آلودگی هوا بناهای تاریخی را تهدید می کنند

به گزارش جماران؛ آلودگی هوای شهرهای بزرگ نه تنها فضای بیرونی بناهای تاریخی بلکه می تواند آثار ارزشمند موزه‌ای را بشدت تحت تاثیر قرار دهد و سبب نابودی تدریجی این بناها شود.

شاخص آلودگی هوا به بیش از ۱۶۶ رسیده است؛ مسئولان مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل اعلام کردند و از همه مردم خواستند جز برای کارهای ضروری از خانه خارج نشوند این میزان آلودگی  هشداری برای همه افراد است که تا حد امکان در فضای باز قرار نگیرند تا کمتر در معرض آلودگی هوا قرار بگیرند. اما داستان بناهای تاریخی و میراث فرهنگی در هنگام آلودگی های زیست محیطی داستان غریبی است. با افزایش روزهای آلود هوا درصد تخریب بناهای تاریخی افزایش می‌یابد.

 اگرچه تاثیر بسیاری از آسیب‌ها مانند باد یا باران بر آثار تاریخی اجتناب ناپذیر است اما مشکلاتی مانند آلودگی هوا نیز می‌تواند درصد تخریب در این آثار را بالا ببرد. این اثرات ممکن است جزئی باشد، مانند سیاه شدن سطح آثار در نتیجه گرد و غبار؛ اما برخی عوامل می‌تواند اثرات دائمی داشته باشد.

آلودگی هوا، ساختمان‌های تاریخی سراسر جهان، از آکروپلیس در یونان تا برج آزادی  تهران را تحت تأثیر اثرات منفی خود قرار می‌دهد. خطر از دست دادن این ساختارهای بی همتا برای همیشه، یک تهدید است زیرا بسیاری از این آثار تاریخی، دارای ارزش فرهنگی و زیباشناختی هستند که فراتر از قیمت گذاری است.

یکی از انواع آلودگی‌های مخرب، باران اسیدی است. باران اسیدی زمانی اتفاق می افتد که گازهای فسیلی حاوی دی اکسید گوگرد موجود در هوا با رطوبت ترکیب شده و منجر به بارش اسیدی شود.

هنگامی که باران اسیدی بر روی آثار تاریخی از جنس سنگ آهک یا سنگ مرمر می‌بارد، یک واکنش شیمیایی اتفاق می‌افتد که اثر خورنده‌ای بر این ساختارها دارد. این واکنش، مواد را تجزیه می‌کند تا جایی که منجر به آسیب دائمی می‌شود.

سید هادی احمدی روئینی مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یکی از آن‌ها بدمنظر کردن سیمای بناهای تاریخی است که مبتلا به تقریباً همه شهرهای تاریخی جهان دانست و اعلام کرد و گفت: موضوع دوم اثر شیمیایی است که آلودگی هوا روی آثار تاریخی می‌گذارد.

احمدی روئینی افزود: از ترکیب آلودگی هوا با بارندگی، باران‌های اسیدی شکل می‌گیرند و این اسید جداره‌های تاریخی را می‌خورند. علاوه بر این آلودگی‌های معلق در هوا توسط باران روی سطح بناهای تاریخی می‌آیند و فعل و انفعالات شیمیایی بعدی موجب تخریب بنای تاریخی می‌شود. تخریب بعدی نیز تخریب فیزیکی است؛ یعنی برخی از نمک‌ها و سولفات‌ها تشکیل شده و در جداره‌ها و ترک‌ها انباشته می‌شوند و با متبلور شدن باعث تخریب بنای تاریخی می‌شوند.

وی در ادامه تخریب هایی  محیط زیستی که به آثار داخل بناهای تاریخی و یا موزه‌ای به وجود می آید را مخرب‌تر دیگر تخریب های آثار باستانی ارزیابی کرد و افزود: نگرانی اصلی من بخاطر نقاشی و دیگر آثار باستانی است که در موزه ها نگهداری می‌شوند، است.

روئینی افزود: در روزهایی که آلودگی هوا وجود دارد، بسیاری از آثار تاریخی دچار تخریب می شوند که بسیار نگران کننده است. در بسیاری از کشورها در این روزها در محوطه موزه‌ها از فیلترهای هوا استفاده می کنند و یا موزه‌ها را برای کاهش تخریب‌ آثار موزه‌ای تعطیل می کنند.

شهرزاد امین شیرازی با اشاره به این که آلودگی ها منشا شیمیایی دارد، افزود: مهمترین موضوع در مبحث آلودگی هوا کربن است که در ترکیب با رطوبت، سبب خورندگی و تخریب آثار می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت و مرمت میراث فرهنگی، افزود: نباید چنین باوری داشت که بناهای تاریخی تنها در روزهایی که دارای آلودگی است دچار تخریب می شوند، زیرا نشست آلودگی و ترکیب آن با رطوبت حتی در روزهای پاک و بارانی نیز می ‌تواند سبب تخریب شود و بنابر این با توجه به اقلیم کشورمان  باید همواره به زودودن آلودگی از سطوح و بناهای میراثی  توجه داشته باشیم.

امین شیرازی درباره وضعیت موزه‌ها در روزها هوای آلوده گفت: بستن پنجره‌ها، وجود بیش از ۲ مرحله برای ورود بازدیدکنندگان به سالن موزه، باز نکردن ویترین و جلوگیری از جابجایی آثار در روزهای که هوا آلوده است از جمله راه‌کارهایی برای کاهش تخریب آثار است.