این پرسش مطرح است که آیا عزل سرپرست شهرداری بروجرد به‌خاطر برخورد نامناسب با کودکان کار اقدامی صحیح بود؟
به گزارش جماران؛ بارها و بارها دست‌فروشان و کودکان کار با برخورد نامناسب از سوی شهرداری مواجه شدند، اما این بار اتفاق جالبی در بروجرد روی داد و در پی برخورد نامناسب شهردار با کودکان کار، سرپرست شهرداری بروجرد برکنار شد. این نکته را می‌توان سرآغاز روشنی برای مطالبات مردمی دانست. مردمی که نه‌تنها از حقوق اولیه خود خبر ندارند، بلکه به دنبال راهی برای ادامه بقا و درآمدزایی هستند.
به گفته محمد پرهام، عضو شورای شهر بروجرد: «پس از آن‌که سرپرست شهرداری بروجرد برخورد بسیار نامناسبی با کودکان کار داشت، ما در شورای شهر، جلسه فوق‌العاده برگزار کردیم و از ایشان دراین‌باره توضیح خواستیم که توضیحات ایشان برای اعضا قانع‌کننده نبود.» با وجود این توضیحات چنین موضوعی محل مناقشه بسیاری قرار گرفته، چراکه از یک سو این اقدام را مثبت و سازنده در راستای چگونگی برخورد مسئولان با مردم می‌دانند و از دیگر سو عده‌ای این موضوع را مورد انتقاد قرار می‌دهند. پرهام در ادامه صحبت‌هایش به اعتماد آنلاین گفته بود: «ما دو راه را در همان زمان به سرپرست شهرداری بروجرد پیشنهاد کردیم، یکی این‌که استعفا دهد و از مردم ایران و کودکان کار به خاطر این رفتار ناپسند عذرخواهی کند یا این‌که از سوی شورای شهر عزل می‌شود. او گفت که به هیچ‌وجه استعفا نمی‌دهد، اما عزل او هم عملی نشد، چون اعضای اصولگرای شورای شهر بروجرد جلسه را ترک کردند و جلسه از رسمیت خارج شد. بعد از مدتی تلاش و نامه‌نگاری، در نتیجه موفق شدیم جلسه فوق‌العاده‌ای را خارج از وقت اداری برگزار کنیم و آقای یاراحمدی، سرپرست شهرداری را به‌خاطر مردم ایران و کودکان کار از سمت خود عزل کنیم. چندی پیش تصویری از بازداشت کودکان کار در شهرستان بروجرد توسط شهرداری این شهر در فضای مجازی منتشر شد که واکنش‌های منفی بسیاری در پی داشت.»
اما موضوع جالب آن است که هر از چند گاهی مسئولان به یاد کودکان کار می‌افتند. طرح جمع‌آوری کودکان کار از همین دست اقدامات بود که با انتقاد برخی از فعالان حقوق کودک مواجه شد، چراکه بیشترین درصد کودکانی که به اجبار جمع‌آوری می‌شدند، دارای سرپرست بودند که جمع‌آوری این دست از کودکان تأثیرات روحی و روانی جبران‌ناپذیری بر جای می‌گذارد. شاید برای همین است که مطهره ناظری، رئیس هیأت‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان در گفت‌وگو با ایلنا از عدم‌موفقیت چنین طرحی گفته و چنین ادامه داده است: «طرح جمع‌آوری کودکان کار و خیابان تا امروز موفق نبوده، چراکه با وجود ٣٠ بار اجرای این طرح طی ٣٥سال گذشته، کودکان بارها و بارها به خیابان‌ها بازگشته‌اند و هیچ گزارشی درخصوص اثربخشی این طرح در جایی منتشر نشده است.»
