نخست وزیر ارمنستان درباره خطر یک جنگ تمام عیار با آذربایجان هشدار داده است. رئیس جمهور آذربایجان گفته امیدوار است «اشغال 30 ساله» قره باغ به پایان برسد. روسیه خواستار آتش بس شده است. ایران خواستار توقف فوری درگیری شده و گفته آماده میانجیگری است. ترکیه گفته از آذربایجان حمایت می کند.
به گزارش جماران، قره باغ دوباره درگیر بحران شده است. هر دو کشور یکدیگر را به آغاز حمله های مرزی متهم می کنند. ارمنستان می گوید آذربایجان حمله هوایی و توپخانه ای انجام داده است. جمهوری آذربایجان می گوید که ارمنستان خط مرزی را گلوله باران کرده است.
هر دو کشور می گویند در حمله طرف مقابل شهروندان غیرنظامی کشته شده اند.
شمار قربانیان درگیری های روز یکشنبه میان آذربایجان و ارمنستان بر سر منطقه کوهستانی قره باغ به دست کم 16 نفر رسید.
«آرتور سرکیسیان» معاون رئیس ارتش قره باغ ضمن اعلام این خبر افزود که این درگیری ها که پس از دو ماه توقف دوباره از سر گرفته شده، بیش از 100 زخمی نیز برجای گذاشته است.
هنوز مشخص نیست که آیا این آمار تنها مربوط به تلفات نظامیان است یا آمار غیرنظامیان کشته و زخمی شده را نیز دربر می گیرد. پیش از این سازمان های مدافع حقوق بشر فعال در منطقه، از کشته شدن یک زن و یک کودک در اثر گلوله باران های آذربایجان خبر داده بودند.
تلفات آذربایجان
رئیس جمهور آذربایجان نیز اعلام کرد که ارتش کشورش متحمل تلفاتی شده است.
«الهام علی اف» ضمن اعلام حکومت نظامی در برخی مناطق آذربایجان و وضع مقررات منع رفت و آمد در شهرهای بزرگ، در یک سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد: «در پی بمباران های ارمنستان، در میان نیروهای آذربایجان و مردم غیرنظامی تلفاتی دیده شده است.» او جزئیات بیشتری در این باره ارائه نداد و تنها ادعا کرد که در مقابل «بسیاری از واحدها و تجهیزات نظامی دشمن منهدم شده است.»
برخی منابع اعلام کرده اند که دست کم 5 عضو یک خانواده در آذربایجان کشته و 19 تن دیگر زخمی شده اند.
از صبح تا عصر روز یکشنبه اینترنت در جمهوری آذربایجان قطع بود و شامگاه یکشنبه نیز شبکه های اجتماعی از دسترس خارج شدند.
در این میان جمهوری آذربایجان مدعی شده است که ارمنستان با آغاز حملات نظامی، دست به حملات سایبری گسترده علیه زیرساخت های اینترنتی این کشور زده است.
خبرگزاری های آذربایجان عصر روز یکشنبه همچنین از حمله سایبری به سایت های ارمنستان خبر داده و لیست 90سایت را منتشر کردند که به گفته آنها، هک شده اند.
در صفحه اول این سایت ها که عمدتا دولتی و خبری هستند، نوشته شده است: «اگر سرباز ارمنی نمی خواهد بمیرد، از سرزمین های اشغالی خارج شود».
علاوه بر تلفات جانی، «شوشان استپانیان» سخنگوی وزارت دفاع ارمنستان نیز ادعا کرد در این روز «طرف ارمنی» دو بالگرد آذربایجان را سرنگون کرده و سه تانک آنها نیز مورد اصابت آتش توپخانه ارمنستان قرار گرفته است. این ادعاها از سوی وزیر دفاع آذربایجان رد شد.
در بخشی از بیانیه وزارت دفاع ارمنستان آمده است: «پاسخ ما متناسب (با این حملات) خواهد بود و مسئولیت کامل این وضعیت بر دوش رهبری نظامی-سیاسی آذربایجان است.»
این بیانیه می افزاید: «در حال حاضر، ارتش جمهوری آذربایجان در صدد انجام اقدامات تلافی جویانه است و موقعیت عملیاتی کاملا در کنترل نیروهای ما است.»
