به گزارش ایرنا؛ آبیاری تحت فشار روش جدیدی از آبیاری است که در آن آب با فشار وارد لوله های اصلی و فرعی شده و از سوراخ هایی که به آن ها قطره چکان، آب پاش، آب فشان و یا نازل می گویند، به صورت قطره یا ذرات ریز خارج می شود؛ آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم می شود که راندمان آبیاری در روش بارانی از 32 درصد به 70 درصد و در روش قطره ای به 90 درصد افزایش می یابد.
*فریدن؛ پیشرو در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار
به گفته مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد در آیین بهره برداری از طرح 230هکتاری آبیاری بارانی روستای دره بید فریدن در تیرماه سال جاری، تاکنون 20 درصد از اراضی کشور به شیوه های نوین آبیاری مجهز شده اند و شهرستان فریدن در این زمینه پیشگام بوده است به طوری که 75 درصد از مزارع این منطقه به سیستم های نوین آبیاری مجهز شده اند.
زمان آغاز اجرای این طرح آبیاری تحت فشار (بارانی) در فریدن از سال 1374بوده و به این ترتیب این شهرستان ازسابقه 20 ساله در اجرای این طرح ها برخوردار است.
در این شهرستان همچنین طرح آبیاری زیرسطحی برای نخستین بار در کشور، به همت صارم رفیعی کشاورز دامنه ای با هزینه ای افزون بر 12میلیارد ریال در سطح 30هکتار به اجرا در آمده است.
طرح آبیاری زیرسطحی روشی هوشمند است که آب را مستقیم به ریشه گیاه هدایت می کند و متناسب با نیاز گیاه آبیاری می شود. این روش تبخیر به صفر می رسد که راندمان آبیاری را تا 95 درصد افزایش می دهد.
*مشکلات اجرای آبیاری نوین از نگاه کشاورزان
در کنار پیشتازی فریدن در اجرای آبیاری بارانی و نیز با نگاه به تمام فوایدی که اجرای این طرح در پی داشته است؛ تعدادی از کشاورزان منطقه در گفت و گو با ایرنا، نسبت به برخی مراحل اجرای این طرح ها اعتراض داشتند.
آن ها با اشاره به خرابی و فرسودگی اتصالات به کار رفته در طرح ها، تحمیل هزینه های اضافی به کشاورز، تاخیر در تحویل طرح ها و متضرر شدن کشاورز به دلیل عدم امکان کشت محصول و نحوه نظارت بر پیمانکاران، خواستار شفاف سازی در این خصوص شدند.
*خرده مالکی در کشاورزی فریدن؛ چالش مهم
رئیس جهاد کشاورزی فریدن در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: مالکیت کشاورزی و نظام بهره برداری فریدن خرده مالکی است.
رامین رستمی افزود: در این حالت تعداد، سلیقه و بنیه مالی کشاورزان متفاوت است، بنابراین راضی کردن کشاورزان برای انجام این پروسه؛ زمان بر و دشوار است.
وی ادامه داد: با این وجود جهاد کشاورزی از طریق برگزاری کلاس های توجیهی و آموزش های لازم، زمینه را برای آمادگی کشاورزان فراهم می کند؛ حال به طور طبیعی در این میان ممکن است تعدادی از کشاورزان راضی و برخی ناراضی باشند که با برگزاری جلسات متعدد در نهایت رضایت کشاورز برای اجرای طرح های آبیاری بارانی جلب می شود.
*جذب سالیانه 100 میلیارد ریال اعتبارات بلاعوض دولتی
رستمی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن با مروری بر مراحل و جزئیات اجرای طرح آبیاری تحت فشار در این شهرستان، گفت: سالانه به طور متوسط 1500 هکتار از اراضی شهرستان تحت آبیاری تحت فشار قرار می گیرد که عمده طرح ها به صورت تجمیعی است.
وی با بیان این که در قالب این طرح ها 100 میلیارد ریال اعتبارات بلاعوض دولتی جذب و به کشاورزان پرداخت می شود، افزود: این اعتبارات در مقایسه با میزان تخصیص و جذب اعتبارات تملک دارایی شهرستان در سال های اخیر چند برابر است، به طوری که در سال جاری این میزان حدود پنج برابر اعتبارات جذب شده در سال 1396 بوده است.
مدیر جهاد کشاورزی فریدن افزود: دولت بر اساس تعداد کشاورز و مساحت زمین ها 50 تا 85 درصد هزینه طرح های آبیاری بارانی را به صورت بلاعوض پرداخت می کند.
*کاهش هزینه ها در آبیاری تجمیعی
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در ادامه این گفت وگو، با اشاره به جزئیات اجرای طرح های آبیاری تحت فشار در شهرستان گفت: این طرح ها به 2 روش انجام می شوند؛ نخست طرح های تحت فشار دوره های گذشته بود که 50 درصد هزینه طرح از اعتبارات بلاعوض ملی تامین می شد و 50 درصد دیگر سهم خودیاری کشاورز بود و دسته دوم طرح های تجمیعی است که از حدود 3 سال اخیر آغاز شده است و در آن تا 85 درصد هزینه را دولت تقبل می کند.