هر بار که گپ‌وگویی درمورد برخورد نامناسب با کودکان کار یا دست‌فروشان به میان می‌آید، برخی حقوقیشهروندی و ضایع‌شدن حقوق شهروندی را به میان می‌آورند، گویی کودکان کار، شهروندان این مرز و بوم به شمار نمی‌آیند. شاید برای همین است که این موضوع حتی در ابتدای کار شورای پنجم مورد انتقاد محمدجواد حق‌شناس قرار گرفت. برای ملموس‌ترشدن این موضوع که آیا عزل سرپرستی شهرداری بروجرد اقدامی صحیح بوده؟ با کارشناسان گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
پیشینه
تجربه عزل شهردار
نیشابور
سیدعباس حسینی یکی از شهردارانی است که در طی تصدی‌اش شکایت‌های مردمی، تخلفات اداری و عدم اجرای ضوابط کاری را دلیل عزلش می‌دانند. این شهردار که سکاندار شهرداری نیشابور بود به مدت ١٠سال از پست‌‌های دولتی محروم و با حکم وزارت کشور از سمت خود عزل شد.
اصفهان
مرتضی سقائیان‌نژاد از دیگر شهردارانی است که پس از ١٢سال در نشست شورای شهر اصفهان با ۱۴رأی موافق و ۷رأی مخالف استیضاح و برکنار شد. شاید سقائیان‌نژاد ۶۲ساله شهرت محمدحسن ملک‌مدنی و غلامحسین کرباسچی را در این شهر نداشته باشد، اما اقدامات بسیاری برای این شهر انجام داد، البته باید در نظر داشت که او در طول دوران مدیریتش بارها و بارها مورد انتقاد حامیان محیط‌زیست و میراث‌فرهنگی قرار گرفته است، چراکه به نظر می‌رسد بی‌توجه به ارزش‌های تاریخی و زیست‌محیطی اصفهان بوده است.
فسا
کوروش باصری، شهردار فسا، دلیل برکناری او را عدم‌تحقق و اجرای خواسته‌های قانونی، مصوبات شورا و مدیریت ضعیف او می‌دانند. این شهردار با وجود این‌که شورای شهر فسا بیش از ٥٠٠مصوبه داشته، متاسفانه با توجه به پتانسیل‌های موجود در شهر فقط ٢٠درصد مصوبه‌ها را اجرایی کرد.
مهریز
محمدرضا زارعیان، شهردار مهریز که دو‌سال سکاندار تصدی این سمت بود، برکنار شد. البته برخی علت برکناری این شهردار را تسریع بخشیدن به اجرای طرح‌های عمرانی می‌دانند.
رشت
محمدعلی ثابت‌قدم از سال ٩٣ با حکم وزیر کشور و کسب ٩رأی از مجموع ١٥رأی شورای اسلامی دوره چهارم شهر رشت کار خود را با عنوان شهردار رشت آغاز کرد، البته باید درنظر داشت که در شورای سوم نیز تصدی شهرداری را برعهده داشت، اما بعد از مدتی کنار گذاشته شد و با روی کار آمدن شورای چهارم مجددا از او دعوت به کار شد، اما پس از سه‌سال فعالیت در شهرداری با ١٠رأی موافق اعضای شورای شهر رشت برکنار شد. البته اعضای شورای شهر رشت علت اصلی برکناری او را انحرافات مالی، نارضایتی پرسنل و تکروی او در مسائل شهری می‌دانند.
نگاه مخالف
تعجیل در عزل و نصب‌ها
محمد حقانی، عضو سابق شورای شهر | اگرچه بسیاری بر این باورند که عزل سرپرست شهرداری بروجرد اقدامی مثبت و سازنده است، اما محمد حقانی، عضو سابق شورای شهر تهران نظری متفاوت دارد و بر این باور است: «متاسفانه عزل و نصب‌ها در کشور ما مانند اورژانس است و به یکباره فردی را عزل می‌کنند که به نظر نمی‌رسد با تفکر چنین اقدامی صورت گرفته باشد.»
