حیات اجتماعی عباس آباد مغفول مانده است/ برای حفظ اراضی عباس آباد دچار شتابزدگی شدیم/ اراضی عباس آباد باید به عنوان ریه تنفسی شهر حفظ شود

به گزارش جماران؛ نشست تخصصی نقد سیاست‌های اتخاذ شده برای تپه‌های عباس‌آباد با حضور حمید میرمیران مدیرعامل نقش جهان پارس، محمد حسین حجازی مدیرعامل شرکت نوسازی عباس آباد، سید امیر منصوری و محمدرضا مثنوی اعضای هیات علمی دانشگاه تهران با هدف بررسی اینکه آیا آنچه برای اراضی عباس آباد اتفاق افتاده، رویکرد و روندی متناسب با منافع شهر و شهروندان بوده یا در این خصوص کوتاهی هایی صورت گرفته است در پژوهشکده نظر برگزار شد.

حیات اجتماعی عباس آباد مغفول مانده است

در ابتدای این جلسه سید امیر منصوری رییس پژوهشکده نظر ضمن بیان اهداف برگزاری چنین نشست هایی گفت: رویکرد ما در برگزاری چنین جلساتی نقد است و  نقد هم کمی با آنچه در اذهان عمومی وجود دارد متفاوت است. نگاه ما به نقد، کلاسیک نیست و ما معتقدیم نتیجه نقد باید سازنده باشد و ممکن است خود نقد ویرانگر باشد چراکه تا مساله ای تخریب نشود نمی تواند دوباره ساخته شود.

وی در ادامه با بیان اینکه در این نشست فرض ما بر این است که  در خصوص عباس آباد کوتاهی صورت گرفته و باید این روند اصلاح شود اظهار داشت: ۵۶۰ هکتار زمین با ارزش و ویژه در مرکز شهر تهران از دوره پیش از انقلاب در تهران وجود داشته و مدیران رژیم سابق قصد داشتند این اراضی به عنوان ارگ حکومتی ذخیره شود بنابراین یک جایگاه حکومتی به آن داده بودند. بعد از انقلاب این اراضی بلاتکلیف ماند و با توجه به نابسامانی های مدیریتی روزهای اول انقلاب، این خطر وجود داشت که این اراضی توسط سازمان ها و نهادها تصرف شود که تا حدودی این اتفاق افتاد؛ بخشی از این اراضی به عنوان مصلی تهران در نظر گرفته شد و نیز بخشی در اختیار سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و قرار گرفت؛ همچنین بخشی هم در اختیار شرکت نوسازی عباس آباد قرار دارد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران تصریح کرد در این دوره طرحی به رهبری هادی میرمیران و گروهی دیگر تهیه و به شورای عالی شهرسازی و معماری ارائه شدکه این اراضی سبز تهران با بارگذاری حداقلی با کاربری های تفرجی و فرهنگی ذخیره شود و به تصویب شورای عالی شهرسازی و معماری رسید اما سال ۸۴  این اراضی به ادارات واگذار شد و از میان آن ها وزارت راه ، استانداری و کشتیرانی اقدام به ساختمان سازی کردند. بعد از آن این اراضی از دولت پس گرفته شد و سپس شرکت نوسازی عباس آباد پروژه هایی را برای آنجا تعریف کرد و آنچه ساخت شد با تراکم و سطح اشغال مصوب متفاوت بود و این اراضی به عنوان یک مرکز بزرگ سبز و تفریحی در مرکز تهران به عنوان پروژه ای که وجه گردشگری بر آن قالب است مد نظر قرار گرفت.

برای حفظ اراضی عباس آباد دچار شتابزدگی شدیم: عباس آباد تعامل مناسب با زندگی شهری ندارد

منصوری افزود این که اراضی عباس آباد چه بشود سوال مهمی است که در روند تصمیم گیری برای تهران مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفت و برای حفظ این اراضی دچار شتابزدگی و دستپاچگی شدیم. به همین جهت این اراضی به اندازه ظرفیتشان به شهر سرویس نمی دهند.

امروز برای رخدادهای مهم شهری از خیابان و معابر استفاده می شود و برای هر اتفاقی خیابان ها مسدود می شوند در حالی که این اراضی می توانست به مرکز اجتماعات مردم تبدیل شود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این که اراضی عباس آباد به عنوان یک جزیره قلمداد شد که متصدیان طرح جامع عباس آباد به آن ورود نکردند و اکنون از این ظرفیت بزرگ بهره برداری کوچکی می شودگفت اکنون اراضی با این وسعت صرفا به فضای تفرجی و گردشگری  اختصاص داده شده که روزها خالی از جمعیت است و کمترین امکان تردد و تعامل با زندگی شهری را دارد، و این یک فرصت سوزی در لوای حفظ اراضی و ظرفیت اکولوژیک است و به همین دلیل است که هرروز دست اندازی به این اراضی شدت می گیرد.

