مدیر کل مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پاسخ به این پرسش که علت پرهیز اغلب مدیران‌مسؤول از اعلام تیراژ واقعی روزنامه‌شان چیست، خاطرنشان کرد: به این خاطر که برایشان جنبه حیثیتی دارد.
به گزارش جماران؛ اعلام تیراژ «واقعی» روزنامه‌ها سال‌هاست که به ابهامی بزرگ تبدیل شده است. روزنامه‌ها که خود باید به عنوان «رسانه» پیشرو شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی صادقانه باشند، اغلب به دلایل مختلفی از اعلام تیراژ «واقعی» روزنامه‌شان سر باز می‌زنند. تا چند سال پیش یکی از مهمترین دلایل این رویکرد، بحث «یارانه» بود اما با حذف شدن تیراژ از شاخص‌های یارانه روزنامه‌ها، دلایل دیگری همانند حفظ آبرو و رقابت پُررنگ‌تر می‌شوند.
در سال ۹۳ یکی از شاخص‌های اعلام شده برای طرح رتبه‌بندی روزنامه‌ها و تخصیص یارانه، تیراژ عنوان شده بود. از تیراژ ۵ هزار تا ۵۰ هزار نسخه هر ۵ هزار نسخه ۰.۴ و از تیراژ ۵۰ هزار نسخه به بالا برای هر ۱۰ هزار نسخه ۰.۱ امتیاز در نظر گرفته می‌شد؛ اما مدتی است که در طرح جدید معاونت امور مطبوعاتی دیگر میزان تیراژ روزنامه‌ها در رتبه‌بندی تاثیری ندارد و برای تمام روزنامه‌ها حداقل تیراژی در نظر گرفته شده که بر همان اساس هم یارانه داده می‌شود.
در همین راستا سیدمحمدرضا دربندی ـ مدیرکل مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ با تاکید بر اینکه برخلاف سابق «تیراژ در رتبه‌های روزنامه‌ها تاثیری ندارد»، اظهار کرد: روزنامه‌ها تیراژشان را حتی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم اعلام نمی‌کنند و این موضوع برایشان کاملا محرمانه است. بر همین اساس در نظام‌نامه جدید یارانه، تیراژ تاثیری در فرمول حمایت ندارد. در این نظام‌نامه یک تیراژ حمایتی به تناسب برای همه نشریات در نظر گرفته شده است.
او ادامه داد: عدد تعیین شده برای تیراژ حمایتی به گونه‌ای انتخاب شده که تمام نشریات هر گروه را شامل شود. بنابراین اگر به میزان اعداد انتخابی ما روزنامه‌ها تیراژ داشته باشند، یارانه به آنها تعلق می‌گیرد. اگر تیراژ روزنامه‌ای بیشتر باشد، به این معنی است که فروش دارد و به همین خاطر باز هم همان میزان یارانه مشخص را دریافت می‌کند و نه بیشتر.
دربندی درباره دلایل حذف تیراژ از طرح رتبه‌بندی روزنامه‌ها توضیح داد: این تصمیم را گرفتیم چون نمی‌توانیم به تیراژ واقعی روزنامه‌ها دست پیدا کنیم؛ مگر آنکه دست به دامن راه‌کارهای دیگری شویم که نمی‌خواهیم این کار را انجام دهیم. بنابراین ترجیح دادیم که طرح جدیدی را تصویب کنیم که دیگر تیراژ جزو شاخص‌های یارانه نباشد.
مدیر کل مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در پاسخ به این پرسش که علت پرهیز اغلب مدیران‌مسؤول از اعلام تیراژ واقعی روزنامه‌شان چیست، خاطرنشان کرد: به این خاطر که برایشان جنبه حیثیتی دارد. به عنوان مثال روزنامه‌ای که ۲ هزار نسخه چاپ می‌کند، ولی اعلام می‌کند که ۱۰ هزار نسخه تیراژ دارد؛ لذا اگر اطلاعات واقعی منتشر شود برایشان اصلا خوب نیست. حدود پنج سال قبل یارانه روزنامه‌ها بر اساس تیراژ تعیین می‌شد و معاونت مطبوعاتی مجبور بود برای دستیابی به تیراژ درست مامور به چاپخانه‌ها بفرستد و همین همکاری چاپخانه‌ها با مامورهای ما خودش مساله بزرگی بود. لذا از آنجا که دستیابی به تیراژ درست و دقیق کار سختی محسوب می‌شود، در طرح جدید تصمیم گرفتیم برای تخصیص یارانه با تیراژ کاری نداشته باشیم و طبق حداقل تیراژی که در نظر گرفتیم به همه روزنامه‌ها یارانه مشخصی بدهیم.
دربندی به کاهش تیراژ روزنامه‌ها در سال‌های اخیر اشاره و اظهار کرد: روزنامه‌خوان‌ها به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ نسل قدیم که هنوز دوست دارند کاغذ روزنامه را لمس کند و گروه دوم نسل جدید که اغلب با فیزیک و ساختار روزنامه ارتباط برقرار نمی‌کنند. گروه دوم اگر بخواهد روزنامه بخواند به فایل pdf روزنامه‌ها رجوع می‌کنند. این اتفاق تنها مختص کشور ما نیست و در سایر کشورهای دنیا نیز رخ داده است. تیراژ روزنامه‌ها در بسیاری از کشورهای دیگر نیز نسبت به سال‌های اخیر کاهش یافته و حتی اغلب کیوسک‌ها مطبوعاتی در بسیاری از کشورها جمع شده‌اند و روزنامه‌ها بیشتر به صورت اشتراکی و اینترنتی مخاطب دارند.
او همچنین درباره تاثیر برگشتی‌ها در طرح جدید معاونت مطبوعاتی گفت: میزان برگشتی در این ساز و کار تاثیری ندارد. طبیعتا صاحبان روزنامه‌ها ملاحظه می‌کنند که ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر برگشتی نداشته باشند. در واقع بی‌گدار به آب نمی‌زنند و بر فرض مثال اگر ۸۰۰ نسخه فروش دارند، دیگر ۳ هزار نسخه منتشر نمی‌کنند.
دربندی خاطرنشان کرد: البته معاونت مطبوعاتی برای مجلات برگشتی طرح دیگری در نظر گرفته است. بر این اساس مجلات می‌توانند نسخه‌های برگشتی خود را بعد ۶۰ روز برای ما بفرستند تا به قیمت حداقلی از آنها خریداری کنیم. ما این نسخه‌های برگشتی را برای زندان‌ها، کانون‌های اصلاح و تربیت و بیمارستان‌ها می‌فرستیم. در واقع این امکان برای نشریات در نظر گرفته شده که به جای فروش کیلویی مجلات برگشتی برای خمیر کردن می‌توانند با قیمت حداقلی به ما بفروشند. این طرح فقط بری مجلات می‌تواند اجرا شود که به‌روز بودن مطالب آنها همانند روزنامه‌ها حائز اهمیت نیست.
