انتخابات ایران که شکوه حضور و آگاهی مردم به وضعیت داخلی و خارجی کشورشان را برای جهان به نمایش گذاشت، چه تأثیری بر موقعیت ایران و تعاملاتش در منطقه و جهان خواهد داشت؟ بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در گفت وگو با شفقنا به آثار به‌هنگام و بجای این انتخابات در سرنوشت و زندگی مردم و همچنین بر وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: در ابعاد کمترینی هم سنگ‌اندازی و شیطنت‌های کودکانه و نابخردانه که ریشه در ترس شنیده شدن پیام دموکراسی، مردم‌سالاری، حاکمیت مردم بر مردم و حسادت‌های جاهلانه دارد نیز می‌تواند خودنمایی کند. او در دیگر اظهاراتش با تأکید بر وظیفه‌ی دولت ایران در برابر مردم اظهار می‌کند: دولت باید بتواند به این احساس مسوولیت و آگاهی پاسخ در خوری بدهد.
به گزارش جماران متن گفت‌وگو با بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه را در ادامه می خوانید:
*تأثیر مشارکت بالای مردم در انتخابات ریاست جمهوری را در جایگاه بین‌المللی و منطقه‌ای ایران، ارتباطات با دیگر کشورها و افزایش اعتبار کشور در جامعه‌ی جهانی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قاسمی: این موضوع، بحث مفصلی می طلبد؛ تصور می‌کنم در جای جای دنیا و بسته به نوع حاکمیت و حکومت و میزان دموکراسی و نقش و حضور مردم به طور سنتی در ساختارهای تصمیم‌گیری و مشارکت در اداره‌ی کشور، تاریخ و جغرافیا و سیر تحولات اجتماعی، نوع روابط خارجی و جایگاه بین‌المللی آن‌ها می‌تواند بسیار متفاوت باشد و میزان اثرگذاری یا تأثیرپذیری آنان را تا حدی دیگرگون بنماید.
ایران کشوری با تاریخ و موقعیت جغرافیایی خاص است که در طول تاریخ و به دلایل خاص، همواره در معرض تاخت و تازهای بیگانگان و اقوام مختلف قرار داشته و طی دهه‌های گذشته با تلاش‌های فراوان برای آزادی، سیستم پارلمانی و گریز و گذر از سیستم‌های توتالیتر قاجاری، نهضت ابتر مشروطیت و استبداد دوران پهلوی اول و دوم تا انقلاب اسلامی ایران را در کارنامه‌ی خود به تجربه نشسته است. با توجه به این مطالب، ایران کشوری دارای پیشینه‌ی خاص است و با انقلاب اسلامی که نقطه عطف تاریخ ایران در سده‌های اخیر محسوب می‌شود، از ویژگی‌های بسیار متفاوت و نوینی در صحنه‌ی روابط بین‌الملل برخوردار می‌شود. ویژگی‌هایی که کاملاً بر تعاریف و بحث‌های کلاسیک مربوط به امنیت، اقتدار ملی و تمامی شاخص‌های مرتبط و متداول تأثیری و تغییری را دیکته و اعمال می‌دارد.
ایران در پس انقلاب با گزینش شعار «نه شرقی، نه غربی» و دوری از قدرت‌های جهانی و ارائه‌ی ساز و کارهای جدید در روابط خارجی، عملاً در جهت پاسداشت و صیانت از استقلال خود و با وجود جنگ تحمیلی و آثار بین‌المللی و داخلی آن، تنها گزینه‌ی انتخاب شده‌ی خود خواسته یعنی اتکا به منابع ملی و بومی، اتکا به حمایت‌های مردمی و اراده‌ی ملی در حمایت از خود را در سر لوحه‌ی نگاه به جهان و روابط خارجی خود قرار داد .
در چنین کشوری با این‌گونه ویژگی‌ها و مبانی برگزیده به عنوان اصل و اساس و پایه‌های حکومت، مردم‌سالاری و حاکمیت مبتنی بر خواست و اراده‌ی مردم و «انتخابات»، نقش برجسته‌ی خود را به عنوان تنها یا مهم‌ترین عامل وحدت، استقلال و ماندگاری و پای فشاری بر مواضع جمهوری اسلامی ایران در صحنه‌های بین‌المللی یا حتی مهم‌تر در حوزه‌ی منطقه‌ای و پیرامونی کشور را به تصویر می‌کشد.
