روسیه با استناد به پیش‌نویس متن و با اشاره به «نگرانی شدید» در مورد فعالیت‌های نظامی در اطراف نیروگاه‌های هسته‌ای اوکراین، به ویژه زاپوریژژیا، با بیانیه مشترک در کنفرانس خلع سلاح هسته ای مخالفت کرد.
به گزارش جماران؛ به نقل از ایرنا، دهمین کنفرانس بازنگری معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی) که از یک ماه قبل در نیویورک در حال برگزاری بود، بدلیل مخالفت روسیه بدون تصویب سند نهایی به کار خود خاتمه داد و ایران نیز از محتوای نامتوازن پیش نویس سند نهایی ابراز نارضایتی کرد.
از نظر هیات روسیه، مشکل اصلی پیش نویس تهیه شده، درج بندهای سیاسی اختلافی بود که برغم پیشنهادات مکرر روسیه، این پیشنهادات مورد توجه قرار نگرفت.
بندهای مورد نظر روسیه موارد مربوط به اوکراین و تاسیسات هسته ای این کشور بود که در پیش نویس نهایی ارائه شده درخواستهایی غیرقابل قبول برای روسیه در آنها درج شده بود.
اسدالله اشراق جهرمی، مدیرکل صلح و امنیت بین المللی وزارت امور خارجه در اختتامیه کنفرانس ضمن تشریح مواضع اصولی کشورمان در خصوص ان پی تی و ابراز نارضایتی از محتوای نامتوازن پیش نویس سند نهایی، از جمله در بخش خاورمیانه اظهار داشت: موضوع ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته ای در خاورمیانه برای جمهوری اسلامی ایران اهمیت اساسی دارد. با این حال، متن کنونی در خصوص خاورمیانه، محصول فرآیندی غیرشفاف و غیر فراگیر بود که ایران بخشی از آن نبود.
نماینده جمهوری اسلامی ایران افزود: متن خاورمیانه به مبانی و زبان مورد توافق دربارۀ مساله خاورمیانه که توسط کنفرانس‌های بازنگری در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ تأیید و تصویب شده و در آن فوریت تحقق جهانی شدن معاهده در خاورمیانه و اهمیت الحاق رژیم اسرائیل به معاهده و قرار گرفتن تمامی تأسیسات هسته‌ای آن تحت پادمان‌های جامع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، برای تحقق هدف جهانشمولی این معاهده در خاورمیانه به وضوح مورد تأکید قرار گرفته، بی تفاوت است.
وی اضافه کرد: با این حال، تنها به دلیل موضع مخالف ایالات متحده و رد زبان مورد توافق، متن فعلی در مورد مساله خاورمیانه نتوانسته آنچه در کنفرانس های بازنگری قبلی به دست آمده بود را حفظ کند و تحولات رخ داده از سال ۲۰۱۰ را منعکس نماید.
اشراق جهرمی همچنین اظهار داشت: کنفرانس بازنگری نباید این حقیقت اساسی را پنهان کند که رژیم اسرائیل تنها طرفی در خاورمیانه است که به ان پی تی نپیوسته و از قرار دادن تاسیسات هسته ای خود تحت رژیم پادمان جامع آژانس بین المللی انرژی اتمی خودداری می کند. علاوه بر این، اسرائیل با کمک و حمایت ایالات متحده مانع از همه تلاش های جدی بین المللی برای ایجاد منطقه ای عاری از سلاح های هسته ای و سایر سلاح های کشتار جمعی در خاورمیانه می شود.
نماینده جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: در مورد ستون خلع سلاح هسته ای در آخرین پیش نویس، هیچ تعهد مشخص، زمان دار و قابل اندازه گیری از سوی کشورهای دارای سلاح هسته ای برای ایجاد پیشرفت فوری در چرخه بازنگری بعدی در اجرای تعهدات خلع سلاح هسته ای بر اساس ماده ششم معاهده وجود ندارد. بندهای زیادی در بخش اقدامات پیش رو در مورد خلع سلاح وجود دارد که مکرراً توسط کشورهای دارای سلاح هسته ای به عنوان پیش شرط اجرای تعهدات خلع سلاح هسته ای مورد سوء استفاده قرار گرفته و تفسیر شده است.
وی تصریح کرد: ارزیابی ما این است که پیش نویس سند نهایی حاضر، هیچ امیدی به تغییر هر چند اندک در وضعیت موجود و ایجاد برخی پیشرفت های ملموس در جهت خلع سلاح هسته ای را نشان نمی دهد. اشراق جهرمی ضمن اشاره به لزوم ارائه تضمینهای امنیتی توسط کشورهای هسته ای به کشورهای غیرهسته ای از انعکاس صرف مواضع خطرناک سه کشور هسته ای عضو ناتو در این زمینه ابراز نارضایتی کرد.