این عضو پیشین شورای شهر تهران ضمن تاکید بر این‌که نباید عزل و نصب‌ها به یکباره انجام پذیرد در ادامه گفت: «به نظر نمی‌رسد عزل فردی به یکباره و نصب دیگری اقدام مفیدی باشد. البته باید در نظر داشت سرپرست شهرداری برخورد مناسبی با کودک کار نداشته و کار ناپسندی بوده است که هر انسانی نمی‌پذیرد با کودکی که به‌عنوان امرار معاش خود یا خانواده‌اش کار می‌کند، چنین برخورد شود.»
حقانی در این زمینه توضیح داد: «متاسفانه در کشور ما هدف‌گذاری‌ها اشتباه است. اگر در شهر مسائل اجتماعی و روابط اجتماعی‌مان به صورت صحیحی تعریف شده بود، رویه‌ای به این منوال را پیش‌رو نداشتیم. به عبارتی ما بدانیم قانون را در نظر گرفته‌ایم، اما این روزها به دلیل عملکرد نامناسب مدیریت شهری که صورت گرفته، انتظارات و خواسته‌ها به سمت شهرداری سوق پیدا کرده است، بی آن‌که ابزار و اعتبارات در اختیار شهرداری قرار بگیرد. بنده بارها گفته‌ام مدیریت واحد شهری برای شهرداری وجود ندارد که از اهمیت ویژه‌ای نیز برخوردار است.»
حقانی ضمن انتقاد از عدم‌یکپارچگی مدیریت شهری یادآور شد: «ما شاهدیم چندین برنامه را مدنظر گرفته‌اند که با نزدیک‌شدن به برنامه ششم امید محقق‌شدن آن را داریم. ما اگر در مدیریت شهری موفق می‌شدیم، جمع‌آوری کودکان کار به مراتب سهل‌تر از اکنون بود، اما متاسفانه تاکنون محقق نشده است.»
این عضو پیشین شورای شهر تهران در خاتمه یادآور شد: «البته باید در نظر داشت که ورود شهرداری کار درستی نبوده است، اما کسی که مدیریت شهری را برعهده دارد، باید همه جوانب را در نظر داشته باشد. برخورد با کودک اشتباه است و اما عزل شهردار هم کار پسندیده‌ای نبود. باید توجه داشت که این عزل‌ها برای مدتی موردپسند جامعه قرار می‌گیرد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت برخورد با کودکان کار صحیح نبوده و شاید برکناری سرپرستی شهرداری هم منطقی به نظر نمی‌رسید. این موضوعات نیاز به بررسی‌های دقیق‌تری دارند.»
نگاه موافق
به تقویت سمن‌ها نیازمندیم
شهربانو امانی، عضو شورای شهر تهران | این روزها عزل سرپرست شهرداری بروجرد نقل و نبات محافل شده است. یکی این موضوع را نقض می‌کند و دیگری تایید. شهربانو امانی، عضو شورای شهر تهران در این زمینه معتقد است: «در هر حال کودکان کار چه خانواده آنها را وادار به کار می‌کنند و چه شرایط اجتماعی به نوعی است که کودکان را مورد بهره‌کشی بزرگتر‌ها قرار می‌دهد که ممکن است بحث اقتصادی خانواده‌ها را مجبور به این اقدام کند یا آن‌که این کودکان در دام باند‌های بزرگی که در این راستا فعالیت می‌کنند، بیفتند.»
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به این‌که مدیران شهری به‌عنوان پدر شهر باید مشکلات ریشه‌ای را شناسایی کنند و در جهت رفع آنها گام بردارند، توضیح داد: «مدیران شهری به‌عنوان پدران فرزندان در اجتماع هستند. بسیار متاسف شدم از این مشکل اجتماعی که کودکان بی‌تقصیر شهردار محترم به‌عنوان پدر اجتماعی آنها به جای حل مشکل و استفاده از بسیاری از سمن‌ها و ان‌جی‌او‌ها سالیان‌سال است با کودکان کار و خیابان فعالیت می‌کنند به جای آن‌که مشکلی از این کودکان بکاهد، متاسفانه با مورد تحقیر و انتشار دادن عکس آنها را مورد تمسخر قرار داد.»
