اکنون تعداد مشترکان فعال آب در اصفهان، یک میلیون و ۱۲۵ هزار و ۸۹۹ مشترک و تعداد انشعاب خانگی استان یک میلیون و ۱۴ هزار و ۸۱۱ عدد است که به گفته کارشناسان سرانه مصرف آب آشامیدنی در این استان ۱۵۴ لیتر بر ثانیه است که این رقم با توجه به ادامه مشکلات کم آبی باید به عدد ۱۱۰ کاهش یابد.
با بررسی وضعیت در منطقه مرکزی ایران مشاهده می‌کنیم که کاهش شدید منابع آبی از یک سو و گره خوردن سرنوشت تامین آب آشامیدنی نزدیک ۴.۲ میلیون نفر مردم استان اصفهان به تنها یک سامانه آبرسانی (تصفیه خانه بابا شیخعلی) از سوی دیگر، تسریع در اجرا و تکمیل عملیات و راه اندازی سامانه دوم آبرسانی این خطه را بیش از گذشته حیاتی می‌کند.
سامانه اول این تصفیه‌خانه (بابا شیخعلی) آب ۵۶ شهر و ۳۰۰ روستا و جمعیتی افزون بر ۴.۲ میلیون نفر را در استان اصفهان تامین می‌کند، اما رشد جمعیت و افزایش استفاده شهروندان، احتمال نقص در این تصفیه‌خانه و وقوع هرگونه اتفاق ناگوار و توقف فعالیت آن، سبب خواهد شد که تامین آب آشامیدنی مردم این خطه با مشکل و حتی بحران رو به رو شود.
تصفیه‌خانه بابا شیخعلی یکی از بزرگترین تصفیه خانه‌های آب ایران به شمار می‌رود که در کیلومتر ۴۵ جاده اصفهان- شهرکرد و در جوار شهر زاینده‌رود واقع شده است، آب این تصفیه خانه در ابتدایی‌ترین نقطه، از سد زاینده‌رود و پس از آن از سد چم آسمان در فاصله هشت کیلومتر بالاتر از این مجموعه بوسیله کانال سرپوشیده تامین می‌شود.
آشغال‌گیری، تقسیم کننده مواد شیمیایی نظیر اُزُن و کُلر و پُلی آلومنیوم کلراید، زلال سازی، سالن فیلتراسیون و کُلرزنی نهایی از قسمت‌های اصلی این تصفیه خانه به شمار می‌رود، در قسمت زلال سازها آب حدود سه ساعت باقی می‌ماند و سپس در سالن فیلتراسیون مشتمل بر ۴۸ قسمت فیلترینگ از سه لایه مختلف عبور می‌کند و پس از در واحد کلرزنی وارد شده، سپس بوسیله تونل به ۱۷ کیلومتر انتقال داده می‌شود و در مرحله نهایی در شبکه توزیع به غیر از صنایع در اختیار مردم ۵۶ شهر و ۳۰۰ روستای استان اصفهان با جمعیتی بالغ بر ۴.۲ میلیون نفر قرار می‌گیرد.
نگاهی به حوادث پیش آمده درسال‌های گذشته که شبکه آبرسانی اصفهان را با اختلال و مشکل مواجه کرد، ضرورت احداث و بهره برداری از سامانه دوم آبرسانی این خطه را دو چندان می‌کند، پیش از این، حوادث مربوط به نشت مواد نفتی به زاینده رود باعث بروز مشکل در تامین آب آشامیدنی مردم و قطعی آب آشامیدنی ساکنان این منطقه شد.
مرداد سال ۹۳ ورود مواد سوختی در منطقه بالادست به زاینده‌رود در محدوده باغبهادران از توابع شهرستان لنجان واقع در غرب منطقه سبب قطع شبکه آب آشامیدنی اصفهان و شهرستان‌های مجاور را رقم زد و نشت گازوئیل به آب رودخانه زاینده رود باعث از کار افتادگی عملیات تصفیه و پمپاژ آب در محل تصفیه خانه بابا شیخعلی شد.
سال ۸۷ نیز در رویدادی مشابه نشت مواد نفتی به این رودخانه باعث قطعی آب آشامیدنی اصفهان شده بود.