از سوی دیگر با توجه به کثرت کشورهای بدون دموکراسی و پارلمان و انتخابات واقعی و مردم‌سالاری در این گوشه از دنیا همچنین اتفاقات نامیمون ترویج و تسلیح و تولید تروریسم و تبلیغات پیچیده و حساب گرانه علیه جمهوری اسلامی ایران، در پس نخستین روزهای انقلاب تاکنون، آشوب، ناامنی، بی‌ثباتی، تجاوز و جنگ از سوریه تا یمن و… تصویر و تصور جهانی نسبت به این منطقه، آمیزه‌ای از راستی و ناراستی‌های فراوان است. بر این اساس وجود انتخابات و اهمیت آرای مردم و دولت برخاسته از آرای توده‌های مردم، وجود یک سیستم پارلمانی و دموکراتیک و شور و شوق مردمی برای اعمال حاکمیت خود با حضور گسترده در انتخابات، وزن، اعتبار و اعتنای مردم آزادی‌خواه و انسان‌های فرهیخته و مستقل در تمامی جهان را نسبت به ایران، ایرانی و آگاهی و شعور و فهم آن‌ها فریاد می‌کند و ایران را به عنوان یک الگو و نمونه بخصوص در این منطقه در معرض دید جهان می‌نشاند. این دست‌آوردی بزرگ است که بسیاری را نیز خشنود نمی‌سازد بلکه آن‌ها را با عصبانیتی وافر مواجه می‌کند؛ این عصبیت را در حاکمیت‌های برخی کشورهای منطقه و جهان از حضور گسترده‌ی مردم در انتخاباتی شکوهمند دیدیم. انتخابات در ایران -چه برای ایران و چه برای منطقه- آرامش، ثبات، صلح، سازندگی و توسعه به ارمغان دارد بنابراین برخی را دل‌پسند نیست، بخصوص سوداگران مرگ و تولیدکنندگان و فروشندگان تسلیحات و افزون‌تر حاکمان مستبد منطقه که روزی با طرح نگرانی از صدور پیام‌های استقلال‌خواهی، آزادی و انقلاب ایران دچار تشنج بودند و امروز هم در پی آن روزها از حضور مردم، مردم‌سالاری دینی، دموکراسی و صندوق رأی و آرای مردم. همواره انتخابات و به عبارتی حضور گسترده‌ی مردم برای تأمین ثبات، امنیت، صلح و احترام جهان به مردم ایران، کاری کارستان انجام داده است. این انتخابات نیز با تمام مؤلفه‌ها و مشخصه‌های زیبا و دلپذیر خود، آثاری به هنگام و بجا در سرنوشت و زندگی آن‌ها و نیز در وضعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران بر جای خواهد گذاشت.
*پشتوانه‌ی آرای مردمی چه اثری بر افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در مناسبات جهانی و منطقه‌ای خواهد داشت؟
قاسمی: دولت و حاکمیت‌ها یا بر مردم و رأی آنان یا بر زور و استبداد متکی هستند، یا دارای استقلال‌اند یا به صور مختلف تحت انقیاد هستند و با حمایت بیرونی و از بیگانه ادامه‌ی حیات می‌گیرند. در کشور مستقل، به دور از وابستگی‌های خاص سیاسی، نظامی، اقتصادی و با عدم حضور در پیمان‌های سیاسی و نظامی رایج در جهان که آرایش، چینش و استواری خود را بر مردم و توان آنان نهاده است، انتخابات و اصولاً پشتوانه و حمایت مردمی، یک‌صدایی مردم و توده‌های بی‌شمار از حاکمیت و منافع ملی کشور و حاضر بودن آن‌ها در بزنگاه‌های تاریخی و تعیین کننده، بی‌شک قدرت دولت و حاکمیت را در صحنه‌های مختلف جهانی و بین‌المللی افزایش می‌دهد. این اثر در کنار احترام و عظمتی است که نسبت به مردم به عنوان انسان‌های آگاه، متمدن و صاحب حق و رأی ایجاد می‌کند.
