سعودی به شدت نگران آن هستند که باسم عوض الله که دوست نزدیک و مشاور بن سلمان بوده است، زبان باز کند.
به گزارش جماران، روزنامه واشنگتن پست آمریکا امروز سه شنبه نوشت که یک هیأت عربستانی بلندپایه به ریاست «فیصل بن فرحان» وزیر خارجه این کشور روز دوشنبه به اردن سفر کرد تا درخواست آزادی«باسم عوض الله» رئیس سابق دیوان پادشاهی اردن که به دلایل امنیتی بازداشت شده است را ارائه کند.
این روزنامه آمریکایی نوشت که اعضای هیأت عربستانی طی دیدار با همتاهای اردنی خود خواستار آزادی فوری باسم عوض الله شدند، که روز شنبه دستگیر شد.
یک مسئول اطلاعاتی بلندپایه آگاه در خاورمیانه گفت که سعودی ها ساعاتی پس از انتشار اخبار کودتای احتمالی درخواست سفر به اردن را ارائه کردند.
این مسئول فاش کرد که پس از دیدار با اردنی ها در روز دوشنبه هیأت سعودی به یکی از هتل های امان رفته و در آن مستقر شدند و بر خواسته خود برای آزادی عوض الله اصرار کردند و ترک اردن و رفتن اش به عربستان را تکرار کردند. عوض الله گذرنامه عربستانی دارد.
این مسئول اطلاعاتی خاورمیانه ای گفت که اصرار عربستان بر آزادی فوری عوض الله قبل از هر گونه اقدام قضایی یا توجیه اتهام رسمی باعث حیرت همه در منطقه شده است. اعضای هیأت سعودی بر بردن عوض الله با خود به عربستان اصرار کرده و گفتند که « بدون او به کشورشان بر نمی گردند».
واکنش عربستان و نگرانی اش درباره سرنوشت عوض الله علامت سئوال های زیادی برانگیخته است به طوری که این مسئول اطلاعاتی گفت که مسئولان عربستانی به نظر می رسد که نگران حرف هایی هستند که عوض الله ممکن است بزند.
ابراهیم عوض الله رئیس دیوان پادشاهی اردن و نیز فرستاده ویژه پادشاه اردن به عربستان بود و بعد از آن در سال 2018 برکنار شد.
عوض الله به دلیل ارتباطش با برنامه تحول اقتصادی در زمانی که وزیر برنامه ریزی و همکاری بین المللی بود و بعد از آن رئیس دیوان پادشاهی اردن شد، یکی از جنجالی ترین شخصیت ها در اردن به شمار می رود.
برخی منابع اردنی رسمی که نخواستند هویت آنها فاش شود گفتند که عوض الله از مدت ها پیش با کاخ پادشاهی عربستان در ارتباط بوده است به طوری که دوست نزدیک و مشاور« محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان بود و این مساله در دوران ملک«عبدالله بن عبدالعزیز» پادشاه سابق عربستان کاملا عیان بود.
روابط عوض الله فقط محدود به محمد بن سلمان نماند و او بعد از پایان طرح هایش در اردن به امارات رفت و در آن جا به عنوان عضو شورای مدیریت دانشکده دبی برای مدیریت دولتی در سال 2008 منصوب شد.
به گفته منابع اردنی بعد از آن عوض الله با موسسه سعودی که «صالح کامل» تاجر سعودی آن را اداره می کرد همکاری کرد. کامل را بن سلمان در چارچوب کارزار بازداشت گسترده تاجران و شاهزاده ها بازداشت کرد.عوض الله پس از آن مدیر اجرایی شرکت«طموح» امارات شد که دفتر آن در دبی است و علاوه بر آن عضو شورای مدیریت گروه بانکداری اسلامی«البرکه» در بحرین شد.