مدیرکل صلح و امنیت بین المللی وزارت خارجه ایران در خصوص ستون عدم اشاعه معاهده اظهار داشت: محتوای بخش مرور و بخش اقدامات آتی در سند پیش نویس، نه تنها تفسیر جدید و یک طرفه ای از تکالیف موجود کشورهای فاقد سلاح هسته ای بر اساس معاهده و موافقتنامه پادمان ارائه می دهد، بلکه تعهدات جدیدی را نیز بر آن ها تحمیل می کند. بر این اساس، اسناد نهایی کنفرانس های بازنگری نباید ماهیت تبعیض آمیز موجود معاهده را تشدید و تعهدات جدیدی را بر کشورهای فاقد سلاح هسته ای تحمیل کند، در حالی که کشورهای دارای سلاح هسته ای به تکالیف و تعهدات خود در زمینه خلع سلاح هسته ای پایبند نیستند و پیشرفتی در زمینه خلع سلاح حاصل نشده است.
وی همچنین گفت: در مورد ستون عدم اشاعه، محتوای بخش مرور و بخش اقدامات پیش رو در سند پیش نویس، نه تنها تفسیر جدید و یک طرفه ای از تکالیف موجود کشورهای فاقد سلاح هسته ای بر اساس معاهده و موافقتنامه پادمان ارائه می دهد، بلکه تعهدات جدیدی را نیز بر آن ها تحمیل می کند. بر این اساس، اسناد نهایی کنفرانس های بازنگری نباید تعهدات جدیدی را بر کشورهای فاقد سلاح هسته ای تحمیل کند، در حالی که کشورهای دارای سلاح هسته ای به تکالیف و تعهدات خود در زمینه خلع سلاح هسته ای پایبند نیستند.
نماینده ایران در دهمین کنفرانس بازنگری ان پی تی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران در حمایت خود از حفظ یکپارچگی معاهده عدم اشاعه سلاح های هسته ای در هر سه رکن ثابت قدم است. بحران مداوم عدم پایبندی به تکالیف خلع سلاح هسته ای و همچنین عدم اجرای تعهدات مربوط به خلع سلاح توافق شده در کنفرانس های بازنگری، اعتماد به معاهده را به طور جدی تضعیف کرده است. بر این اساس، نیاز فوری به پیشرفت در اجرای تعهدات خلع سلاح هسته ای توسط کشورهای دارای سلاح هسته ای وجود دارد. توازن ان پی تی باید با اجرای کامل، مؤثر و فوری تعهدات خلع سلاح هسته ای بازیابی شود.
به گزارش ایرنا، برگزاری آخرین جلسه دهمین کنفرانس بازنگری ان پی تی در روز جمعه به وقت محلی چندین بار به تعویق افتاد. سرانجام جمعه شب به وقت محلی، هنگامی که این جلسه برگزار شد، رئیس جلسه، پیش نویس سند نهایی را ارائه کرد که روسیه اعلام کرد با چند پاراگراف پیش نویس مشکل داریم و نمی توانیم به اجماع بپیوندیم و رئیس جلسه نیز اعلام کرد که اجماع نداریم و این کنفرانس سند محتوایی ندارد.
دهمین کنفرانس بازنگری ان پی تی پس از دو سال و نیم تعویق از روز اول آگوست / ۱۰ مرداد ماه با حضور نمایندگان ۱۸۸ کشور عضو در محل دبیرخانه سازمان ملل در نیویورک آغاز به کار کرده بود که روز جمعه به وقت محلی (۲۶ آگوست/چهارم شهریور ماه ) آخرین روز برگزاری آن بود.
کنفرانس بازنگری ان پی تی از سال ۱۹۷۰ هر پنج سال یکبار برگزار می شود که دو سال پیش به دلیل همه گیری کرونا برگزار نشد و امسال دهمین کنفرانس برگزار شد که سه محور اصلی این کنفرانس، خلع سلاح هسته ای، عدم اشاعه و استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای بود و کشورهای دارنده سلاح هسته ای و نیز کشورهای فاقد سلاح هسته ای هر دو در این کنفرانس فعال بودند.
برخی کشورها در دوره های گذشته نیز باعث شکست کنفرانس ان پی تی شده بودند از جمله در سال ۲۰۱۵ چند کشور غربی باعث شکست این کنفرانس شدند.
قرار است یازدهمین کنفرانس بازنگری معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای سال ۲۰۲۶ در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شود.