بسیاری از کارشناسان حوزه آب و مسئولان اجرایی اصفهان، اجرای طرح سامانه دوم آبرسانی این شهرستان را برای جلوگیری از بروز مشکلات مشابه ضروری می‌دانند و به این نکته تاکید می‌کنند که عمر مفید سامانه اول به پایان رسیده و وابستگی صرف و محض به آن عقلانی نیست.
اکنون حداکثر ظرفیت آب انتقالی از طریق سامانه کنونی آبرسانی اصفهان (بابا شیخعلی) حدود ۱۰.۵ متر مکعب بر ثانیه است که البته به علت کاهش منابع آبی این میزان سال قبل تا هفت مترمکعب بر ثانیه هم کاهش یافته بود، اما در صورت تکمیل و بهره برداری از پروژه تصفیه خانه سامانه دوم یا همان ' گلاب ۲ '، زمینه انتقال ۱۶ مترمکعب بر ثانیه آب آشامیدنیبرای شهرها و روستاهای اصفهان فراهم خواهد شد.
۳ مرکز مستقل کیفیت و سلامت آب آشامیدنی اصفهان را می سنجند
درباره چگونگی سنجش میزان سلامت آب آشامیدنی و چگونگی رصد آن سرپرست امور کنترل کیفی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان اظهارداشت: آب آشامدینی اصفهان به طور روزانه در ۵۰ نقطه مختلف شهر در شاخص های متعدد نظیر میکروبی، شیمیایی، باکتری، ویروس، کلر و کدورت نمونه برداری و آزمایش می شود.
محمود نجفی در گفت و گو با ایرنا اضافه کرد: تمامی شاخص ها و فاکتورهای ممور سنجش به ۵۰ مورد می رسد و این پایش و اندازه گیری به طور تقریبی در تمام محدوده شهر چه به صورت سایر و چه در محل آزمایشگاه مرکزی شرکت انجام می گیرد.
وی با بیان اینکه مرکز آزمایشگاه تصفیه خانه آب اصفهان(باباشیخعلی) واقع در غرب اصفهان و شبکه بهداشت زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی متولی امر سلامت مردم نیز به طور مجزا بررسی شاخص های های کیفی را بر عهده دارند، افزود: بنابراین می توان نتیجه گرفت که آزمایش های اندازه گیری سلامت آب در سه مجموعه مستقل انجام می شود و بی شک سلامتی و کیفیت آب در حد بالایی است.
سرپرست امور کنترل کیفی آبفا به آیین نامه های سنجش و پایش کیفیت آب که در قالب دستورالعمل های متعدد قابل اجرا دارد اشاره کرد و ادامه داد: اندازه گیری مواد شیمایی مضر در آب مانند نیتریت و نیترات در کنار آزمایش های میکروبی در حد مطلوبی انجام می شود و آب تحویلی به مشترکان وضعیت مناسبی دارد.
نجفی با تاکید بر اینکه شبکه بهداشت استان اصفهان به عنوان یک دستگاه ناظر بر مقوله سلامت نیز به صورت تصادفی آب مناطق مختلف شهر را آزمایش می کند، اظهارداشت: وجود یک ناظر بیرون از بدنه شرکت آب و فاضلاب گواهی بر سلامت کامل آب شرب در منطقه است.
تمام شاخص های کیفیت و سلامت آب اصفهان بالاتر از استاندارد است
وی درباره شاخص کل مواد جامد محلول یا همان Total dissolved solids که به اختصار (TDS) گفته می شود و باید در آب آشامیدنی مورد سنجش قرار بگیرد، گفت: چنانچه مقوله یاد شده ۵۰۰ میلی گرم بر لیتر باشد مطلوب و تا ۱۵۰۰ مجاز است و این میزان در آب شرب اصفهان معمولا بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ و در بیشترین حالت ممکن که در ایام گرم تابستان است به ۶۰۰ تا ۷۰۰ می رسد که باز هم تا حد مجاز فاصله مجاز و قابل اطمینانی دارد.