«عبدالباری عطوان نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب نیز به بازداشت عوض الله واکنش نشان داد و در تحلیلی نوشت بازداشت «باسم عوض الله»که از توافقنامه های عادی سازی کشورهای حاشیه خلیج فارس با رژیم اشغالگر حمایت کرد و نام وی با طرح های تسهیل فروش اراضی و املاک در شهر قدس به صهیونیست های شهرک نشین و تأکید دولت اردن به شکل رسمی به ارتباط وی با طرف های خارجی دشمن اردن(اسرائیل) دل بیشتر اردنی ها از گرایش ها و قشرهای مختلف را خنک کرد اگر نگوییم دل همه اردنی ها را خنک کرد زیرا از دید آنها وی یکی از شخصیت هایی است که نامش با فساد و هدر دادن دارایی های عمومی و کسب ثروت بسیار زیاد و غیرمشروع گره خورده است.عوض الله با این کارهای اش به کشوری که وی را در آغوش گرفت و به او اعتماد کرد و بالاترین مقام ها در کشور را به او داد، ناسپاسی کرد؛ نمک خورده نمکدان شکست.
تلاش برای پایان بحران
سی ان ان نیز گزارش داد که نامه ای که توسط «حمزه بن حسین» ولیعهد سابق اردن امضا شده، نشان می دهد که او اعلام بیعت کرده و آماده است تا از «برادر ناتنی خود، ملک عبدالله دوم و ولیعهد» «کمک و پشتیبانی کند».
این اعلامیه پس از این امضا شد که «ایمن صفدی» معاون نخست وزیر اردن شاهزاده حمزه بن حسین، ولیعهد سابق این کشور را متهم به ارتباط با یک کشور خارجی کرد و مدعی شد که سرویس اطلاعاتی یک کشور خارجی با همسر ولیعهد سابق در ارتباط بوده تا برنامه خروج آنها از اردن با یک هواپیمای شخصی را سازماندهی کند.
روز دوشنبه نامه ای با سربرگ شاهزاده توسط حساب توئیتر دربار سلطنتی به اشتراک گذاشته شد که در آن به آشفتگی آخر هفته اشاره شده و بر حمایت وی از حاکم اردن تأکید شده است.
در آن گفته شده است که با توجه به حوادث «دو روز گذشته، من خود را در اختیار اعلیحضرت پادشاه قرار دادم، و مجدداً تأکید می کنم که همیشه به عهد نیاکان، وفادار به میراث آنها متعهد خواهم ماند.»
این نامه می افزاید: «من همواره آماده کمک و حمایت از مقام پادشاهی و ولیعهد او خواهم بود.»
«ملک دهلان» که یک میانجی گر حرفه ای است و از دوستان نزدیک خانواده سلطنتی اردن است در بیانیه ای جداگانه از «موفقیت» در آشتی دادن این دو عضو ارشد دربار اردن خبر داده بود گفته بود که انتظار دارد به زودی بیانیه ای از سوی طرفین صادر شود.
نامه شاهزاده حمزه ساعاتی پس از آن منتشر شد که ملک عبدالله با پیشنهاد میانجی گری برای حل اختلاف در خاندان سلطنتی هاشمی موافقت کرد. طبق گزارش ها وظیفه میانجی گری به شاهزاده «حسن»، عموی ملک عبدالله و شاهزاده حمزه واگذار شده است.
اگرچه بروز تنش میان اعضای خاندان سلطنتی اردن بی‌سابقه نیست اما کشیده شدن این تنش به صحنه عمومی و رسانه‌ها در این کشور امری بسیار نادر بوده است.
ماجرا از آنجا آغاز شد که روز یکشنبه 4 آوریل، ابتدا مخالفان دولت پیامی صوتی از شاهزاده حمزه منتشر کردند که در آن می گوید دستورات دولت را اطاعت نخواهد کرد. او در این پیام که در توئیتر منتشر شده گفت: «من فعلا قصد جابجایی یا تشدید تنش ندارم اما قصد هم ندارم از دستور آنها اطاعت کنم که می گویند از خانه خارج نشو، توئیت نکن و با دیگران در ارتباط نباش.» او این شرایط را غیرقابل قبول توصیف کرد.