آذربایجان نیز اعلام کرد که دست کم در 12 نقطه، تاسیسات دفاع هوایی ارمنستان را نابود کرده است.
از سوی دیگر، «ذاکر حسن اف» وزیر دفاع آذربایجان در کنفرانس ویدئویی نشست شورای امنیت کشور به ریاست الهام علی اف اعلام کرد که نیروهای این کشور «هفت روستای اشغال شده در منطقه ناگورنو-قره باغ را همراه با یک بلندی استراتژیک آزاد کرده اند».
او افزود: نیروهای آذربایجانی در حال پیشروی هستند.
ارمنستان قبلا این موضوع را رد کرده بود، اما خبرگزاری رویترز از قول رئیس‌جمهوری خودخوانده ناگورنو-قره‌باغ گزارش داد که «بخشی از مناطق اشغالی آزاد شده است».
«آرائیک هاروتیونیان» اظهار داشت: کنترل برخی از مناطق در منطقه جنگی به دست جمهوری آذربایجان افتاده است.
او افزود که تعدادی از نظامیان و غیرنظامیان منطقه در جریان درگیری ها کشته شده اند.
منطقه عمدتا کوهستانی قره باغ با وسعت حدود 4400 کیلومتر مربع، در خاک آذربایجان و 50 کیلومتری مرز ارمنستان قرار دارد. این منطقه از سال 1994 میلادی یعنی زمان پایان جنگ های جدایی طلبانه، در کنترل اقوام ارمنی آن است که از حمایت ارمنستان برخوردارند.
آذربایجان و ارمنستان هر دو روز یکشنبه وضعیت جنگی اعلام کردند.
هنوز علت از سرگیری درگیری ها در روز یکشنبه مشخص نیست. پیش از این در ماه ژوئیه نیز تبادل آتش میان طرفین، در مجموع 16 کشته بر جای گذاشته بود.
شدت درگیری در روز یکشنبه باعث شد که علاوه بر مناطق جنگی، شهرهای «استپاناکرت و مارتاکرت» در منطقه قره باغ و مناطقی در حوالی شهرهای «واردنیس و مارتونی» در داخل خاک ارمنستان نیز از گلوله باران ها در امان نمانند.
راکت عمل نشده نبرد قره باغ در خاک ایران
در ایران نیز معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان شرقی از اصابت یک راکت به یکی از روستاهای این استان خبر داد.
«علیار راستگو» گفت: «در پی بروز تنش نظامی بین نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در خصوص مناقشه قره باغ و بر اثر تبادل آتش، یک راکت عمل نشده به اراضی مرتعی بالاتر از روستای «خلف بیگلو» از توابع شهرستان خداآفرین واقع در آذربایجان شرقی اصابت کرد... خوشبختانه این راکت عمل نکرده و هیچگونه خسارت مالی و جانی در پی نداشته است... مرز توسط فرماندهی مرزبانی استان کاملا رصد می شود؛ هشدارهای لازم به مرزبانان طرف مقابل هم داده شده است.»
واکنش ها و تلاش برای کاهش تنش
«آنتونیو گوترش» دبیر کل سازمان ملل توقف فوری درگیری ها در منطقه قره باغ را خواستار شد.
«استفان دوجاریک» سخنگوی گوترش در بیانیه ای اعلام کرد دبیرکل سازمان ملل «طرف های درگیر را با قاطعیت به متوقف کردن فوری درگیری ها، متعهد شدن به کاهش تنش ها و بازگشت بدون تاخیر به مذاکرات معنی دار دعوت کرد».
وی تصریح کرد: آنتونیو گوترش در نظر دارد با الهام علی اف و نیکول پاشینینان گفت و گو کند.
وی همچنین افزود: دبیرکل از بازگشت مجدد خصومت ها به شدت نگران است و توسل به نیروی نظامی را محکوم می کند.
وی همچنین حمایت خود را از میانجیگری گروه مینسک که فرانسه، روسیه و آمریکا اجرا کرده اند، اعلام کرد.
گوترش همچنین طرف های درگیر را به «همکاری نزدیک» با این کشور‌ها «برای از سرگیری فوری گفت و گو‌های بدون پیش شرط» ترغیب کرد.
