به گزارش خبر آنلاین،مگامال به مجتمع‌های بزرگ گفته میشود که دارای امکانات ویژه‌ای ازجمله بازار فروش، سالن‌های ورزشی، تفریحی، سینما، استخر، ایستگاه و...که همگی نشان از یک محل خرید و تفریح است. زمانی که شهرها بزرگ می‌شوند و تعداد ساکنان، واحد مسکونی، حمل‌ونقل و خودرو زیاد میشود، طبیعتا افراد به این فکر می‌افتند که اگر کسی می‌خواهد خرید کند، برای صرفه‌جویی در وقت بتواند از یک مکان همه خریدهایش را انجام دهد و پارکینگ هم در اختیارش باشد. در بقیه کشورها این اتفاق از سال‌های خیلی دورتر افتاده است. در کشور ما با فاصله زمانی این جریان شروع شده. قبلا تحت عنوان پاساژ و مراکز خرید با ابعاد کوچک‌تر این موضوع مطرح بود و به مسائل پارکینگ خیلی توجه نمیشد. بعدها مراکز تجاری - اداری تحت عنوان مال مطرح شدند که هم نیازهای خدماتی شهروندان را برطرف کنند و هم پارکینگ داشته باشند. منتها مقیاس مال‌ها باید با مقیاس شهر و جمعیتی که از آن استفاده می‌کنند، در تناسب باشد. در طرح‌های توسعه شهری که شامل طرح جامع و طرح تفصیلی میشود، مقیاس و معیارهایی در نظر گرفته شده که همه سرانه‌ها، از آنجا استخراج میشود و سرانه مسکونی، تجاری، اداری، فرهنگی، تفریحی، فضای سبز و... در آنجا مدنظر قرار می‌گیرد. طبیعتا باید تناسبی بین جمعیت و این سرانه‌ها وجود داشته باشد.
متاسفانه شاهد هستیم که مالهای تجاری بزرگ مقیاس در کوچه‌های چند متری ساخته می‌شوند و این مساله به ترافیک دامن می‌زند و کرج از آسیب های این رویکرد در امان نبوده است و نمونه آن را میتوان در جا نمایی البرز مال و اکو مال مشاهده کرد .
اکنون جدا از مسائل ترافیکی و ابعاد اجتماعی این دو پروژه چند سؤال به ذهن می‌رسد. آیا ساخت این نوع مجموعه های اجاری در این دوره زمانی و در مکان هایی چون حصارک و رزکان نو با آن بافت جمعیتی ضعیف ، توجیه اقتصادی دارد؟
مطابق با الگوهای تجربه شده در کشورهای توسعه یافته دنیا در زمینه ساخت مجتمع های تجاری، مال سازی، یک پاسخ خوب به نیازهای مختلف جامعه است. ساخته شدن یک شاپینگ مال خوب، دستاوردهای مختلف و متعدد آن هم از ابعاد مختلف دارد. وقتی یک مال ساخته میشود، هزاران و میلیون ها نفر در طول سال بازدید کننده دارد. غیر از آنکه پروژه های ساختمانی بسیار اشتغال زا است، در مورد یک مال، صدها شغل حتی بعد از پایان عملیات ساختمانی ایجاد شده و سالها به حیات خود ادامه میدهد. گردش مالی ای که در یک مال اتفاق می افتد، گردشی دائمی و چشم گیر است و از دستاوردهای اقتصادی مستقیم آن که بگذریم، وجود مال ها می تواند به رونق تولید نیز کمک کند.
اما به شرط آنکه مالهایی که در دست ساخت هستند، مالهای مناسبی باشند و مناسب بودن یک مال، از عوامل مختلفی پیروی میکند که متاسفانه در کرج نادیده گرفته می شود و اگر درست هدایت و برنامه ریزی نشود تبدیل به یک سونامی می شود که همه چیز را ویران و نابود می کند.
براساس مطالعات انجام شده از الگوی های موفق مال سازی در دنیا، مهمترین مسائل در موفقیت یک مال، مکان مناسب آن است. اما در کرج شاهد آن هستیم که مناسب بودن مکان یک مال از حیث های مختلف نادیده گرفته میشود و تنها انتفاع سرمایه گذار لحاظ شده است. مثلا، توجه به حجم ترافیکی که رفت و آمد یه یک مال ایجاد می کند حائز اهمیت بسیار زیاد است. اما به راحتی مجوز ساخت مال های بزرگ در کوچه و خیایانهایی که هم اکنون هم با معضل ترافیک مواجه هستند، صادر میشود! یا آنکه اگر یک مال در نقطه ایی عملکرد مناسبی داشت، به صورت قارچ گونه و افراطی در همسایگی همان مال، مجوز احداث مالهای متعدد دیگر آنقدر صادر میشود که مطمئنا پس از بهره برداری همه آنها، همان مال اولی هم دیگر نمیتواند عملکرد خوب خود را ادامه دهد.
تنها پیش شرط احداث هر مال در هر نقطه شهر منوط به پیوست‌های مطالعاتی مختلف از جمله پیوست ترافیکی و فرهنگی اجتماعی این پروژه‌ها ست ، اما متاسفانه مالهای ایجاد شده در شهر فاقد هر گونه پیوست است.
مال‌ها باید در فاصله استاندارد از وسایل حمل‌ونقل عمومی تعریف شوند و باید از نظر جا نمایی در نقطه‌ای از شهر احداث شوند که در کسب و کار دیگر اصناف خللی ایجاد نشود، اما در کرج شاهد رعایت این قوانین نیستیم که خود باعث ایجاد معضلاتی شده است.