سپس منابع خبری اردنی از بازداشت 20 نفر به دلیل آن چه تهدید بر امنیت این کشور خوانده شد، خبر دادند.
دولت اردن از میان 20 نفری که به ظن تلاش برای کودتا در این کشور دستگیر شده اند، تنها اسامی دو نفر را اعلام کرده که ارتباط ویژه آنان با «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان، احتمال دخالت ریاض در این موضوع را تقویت کرده است.
بر اساس بیانیه های دولتی اردن، از میان دستگیرشدگان ، تنها اسامی «باسم عوض الله» و «شریف حسن بن زید» اعلام شده است. از هر دو نفر به عنوان افرادی نام برده می شود که به عربستان نزدیک هستند و گفته می شود که این دو علاوه بر گذرنامه سعودی، تابعیت عربستان دارند و در این کشور صاحب ملک و مستغلات فراوانی هستند.
پس از اعلام بازداشت این دو نفر، رسانه های اردنی، فعالان شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در اردن با توجه به ارتباطات این دو نفر با عربستان و شخص محمد بن سلمان، ریاض را به دخالت در تلاش برای انجام کودتا متهم کردند.
جزئیات کودتای نافرجام در اردن
سه شب پیش رسانه های غربی خبر دادند که حکومت اردن در اقدامی که به نظر می رسد برای خنثی کردن یک کودتا بوده باشد، شماری از مقامات عالی رتبه و یک عضو خانواده سلطنتی را دستگیر کرد.
نیروهای امنیتی اردن به کاخ ولیعهد سابق یورش بردند و پس از کشف آنچه مقامات اطلاعاتی معتقدند اقدام به کودتا علیه ملک عبدالله دوم است، دو دستیار ارشد را دستگیر کردند.
گاردین نیز گزارش داد این دستگیری ها مربوط به شبکه ای بود که گفته می شود به شاهزاده «حمزه بن حسین» برادر ناتنی ملک عبدالله ربط دارد که 16 سال پیش از سمت خود برکنار شد.
در پی آن،فرماندهی ارتش اردن گزارش های مربوط به بازداشت شاهزاده حمزه را رد کرد. نیروهای مسلح اردن با صدور بیانیه ای درباره تحولات این کشور اعلام کرد: «شاهزاده حمزه بن حسین بازداشت نشده و فقط از او خواسته شده است تا فعالیت‌هایی که امنیت اردن را هدف قرار می‌دهد، متوقف کند. در نتیجه تحقیقات به عمل آمده، «الشریف حسن بن زید» سفیر پیشین اردن در عربستان سعودی و «باسم ابراهیم عوض الله» رئیس پیشین دادگاه سلطنتی و وزیر پیشین برنامه و بودجه این کشور و شمار دیگری از شخصیت ها بازداشت شدند. تحقیقات همچنان ادامه دارد و نتایج آن را با شفافیت تمام اعلام خواهیم کرد و همه تدابیر در چارچوب قانون انجام گرفته است. هیچ شخصی بالاتر از قانون نیست و امنیت و ثبات اردن بالاتر از هر ملاحظه‌ای قرار دارد.»
باسم عوض الله از چهره هایی است که برای سال ها مورد اعتماد ملک عبدالله بوده و همچنین بعدها وزیر اقتصاد اردن و مشاور محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی شد.
مقامات اطلاعاتی در منطقه و اروپا گفتند که آنها معتقدند حمزه در واقع در حبس خانگی قرار گرفته است.
روزنامه واشنگتن پست شمار افراد بازداشت شده را حدود 20 نفر عنوان کرد.
یک مقام اردنی نیز با تایید این حادثه گفت دستگیری ها مرتبط به «تهدید علیه ثبات کشور» بوده است.
ساعاتی بعد نیز بی بی سی ویدئویی از ولیعهد سابق اردن منتشر کرد که بر گزارش ها درباره بازداشت خانگی او صحه می گذارد. شاهزاده حمزه بن حسین، فرزند ملک حسین و ملکه نور، در پیامی ویدئویی که از طریق وکیل خود به دست بی بی سی رسانده رهبران کشور را به فساد، بی لیاقتی و آزار متهم می کند.