بی‌شک این موضوع در کنار تمامی این پارامترهای ارزنده و موثر و مثبت، اندک شماری از مستبدان و حکومت‌های متکی بر سیستم‌های قرون وسطایی و حاسدان نگران از شنیدن کلام و آرای مردم را نیز احتمالاً به ترس وامی‌دارد که همواره باید با ذکاوت و هوشیاری بسیار، خنثی نمودن مکر این عناصر را مد نظر داشت که به هر حیلتی توسل می‌جویند. به همان نسبت بی‌حد و حصری که انتخابات و حضور گسترده و پر شکوه مردم ایران می‌تواند جایگاه رفیع ایران و ایرانی را در مرتبه‌ای والاتر از پیش قرار داده و دروازه‌های جدیدی در برابرش بگشاید، در ابعاد کمترینی هم سنگ‌اندازی و شیطنت‌های کودکانه و نابخردانه که ریشه در ترس شنیده شدن پیام دموکراسی، مردم‌سالاری، حاکمیت مردم بر مردم و حسادت‌های جاهلانه دارد نیز می‌تواند خودنمایی کند و بی‌سبب نیست که در پس انتخابات ایران حتی به زبان سمبلیک و به شکل انعقاد بزرگترین قرارداد نظامی دوران معاصر، این مساله را فریاد می‌کنند.
*با توجه به اینکه شعار دولت ایران، اعتدال است و این موضوع را در سیاست خارجی خود نیز نشان داده، فکر می‌کنید حمایت مردم، چه فرصت‌هایی برای دولت آقای روحانی فراهم خواهد کرد؟
قاسمی: سیاست اعتدال، همان سیاست نه شرقی، نه غربی و شعار انقلاب و سیاست استقلال‌خواهی، عزت و تأمل منطقی ایران است؛ سیاستی است مبتنی بر خرد جمعی و همگانی و خواست مردم در جهت جایگاهی والا برای ایران در عرصه‌های جهانی، بدان سان که شأن و منزلت ایران است.
در جهان در حال گذر و گذار و بسیار پیچیده‌ی امروز که تحولات جاری آن تحت شرایطی می‌تواند به نقطه‌ی عطفی تاریخی بدل گردد، جز اتکا به خواست مردم، اعتدال، خرد، اصول و مبانی راستین انقلاب، امنیت ملی، منافع دیر پای اقتصادی، توسعه‌ی پایدار و تعامل با مردم و دولت‌های مشروع و برخاسته از دل مردم آن کشورها راهی دیگر نتوان یافت. این علیرغم تمامی تنوع‌های تاریخی، جغرافیایی و مردمی و حتی ارزش‌های انسانی و دینی متفاوت در عین احترام متقابل و پیروی از اصل عدم مداخله در امور داخلی دیگر کشورها و نهایتاً با سرلوحه قرار دادن عزت، حکمت و مصلحت کشور و جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد.
مردم ایران و ایرانی در هر کجای عالم می‌خواهد سربلند و عزت‌مند بماند و ایرانیت خود را با صدایی رسا در تمام جهان بی هیچ لکنت زبانی فریاد کند. ایرانی می‌خواهد روز به روز بر جایگاه جهانی ایران افزوده شود و ایران در جایگاهی رفیع با جهان سخن گوید. ایرانی می‌خواهد در تعاملات جهانی بر استقلال و ارزش‌های خود پای فشرد و با حضور در میدان آخرین انتخابات و چون همیشه، در این پیکار مقدس فضای لازم را جهت کمک به دولت‌مردان برای تلاش در راستای خواسته‌های بسیار طبیعی و مطالبات خویش فراهم سازد.