به گفته این مقام مسوول این روزها حداکثر از ۴۲ چاه در مناطق گوناگون شهر مانند قائمیه، درچه، آتشگاه، وحید، نظر غربی و توحید به صورت دوره ای و بر حسب نیاز استفاده و حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ لیتر بر ثانیه وارد شبکه آب آشامیدنی می شود.
وی درباره دلیل افزایش TDS و یا شاخص های دیگر که ممکن است عاملی برای نارضایتی عده ای را فراهم کند، تصریح کرد: در روزهای گرم با اضافه شدن آب چاه ها به آب حاصل از تصفیه خانه اصفهان (باباشیخلی) میزان کیفیت آب کمی تغییر می کند، به زبان ساده شهروندانی که در طول سال آب خوشگوارتری می نوشیدند و ذائقه آنان به آن آب عادت کرده بود ممکن است در این روزهایی که مقدار آب چاه بیشتری در شبکه است کمی ناراضی شوند، البته تاکید می کنیم که هر چاهی که بخواهد در شبکه آبرسانی شهری قرار بگیرد از سوی شبکه بهداشت و کنترل کیفی آبفا مورد بررسی قرار می گیرد تا خیال همه از هر حیث راحت باشد.
سرپرست امور کنترل کیفی آبفا خاطرنشان کرد: آب با TDS کمتر به اطلاح سبک تر است و شخصی که آن را می نوشد دیرتر احساس سیرآبی می کند، اما اگر این شاخص بیشتر شود قضیه معکوس می شود و حالت سیرآبی زودتر به فرد دست می دهد.
نجفی با اشاره به شاخصی دیگر به نام هدایت الکتریکی (EC) که باید در کیفیت آب مورد ارزیابی قرار بگیرد، افزود: ۱۰۰۰ میکرو زیمنس بر سانتی متر حد مطلوب این شاخص و تا ۲۵۰۰ برای آن مجاز است و در اصفهان خوشبختانه در ایام مختلف سال بین ۴۰۰ تا ۴۸۰ و در روزهای گرم در نقاط مختلف متغیر و بین ۸۰۰ تا ۹۰۰ گزارش می شود که باز هم از حد مطلوب بهتر است.
وی درباره کدورت آب که از جمله موارد مهم مورد سنجش است نیز گفت: حد مطلوب آن زیر ۰.۵ nto و تا پنج است و در اصفهان بر اساس اندازه گیری های بعمل آمده بین ۰.۷ تا ۰.۸ گزارش می شود.
نجفی درباره میزان PH آب اصفهان اظهارداشت: این میزان می تواند بین ۶.۵ تا ۸.۵ در نوسان باشد و در اصفهان ۷.۵ تا ۸.۲ و کامل منطقی و معقول است.
سرپرست امور کنترل کیفی شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان به مقدار کُلُر در آب پس از گذشت ۳۰ دقیقه اشاره کرد و گفت: ۰.۵ تا ۰.۸ میلی گرم در لیتر حد مناسبی برای آن و در اصفهان ۸.۱ است و در مواقعی که قصد داریم احتمال وجود هرگونه آلودگی در آب به صفر برسد بر اساس دستور وزارتخانه کلر را را ۱.۲ میلی گرم در لیتر افزایش داده ایم.
نجفی در ارتباط با سختی آب یا همان اصطلاح متداول گچ آب خاطرنشان کرد: بستر آبریز و محل عبور آب از سرشاخه ها تا تصفیه خانه ها می تواند بر عناصر اضافه شده بر آن تاثیر بگذارد، برای مثال اطراف و بالادست اصفهان که بستری آهکی دارد سبب می شود که مقادیری از این ماده در آب حل شود، اما اطراف تهران اینگونه نیست و آب آن منطقه دارای ماده یاد شده نخواهد بود.
تغییر رنگ آب مضر نیست
وی تغییر رنگ در برخی روزها و در بخشی از شهر را به دلیل مخلوط شدن هوا با آب دانست و گفت: این امر به دلیل شکستگی لوله و تعمیرات ممکن است رخ دهد و هیچ مشکل برای مردم به وجود نمی آورد.