او در این ویدئو می گوید که صبح روز شنبه رئیس ستاد مشترک ارتش به دیدار او رفته و به وی اطلاع داده که نمی تواند از اقامتگاه خود خارج شود و با دیگران ارتباط داشته باشد.
ولیعهد سابق اردن در ادامه این ویدئو عنوان می کند که بازداشت او بخشی از برنامه حکومت اردن برای سرکوب منتقدان است.
وی می‌افزاید که اما او مسئول «از کار افتادگی حکومت، فساد و بی کفایتی» آن نیست و اکنون شرایط در کشور به جایی رسیده که هیچ کس نمی تواند بدون ترس از بازداشت و تهدید و آزار و اذیت دیدگاه های خود را بیان کند.
جاده های نزدیک کاخ شاهزاده حمزه در امان پایتخت اردن شامگاه شنبه توسط واحدهای نظامی مسدود شد و پلیس در تمام ورودی های شهر و بزرگراه ها به سایر مناطق کشور در حال گشت زنی است.
تصاویری در شبکه های اجتماعی در حال انتشار است که نشان دهنده حضور گسترده نیروهای امنیتی اردن در منطقه «دابوق» در نزدیک کاخ پادشاهی اردن در امان است.
یک مقام اطلاعاتی اردنی گفت: بازداشت ها در اردن به علت برنامه ریزی برای کودتا و سرنگونی ملک عبدالله صورت گرفته است. یک شخص دیگر از خاندان حاکم، روسای قبایل و افسران امنیتی در برنامه ریزی برای انجام این کودتا مشارکت داشته اند.
واکنش ها
ساعاتی بعد از انتشار برخی گزارش ها از وقوع کودتای نافرجام در اردن و بازداشت گسترده اعضای خاندان سلطنتی در این کشور، دولت آمریکا به این تحولات واکنش نشان داد.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با بیان اینکه گزارش ها درباره تحولات اردن را به دقت رصد می کنند، گفت «ما از نزدیک گزارش ها را دنبال می کنیم و با مقام های اردنی در تماس هستیم.»
به گزارش آسوشیتدپرس، «ند پرایس» اضافه کرد «ملک عبدالله یک شریک کلیدی ایالات متحده است و حمایت کامل ما را دارد.»
در پی انتشار این اخبار، عربستان سعودى اعلام کرد در کنار اردن ایستاده و از تصمیمات ملک عبدالله دوم براى حفظ امنیت کشورش پشتیبانى مى کند. دیوان پادشاهی عربستان در پی این تحولات، اعلام کرد: «بین ما و اردن پیوندهای نزدیکی وجود دارد که بر اساس برادری و سرنوشت واحد است.»
سخنگوى رئیس جمهور مصر، نیز حمایت قاهره را از اقدامات ملک عبدالله پادشاه اردن، براى حفظ امنیت و ثبات در کشورش اعلام کرد.
به گزارش خبرگزارى دولتى بحرین، «حمد بن عیسى آل خلیفه» پادشاه بحرین نیز حمایت خود را از ملک عبدالله پادشاه اردن و اقداماتش براى حفظ امنیت و ثبات در این کشور اعلام کرد.
کویت نیز اعلام کرد که در کنار اردن قرار دارد و از همه تدابیر و اقداماتی که ملک عبدالله دوم برای حفظ امنیت و ثبات اردن انجام داده حمایت می کند.
وزارت خارجه کویت اعلام کرد که دولت کویت در کنار اردن است و همه تدابیر و اقداماتی که ملک عبدالله بن حسین پادشاه این کشور و شاهزاده حسین بن عبدالله دوم ولیعهد برای حفظ امنیت و ثبات این کشوراتخاذ کرده اند حمایت می کند.
وزارت خارجه کویت تصریح کرد که امنیت و ثبات اردن،امنیت و ثبات کویت به شمار می رود.