وی اضافه کرد: در طرح های تجمیعی؛ کشاورزان نخست باید شرکت تعاونی تشکیل دهند و یک نماینده را از میان اعضا انتخاب کنند که این نماینده مسئول پیگیری تمام امور مرتبط با طرح و همچنین رایزنی ها و دیدار با مدیریت جهاد کشاورزی منطقه است.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان فریدن در ادامه بیان کرد: پس از انتخاب نماینده کشاورزان، نوبت به طراحی اولیه و نقشه برداری طرح آبیاری تحت فشار توسط شرکت های طراح معرفی شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی می رسد که البته در این مرحله کشاورز هم می تواند پیشنهادهای خود را ارائه بدهد.
وی ادامه داد: پس از نقشه برداری، پرونده طرح در استان تکمیل می شود و بعد از تعیین و تایید اعتبار، لیست شرکت های مجری در اختیار نماینده کشاورزان قرار می گیرد و این نماینده نیز پس از مشورت با کشاورزان، در نهایت یک شرکت مجری را انتخاب و اعلام می کند.
رستمی در خصوص شرکت های مجری گفت: این شرکت ها هر یک با توجه به رتبه ای که دارند؛ از سهمیه یا سطح اجرای خاص برخوردارند و چنانچه شرکتی که نماینده کشاورزان معرفی کرده است چنین شرایطی را داشته باشد مورد تایید قرار می گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی فریدن ادامه داد: در مرحله بعد بدون مداخله جهاد کشاورزی؛ شرکت مجری با کشاورزان برای نحوه و زمان پرداخت سهم خود یاری توافق می کند و در نهایت سهم کشاورز با شرکت توافق می شود ضمن آن که سهم دولت نیز در این مرحله مشخص است.
*تعهد شرکت های مجری در قبال ایرادات احتمالی
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در ادامه گفت: در حین اجرای طرح از ابتدا تا انتها یک شرکت مشاورعالی نیز وجود دارد که به طور مستمر در مراحل مختلف روی کار نظارت می کند و اگر عیب و ایرادی از نظر فنی وجود داشته باشد به مدیریت جهاد شهرستان و پیمانکار طرح گزارش می کند. علاوه بر این پس از اتمام طرح نیز همین شرکت تایید نهایی می دهد و طرح آماده تحویل موقت می شود.
وی افزود: برای تحویل موقت طرح کارشناس فنی استانی، شهرستانی، شرکت مشاور، نماینده کشاورز و شرکت مجری در تاریخ معینی طرح را تحویل کشاورز می دهند و از زمان تحویل موقت؛ یک سال شرکت مجری تعهد دارد که هر گونه ایراد فنی در طرح وجود داشته باشد را به صورت رایگان رفع کند و تا زمانی که طرح تحویل موقت نشده باشد و یا حتی بعد از تحویل موقت ممکن است ایرادات مختلف داشته باشد شرکت مجری در این موارد پاسخگوست.
*نظارت بر مصرف اتصالات استاندارد در طرح ها
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در خصوص نحوه تامین و نظارت بر لوازم مصرفی در این طرح ها گفت: تمام لوله های استفاده شده در این طرح ها ضمانت 10 ساله دارد و از این لحاظ هیچ دغدغه ای وجود ندارد.
وی افزود: تامین اتصالات مصرفی در این طرح ها هم برعهده کشاورز است که یا شخص کشاورز و یا نماینده کشاورزان و یا شرکت مجری آن را از شرکت های مورد تایید و دارای استاندارد با ضمانت یکساله خریداری می کنند؛ با این وجود جهاد کشاورزی باز هم روی اتصالات نظارت می کند که استاندارد باشند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن بیان کرد: در نهایت برای اجرای طرح، پیمانکار با نماینده کشاورز؛ تحت نظارت جهاد کشاورزی قرارداد می بندد که اگر مشکلی پیش آمد الزام به پاسخگویی داشته باشند.
رستمی با بیان این که از نظر لوله و اتصالات مشکل چندانی در این طرح ها وجود ندارد، افزود: چنانچه در این زمینه مشکلی وجود داشت غیرممکن بود بتوانیم بیش از 70درصد اراضی را تحت پوشش این سیستم ها قرار دهیم.
*ایرادات طرح های آبیاری حین انجام کار طبیعی است
مدیر جهاد کشاورزی فریدن با اشاره به برخی انتقادها نسبت به روند اجرای این طرح در شهرستان گفت: برخی طرح ها که مورد اعتراض واقع شده است هنوز تحویل موقت نشده اند و اگر هم اشکالاتی هست در حین انجام کار بوده که طبیعی است.
رستمی تاکید کرد: شرکت مجری متعهد است تا یک سال از زمان تحویل طرح به کشاورز، ایرادهای طرح را رفع کند در غیر اینصورت گواهی حسن انجام کار به شرکت مجری تعلق نمی گیرد.
وی اضافه کرد: روشن است با عدم دریافت این گواهی شرکت مجری نه تنها امکان دریافت هزینه های متحمل شده را ندارد بلکه اجازه شروع کار روی طرح جدید نیز از آن سلب می شود.