وزارت خارجه آمریکا هم تشدید خشونت میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان را محکوم کرد و از دو طرف خواست فورا خصومت ها را متوقف کنند.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه کشورش «در حال انجام تماس های فشرده با مقامات، به منظور ترغیب طرفین به آتش بس و آغاز مذاکرات برای برقراری ثبات در منطقه است.»
«ادی راما» نخست وزیر آلبانی و رئیس کنونی سازمان امنیت و همکاری در اروپا نیز از طرفین خواست تا جنگ را متوقف کنند.
این درخواست در حالی مطرح شده است که تاکنون مذاکرات طولانی مدت ناموفقی برای حل و فصل اختلافات در این منطقه، تحت نظارت سازمان امنیت و همکاری اروپا انجام شده است.
همزمان، ترکیه خواستار آتش بس فوری توسط نیروهای ارمنی شده و آن چه را که «تخاصم» نسبت به جمهوری آذربایجان خوانده است، عامل «آتش افروزی در منطقه» عنوان کرده است.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه با موضع گیری در صفحه توئیتر خود اظهار داشت که آنکارا با آذربایجان اعلام همبستگی می کند و به حمایت خود از این کشور ادامه می دهد.
اردوغان همچنین مردم ارمنستان را به ایستادگی «علیه رهبران شان که آنها را به سوی فاجعه سوق می دهند» فراخوانده است. رئیس جمهور ترکیه گفت مردم ارمنستان باید زمام آینده شان را به دست بگیرند و اجازه ندهند که بازیچه شوند.
در واتیکان نیز پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک های جهان برای صلح بین دو کشور دعا کرد و از طرفین خواست تا با گفت و گو به یک راه حل صلح آمیز برسند.
جنگ لفظی مقامات ترکیه و ارمنستان
همزمان با تشدید درگیری ها در منطقه، جنگ لفظی میان مقامات ترکیه و ارمنستان نیز افزایش یافته است.
«عمر چلیک» سخنگوی حزب حاکم «عدالت و توسعه» در ترکیه هشدار داد که «ارمنستان با آتش بازی می کند و صلح منطقه ای را به خطر می اندازد.»
«ابراهیم کالین» سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز در حساب توئیتری خود نوشت: «ارمنستان با حمله به شهرک های غیرنظامی آتش بس را نقض کرده است ... جامعه جهانی باید فورا خواستار توقف این رفتارهای تحریک آمیز و خطرناک شود.»
در مقابل، «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان نسبت به مداخلات ترکیه هشدار داد و اعلام کرد که ادامه وضع کنونی ممکن است به یک جنگ تمار عیار با آذربایجان منتهی شود.
در این میان الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان تاکید کرده است که حاضر به پذیرفتن «راه حلی ناقص» برای مناقشه قره باغ نیست و این بار به دنبال احیای «تمامیت ارضی» جمهوری آذربایجان است.
نیروهای ارمنستان و جمهوری آذربایجان بارها بر سر منطقه ناگورنو قره باغ با هم درگیر شده اند. زد و خوردهای مرزی چند ماه اخیر شدیدترین درگیری از سال 2016 تلقی می شود. در آن درگیری نظامی، ده ها نفر کشته شدند.
دو کشور از سال ها پیش بر سر منطقه قره باغ با هم اختلاف دارند. این منطقه با اکثریت ارمنی که بخشی از خاک آذربایجان است از زمان پایان جنگ در سال 1994 در کنترل ارمنستان قرار دارد. دو طرف در همان سال پیمان آتش بس امضا کردند اما این پیمان نیز به اختلافات میان دو کشور پایان نداد.
آخرین بار، اوج درگیری های در تیر ماه سال‌جاری روی داد و شمار قربانیان دو طرف مجموعا به 16 کشته رسید که یکی از آنها غیرنظامی بود.
کشته شدن 16 تن در درگیری های اخیر بالاترین رقم در چهار سال اخیر به شمار می رود. پیش از این، بالاترین رقم تلفات مربوط به درگیری های سال 2008 بود.
با این که از آغاز این بحران 32 سال می گذرد، مناقشه همچنان پابرجاست و حدود 30 هزار نفر در این مدت کشته شده اند.