دبیر شوراى همکارى خلیج فارس هم در بیانیه اى اعلام کرد این شورا در کنار اردن ایستاده و از تمام اقدامات این کشور براى حفظ ثبات و امنیت حمایت مى کند.
«سعد حریری» هم در توئیتی ضمن حمایت از پادشاه اردن نوشت: «امنیت و ثبات اردن پایه و اساس امنیت و ثبات در جهان عرب است.»
«محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین نیز همبستگی خود را با ملک عبدالله دوم پادشاه اردن اعلام کرد.
عباس با صدور بیانیه ای تأکید کرد که در کنار پادشاه، حکومت و ملت اردن می ایستد و از تدابیری که ملک عبدالله دوم برای حفظ امنیت و تضمین ثبات و وحدت کشور اتخاذ کرده حمایت می کند.
وی امنیت و ثبات اردن را مصلحت فلسطین دانست.
در همین حال، ملکه«نور» مادر شاهزاده«حمزه بن حسین» و همسر ملک«حسین» پادشاه سابق و درگذشته اردن خواستار آن شد که «حقیقت و عدالت» برای همه قربانیان بی گناه متهم به کودتا برقرار شود.
ملکه نور در توئیتی در حساب خود در توئیتر نوشت: دعا می کنم که حقیت و عدالت برای همه قربانیانی که این بهتان شنیع به آنها زده شده است،برقرار شود».
بازداشت مقامات ارشد و اعضای خانواده سلطنتی در اردن امری نادر است چرا که این کشور به اصطلاح یکی از باثبات ترین کشورهای جهان عرب به حساب می آید.
اردن از متحدان کلیدی غرب در خاورمیانه به شمار می رود. با وجود آنکه ده سال پیش در همین روزها تظاهراتی به تاسی از انقلاب های عربی در این کشور به راه افتاد، اما این جنبش اعتراضی دیری نپایید.
ملک عبدالله، پسر ملک حسین هاشمی، از سال 1999 پادشاه اردن است. ملک عبدالله در سال 2004 عنوان ولیعهدی را از شاهزاده حمزه گرفت. این ضربه ای به ملکه نور تلقی شد که امیدوار بود بزرگترین پسرش شاه شود. شاهزاده حمزه که در آن زمان 24 سال داشت نوه مورد علاقه ملک حسین پادشاه سابق اردن بود.
اردن منابع طبیعی کمی دارد و اقتصاد این کشور در همه گیری کرونا به شدت آسیب دیده است.
این کشور در سال 1994 با رژیم صهیونیستی پیمان صلح امضا کرد.
شاهزاده حمزه بن حسین کیست؟
شاهزاده حمزه بن حسین متولد 29 مارس 1980 است. وی پسر بزرگ «ملک حسین» پادشاه سابق اردن از ملکه «نور الحسین» همسر چهارم وی و برادر ناتنی ملک عبدالله دوم پادشاه کنونی این کشور است.
حمزه بن حسین از 7 فوریه تا 28 نوامبر سال 2004 ولیعهد اردن بود و یکی از افسران ارتش اردن بوده است.
حمزه برای نخستین بار با شاهدخت«نور بنت عاصم بن عبدالله الاول» ازدواج کرد و از وی دختری به نام شاهدخت«هیا»دارد. حمزه در سپتامبر سال 2009 از شاهدخت نور جدا شد.
شاهزاده حمزه بعد از آن با شاهدخت«بسمه محمود العتوم» ازدواج کرد و این دو چهار دختر به نام های شاهدخت ها«زین،نور،بدیعه و نفیسه» و یک پسر به نام شاهزاده «حسین» دارند.
شاهزاده حمزه بن حسین به نمایندگی از ملک عبدالله دوم در مناسبت ها و ماموریت های رسمی مختلف چه در داخل اردن و چه خارج از آن حضور پیدا می کند. وی همچنین ریاست کمیته مشاوره ای بخش انرژی اردن را بر عهده دارد.حمزه رئیس افتخاری فدراسیون بسکتبال اردن را نیز بر عهده دارد.
