار کنند. یعنی شما با فشار این 9 میلیون نفر را وادار می‌کنید که تابعیت کشورهای میزبان را بپذیرند تا بتوانند با بانک کار کنند. من سه کشور از جمله هند بوده‌ام. بانک مرکزی هند موظف بود به طور مرتب به همه بانک‌های آن کشور بنویسد که مواظب باشید ایران در لیست سیاه است، با اینها معامله نکنید و حساب برای اینها باز نکنید.
وی تأکید کرد: هیچ کدام از نمایندگی‌های ما در خارج از کشور حق باز کردن حساب ندارند و منشأ آن FATF است. نمایندگی‌های خارج از کشور ما الآن با فلاکت و بدبختی فقط حق دارند پول‌هایشان در گاو صندوق باشد و هیچ بانکی از آنها پول قبول نمی‌کند. اگر بانکی در یک روستا پیدا شود که بخواهد برای یک ایرانی حساب باز کند، موظف است نمایندگی آنجا ایجاد شود تا بتواند مسیر تراکنش را دنبال کند و چون این کار برای بانک‌ها هزینه‌بر است، هیچ بانکی برای شما حساب باز نخواهد کرد. چین و امارات 85 درصد از تجارت خارجی ما هستند. ما در هیچ کدام از این کشورها حق باز کردن حساب نداریم.
به گزارش خبرنگار جماران، محمدحسین عادلی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: منشأ تحریم حساب‌های ایران و ایرانیان در همه جای دنیا دو مورد است؛ 90 درصد تحریم‌های آمریکا و حدود 10 درصد کشور پرخطر اعلام شده از طرف FATF است. کلیه بانک‌هایی که با آمریکا ارتباط دارند، به خاطر احتیاط برای ما حساب و ال سی باز نمی‌کنند ولی اگر ما از کشور پرخطر FATF بیرون بیاییم، بانک‌های سه کشور روسیه، چین و هند به اضافه بعضی بانک‌های محلی کوچکی که در اروپا هم پیدا می‌شوند، ممکن است برای ما مراودات مالی داشته باشند.
وی در پایان با تأکید بر اینکه FATF معجزه نمی‌کند، اظهار داشت: در کلام خیلی قشنگ است که یک چیزی برای استاندارد درست کرده‌اند؛ ولی از آن سوء استفاده هم می‌کنند. بزرگترین کشور تروریست عالم خود آمریکا است و خودشان هم می‌گویند. مگر عربستان و قطر نمی‌گویند من به اینها پول می‌دهم؟! اصلا شما می‌دانید که مؤسسات خیریه را برای قطری‌ها گذاشته‌اند؟ چون بزرگترین کانال کمک خارجی به گروه‌های مختلف در قطر، از مؤسسات خیریه است. لذا واقعیت این است که عضویت ما مزایایی دارد و اگر تحریم‌ها برداشته شود مزایای آن خیلی بیشتر می‌شود. ولی عضو نشدن ما تأثیر تحریم‌های آمریکا را بیشتر و هزینه‌هایش را سنگین‌تر کرده است. اگر برداشته شود، ما یک کمی می‌توانیم کار کنیم.