امانی ضمن انتقاد از مورد تمسخر قرار گرفتن کودکان کار در این زمینه توضیح داد: «این امر وجدان عمومی را آزرده کرد، به همین جهت تشکر ویژه‌ای از شورای شهر بروجرد برای برکناری این شهردار دارم.»
این عضو شورای شهر تهران در ادامه بیان کرد: «راه‌حل برخورد با علت‌های اجتماعی به این شکل نیست، زیرا کودکان کار معلول‌های اجتماعی نیستند. درواقع تکدی‌گری کودکان کار و خیابان معلول‌های اجتماعی هستند که علت آنها باید از بین برود که مدیران شهری، سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران باید برای حل علت‌های این موضوع تلاش کنند.»
امانی با اشاره به این‌که در کشورهای دیگر هم چنین معضلاتی به چشم می‌خورد، ادامه داد: «با نگاهی به این موضوع درمی‌یابیم این مشکل نه‌تنها در ایران بلکه در دیگر کشور‌ها هم وجود دارد که به صورت کنترل‌شده‌ای کاهش پیدا کرده، اما متاسفانه تصمیم‌گیری در کشور ما وجود ندارد. برای همین زمانی که نمی‌توانیم موضوعی را به صورت ریشه‌ای حل کنیم، نمک به زخم افراد نپاشیم، زیرا می‌توان از طریق دیگری بر روی توانمندسازی این کودکان کار کرد و از تجارب دیگران استفاده کرد.»
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به برخورد ناپسند شهرداری بروجرد یادآور شد: «البته این موضوع به این معنا نیست که کودکان کودکی خود را در مکانی ناامن چون خیابان بگذرانند، بلکه باید کمک کرد تا علت‌های چنین معلول‌هایی را از بین برد و مدیریت کرد و اگر نتوانستیم برخورد ناپسندی با آنها نداشته باشیم.»
امانی در ادامه افزود: «ما برای حل مسأله، تعدد تصمیم‌گیری در بحث‌های اجتماعی داریم که به یک تصمیم‌گیری واحد نمی‌رسیم. بزرگترین حمایت شهرداران و مدیران شهری در این راستا کمک گرفتن از سمن‌ها، مدیران شهری، کارشناسان علوم انسانی، کارشناسان علوم اجتماعی و خانواده‌هاست تا به این موضوع رسیدگی کنند.»
این عضو شورای شهر تهران در خاتمه ضمن یادآوری کارکرد سمن‌ها و کارکرد اجتماعی‌شان آنها را راه‌حلی برای این موضوع دانست و بیان کرد: « در مدیریت کودکان کار و خیابان و مدیریت دست‌فروشان باید تمهیداتی را در نظر گرفت تا راه‌حلی برای آن پیدا کرد که تقویت سمن‌ها و همیاری مردم در شرایط سخت نشان‌دهنده این امر است و نیازمند چنین بسترسازی در جامعه هستیم.»
نگاه کارشناس
جای خالی پذیرش اشتباه
محمدجواد حق شناس- عضو شورای شهر تهران | چند سالی می‌شود که فرهنگ عذرخواهی بین برخی از مسئولان رواج پیدا کرده است، اما در این میان هنوز افرادی دیده می‌شوند که از اشتباهات خود غافل مانده‌اند و توانایی پذیرش آن را ندارند، به‌عنوان مثال برخورد نامناسب سرپرست شهرداری بروجرد با کودکان کار که منجر به عزل او شد. محمدجواد حق‌شناس، عضو شورای شهر تهران در این زمینه بر این باور است: «در مورد عزل سرپرست شهرداری نمی‌توان نظری مطلق داد، اما برخورد، برخورد مناسبی نبوده است، چراکه نباید مسئولان چنین دیدگاهی داشته باشند.»