رئیس جهاد کشاورزی فریدن با بیان این که اشکالات طرح و اختلافات کشاورزان در طول اجرای پروژه طبیعی است؛ افزود: با این وجود تلاش شده ضرری به کشاورز وارد نشود و در مواردی هم که طرح به هر دلیلی دچار وقفه و تاخیر شده باشد با هماهنگی شرکت مجری و کشاورزان راهکار مناسب برای رفع مشکل و جلوگیری از بروز خسارت به معیشت کشاورزان ارائه می شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن، خاطر نشان کرد: اجرای طرح آبیاری دوره و زمان مشخص دارد و اگر کشاورز در پرداخت سهم خود تاخیر یا قصوری داشته باشد و یا این که شرکت مجری در تحویل طرح تعلل کند در این مواقع اختلافات در شورای فنی حل می شود و در صورت عدم توافق، طرفین می توانند موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنند.
* کشاورز؛ ضلع مهم اجرای موفق پروژه های آبیاری
اکنون با توجه به پروسه دقیق اجرای طرح های کلان آبیاری تحت فشار و تعریف وظایف و مسئولیت های همه عناصر دخیل در این فرایند، به نظر می رسد آگاهی بخشی به 'کشاورز' به عنوان ضلع مهم این طرح؛ باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد تا فقدان آگاهی حقی را از این قشر پرتلاش ضایع نکند.
در این میان کشاورزان نیز باید بکوشند با تحقیق، کسب آگاهی و مشورت با کارشناسان و صاحب نظران از تمام مراحل اجرای طرح و مسئولیت هایی که متوجه آنان است مطلع شوند تا بتوانند در صورت بروز نارضایتی و یا اهمال کاری های احتمالی از سوی هر یک از عناصر مرتبط با طرح؛ به موقع و با سهولت مطالبه گری ثمربخش داشته باشند.
* نتایج پژوهش های صورت گرفته در این خصوص، نیز این مسئله را تایید می کند.
یک پژوهشگر بخش کشاورزی در این خصوص به ایرنا گفت: هرچند نصب و اجرای سیستم های آبیاری بارانی در اکثر واحدهای مورد بررسی دارای توجیه اقتصادی است اما تعداد نیروی کار خانوادگی و تعداد قطعات زمین اثر منفی ولی اندازه مزرعه، سواد، شغل کشاورز، شیب زمین، ناهمگون بودن خاک، محدودیت متوسط آب و محدودیت فصلی آب و گرفتن وام تاثیر مثبتی بر پذیرش آبیاری بارانی دارند.
وی افزود: پژوهش ها بر این نکته تاکید دارند که قبل از نصب سامانه آبیاری بارانی لازم است اطلاعات لازم در زمینه مدیریت مزرعه در هنگام اجرای آبیاری بارانی به کشاورزان داده شود.
به گفته وی نتایج پژوهش ها در باره طرح های آبیاری بارانی نشان داده است عمده مشکلات اقتصادی که کشاورز با آن ها دست و پنجه نرم می کند، با خدمات بانکی و فقدان یک نظام موثر برای کنترل مرتبط است و همبستگی بین رضایت مندی کشاورزان در برنامه های آموزشی - ترویجی و مشکلات فنی سیستم های تحت فشار آنها، نیز در برخی تحقیقات منفی و معنی دار بوده است.
*ضرورت برخورد با سودجویان
نکته پر اهمیت دیگر، وسعت دادن به گستره نظارت بر تک تک مراحل اجرای این طرح از سطح کلان به خرد است.از آنجا که حتی با وجود قوانین و تعریف قواعد معین؛ باز هم ممکن است اخلال گران و سودجویانی به صورت پنهان در روند اجرای طرح های کلان خللی وارد کنند، بنابراین ضرورت اعمال نظارت قاطعانه در اجرای صحیح و رضایت بخش سامانه های نوین آبیاری تاثیر بسزایی دارد.
*لزوم موشکافی طرح ها برای کشف ضعف های احتمالی
بر اساس گزارشی با عنوان ' ارزیابی فنی آبیاری بارانی' منتشر شده در نشریه پژوهش های آب و خاک در سال 1395 که در سطح 9 مزرعه در فریدن انجام شده است ، عدم انجام آزمایش دقیق خاک و آب قبل از طراحی، عدم توجه به مسایل هیدرولیکی طرح ( افت مسیر، طول لوله های جانبی، محاسبه بار کل مورد نیاز، بررسی توزیع فشار در شبکه، سرعت و فشار مجاز در شبکه) سبب تغییرات فشار درسامانه فراتر از حد مجاز و منجر به کاهش پتانسیل راندمان کاربرد در کل سامانه شده است.