بهتر بود تا حساسیت مجوز برای مال‌ها و نظارت از سوی شورای شهر کمی زودتر اتفاق می‌افتاد تا کمی از دغدغه‌های مردم کاسته شود و رفاه را به طور متوازن در شهر ایجاد می‌کردند تا پایتخت امروز به نقطه بن‌بست نرسد.
ساخت مال ها بدون زیر ساخت تضییع اجتماعی و تخریب‌کننده حقوق شهروندی است
تا به امروز پیوست طرح‌ها، فقط درآمدزایی است نه پیوست‌هایی از جنس ترافیکی، شهرسازی، عدم سایه‌اندازی یا سکونت‌پذیری. یعنی شهرداری اگر ببیند به لحاظ درآمدزایی صدور مجوزی توجیه اقتصادی دارد، این کار را انجام میدهد. در حالی که در طرح تفصیلی تاکید شده در پهنه‌هایی که کاربری‌های تجاری، اداری، خدماتی دارند زمانی امکان صدور مجوز برای ساخت مجتمع‌های تجاری یا خدماتی در آنها وجود دارد که مطالعات پیوست مربوط به آن انجام شده باشد. به این معنا که در زمان بررسی مجوزهای ساختمانی ابتدا باید مطالعات کارشناسی مربوط به آن انجام شود و سپس مجوز مربوطه صادر شود اما در حال حاضر این روند در مورد پروژه‌های شهر کرج معکوس است.
اما از سویی دیگر مالسازی کسب و کارهای کوچک را نابود میکند و فضای شهری را به هم می‌ریزد و به دلیل حرکت به سمت تجاری بودن سرانه شهروندان غیرمنتفع از مالسازی را کاهش میدهد. مالسازی هیچ نفعی برای شهروندان ندارد. از همین رو به دلیل نادیده گرفتن فرهنگ شهری ارتباطات سریع و سالم اجتماعی در سطح محله‌ها از بین می‌رود. در همین راستا حجم بزرگی از فضاهای تجاری و با تغییر کاربری فضای شهری، به منفعت سرمایهگذاران پاسخ میدهد.
ساخت مال آن‌هم بدون داشتن زیرساخت‌های لازم یک تضییع اجتماعی و تخریب‌کننده حقوق شهروندی است و یکی از اشتباهاتی که شهرداری به صورت جدی مرتکب میشود، این است که بدون توجه به زیرساخت‌های منطقه‌ها و طرح جامع شهری، در هر جایی که متقاضی برای ساخت مالهای تجاری وجود داشته باشد، مجوز میدهد.
لازم است مردم بدانند با توسعه چنین مراکزی و به دلیل نبود برنامه ریزی مناسب و اصولی نه تنها دستاوردهای خوب و چشمگیر اینگونه فعالیت های اقتصادی برجسته خواهد بود بلکه به دلیل مشکلات عدیده بسیاری که با شروع بکار این کونه مراکز تجاری بوجود می آید قیمت ملک اطراف این مجتمع ها به شکل قابل توجهی افت خواهد کرد همانگونه که این مسئله در تهران و در نمونه مجتمع کوروش تجربه شد و این دقیقا مصداق بی توجهی به حقوق عمومی است.
اگر فرض کنیم که این مراکز خرید جدید سود ده هستند (که البته ممکن است نباشند و احداثشان با اهداف دیگری به غیر از سود آمیخته باشد) آنوقت باید بپذیریم که مشتریشان هم وجود دارد. از آنجا که کالاهای عرضه شده در این مال‌ها در اکثر مواقع لوکس و بسیار گران هستند میتوان نتیجه گرفت که احداث انبوه این مراکز خرید طی سال‌های اخیر همچنین مرتبط است با شکل گیری قشر جدیدی که مشتری این کالاهاست. اما قرار گرفتن البرز مال در نقطه ای چون حصارک و اکو مال در رزکان نو میتواند توجیهی بر این امر باشد ؟
پیش بینی آشفتگی ترافیکی با شروع به کار البرز مال و اکو مال
در برخی از این مجتمع‌ها 5 تا 7 طبقه از فضای زیرزمین» تراز منفی مجتمع - به تامین پارکینگ با گنجایشی حداقل معادل 1500 خودرو، اختصاص داده شده اما معابر تنگ اطراف این مجتمع‌ها و نبود تناسب بین «ظرفیت محدود مسیرهای هدایت خودروهای شهروندان به مجتمع» و «حجم نامحدود فضای تجاری مجتمع برای جذب مردم»، دسترسی مردم به پارکینگ‌های انبوه تعبیه شده در زیرزمین «مال»ها را عملا غیرممکن کرده است.
مشاهدات در سطح شهر کرج وضعیت آشفته ترافیک در اطراف این مجتمع‌ها را به خوبی پیش بینی میکند. از یک‌سو پارک خودروهای مراجعه‌کنندگان در فواصلی دورتر از مجتمع و حتی در حاشیه اتوبان‌های اصلی نزدیک این برج‌‌ها و از سوی دیگر، مزاحمتی که ترافیک ناشی از این مراجعه‌ها برای ساکنان محله‌های مجاور «مال»، و یا مجتمع های تجاری بزرگ به‌وجود خواهد اورد. و باید دید برای کنترل و مهار این همه هرج و مرج و اشفتگی و همچنین ضرر و زیان ناشی از عدم توجه به منافع عمومی چه برنامه ها و اقداماتی را از سوی متولیان امر در آینده شاهد خواهیم بود .
اگر منافع عمومی بر منافع گروهی ارجحیت داده نمیشد قطعا شاهد بروز این نگرانی ها نبوده و انرژی زیادی که برای حل پیامدها و مشکلات آنها لازم بود صرف توسعه و آبادانی شهر می شد .
48