نقیصه بزرگ در عباس آباد، مصلی است

در ادامه این جلسه حمید میرمیران با اشاره به سابقه طرح اراضی عباس آباد گفت: در دوره اول که به این اراضی پرداختیم حفظ این اراضی مهم ترین رکن بود، چراکه در معرض اتفاقاتی بود که امکان دست اندازی به اراضی وجود داشت. دردهه هفتاد در طرح ساماندهی شهر تهران که مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری بود در بندی موضوع عباس آباد مطرح شد که این اراضی برای فضای سبز و فرهنگی استفاده شود، این اولین مصوبه ای بود که شورای عالی شهرسازی و معماری برای این اراضی داشت که این مصوبه از طرف رهبری هم تنفیذ شد.

وی ادامه داد بعد از این طرح ، طرح دیگری تهیه شد که مصوب کمیسیون ماده ۵ بود که ساختمان های فعلی در اراضی عباس آباد محصول آن طرح است. بعد از آن نهاد برنامه ریزی شهر تهران تاسیس شد، در آن زمان حبیب الهیان این طرح را امضا نکرد اما با تصویب کمیسیون ماده ۵ یکسری از زمین ها بصورت  بی برنامه واگذار شد و این ساختمان ها ساخته شدند. بعد از آن که طرح تفصیلی تهران تهیه شد با توجه به تمایل شورای شهر تهران برای تهیه طرح جدید برای عباس آباد ، طرحی تهیه شد که صرفا دید اکولوژیک نداشت و در مقیاس ملی و فراملی به تصویب رسید.

مدیرعامل نقش جهان پارس تصریح کرد در ساختار طرح جامع شهر تهران به جز سیستم اکولوژیک شهر تهران اصلی ترین موضوع مد نظر ما، محوری است که ۴ نقطه اکولوژیک را به هم متصل می کند. اگر محور اکولوژیک با این ۴ نقطه از طریق همت و رسالت – حکیم به هم متصل می شد، ۳۰ درصد آلودگی شهر تهران کاهش پیدا می کرد چراکه باد تهران از غرب به شرق است. البته به شرطی که بیمارستان میلاد و مجتمع مسکونی در همت ساخته نمی شد و به این دلیل عباس آباد باید سبز می بود. از طرفی اراضی عباس آباد در مرکز  پهنه مرکزی شهر تهران که ۶۰ درصد فعالیت های تهران را در بر می گیرد، قرار دارد.

وی ادامه داد: در دوره اول به دلیل هجمه ای که روی این اراضی وجود داشت و ممکن بود به فروش رود، مشاور نقش جهان پارس، شهرداری، دولت و جامعه حرفه ای تصمیم گرفتیم که اراضی عباس آباد را به عنوان یک فرصت حفظ کنیم.از نظر من عباس آباد جزیره نیست، چراکه تمهیداتی دیده شده که با سایر نقاط شهر تعامل داشته باشد به عنوان مثال خط یک مترو از این اراضی عبور می کند. در دوره دوم به حیات اجتماعی عباس آباد پرداخته شد.

 ۴ مغایرت هم وجود دارد یکی اطلس پلازا است که مدام به طبقات آن اضافه می شود که روی محور اصلی عباس آباد است. دیگری دائره المعارف اسلامی است که نباید به شکل فعلی ساخته می شد. در بخش بانک مرکزی قرار بود موزه جواهرات سلطنتی باشد اما اکنون یک برج آنجا ساخته شده است و هتل دیدار که ارتفاع آن باید تعدیل شود اما نقیصه بزرگ در عباس آباد موضوع مصلی است که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هکتار اراضی تحت اختیار پروژه ای است که تمام نمی شود.

سید امیر منصوری در واکنش به سخنان میرمیران گفت متاسفانه به حیات اجتماعی  اراضی عباس آباد پرداخته نشده و کانسپتی که برای عباس آباد درنظر گرفته شده اجازه نمی دهد عباس آباد وارد عرصه زندگی فعال شهری شود. اگر سیاست ما نگهداری یک زون بی دفاع با هزینه های نجومی و ساخت باغ کتاب لاکچری که به درد مردم شهر نمی خورد است، اقدامات فعلی توجیه پذیر است اما اگر قرار است  این اراضی در خدمت مردم و برای حل مشکلات شهر باشد، این اقدامات راه حل روشنی نیست. کلیت فضای عباس آباد متعلق به ۹ میلیون شهروند تهرانی است که توسط نهادهایی مانند وزارت ارتباطات، شرکت عباس آباد و مصلی و تصرف و تبدیل به امپراتوری هایی شده که مردم را از استفاده از آن محروم کرده است.