وی تاکید کرد: تامین آب آشامیدنی کنونی در استان اصفهان به دلیل فعال نشدن سامانه دوم آبرسانی اصفهان بزرگ در حقیقت با سختی و مشکلات فراوانی انجام می شود، اما با این حال صد در صد این اطمینان را می دهیم که هیچ گونه آلودگی در آب آشامیدنی این خطه وجود ندارد و بیماری های ناعلاج و سخت که هیچ، حتی منشا بیماری های گوارشی ساده هم نبوده و نخواهد بود.
سرپرست کنترل کیفی آب و فاضلاب اصفهان با بیان اینکه میانگین کیفیت آب آشامیدنی در استان مطلوب است، افزود: تکمیل و راه اندازی سامانه دوم آبرسانی اصفهان بزرگ بسیار حیاتی و ضروری است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: دلیل افت فشار آب آشامیدنی در برخی از نقاط این منطقه شرایط خاص سامانه آبرسانی اصفهان و ظرفیت محدود آن است و برای حل آن چاره‌ای جز راه اندازی سامانه دوم نیست.
هاشم امینی افزود: سامانه آبرسانی حوزه اصفهان بزرگ یا همان سامانه دوم باید ۱۲ سال قبل تکمیل می‌شد و به اتمام می‌رسید اما این امر تاکنون محقق نشده است.
وی خاطرنشان کرد: شرکت آب منطقه‌ای اصفهان مجری طرح، اکنون در حال ساخت تصفیه خانه و سامانه آبرسانی این طرح است و امیدواریم هر چه زودتر به پایان برسد، باید این نکته را تاکید کنیم که نیاز به سامانه یاد شده برای ماه‌های گرم به شدت احساس می‌شود.
مدیرعامل آبفا اصفهان افزود: راه اندازی سامانه دوم راه حلی برای رفع افت فشاری است که در برخی از ساعت شبانه روز در اصفهان و دیگر شهرها و روستاهای استان رخ می‌دهد.
بهره برداری از سامانه دوم آبرسانی اصفهان حیاتی و مهم است
معاون بهره برداری شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: تأمین جایگزین سامانه آبرسانی فعلی برای تامین آب آشامیدنی جمعیت چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفری امری ضروری و بی شک اصلی‌ترین اولویت در استان اصفهان همان اجرای سامانه دوم آبرسانی است.
ناصر اکبری با بیان این که این طرح از لحاظ پدافند غیرعامل اهمیت بالایی دارد، تصریح کرد: سامانه دوم آبرسانی اصفهان باید از سال ۸۶ به آب و فاضلاب استان اصفهان تحویل داده می‌شد زیرا پایان عمر خط انتقال آب آشامیدنی به اصفهان همان سال بود اما از آن زمان تاکنون با وجود مشکلات فراوان سامانه دوم وارد چرخه نشده است.
وی افزود: تا دمای ۳۳ درجه حدود ۱۲ متر مکعب بر ثانیه برای آب آشامیدنی در منطقه مصرف می‌شود و هر درجه سانتی گراد که بالاتر می‌رود پنج درصد به نیاز آبی ۵۶ هزار و ۳۰۰ روستایی که از سامانه آب اصفهان استفاده می‌کنند افزوده می‌شود به این معنا که برای ۳۴ درجه سانتیگراد ۱۲.۶ دهم و برای ۳۵ درجه سانتی گراد ۱۳.۲ دهم آب مصرف می‌شود و برای دمای ۴۱ درجه سانتی گراد که این روزها شهرمان تجربه می‌کند ۳.۵ تا چهار متر مکعب آب کمبود داریم بنابراین افت فشار و قطع آب در برخی اوقات رخ می‌دهد.
اکبری با بیان اینکه سال‌ها از عمر تونل انتقال آب از تصفیه خانه اصفهان می‌گذرد، تاکید کرد: حدود ۳۰ سال است که کسی داخل این تونل را ندیده، بنابراین هر زمانی احتمال خرابی در آن و توقف در انتقال آب وجود دارد، بنابراین می‌طلبد سامانه دوم هر چه زودتر راه اندازی شود تا جلوی خطرات احتمالی گرفته و وضعیت انتقال و توزیع آب به صورت عادلانه و با کیفیت بهتری انجام گیرد.
