پروژه «سرزمین شام جدید» که توسط نخست وزیر و عراق و بلافاصله پس از بازگشت وی از سفر واشنگتن اعلام شد علامت سؤوال ها زیادی درباره اهداف و انگیزه های آن برانگیخته است.
به گزارش جماران، «عبدالباری عطوان» نویسنده و تحلیلگر مشهور عرب در تحلیلی در روزنامه رأی الیوم نوشت: در حالی که تجمع های عربی و منطقه ای و حتی اتحادیه عرب«مادر» که آنها را گرد هم آورده است تلو تلو می خورند،به ناگاه آقای«مصطفی الکاظمی» نخست وزیر جدید عراق ایده پروژه« سرزمین شام جدید» را مطرح می کند که گمان می رود مصر « منبع مهم جمعیتی»،عراق« منبع مهم نفتی» و اردن که بر اساس این طرح پل یا حلقه ارتباطی جغرافیایی میان این دو کشور به حکم جایگاهش را در بر می گیرد.
اگر همه چیز درست پیش برود و سه طرف ترس از ابتلا به ویروس را پشت سر بگذارند، قرار است که امان پایتخت اردن امروز سه شنبه میزبان نشست سه جانبه سران برای کلید زدن این پروژه یا اعلام این تجمع جدید با مشارکت«ملک عبدالله دوم» پادشاه اردن،«عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر و آقای الکاظمی صاحب ایده و طرح در کنار وزرای خارجه،تجارت و نفت شود.
اطلاعاتی که درباره بستر سیاسی،ایدئولوژیک و اقتصادی که این مجموعه منطقه ای جدید بر آن قرار می گیرد همچنان مبهم و پوشیده است،دلایل و انگیزه هایی که باعث شد این پروژه به شکل ناگهانی و سریع و بدون هیچ گونه مقدماتی راه اندازی شود نیز مبهم است ولی چند نکته قابل توجه وجود دارد که باید درباره آنها درنگ کنیم:
نخست: اینکه آقای الکاظمی صاحب ایده و پدر روحی و معنوی اش، آن را پس از بازگشت از سفرش به واشنگتن اعلام کرد همان جایی که با استقبال گرم «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا،«مایک پمپئو» وزیر خارجه و تعدادی از مسئولان سیاسی و امنیتی آمریکا رو به رو شد.
دوم:سه کشور عضو این مجموعه جدید را یک ایدئولوژی گرد هم می آورد یعنی صفت«اعتدال» و قرار گرفتن زیر چتر آمریکاست و دو کشور نیز دارای معاهده های صلح با دولت اشغالگر اسرائیل(مصر و ادرن) هستند، حالا آیا پیوستن عراق به آنها مقدمه رفتن به همان راه و آمادگی برای امضای توافقنامه صلح با این دولت اشغالکر به مانند توافقنامه اخیر امارات است که آقای الکاظمی به شیوه غیر مستقیم و زمانی که گفت که این تصمیم حاکمیتی است،از آن استقبال کرد؟
سوم: این گروه منطقه ای ما را به یاد اتحادیه چهارجانبه می اندازد که «صدام حسین» رئیس جمهور (معدوم) عراق قبل از جنگ دوم خلیج فارس(اشغال کویت)اعلام کرد و مصر، اردن،یمن و عراق را شامل شد ولی عمرش به دلیل اختلاف های شخصی و سیاسی روسای جمهور عراق و مصر و رقابت بر رهبری اش چندان طول نکشید و در گهواره خود مرد.
چهارم: این گروه که نام«پروژه سرزمین شام جدید» نام دارد کشوری که به لحاظ تاریخی نام شام دارد یعنی سوریه را در بر نمی گیرد در حالی که این کشور همجوار مهم اردن و عراق است و همپیمان تاریخی مصر و عراق است حالا چرا این کشور به طور کلی از این گروه دور شد و دعوت به این گروه نشد؟
پنجم: آیا این گروه که احتمالا جایگزین شورای همکاری کشورهای حاشیه خلیج فارس چند پاره شده است،به منظور رویارویی با ایران و ترکیه دو قدرت منطقه ای صعود کرده در منطقه خاورمیانه تشکیل شده است و مقدمه پروژه عربی سوم با حمایت آمریکا خواهد بود؟
واقعیت این است که جوابی برای همه این پنج نکته و پرسش هایی که از دل آنها بیرون می آید نداریم زیرا اطلاعات اندک است و تجمع جدید به شکل ناگهانی آشکار شد ولی بعید نمی دانیم که آمریکا از آن استقبال کرده است زیرا الکاظمی از حمایت آمریکا برخوردار است و در واشنگتن به گرمی مورد استقبال قرار گرفت؛ استقبالی که هیچ کدام از نخست وزیران سابق عراقی از زمان اشغال عراق توسط آمریکا در سال 2003 از آن برخوردار نشدند.
بی تردید این تجمع منطقه ای جدید اسباب و ادوات قدرت را دارد و ادغام اقتصادی مهمی بین ثروت نفتی و گازی عراق با منبع انسانی مصر را متجسد می کند و وجوه اشتراک زیادی وجود دارد که بازرترن آنها گروهی «فرا طایفه ای است» و دو ضلع اساسی و مرکزی که تاریخ قدیم و جدید منطقه بر آن پایه ریزی شده است را در بر می گیرد اما مستثنی کردن ضلع سوم آن یعنی سوریه سئوال برانگیز است و علامت سؤوال های زیادی درباره نیت های واقعی پشت آن و احتمال های فرصت های موفقیت یا پایداری آن و اجتنابش از سرنوشت«اتحادیه عربی» که بر ویرانه های آن پایه ریزی می شود، یعنی فروپاشی اش ،بر می انگیزد.
نمی خواهیم از روی نتایج جهش کنیم و حکم های عجولانه ای و زودهنگام صادر کنیم و باید منتظر جزئیات بیشتر بمانیم؛ امری که باعث می شود ما به فضیلت صبر و انتظار تا فهمیدن نیت ها، دلایل و خاستگاه های این مجموعه از سخنان و بیانیه های تأسیسی که قرار است در پایان نشست سه جانبه امان صادر شود، پایبند می شویم.
