صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (بنیاد علم ایران) در سال ۱۳۸۲ با هدف حمایت از پژوهشگران و فناوران کار خود را آغاز کرد، فعالیت‌های اصلی این صندوق تاکنون شامل حمایت از طرح‌های پژوهشی، دوره‌های پسادکترا، ثبت اختراعات، کرسی پژوهشی، پژوهانه (گرنت) و پشتیبانی از ایجاد و توسعه مراکز نوآوری است.
اعطای کرسی پژوهشی از جمله اقدامات ویژه صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (بنیاد علم ایران) است که در شکلی محدود به استادان شاخص یا نهادهای موثر تعلق می‌گیرد بدین ترتیب که بنیاد علم ایران از طریق رصد فعالیت‌های علمی در سطح کشور و مشاوره با صاحبنظران و گروه‌های علمی و دانشگاهی تصمیم می‌گیرد این جایزه پژوهشی را به کسی اعطاء کند.
تاکنون بیشتر این کرسی‌ها به رشته‌های فنی، مهندسی و پزشکی اعطاء شده است اما توجه مدیران این نهاد به ادبیات و ضرورت بهره‌مندی بیشتر مردم از متون ارزشمند ادبی باعث شده که حمایت از پژوهش های ادبی نیز در کانون توجه قرار گیرد.
بدین ترتیب برای نخستین بار در کشور کرسی پژوهشی مولوی‌پژوهی به جناب آقای دکتر سید علی‌اصغر میرباقری‌فرد، رئیس انجمن ترویج زبان و ادب فارسی و مدیر قطب علمی تحقیق در متون حکمی و عرفانی، اعطاء شده است. بر این اساس گفت و گویی با ایشان انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید:
آقای میرباقری فرد به عنوان نخستین سوال هدف از تشکیل این کرسی را بفرمایید؟
این کرسی در پی محقق‌ساختن دو هدف عمده شامل ارائه یافته‌های جدید و نوآورانه در زمینه مولوی‌پژوهی با تأمل در مبانی روش تحقیق، احیا و تصحیح متون در زمینه مولوی پژوهی و دیگری فراهم‌ساختن زمینه مناسب برای استفاده از ظرفیتهای مَشرب عرفانی مولانا برای اعتلای فرهنگ جامعه در داخل و خارج از کشور منطبق بر عناصر و محورهای فرهنگ اسلامی ایرانی است.
از طریق ارتقاء کیفی روش تحقیق و استفاده از منابع اصیل در حوزه مولوی‌پژوهی زیرساخت های مناسبی برای تحقق اهداف برنامه کرسی فراهم آمده و برون‌دادهای درخور توجهی به دست آمده است.
چرا جایگاه مولوی در فرهنگ ما و در خارج از کشور قابل توجه است و چگونه از این ظرفیت می توان استفاده کرد؟
بدان سبب که خاستگاه اصلی عرفان اسلامی، فرهنگ اسلامی است، عرفان اسلامی حامل پیام های بسیار شفاف و روشنگر برای همه جهانیان است و این پیام ها در آثار مولوی به شیوه‌ای هنری و متناسب ارائه شده است.
در واقع آراء و آثار مولوی از دو جهت اهمیت دارد، یکی اینکه مولوی از بزرگ‌ترین عارفان سنت اول عرفانی است که در سده هفتم این سنت را به اوج رسانده و مفاهیم بلند عرفانی را به بیان آورده است و دیگر اینکه مولوی با بیان تعالیم و مواجید عرفانی در قالب زبان فارسی، نقش مهمی در شکوفایی و ارتقاء جایگاه زبان فارسی داشته است.
در واقع آثار مولانا از مهمترین ظرفیت هایی است که در آنها دو عنصر مهم عرفان اسلامی و زبان فارسی با تعامل و تأثیر متقابل بر یکدیگر توانسته‌اند هم مفاهیم غنی و ژرف عرفانی را به بیان درآورند و هم بر ظرفیت و توانایی زبان فارسی بیافزایند.
در ارتباط با برنامه‌ریزی‌های انجام شده در حوزه مولوی‌پژوهی و فعالیت‌هایی که تاکنون در این ارتباط انجام شده توضیحاتی ارائه فرمایید.
در این زمینه فعالیت‌های خوبی صورت گرفته است، نخست آن که زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای تحقق اهداف کرسی فراهم آمده است، دوم آن که شبکه‌ای از اعضای هیئت علمی متخصص و صاحب نظر تشکیل شده است و سوم آن که چند کارگروه تخصصی برای ارائه یافته‌های تازه در حوزه مولوی‌پژوهی و کاربردی‌سازی نتایج پژوهش ها در این حوزه فعال شده‌اند، به ویژه اینکه در بخش مطالعات میان‌رشته‌ای در زمینه‌های جامعه‌شناسی، روانشناسی و هنر فعالیت‌های خود را آغاز کرده است.
علاوه بر آن در زمینه به کارگیری امکانات رایانه‌ای به ویژه متن‌کاوی نیز گام های بلندی برداشته شده که نتایج آن در ماه های آتی بروز و ظهور می‌یابد.