همچنین محققان در گزارش های میدانی خود از مزارع اصفهان، همدان و فارس عوامل دیگری مانند باد خیز بودن برخی مزارع، خرده مالکی بودن اراضی، کمبود آب و فقدان مدیریت آبیاری، استفاده از تعداد آبپاش بیشتر از حد مجاز طراحی، قرار گرفتن بیش از دو آبپاش روی هر بال، کیفیت پایین و غیراستاندارد بودن وسایل و تجهیزات مورد استفاده، ضعف مدیریت و نظارت، عملکرد ناموفق مجریان، عدم نظارت کافی در محاسبه هزینه ها و زد و بند شرکت ها برای خالی کردن جیب کشاورزان را به عنوان موانع اجرای موفق این طرح ها عنوان کرده اند.
*مزایای روش های نوین آبیاری از معایب آنها بیشتر است
یک کارشناس حوزه زهکشی و آبیاری کشاورزی نیزدر گفت و گو با ایرنا، اظهار داشت: مزایای روش های نوین آبیاری نسبت به معایب آنها بسیار بیشتر است.
مسعود رسا بالا رفتن راندمان و صرفه جویی در مصرف آب، کنترل میزان آب ورودی به زمین های مورد نظر، توزیع یکنواخت آب، سم و کود در مزرعه، جلوگیری از انتقال بذر علف هرز، کاهش تبخیر سطحی و عدم نیاز به عملیات تفکیک زمین را از مهم ترین مزایای اجرای این طرح ها برشمرد.
به گفته وی روش های آبیاری تحت فشار برغم راندمان بالا با محدودیت های متعددی مواجهند که مانع ازکاربرد وسیع آنها شده است .
این کارشناس اضافه کرد: عواملی مانند نیازبه یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی، ضعف در طراحی شبکه، کیفیت پایین لوله‌های آبده، عدم آگاهی لازم از نحوه‌ی صحیح اجرای سامانه توسط شرکت‌های مجری و بهره‌برداری ضعیف کشاورزان و نیز برخی محدودیت های ذاتی این سامانه ها مانند گرفتگی و عامل شوری در روش های آبیاری تحت فشار موجب شده است این روش ها نتواند در مقیاس وسیع مورد استقبال کشاورزان قراربگیرد.
رسا افزود: هزینه این روش برای کشاورز زیاد است و تبدیل و اجرای آن احتیاج به نیروی متخصص دارد؛ بنابراین افراد در شهرها و نقاط دور افتاده ممکن است برای اجرا و خدمات پس از بهره برداری از این طرح دچار مشکل شده و دسترسی نداشتن به نیروی متخصص و افزایش هزینه ها کشاورزان را از انجام این طرح دلسرد کند.
این کارشناس حوزه زهکشی و آبیاری کشاورزی شاخص هایی مانند افت خاک، آماده کردن زمین، اندازه مزارع، شوری خاک ، زهکشی، آب قابل دسترس ، کیفیت آب، گیاهان الگوی کشت ، انرژی قابل دسترس، تناوب زراعی و عملیات زراعی، کیفیت و میزان محصولات ، وضعیت آب و هوایی و هزینه آب را از عوامل موثر در انتخاب بهترین روش آبیاری عنوان کرد.
*تدوین طرح 10 ساله برای توسعه سامانه های آبیاری نوین کشور
استفاده از روش های نوین در گذشته با گام هایی کند برداشته می شد ولی در دولت تدبیر و امید این روش سرعت پیدا کرد و در سال‌های اخیر اهمیت این امر بر مردم و مسئولان بیش از پیش آشکار شد، تا جایی که دولت تصمیم به ارائه یارانه و کمک‌های بدون‌عوض در بخش تجهیز سامانه‌های آبیاری تحت فشار گرفت و کشاورزان هم از این موضوع استقبال خوبی داشتند.
*سود کشاورز در گرو اجرای اصولی آبیاری مدرن
بر اساس آمار موجود بیش از 92 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی و در جهان 70 درصد در بخش کشاورزی مصرف می شود.
بنا به اظهار کارشناسان، روش های آبیاری نوین علاوه بر جلوگیری از تلفات آب، باعث بالا بردن کیفیت تولید در واحد سطح می شوند به طوری که راندمان آبیاری بارانی 70 درصد و در آبیاری قطره ای 95 درصد است.
این در حالی است که با روش آبیاری مزارع به شکل سنتی - روشی که بیشتر زمین های کشاورزی در کشور با این شکل آبیاری می شوند- حتی با صرف هزینه های گزاف تسطیح اراضی راندمان آبیاری 40 درصد است.
به گفته مسئولان، در سال جاری یک میلیارد و 50 میلیون دلار برای اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی کشور اختصاص یافته است . میزان بهره وری نیز از 9 دهم در کیلو گرم به 1.32 دهم رسیده است ، به طوری که در پنج سال گذشته حدود هفت درصد به بهره وری کشور افزوده شده است.
وزارت جهاد کشاورزی هرسال باید 250هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور را به سامانه های نوین آبیاری مجهز کند تا به کاهش 30 درصدی در مصرف آب برسد.
گزارش ها حاکی از آن است سال گذشته بیش از 300 هزار هکتار از اراضی کشور مشمول این طرح شد که تاکنون 180هزار هکتار از آن تحویل کشاورزان شده است.بنا به اظهارات مسئولان کشوری، سال 96 بیش از 13 هزار میلیارد ریال اعتبار به اجرای سامانه نوین آبیاری در کشور اختصاص داده شده که با این مبلغ تنها 20 درصد از اراضی کشاورزی کشور معادل یک میلیون و 800 هزار هکتار، به سامانه های نوین آبیاری مجهز شده است.
