هرچقدر که اصولگرایان تاکنون بلاتکلیف و سردرگم نشان داده‌اند و اختلافات ریز و درشت‌شان عیان شده، اصلاح‌طلبان دست‌کم با یکدیگر مشکل چندانی ندارند و به‌نسبت منسجم پیش‌روی می‌کنند؛ در نتیجه امید به دستیابی به کاندیدای واحد ازجانب اصلاح‌طلبان بسیار است.
به گزارش جماران؛ روزنامه اعتماد نوشت: اصلاح‌طلبان در این دوره انتخابات ریاست‌جمهوری برخلاف چند دوره گذشته تصمیم گرفته‌اند که تصمیم‌هایی سازمانی و منسجم‌تر اتخاذ کنند؛ تصمیم‌هایی که شفاف باشد و سازوکار آن از پیش تعریف شده و مشخص. در دوره‌های قبل هر از گاه این انتقاد به اصلاح‌طلبان وارد می‌شد که تصمیمات‌شان مانند دیگر نهادها و جریان‌های سیاسی کشور و البته برخلاف آنچه این جریان سیاسی مدعی است، پشت درهای بسته اتخاذ می‌شود و معلوم نیست بر اساس چه روندی به تصمیم رسیده‌اند.
وقتی فردی به عنوان کاندیدای نهایی معرفی می‌شد، افکار عمومی و پایگاه اجتماعی حامی اصلاح‌طلبان مطلع نمی‌شد که چگونه این فرد به عنوان کاندیدای نهایی انتخاب شده و چه روندی طی شده که این، خروجی‌اش بوده است. اما این دوره متفاوت است و اصلاح‌طلبان قصد دارند در چارچوب نهاداجماع‌سازشان که همان «جبهه اصلاحات ایران» باشد، تصمیمات را بر اساس سازوکارهای از پیش تعیین شده اتخاذ کنند.
بر این اساس این نهاد بعدازظهر دیروز مراحل رسیدن به کاندیدای نهایی اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری را اعلام کرد. تصمیمی‌که حالا در شرایطی اتخاذ شده که چالش‌هایی رنگارنگ پیش‌روی اصلاح‌طلبان قرار دارد و برخی ناظران می‌گویند باتوجه به آنچه همین هفته‌ای که گذشت در مورد سیدحسن خمینی مطرح شد و نیز باتوجه به مشی و روش شورای نگهبان در مواجهه با بسیاری از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب، احتمالا این جریان سیاسی دیگر کاندیدای شاخصی در دست نخواهد داشت. حال آنکه برخی دیگر از ناظران هم تأکید دارند چنانچه چهره‌های مطرح وارد میدان شوند، باتوجه به احتمال مشارکت اندک، احتمال توفیق اصلاح‌طلبان چندان بالا نیست.
با این حال هرچقدر که اصولگرایان تاکنون بلاتکلیف و سردرگم نشان داده‌اند و اختلافات ریز و درشت‌شان عیان شده، اصلاح‌طلبان دست‌کم با یکدیگر مشکل چندانی ندارند و به‌نسبت منسجم پیش‌روی می‌کنند؛ در نتیجه امید به دستیابی به کاندیدای واحد ازجانب اصلاح‌طلبان بسیار است.
1+3 مرحله برای انتخاب کاندیدا
«جبهه اصلاحات ایران» بعدازظهر روز گذشته از مصوبه جدید خود درباره نحوه انتخاب کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری رونمایی کرد. مصوبه‌ای که براساس آن قرار است «جبهه اصلاحات ایران» در 3 مرحله به کاندیدای نهایی برسد. آنان تصمیم گرفته‌اند که در مرحله اول پس از تصویب این سازوکار و تا زمانی که مجمع عمومی تعیین می‌کند، هر چهره سیاسی با پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر از اعضای مجمع عمومی جبهه بتواند به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری به جبهه پیشنهاد و معرفی شود.
یعنی چنانچه 15 عضو اعم از حقیقی و حقوقی حامی یک نفر باشند، می‌توانند نام او را در جبهه اصلاحات به عنوان کاندیدا مطرح کنند. اما برای اینکه این فرد بتواند در فهرست نامزدهای انتخاباتی اصلاح‌طلبان قرار بگیرد، باید حداقل از یک‌دوم اعضا رأی موافق بگیرد. به این تریب با 2 نوبت رأی‌گیری مرحله نخست به پایان می‌رسد و اصلاح‌طلبان به فهرستی از کاندیداهایی می‌رسدکه ابتدا 15 نفر از اعضای «جبهه اصلاحات ایران» آنان را پیشنهاد داده و سپس حداقل یک‌دوم اعضای این جبهه به آنان رأی داده‌اند.