محمدرضا مثنوی در ادامه این بحث گفت: در طرح هایی که در قالب طرح تفصیلی برای عباس آباد بررسی شد بدلیل سه گانگی بین منطقه ۳، ۶ و ۷ در این محدوده ، ممکن بود که تخریب این اراضی بیشتر شود و در همین زمان بسیاری از بخش های اراضی به نهادهای خصوصی و دولتی واگذار شد که اگر ادامه پیدا می کرد مابقی زمین ها نیز واگذار می شد. به همین دلیل در آن زمان مشاورین به شهرداری تهران و کمیسیون ماده ۵پیشنهاد کردند که اراضی به صورت واحد و خارج از مناطق ۲۲ گانه شهر تهران در نظر گرفته شود بعد از تصویب کمیسیون ماده ۵، پیشنهاد شد که طرح مربوط به عباس آباد نیز بصورت واحد و جدا از طرح تفصیلی شهر تهران تهیه شود که مشاورین نسبت به تهیه طرح جامع اراضی عباس آباد اقدام کردند.

وی تصریح کرد البته نگاهی هم وجود داشت که اراضی عباس آباد یک لکه سیاه است که موجب گسست بافت های شرق و غرب و شمال و جنوب شده است و نقش خود را برای ارتباط بافت شهر درست ایفا نمی کند. این گزینه به چالش کشیده شد و با این نگاه که ما طبیعت را از گذشتگان به ارث نمی بریم بلکه از آیندگان به امانت گرفته ایم به این سمت رفتیم که برای این اراضی نمی توان ارزش مالی تعیین کرد. بنابراین تا جایی که ممکن است نباید در این اراضی مداخله کرد و این ایده مورد قبول مشاوران چهارگانه (نقش جهان پارس،شاران،فرنهاد،پارهاوس ) قرار نگرفت.

تعریف ۱۶ باغ در عباس آباد برای جلوگیری از تصرف اراضی بود

مثنوی با بیان اینکه امکان تغییر کاربری فضای سبز به فضای بهداشتی درمانی در کمیسیون ماده ۵ وجود داشت و ممکن بود زمینه را برای از بین رفتن این اراضی فراهم کند ادامه داد: به همین دلیل تصمیم گرفتیم نام باغ را بر روی بخش های مختلف اراضی بگذاریم تا حساسیت بر روی حفظ آن بیشتر شود مانند باغ فرهنگ و باغ کتاب ضوابط کلانی فکر شدکه مالکیت  و مدیریت این اراضی یکپارچه شود؛ مالکیت این اراضی مالکیت عام است یعنی مردم مالک آن هستند و کسی نمی تواند آن را خرید و فروش کند. دیگر اینکه این اراضی دارای فواید ویژه خودش باشد و حفظ مورفولوژی و کاراکتر تپه های عباس آباد از مسایل اصلی بود، مصوب شدکه ما ۱۶ باغ مفهومی و موضوعی در آنجا داشته باشیم و هر باغ با حداکثر سطح اشغال ۸ درصد برای فعالیت های اداری و کاربری آن ساخته شود در هر باغ یک کوشک بیشتر ساخته نشود و ارتفاع آن هم از تپه بالاتر نرود. برای TOD ها نیز کاربری هایی تجاری اداری دیدهشده بود تا هزینه های اداره اراضی تامین شود و در کنار آن پارکینگ های بزرگ ساخته شود.

وی اضافه کرد از آنجا که اتصال عباس آباد با بافت های مجاور  در طرح دیده شده و ارتباطات قوی شمالی و جنوبی و شرقی و غربی هم وجود دارد، پس ارتباطات محلی برقرار است. همچنین پل طبیعت که لکه بالا را به پایین وصل می کند نیز پیوستگی طرح را تقویت می‌نماید و نیز داخل اراضی میدانی به ابعاد ۱۵۰ متر در ۳۰۰ متر دیده شده که فضای تعامل جمعی است. حفظ اراضی صرفا مربوط به فضای سبز نیست، بلکه موضوعات فرهنگی، تفریحی، مدیریت بحران و شرایط اضطراری و اکولوژیک نیز در این تصمیم دخیل بود؛ اما مهمتر از همه اراضی به عنوان کپسول اکسیژن باید حفظ می شد.