از آنجا که استان اصفهان بیش از یک دهه به دلیل خشکسالی در وضعیت هشدار کمبود آب قرار گرفته، اصلاح الگوی کشت و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری برای نجات کشاورزی این استان ضروری است.
شهرستان فریدن به عنوان قطب کشاورزی استان شناخته شده است. کل اراضی شهرستان فریدن حدود 30 هزار هکتار است که امسال به دلیل خشکسالی و افت شدید نزولات جوی، تنها نیمی از این مزارع به زیر کشت رفته است.مهمترین محصولات زراعی فریدن، سیب زمینی، گندم، جو، کلزا، حبوبات، ذرت و علوفه و مهمترین محصولات باغی آن، انگور، بادام و گردو است.
فریدن با جمعیت بیش از 49 هزار نفر در 140 کیلومتری غرب استان اصفهان واقع است.
گزارش از: فاطمه زمانی
9861
انتهای پیام *فریدن؛ پیشرو در اجرای طرح های آبیاری تحت فشار
به گفته مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد در آیین بهره برداری از طرح 230هکتاری آبیاری بارانی روستای دره بید فریدن در تیرماه سال جاری، تاکنون 20 درصد از اراضی کشور به شیوه های نوین آبیاری مجهز شده اند و شهرستان فریدن در این زمینه پیشگام بوده است به طوری که 75 درصد از مزارع این منطقه به سیستم های نوین آبیاری مجهز شده اند.
زمان آغاز اجرای این طرح آبیاری تحت فشار (بارانی) در فریدن از سال 1374بوده و به این ترتیب این شهرستان ازسابقه 20 ساله در اجرای این طرح ها برخوردار است.
در این شهرستان همچنین طرح آبیاری زیرسطحی برای نخستین بار در کشور، به همت صارم رفیعی کشاورز دامنه ای با هزینه ای افزون بر 12میلیارد ریال در سطح 30هکتار به اجرا در آمده است.
طرح آبیاری زیرسطحی روشی هوشمند است که آب را مستقیم به ریشه گیاه هدایت می کند و متناسب با نیاز گیاه آبیاری می شود. این روش تبخیر به صفر می رسد که راندمان آبیاری را تا 95 درصد افزایش می دهد.
*مشکلات اجرای آبیاری نوین از نگاه کشاورزان
در کنار پیشتازی فریدن در اجرای آبیاری بارانی و نیز با نگاه به تمام فوایدی که اجرای این طرح در پی داشته است؛ تعدادی از کشاورزان منطقه در گفت و گو با ایرنا، نسبت به برخی مراحل اجرای این طرح ها اعتراض داشتند.
آن ها با اشاره به خرابی و فرسودگی اتصالات به کار رفته در طرح ها، تحمیل هزینه های اضافی به کشاورز، تاخیر در تحویل طرح ها و متضرر شدن کشاورز به دلیل عدم امکان کشت محصول و نحوه نظارت بر پیمانکاران، خواستار شفاف سازی در این خصوص شدند.
*خرده مالکی در کشاورزی فریدن؛ چالش مهم
رئیس جهاد کشاورزی فریدن در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: مالکیت کشاورزی و نظام بهره برداری فریدن خرده مالکی است.
رامین رستمی افزود: در این حالت تعداد، سلیقه و بنیه مالی کشاورزان متفاوت است، بنابراین راضی کردن کشاورزان برای انجام این پروسه؛ زمان بر و دشوار است.
وی ادامه داد: با این وجود جهاد کشاورزی از طریق برگزاری کلاس های توجیهی و آموزش های لازم، زمینه را برای آمادگی کشاورزان فراهم می کند؛ حال به طور طبیعی در این میان ممکن است تعدادی از کشاورزان راضی و برخی ناراضی باشند که با برگزاری جلسات متعدد در نهایت رضایت کشاورز برای اجرای طرح های آبیاری بارانی جلب می شود.
*جذب سالیانه 100 میلیارد ریال اعتبارات بلاعوض دولتی
رستمی مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن با مروری بر مراحل و جزئیات اجرای طرح آبیاری تحت فشار در این شهرستان، گفت: سالانه به طور متوسط 1500 هکتار از اراضی شهرستان تحت آبیاری تحت فشار قرار می گیرد که عمده طرح ها به صورت تجمیعی است.
وی با بیان این که در قالب این طرح ها 100 میلیارد ریال اعتبارات بلاعوض دولتی جذب و به کشاورزان پرداخت می شود، افزود: این اعتبارات در مقایسه با میزان تخصیص و جذب اعتبارات تملک دارایی شهرستان در سال های اخیر چند برابر است، به طوری که در سال جاری این میزان حدود پنج برابر اعتبارات جذب شده در سال 1396 بوده است.