در عین حال تعاملات جهانی، احقاق حق و پیشبرد منافع کشور در جهان به غایت عجیب امروز، کاری دشوار و حتی بسیار زمان‌بر است و به جد و جهدی بسیار نیاز دارد. بر عکس بسیاری از تحولات، در عرصه‌ی سیاست خارجی و انجام هر رایزنی و مذاکره، این چنین نیست که به یک باره نتایج آن در دسترس خاص و عام قرار گیرد و زمان، نقش بسیاری در آن دارد و هر تحول و اتفاقی در این سیر، اثرگذار خواهد بود. بر این اساس برای پیشبرد منافع ملی، امنیت و اقتدار در کشوری مثل ایران که بر مردم خود متکی است، استمرار حضور مردم باید مستمر باقی ماند. در این چارچوب با همدلی و همکاری و یک صدایی از درون و بانگ بلند شنیده شده از درون ایران در روز انتخابات و همچنین خرد و درایت و تدبیر، کارهای بسیار می‌توان به سامان کشید، گر چه راه نیز بس سخت و صعب است، اما اقتدار و حضور و حمایت مردم و تدبیر و خرد و قدرت دیپلماسی، کارها توان کند، پر شمار.
*از مشارکت بالای ایرانیان خارج از کشور در انتخابات چه دریافتی دارید؟ آیا پیوند بین ایرانیان در هر کجای دنیا که هستند با یکدیگر و با مردم داخل ایران نسبت به گذشته بیشتر شده است؟
قاسمی: آمار حضور ایرانیان خارج از کشور در این انتخابات نسبت به انتخابات ۱۳۹۲ از یک شیب معنی‌دار و مثبت حکایت می‌کند؛ علاوه بر آمارها حضور به هم پیوسته و ماندن در زیر آفتاب سوزان و برای ساعت‌های متمادی برای انداختن رأی خود در صندوق‌ها، بخصوص در کشورهای اروپایی و سایر نقاط جهان و به‌ویژه در مناطقی که جامعه‌ی ایرانی از کثرت پرشمارتری برخوردار است، به نوعی نشانگر بلوغ بیشتر، همبستگی ملی، آگاهی و اعتماد بیشتر مردم به تلاش برای توسعه و ارتقای جایگاه ایران است و این موضوع -آن هم تنها با مشارکت خود مردم و از طریق صندوق رأی- امری بسیار قابل توجه و احترام است. البته دولت نیز باید بتواند به این احساس مسوولیت و آگاهی پاسخ در خوری بدهد و همچنین ایرانی در هر کجای جهان باید بداند رسالت او تنها در یک روز به انتها نمی‌رسد بلکه او باید در تمامی روز و سال و ماه و در حد توان برای حفاظت از رأی و ایده‌آل‌های نیک خود برای آینده‌ی ایران در تمامی صحنه ها باقی بماند. ایرانیان با ماندن در خیابان‌های شهرهای جهان و به انتظار لحظه‌ی موعود انداختن آرای خود ماندن، شگفتی آفریدند، جهان و تمامی تصویربرداران و خبرنگاران و شبکه‌های اجتماعی را به تفکر و تأمل واداشتند و ایرانی بودن و ایرانی ماندن خود را در خیابان‌ها به رخ شهروندان سایر کشور ها کشیدند.
به نظر می‌رسد ما توانستیم در همبستگی ملی، گام‌هایی برداریم، اگرچه هنوز راهی دراز در پیش داریم اما توانستیم به ایرانی خارج از کشور یادآوری کنیم که ایران برای همه‌ی ایرانیان است و به دست تمامی ایرانیان باید ساخته شود و توسعه یابد. باید برای حفظ و ارتقای جایگاه ایران، همه در هر کجا تلاش کنیم و باید به جهانیان بیاموزیم که ما از داشته‌ها و سرمایه‌هایی بزرگ برخورداریم و دارای فرهنگ، تمدن و تاریخی شکوهمندیم و با دیگرانی که هیچ و هیچ چیز از تمامی اینان را نداشته و ندارند، بسیار متفاوتیم. ما باید به کمک همه‌ی ایرانیان در اقصی نقاط جهان به جهانیان فریاد کنیم که ایران، کشوری مبتنی بر آرای مردم و کشوری صلح‌طلب و در مسیر توسعه و آبادانی است. باید این روند تقویت همبستگی و پیوندهای ایرانی و ارتقای جایگاه ایرانیان با تلاش مردمی افزون گردد. امنیت و اقتدار ملی، تنها از این مسیر محقق خواهد شد و ایران در این زمینه از کشورهایی با یک سرمایه‌ی عظیم است.