اراضی عباس آباد باید به عنوان ریه تنفسی شهر حفظ شود

مثنوی در واکنش به موضوعی که در خصوص خلوت بودن اراضی آباد مطرح شد اظهار داشت: اکنون بوستان آب و آتش با انفجار جمعیت مواجه است که این نشان می دهد تصمیم اشتباهی برای جذب زندگی اجتماعی وجود نداشته و زندگی اجتماعی در آنجا شکل دارد، پارک طالقانی نیز همینطور اما باید گفت که دسترسی به اراضی مشکل است و دلیل آن عدم اجرای زیرساخت های طرح است.

وی ادامه داد باغ کتاب مبتنی بر توصیه ها و الزامات طرح نیست و سطح اشغال زیادی دارد و حتی امروز بصورت حریصانه می خواهیم بیشتر بسازیم. بانک مرکزی نیز کلا ضابطه طرح را نقض کرده و ۵ برابر آنچه که باید، ساخت و ساز انجام داده است. البته که بسیاری از دغدغه‌های طرح اجرایی نشده و خطاهایی هم رخ داده که قوانین را نقض می‌کند، ولی همچنان می‌بایست به اراضی عباس آباد به عنوان ریه های تفسی شهر تاکید داشت و آن را حفظ کرد.

اراضی عباس آباد با نام پارک آب و آتش شناخته می‌شود

محمد حسین حجازی مدیرعامل شرکت نوسازی عباس آباد نیز در ادامه این نشست با اشاره ای به گذشته گفت: مقدمات مجموعه شهستان پهلوی در سال ۴۴ با سرمایه یک میلیارد تومان به ثبت رسید و در سال ۵۳  در مجلس قانون شد بنابراین شرکت نوسازی عباس آباد یک استحکام قانونی دارد و رویکردها و فعالیت های ما در راستای خدمت به مردم است. رویکرد مدیریت اراضی عباس آباد  فرهنگی و گردشگری با زون بندی های مختلف علمی، مذهبی  است. یکی  از ماموریت های شرکت نوسازی عباس آباد را به نتیجه رساندن ابعاد فرهنگی پیش بینی شده است. حدود ۱۵ درصد اراضی تحت فعالیت های عمرانی است و امیدوارم تا ۳ ماه آینده مابقی پروژه های عمرانی نیز تمام شود. البته بهره برداری از  این اراضی مانند برگزاری کنسرت خیابانی یا در مجموعه برج پرچم که  سال ها بلااستفاده بود شروع شده است. از ابتدای تابستان نیز برنامه پیاده روی خانوادگی را در پارک طالقانی و با حضور حداکثری مردم داشتیم که تداوم هم خواهد داشت.

مدیرعامل شرکت نوسازی عباس آباد  اضافه کرد: پارک آب و آتش تقریبا یک هکتار است و مردم اراضی عباس آباد را بنام  آب و آتش می شناسند و این بدلیل اینست که با فکر شکل گرفته و دارای حیات مدنی است و اینجا یک هویت تاریخی و اجتماعی است. باغ کتاب کارکرد خود را بخوبی انجام می دهد و لاکچری بودن آن هم هیچ مشکلی ندارد و لیاقت مردم ما است که چنین فضایی در اختیارشان باشد. همچنین باید بگویم مصوبات طرح جامع عباس آباد با جدیت اجرا خواهد شد حتی طبقات اضافی ساخته شده در ساختمان ها مجموعه تخریب می شود.

اراضی عباس آباد، آنچنان که ادعا می شود یک فضای جمعی نیست

سید امیر منصوری در پایان این نشست با اشاره به مباحث مطرح شده از سوی مدعوین پانل گفت: اینکه در  اراضی میدانی ساخته شده که ۱۰۰ هزار نفر ظرفیت دارد اما چه فایده دارد؟ وقتی هیچ فردی برای تعاملات اجتماعی به آنجا  مراجعه نمی کند نمی‌توان مدعی بود که این یک فضای جمعی است. یا مطرح شد که مردم اراضی عباس آباد را به نام آب و آتش می شناسند بنابراین باید گفت که تنها یک هکتار از این اراضی نمایندگی ۵۰۰ هکتار را انجام می دهد و این نشان دهنده اینست که مابقی اراضی هیچ جایگاهی بین مردم ندارد. موضوع اینست که عباس آباد باید وارد چرخه زندگی مردم شود، ما می توانستیم با رعایت سطح اشغال و حفظ یکپارچگی و ظرفیت اکولوژیکی، پروژه های دیگری با شان و جایگاه اجتماعی داشته باشیم.می بایست اراضی از یک جزیره ایزوله به یک جای عمومی تبدیل شود و مردم بصورت خودبه خود در آنجا فعالیت اجتماعی داشته باشند نه صرفا با برنامه ریزی مسئولین، بنابراین راه حلی که برای اراضی عباس آباد داده شده نا تمام است و نتوانسته بصورت اتوماتیک زندگی اجتماعی را جذب کند.