همچنین از طریق شرایطی که صندوق فراهم آورده مقدمات استفاده از دو محقق پسادکتری برای پیشبرد اهداف کرسی مهیا شده است.
دستاوردهایی که این کرسی پژوهشی در میان جامعه علمی کشور و عموم مردم جامعه خواهد داشت؟
این کرسی دستاوردهای محسوس و مشخصی خواهد داشت که در آنها چند مسئله محوری مانند استفاده و بهره‌گیری از نتایج این پژوهش‌ها برای رفع نیازهای زبانی، ادبی و فرهنگی جامعه، تولید علم در حوزه مولوی پژوهی از طریق تصحیح و تحقیق متون مهم مربوط به مولوی‌پژوهی، استفاده از ظرفیت های میان رشته‌ای برای پاسخگویی به نیازهای جامعه در کانون توجه قرار خواهد داشت.
در حال حاضر این کرسی در قالب مقاله، کارگاه و نشست تخصصی چند برون‌داد مهم داشته است.
برخی از مهمترین اهداف و دستاوردهای کرسی شامل، تبیین سنت و مشرب عرفانی مولوی و جایگاه او در عرفان اسلامی، سنجش نیازهای جامعه در سطوح مختلف به اندیشه‌های مولوی برای دستیابی به حیات طیبه و تعالی فرهنگی و معنوی، تبیین ظرفیتهای موجود در آثار و دیدگاه های مولوی برای رفع نیازها و پاسخگویی به مسائل فرهنگی و معنوی جامعه و طراحی الگوها و شیوه‌های ترویج افکار مولانا در جامعه متناسب با سطوح مختلف نیازها است.
آیا اهدافی مرتبط با معرفی مولوی در دنیا و ارتباط با دیگر دانشگاه‌های جهان که دارای رشته‌های ادبیات فارسی هستند در نظر گرفته شده است؟
موضوع ترویج مولوی‌پژوهی در دو حوزه جغرافیایی داخل ایران و خارج از کشور در نظر گرفته شده است، ظرفیتهای موجود در این زمینه در خارج از کشور نیز بسیار زیاد است به نوعی که از حدود ۲۰ سال پیش توجه به مولانا، آراء و آثارش در غرب و همچنین در جهان عرب روبه فزونی نهاده بر همین اساس در این زمینه نیاز شدیدی به پژوهش های دست اول و کاربردی احساس می شود.
بنا بر آنچه گفته شد با چند دانشگاه و مرکز علمی در دیگر کشورها از جمله ژاپن، ترکیه، بوسنی و استرالیا که ظرفیت همکاری وجود دارد برای انجام پژوهش‌های مشترک هماهنگ شده و نتایج آنها تا ماه‌های آینده به ثمر می‌رسد. از آن جمله می‌توان طرح ترجمه آثار مولوی را نام برد که با همکاری دانشگاه مطالعات خارجی توکیو در حال انجام است.
این کرسی در معرفی مولوی به عنوان یکی از عارفان بزرگ اسلامی و همچنین شاعران بزرگ فارسی‌گوی چه برنامه‌هایی پیش بینی کرده و از نظر شما چه تأثیری در معرفی جایگاه حقیقی این عارف شاعر فارسی خواهد داشت؟
بی تردید برنامه‌ای جامع برای این کرسی پیش بینی شده که هم جایگاه مولانا در سیر تطور عرفان اسلامی و هم نقش او در ارتقاء جایگاه زبان فارسی و پدید آوردن شاهکارهای ادب فارسی همچون مثنوی معنوی و دیوان کبیر به خوبی تبیین شود و از ظرفیتهای زبانی، ادبی و فرهنگی آراء و آثار او برای تحقق اهداف یاد شده استفاده شود.
اگر توضیحات دیگری در ارتباط با کرسی مولوی شناسی لازم می‌دانید، بفرمایید.
در این مجال لازم است از جناب آقای دکتر ضرغام رئیس صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران که به علوم انسانی به ویژه ابیات فارسی توجه ویژه دارند سپاسگزاری کنیم.
در باب این کرسی باید گفت با توجه به اهدافی که برای آن در نظر گرفته شده نیاز دارد که از ظرفیتهای انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی، قطب علمی تحقیق در متون حکمی و عرفانی و همکاران متخصص و صاحب‌نظر در داخل و خارج از کشور استفاده شود، برای فراهم‌کردن ارتباط منسجم و سامان‌یافته میان این مراکز و متخصصان ضروری است تمهیدات ویژه‌ای اندیشیده شود.
موضوع پایانی نیز آن است که برای خروج ادبیات و عرفان از فضای انتزاعی می‌توان متناسب با اولویت های پیش بینی شده در اسناد بالادست و اقتضائات فرهنگ ایرانی - اسلامی برای دست یافتن به یافته‌های تازه از یک سو و پاسخگویی به نیازهای جامعه و حل معضلات زبانی ادبی و فرهنگی کشور از سوی دیگر، از ظرفیتهای ادب عرفانی به ویژه آراء و آثار مولوی بهره کامل برد، از این رو ورود به مطالعات میان رشته‌ای سخت ضروری است و از طریق این کرسی می توان باب چنین پژوهش‌هایی را گشود.
46