این عضو شورای شهر با اشاره به این‌که سرپرست شهرداری بروجرد نقش موقتی را برعهده داشته و این به معنای تصمیم‌گیری شورای شهر مربوطه برای این مسئول است، در این زمینه ادامه داد: «سرپرست شهرداری هم همان‌گونه که از نامش پیداست به معنی موقت‌بودن آن است و در این شرایط اعضای شورای شهر هستند که باید در این زمینه تصمیم‌گیری کرده و خوب را از بد تمییز دهند.» حق‌شناس ضمن ابراز امیدواری برای در نظر گرفتن اشتباهات مسئولان در این زمینه بیان کرد: «به‌نظر می‌رسد کشور ما به چنین اقداماتی نیاز دارد، زیرا تاکنون مرسوم نبوده و در صورت تخطی مسئولی اشتباه او را نادیده می‌گرفتند. در صورتی که اگر مسئولی مرتکب اشتباهی شود، از اشتباه آن مسئول نباید گذر کرد، زیرا در این صورت مسئولان باید استعفا دهند و در غیر این صورت مسئولان مافوق باید وارد عمل شوند که با برکناری چنین افرادی به مردم نشان دهند به مسائلی از این دست بی‌تفاوت نیستند.»
این عضو شورای شهر تهران در خاتمه یادآور شد: «البته چنین اتفاقاتی از قبیل استعفای مسئولان در کشور ما به‌ندرت دیده می‌شود، درصورتی‌که این موضوع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، به همین جهت باید در وهله نخست اقدام به استعفا کنیم و در غیر این صورت مسئولان بالادستی به برکناری این افراد اقدام کنند. اقدامی که استاندار اصفهان در عزل فرماندار گلپایگان انجام دادند، اقدامی شایسته و قابل تقدیر است، چنانچه این رویه در کشور ما ادامه پیدا کند، می‌توان به بهبود وضع و پذیرش اشتباهات از جانب مسئولان امیدوار بود، به همین جهت این اقدام شورای شهر بروجرد را می‌توان اقدامی قابل‌تامل دانست.»
تجربه دیگران
نگاهی به کشورهای دیگر
در بسیاری از کشور‌ها زمانی که مسئولان مرتکب اشتباهی می‌شوند، عذرخواهی می‌کنند و این موضوع در کشورهای اروپایی بیشتر به چشم می‌خورد. اما در برخی از موارد برای تخطی فردی هیچ نوع توجیحی وجود ندارد.
هرات
محمدسلیم تره‌کی، شهردار هرات به دنبال اعتراضات پزشکان هرات برکنار شد. ماجرا از این قرار بود که پزشکی در بیمارستان حوزوی توسط فرزندان و محافظان شخصی شهردار مورد ضرب و شتم قرار گرفت. این شهردار به مدت پنج‌‌سال ایفای نقش کرد و در این سال‌ها توانست بودجه شهرداری هرات را از ٦٠میلیون افغانی به یک‌میلیارد افغانی برساند.
کی‌یف
کی‌یف نیز به‌عنوان بزرگترین شهر اوکراین عزل شهردار را تجربه کرده است. رئیس‌جمهوری اوکراین ویکتور یانوکوویچ، به دنبال تشدید ناآرامی‌ها در اوکراین که کی‌یف و شهرهای بزرگ این کشور همچون لووف را دربرگرفته و زندگی عمومی را مختل کرده بود، در حکمی آلکساندر پوپوف، شهردار پایتخت را برکنار کرد.
آمریکا
چندی پیش شهردار یکی از شهرهای ایالت ویرجینیای غربی؛ بورلی والینگ، شهردار شهر «کلی» در صفحه فیس‌بوک خود پست نژادپرستانه‌ای را منتشر کرد و در آن بانوی اول آمریکا به‌عنوان «میمون با بوت پاشنه‌بلند» توصیف شده بود که اعتراض‌ها را برانگیخت، چراکه از دیدگاه مردم او نگاه نژادپرستانه داشت. با وجود عذرخواهی صورت گرفته از سوی این شهردار باز هم او اقدام به استعفا کرد، زیرا ١٦٠هزار نفر از سراسر آمریکا این طومار را امضا کرده بودند. همین امر موجب شد این شهردار در بحبوحه اعتراضات استعفا دهد.