مدیر جهاد کشاورزی فریدن افزود: دولت بر اساس تعداد کشاورز و مساحت زمین ها 50 تا 85 درصد هزینه طرح های آبیاری بارانی را به صورت بلاعوض پرداخت می کند.
*کاهش هزینه ها در آبیاری تجمیعی
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در ادامه این گفت وگو، با اشاره به جزئیات اجرای طرح های آبیاری تحت فشار در شهرستان گفت: این طرح ها به 2 روش انجام می شوند؛ نخست طرح های تحت فشار دوره های گذشته بود که 50 درصد هزینه طرح از اعتبارات بلاعوض ملی تامین می شد و 50 درصد دیگر سهم خودیاری کشاورز بود و دسته دوم طرح های تجمیعی است که از حدود 3 سال اخیر آغاز شده است و در آن تا 85 درصد هزینه را دولت تقبل می کند.
وی اضافه کرد: در طرح های تجمیعی؛ کشاورزان نخست باید شرکت تعاونی تشکیل دهند و یک نماینده را از میان اعضا انتخاب کنند که این نماینده مسئول پیگیری تمام امور مرتبط با طرح و همچنین رایزنی ها و دیدار با مدیریت جهاد کشاورزی منطقه است.
رئیس جهاد کشاورزی شهرستان فریدن در ادامه بیان کرد: پس از انتخاب نماینده کشاورزان، نوبت به طراحی اولیه و نقشه برداری طرح آبیاری تحت فشار توسط شرکت های طراح معرفی شده از سوی سازمان جهاد کشاورزی می رسد که البته در این مرحله کشاورز هم می تواند پیشنهادهای خود را ارائه بدهد.
وی ادامه داد: پس از نقشه برداری، پرونده طرح در استان تکمیل می شود و بعد از تعیین و تایید اعتبار، لیست شرکت های مجری در اختیار نماینده کشاورزان قرار می گیرد و این نماینده نیز پس از مشورت با کشاورزان، در نهایت یک شرکت مجری را انتخاب و اعلام می کند.
رستمی در خصوص شرکت های مجری گفت: این شرکت ها هر یک با توجه به رتبه ای که دارند؛ از سهمیه یا سطح اجرای خاص برخوردارند و چنانچه شرکتی که نماینده کشاورزان معرفی کرده است چنین شرایطی را داشته باشد مورد تایید قرار می گیرد.
مدیر جهاد کشاورزی فریدن ادامه داد: در مرحله بعد بدون مداخله جهاد کشاورزی؛ شرکت مجری با کشاورزان برای نحوه و زمان پرداخت سهم خود یاری توافق می کند و در نهایت سهم کشاورز با شرکت توافق می شود ضمن آن که سهم دولت نیز در این مرحله مشخص است.
*تعهد شرکت های مجری در قبال ایرادات احتمالی
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در ادامه گفت: در حین اجرای طرح از ابتدا تا انتها یک شرکت مشاورعالی نیز وجود دارد که به طور مستمر در مراحل مختلف روی کار نظارت می کند و اگر عیب و ایرادی از نظر فنی وجود داشته باشد به مدیریت جهاد شهرستان و پیمانکار طرح گزارش می کند. علاوه بر این پس از اتمام طرح نیز همین شرکت تایید نهایی می دهد و طرح آماده تحویل موقت می شود.
وی افزود: برای تحویل موقت طرح کارشناس فنی استانی، شهرستانی، شرکت مشاور، نماینده کشاورز و شرکت مجری در تاریخ معینی طرح را تحویل کشاورز می دهند و از زمان تحویل موقت؛ یک سال شرکت مجری تعهد دارد که هر گونه ایراد فنی در طرح وجود داشته باشد را به صورت رایگان رفع کند و تا زمانی که طرح تحویل موقت نشده باشد و یا حتی بعد از تحویل موقت ممکن است ایرادات مختلف داشته باشد شرکت مجری در این موارد پاسخگوست.
*نظارت بر مصرف اتصالات استاندارد در طرح ها
مدیر جهاد کشاورزی فریدن در خصوص نحوه تامین و نظارت بر لوازم مصرفی در این طرح ها گفت: تمام لوله های استفاده شده در این طرح ها ضمانت 10 ساله دارد و از این لحاظ هیچ دغدغه ای وجود ندارد.
وی افزود: تامین اتصالات مصرفی در این طرح ها هم برعهده کشاورز است که یا شخص کشاورز و یا نماینده کشاورزان و یا شرکت مجری آن را از شرکت های مورد تایید و دارای استاندارد با ضمانت یکساله خریداری می کنند؛ با این وجود جهاد کشاورزی باز هم روی اتصالات نظارت می کند که استاندارد باشند.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن بیان کرد: در نهایت برای اجرای طرح، پیمانکار با نماینده کشاورز؛ تحت نظارت جهاد کشاورزی قرارداد می بندد که اگر مشکلی پیش آمد الزام به پاسخگویی داشته باشند.
رستمی با بیان این که از نظر لوله و اتصالات مشکل چندانی در این طرح ها وجود ندارد، افزود: چنانچه در این زمینه مشکلی وجود داشت غیرممکن بود بتوانیم بیش از 70درصد اراضی را تحت پوشش این سیستم ها قرار دهیم.