در آخر باید به این نکته تاکید کرد که استان اصفهان با قرار گرفتن در منطقه خشک همچون برخی دیگر مناطق کشور با چالش جدی تامین آب در بخش‌های مختلف مواجه است، اما در کنار دیگر نیازها باید تامین آب آشامیدنی را مهم‌ترین نیاز این منطقه دانست.
نبود آب آشامیدنی کافی، بهداشتی و مطمئن وضعیت سلامت در یک منطقه را با چالش روبه رو می‌کند و بهداشت مردم را تا حدزیادی به خطر می‌اندازد، از سوی دیگر مسائل مختلف امنیتی و اجتماعی به تامین آب به خصوص آب آشامیدنی مرتبط است و بی شک نمی‌توان ساده از کنار آن عبور کرد.
بررسی آمار و ارقام نشان می‌دهد که میزان مصرف آب آشامیدنی کشور سالانه حدود ۷.۵ میلیارد مترمکعب است، ۲۵ میلیون واحد خانگی و ۱۵ میلیون اشتراک در کشور وجود دارد و بر طبق گزارش‌ها بیش از ۹ میلیون ۸۰۰ هزار واحد در کشور بالاتر از الگوی مصرف، آب مصرف می‌کنند.
طبق جدیدترین گزارش تهیه شده، متوسط سرانه مصرف آب در کشور به ۱۵۵ لیتر رسیده که این میزان نسبت به کشورهای پرآب اروپایی هنوز زیاد است و می‌توان بازهم این سرانه را کاهش داد، متوسط سرانه ۱۵۵ لیتری برای کشوری خشک و نیمه خشک مانند ایران سرانه بالایی محسوب می شود و می‌توان با بهینه کردن مصارف، آن را بدون اینکه به کیفیت زندگی مردم خدشه‌ای وارد شود، کاهش داد، با وجود کسری در منابع آبی، وضعیت تصفیه و سلامت مایه حیات در شرایط مطلوبی قرار دارد.
فعالیت ۸۰۰ آزمایشگاه در ایران برای سنجش سلامت آب
هم اکنون در کشور بیش از ۸۰۰ آزمایشگاه میکروبی و شیمیایی هم اکنون در سطح کشور کار کنترل کیفیت آب شرب مصرفی مردم را برعهده دارند، این تعداد واحد آزمایشگاهی پارامترهای کیفی، میکروبی و شیمیایی آب را به طور روزانه، فصلی و سالانه و به شکلی مستمر به لحاظ وجود فلزات سنگین، سموم و علایم میکروبی مورد سنجش دقیق قرار می دهند تا آب کاملا سالم و بهداشتی در اختیار شهروندان قرار گیرد.
به گفته کاشناسان امر میزان مطلوبیت آب آشامیدنی مصرفی در کشور بیش از ۹۹ درصد است و در این ارتباط پیشرفته ترین روش های تصفیه و گندزدایی آب به ویژه در مناطقی که با مشکل کم آبی با توجه به رشد آلاینده ها در سفره های زیرزمینی مواجه است، استفاده می شود، روش های تعویض یونی، الکترودیالیز و استفاده روش های جدید تصفیه و گندزدایی آب در بیشتر مناطق انجام می شود.
سلامت آب از جمله تاکیدات مسوولان ذیربط کشوری است چزار که نیمی از آب آشامیدنی در سراسر کشور از چاه ها تامین می شود و بالقوه احتمال آلودگی این آبها بیشتر است ولی مسوولان امر اطمینان می دهند که با توجه به ظرفیت های تجهیزاتی و نیروی انسانی متخصص مشکلی از نظر سلامت آب در کشور وجود ندارد.
مسوولان اعلام می کنند در زمان حاضر تجهیزات و امکانات از لحاظ آزمایشگاه ها و نیروی انسانی برای رصد کیفیت آب به میزان کافی در همه استانها وجود دارد و مشکلی در این زمینه نیست.
استان اصفهان افزون بر پنج میلیون نفر جمعیت دارد.
/۶۰۲۶/۶۰۲۰