پس از این، مرحله دوم کلید می‌خورد و شخصیت‌های سیاسی عضو این فهرست دعوت می‌شوند تا به جلسه مجمع جبهه اصلاحات بیایند و درباره برنامه و اهداف خود توضیح دهند تا شرایط و ویژگی‌های این افراد ازسوی اعضای «جبهه اصلاحات ایران» مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
در نهایت نوبت به مرحله سوم و مرحله انتخاب کاندیداهای نهایی می‌رسد. مرحله‌ای که در آن کاندیداهای نهایی به آخرین جلسه «جبهه اصلاحات ایران» دعوت می‌شوند؛ جلسه‌ای که قاعدتا باید پیش از 21 اردیبهشت‌ماه برگزار شود؛ چه آنکه 21 اردیبهشت مهلت نام‌نویسی داوطلبان ریاست‌جمهوری آغاز می‌شود و اصلاح‌طلبان می‌خواهند تا پیش از این تاریخ، نامزدهای نهایی خود را مشخص کرده باشند. آنان در آن نشست سرنوشت‌ساز، کاندیداهای مطرح را به رأی می‌گذارند و افرادی که حداقل دوسوم آرا را از اعضای جبهه کسب کنند به عنوان کاندیدای نهایی انتخاب شده و این جریان سیاسی از آنان برای نام‌نویسی در انتخابات ریاست‌جمهوری حمایت می‌کند. اما چنانچه تعداد نامزدها از یک نفر بیشتر شود، مرحله چهارمی هم به این سازوکار اضافه می‌شود که فرآیند آن هنوز مشخص نشده است. ولی بر اساس آنچه جبهه اصلاحات اعلام کرده قرار است که کاندیدای نهایی بنابر نظرسنجی ملی اعلام شود.
سازوکار اصلاحات در شوراها
احزاب اصلاح‌طلب اما در عین حال از انتخابات شوراها هم غافل نشده‌اند. محمدرضا خباز، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی از ارایه فهرست نامزدهای حزب متبوعش در انتخابات شوراها به جبهه اصلاحات ایران خبر داده و به خبرگزاری مهر گفته است: «جبهه اصلاحات به احزاب اعلام کرده بود که افرادی را که از حزب شما برای شوراها ثبت‌نام کردند، معرفی کنید. البته برای هر حزب هم سهمیه‌ای مشخص شد. طبیعتا افرادی که معرفی می‌شوند، باید اولا ثبت‌نام کرده باشند و ثانیا عضو حزب یا هوادار حزب باشند. به‌طور کلی هر حزب می‌توانست۱۰ نفر را برای انتخابات شوراها به نهاد اجماع‌ساز معرفی کند. درنهایت نهاد اجماع‌ساز ۲۱ گزینه را برای انتخابات شورای شهر تهران مشخص می‌کند که آنها از پرامتیازترین افرادی هستند که از کانال احزاب معرفی شده‌اند.» البته انتخابات شوراهای این دوره چندان محل توجه قرار نگرفته و بعید نیست که عمده تمرکز و رقابت اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری باشد.
کاندیداهای حزبی در آزمون جبهه اصلاحات
با وجود تمرکز اصلاح‌طلبان بر انتخابات ریاست‌جمهوری اماهمچنان نگرانی‌هایی درباره تعیین کاندیدای نهایی اصلاح‌طلبان وجود دارد. به‌خصوص پس از آنکه سیدحسن خمینی از میدان رقابت خارج شد و برخی ناظران از این گفتند که شرایط برای اصلاح‌طلبان دشوار شده است. ناظران و تحلیلگرانی که معتقدند اصلاح‌طلبان در غیاب یادگار امام، رسیدن به اجماع درمورد گزینه‌ای واحد دشوار است که هم قابلیت رأی‌آوری داشته باشد و هم بتواند از سد نظارت استصوابی شورای نگهبان بگذرد. هرچند طیفی دیگر از ناظران و تحلیلگران هم در پاسخ تأکید دارند که اصلاح‌طلبان کاندیداهای قوی و توانمند بسیاری دارند که اتفاقا این دو شرط را هم دارا هستند. به‌هرحال با این تصمیم «جبهه اصلاحات ایران»، حالا احزاب اصلاح‌طلب در تلاشند تا کاندیدای مدنظر خود را به نهاد اجماع‌ساز معرفی کنند. حزب کارگزاران سازندگی که پیش از این طوماری از کاندیداهای خود را ارایه داده بود و اخیرا اسحاق جهانگیری و محسن هاشمی را به عنوان مهم‌ترین گزینه‌های مدنظر خود اعلام کرده است. حزب اعتماد ملی نیز از محمدجواد حق‌شناس، ابراهیم امینی و محمدعلی افشانی به عنوان 3 گزینه اولیه این حزب برای کاندیداتوری نام برده است.