*ایرادات طرح های آبیاری حین انجام کار طبیعی است
مدیر جهاد کشاورزی فریدن با اشاره به برخی انتقادها نسبت به روند اجرای این طرح در شهرستان گفت: برخی طرح ها که مورد اعتراض واقع شده است هنوز تحویل موقت نشده اند و اگر هم اشکالاتی هست در حین انجام کار بوده که طبیعی است.
رستمی تاکید کرد: شرکت مجری متعهد است تا یک سال از زمان تحویل طرح به کشاورز، ایرادهای طرح را رفع کند در غیر اینصورت گواهی حسن انجام کار به شرکت مجری تعلق نمی گیرد.
وی اضافه کرد: روشن است با عدم دریافت این گواهی شرکت مجری نه تنها امکان دریافت هزینه های متحمل شده را ندارد بلکه اجازه شروع کار روی طرح جدید نیز از آن سلب می شود.
رئیس جهاد کشاورزی فریدن با بیان این که اشکالات طرح و اختلافات کشاورزان در طول اجرای پروژه طبیعی است؛ افزود: با این وجود تلاش شده ضرری به کشاورز وارد نشود و در مواردی هم که طرح به هر دلیلی دچار وقفه و تاخیر شده باشد با هماهنگی شرکت مجری و کشاورزان راهکار مناسب برای رفع مشکل و جلوگیری از بروز خسارت به معیشت کشاورزان ارائه می شود.
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان فریدن، خاطر نشان کرد: اجرای طرح آبیاری دوره و زمان مشخص دارد و اگر کشاورز در پرداخت سهم خود تاخیر یا قصوری داشته باشد و یا این که شرکت مجری در تحویل طرح تعلل کند در این مواقع اختلافات در شورای فنی حل می شود و در صورت عدم توافق، طرفین می توانند موضوع را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنند.
* کشاورز؛ ضلع مهم اجرای موفق پروژه های آبیاری
اکنون با توجه به پروسه دقیق اجرای طرح های کلان آبیاری تحت فشار و تعریف وظایف و مسئولیت های همه عناصر دخیل در این فرایند، به نظر می رسد آگاهی بخشی به 'کشاورز' به عنوان ضلع مهم این طرح؛ باید بیش از پیش مورد توجه قرار بگیرد تا فقدان آگاهی حقی را از این قشر پرتلاش ضایع نکند.
در این میان کشاورزان نیز باید بکوشند با تحقیق، کسب آگاهی و مشورت با کارشناسان و صاحب نظران از تمام مراحل اجرای طرح و مسئولیت هایی که متوجه آنان است مطلع شوند تا بتوانند در صورت بروز نارضایتی و یا اهمال کاری های احتمالی از سوی هر یک از عناصر مرتبط با طرح؛ به موقع و با سهولت مطالبه گری ثمربخش داشته باشند.
* نتایج پژوهش های صورت گرفته در این خصوص، نیز این مسئله را تایید می کند.
یک پژوهشگر بخش کشاورزی در این خصوص به ایرنا گفت: هرچند نصب و اجرای سیستم های آبیاری بارانی در اکثر واحدهای مورد بررسی دارای توجیه اقتصادی است اما تعداد نیروی کار خانوادگی و تعداد قطعات زمین اثر منفی ولی اندازه مزرعه، سواد، شغل کشاورز، شیب زمین، ناهمگون بودن خاک، محدودیت متوسط آب و محدودیت فصلی آب و گرفتن وام تاثیر مثبتی بر پذیرش آبیاری بارانی دارند.
وی افزود: پژوهش ها بر این نکته تاکید دارند که قبل از نصب سامانه آبیاری بارانی لازم است اطلاعات لازم در زمینه مدیریت مزرعه در هنگام اجرای آبیاری بارانی به کشاورزان داده شود.
به گفته وی نتایج پژوهش ها در باره طرح های آبیاری بارانی نشان داده است عمده مشکلات اقتصادی که کشاورز با آن ها دست و پنجه نرم می کند، با خدمات بانکی و فقدان یک نظام موثر برای کنترل مرتبط است و همبستگی بین رضایت مندی کشاورزان در برنامه های آموزشی - ترویجی و مشکلات فنی سیستم های تحت فشار آنها، نیز در برخی تحقیقات منفی و معنی دار بوده است.
*ضرورت برخورد با سودجویان
نکته پر اهمیت دیگر، وسعت دادن به گستره نظارت بر تک تک مراحل اجرای این طرح از سطح کلان به خرد است.از آنجا که حتی با وجود قوانین و تعریف قواعد معین؛ باز هم ممکن است اخلال گران و سودجویانی به صورت پنهان در روند اجرای طرح های کلان خللی وارد کنند، بنابراین ضرورت اعمال نظارت قاطعانه در اجرای صحیح و رضایت بخش سامانه های نوین آبیاری تاثیر بسزایی دارد.