مجمع ایثارگران بر سیدمحمد خاتمی و سیدحسن خمینی تأکید داشت که هر دوی آنان از میدان خارج شده‌اند و حزب ندای ایرانیان نیز از صادق خرازی، دبیرکل خود به این عنوان نام برده است. به غیر از اینها احزاب دیگری هم هستند که احتمالا تلاش می‌کنند افراد مورد نظر خود را در جبهه معرفی کنند و با جلب حمایت حداقل 15 عضو جبهه نامشان را وارد فهرست اولیه کنند.
امید به اجماع
حسن رسولی از اعضای «جبهه اصلاحات ایران» در رابطه با احتمال موفقیت سازوکار انتخاب کاندیدای ریاست‌جمهوری این جبهه به «اعتماد» می‌گوید: «در هفته‌های پیش‌رو هرچند زمان چندان زیادی در دست نیست اما می‌توان با مدیریت صحیح زمان و مطابق با شاخص‌ها و راهبردهایی که به تصویب جبهه رسیده، این مراحل را به صورت پیوسته طی کرد تا بتوانیم هرچه سریع‌تر به جمع‌بندی برسیم. من به این سازوکار رأی دادم و امیدوارم که موفق شود.»
او ادامه می‌دهد: «در سال 92 زمانی که صورت‌بندی آرایش انتخاباتی شکل گرفته بود، نظرسنجی‌ها نشان می‌داد هیچ‌کدام از کاندیداهای اصلاح‌طلب و اصولگرا در روزهای پیش از انتخابات، حائز اکثریت آرای شرکت‌کنندگان در نظرسنجی نبودند. اما درپی ردصلاحیت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی و اجماعی که صورت گرفت، درحالی که ما کاندیدای اصلاح‌طلب در صحنه نداشتیم، برنده شدیم. البته پیش از آن آقای عارف مردانگی کرد و کنار رفت. بنابراین هرچند شرایط غیرقابل پیش‌بینی است ولی در گذشته هم چنین تجربه‌ای داشتیم. جریان اصلاحات متشکل از نحله‌های فکری و سیاسی گوناگون و احزاب متنوع و شخصیت‌های مختلف تأثیرگذار است که می‌توانند کنار هم قرار بگیرند و به تصمیم خوبی برسند. تجربه تلخ سال 84 به نظر من همچنان سرلوحه سیاست‌گذاری جبهه اصلاحات ایران خواهد بود و اجازه نخواهند داد که این تجربه تلخ تکرار شود.»
رسولی درباره چالش مشارکت مردم و احتمال عدم استقبال عموم از انتخابات نیز گفته است: «به‌شرطی که شرایط بستر جامعه تغییری کند و وضعیت عمومی حاکم بر کشور به سمت بهتری برود، تغییر نظر مردم بعید نیست. هرچند شرایط کرونایی هم در کشور وجود دارد و بیشتر تعاملات مجازی است اما به تازگی شاهد بودیم که چه رشد و تغییری در فضای مجازی شکل گرفته است. مشاهده کردید در 10 روز گذشته با استفاده از بستر اتاق‌های مجازی «کلاب هاوس» شاهد نشست‌های 8 هزار نفری بودیم. حتی سه‌شنبه شب چیزی در حدود 20 هزار نفر در یک جلسه شرکت کردند. جامعه نسل جوان ایران با استفاده از تجارب خروج از بحران، ظرفیت غلبه بر شرایط نامتعادل فعلی را داراست. احزاب تشکیل شدند برای اینکه سهمی از قدرت در اختیار بگیرند و به تولید امر خیر بپردازند. شخصیت‌های سیاسی مطرح هم از همین فرصت استفاده می‌کنند و به نظر من سازوکاری که تصویب شده و با تکمله‌ای که افزوده خواهد شد، می‌تواند به عنوان روش کار با استفاده از خرد جمعی و نصب‌العین قرار دادن وحدت اصلاح‌طلبان، ما را به کاندیدای واحد و مورد حمایت برساند.»
همه کاندیداهای اصلاح‌طلب
این چهره سیاسی اصلاح‌طلب همچنین درباره تعداد نامزدهای بالقوه این جریان که ممکن است روزهای پیش‌رو ازسوی احزاب به جبهه اصلاحات معرفی شوند، می‌گوید: «جمع داوطلبان بالقوه پیش از مرحله نام‌نویسی کاندیداها، حتی شاید بیش از 10 نفر باشد. ما البته محدودیت کمی نداریم.» با این اوصاف احتمالا باید شاهد این باشیم که در روزهای پیش‌رو جنب و جوش بیشتری در جریان اصلاحات شکل بگیرد و نام‌های متعددی در بین این جریان سیاسی برای انتخابات 1400 شنیده شود.