*لزوم موشکافی طرح ها برای کشف ضعف های احتمالی
بر اساس گزارشی با عنوان ' ارزیابی فنی آبیاری بارانی' منتشر شده در نشریه پژوهش های آب و خاک در سال 1395 که در سطح 9 مزرعه در فریدن انجام شده است ، عدم انجام آزمایش دقیق خاک و آب قبل از طراحی، عدم توجه به مسایل هیدرولیکی طرح ( افت مسیر، طول لوله های جانبی، محاسبه بار کل مورد نیاز، بررسی توزیع فشار در شبکه، سرعت و فشار مجاز در شبکه) سبب تغییرات فشار درسامانه فراتر از حد مجاز و منجر به کاهش پتانسیل راندمان کاربرد در کل سامانه شده است.
همچنین محققان در گزارش های میدانی خود از مزارع اصفهان، همدان و فارس عوامل دیگری مانند باد خیز بودن برخی مزارع، خرده مالکی بودن اراضی، کمبود آب و فقدان مدیریت آبیاری، استفاده از تعداد آبپاش بیشتر از حد مجاز طراحی، قرار گرفتن بیش از دو آبپاش روی هر بال، کیفیت پایین و غیراستاندارد بودن وسایل و تجهیزات مورد استفاده، ضعف مدیریت و نظارت، عملکرد ناموفق مجریان، عدم نظارت کافی در محاسبه هزینه ها و زد و بند شرکت ها برای خالی کردن جیب کشاورزان را به عنوان موانع اجرای موفق این طرح ها عنوان کرده اند.
*مزایای روش های نوین آبیاری از معایب آنها بیشتر است
یک کارشناس حوزه زهکشی و آبیاری کشاورزی نیزدر گفت و گو با ایرنا، اظهار داشت: مزایای روش های نوین آبیاری نسبت به معایب آنها بسیار بیشتر است.
مسعود رسا بالا رفتن راندمان و صرفه جویی در مصرف آب، کنترل میزان آب ورودی به زمین های مورد نظر، توزیع یکنواخت آب، سم و کود در مزرعه، جلوگیری از انتقال بذر علف هرز، کاهش تبخیر سطحی و عدم نیاز به عملیات تفکیک زمین را از مهم ترین مزایای اجرای این طرح ها برشمرد.
به گفته وی روش های آبیاری تحت فشار برغم راندمان بالا با محدودیت های متعددی مواجهند که مانع ازکاربرد وسیع آنها شده است .
این کارشناس اضافه کرد: عواملی مانند نیازبه یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، سرمایه گذاری کلان دولتی و خصوصی، ضعف در طراحی شبکه، کیفیت پایین لوله‌های آبده، عدم آگاهی لازم از نحوه‌ی صحیح اجرای سامانه توسط شرکت‌های مجری و بهره‌برداری ضعیف کشاورزان و نیز برخی محدودیت های ذاتی این سامانه ها مانند گرفتگی و عامل شوری در روش های آبیاری تحت فشار موجب شده است این روش ها نتواند در مقیاس وسیع مورد استقبال کشاورزان قراربگیرد.
رسا افزود: هزینه این روش برای کشاورز زیاد است و تبدیل و اجرای آن احتیاج به نیروی متخصص دارد؛ بنابراین افراد در شهرها و نقاط دور افتاده ممکن است برای اجرا و خدمات پس از بهره برداری از این طرح دچار مشکل شده و دسترسی نداشتن به نیروی متخصص و افزایش هزینه ها کشاورزان را از انجام این طرح دلسرد کند.
این کارشناس حوزه زهکشی و آبیاری کشاورزی شاخص هایی مانند افت خاک، آماده کردن زمین، اندازه مزارع، شوری خاک ، زهکشی، آب قابل دسترس ، کیفیت آب، گیاهان الگوی کشت ، انرژی قابل دسترس، تناوب زراعی و عملیات زراعی، کیفیت و میزان محصولات ، وضعیت آب و هوایی و هزینه آب را از عوامل موثر در انتخاب بهترین روش آبیاری عنوان کرد.
*تدوین طرح 10 ساله برای توسعه سامانه های آبیاری نوین کشور
استفاده از روش های نوین در گذشته با گام هایی کند برداشته می شد ولی در دولت تدبیر و امید این روش سرعت پیدا کرد و در سال‌های اخیر اهمیت این امر بر مردم و مسئولان بیش از پیش آشکار شد، تا جایی که دولت تصمیم به ارائه یارانه و کمک‌های بدون‌عوض در بخش تجهیز سامانه‌های آبیاری تحت فشار گرفت و کشاورزان هم از این موضوع استقبال خوبی داشتند.
*سود کشاورز در گرو اجرای اصولی آبیاری مدرن
بر اساس آمار موجود بیش از 92 درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی و در جهان 70 درصد در بخش کشاورزی مصرف می شود.
بنا به اظهار کارشناسان، روش های آبیاری نوین علاوه بر جلوگیری از تلفات آب، باعث بالا بردن کیفیت تولید در واحد سطح می شوند به طوری که راندمان آبیاری بارانی 70 درصد و در آبیاری قطره ای 95 درصد است.
این در حالی است که با روش آبیاری مزارع به شکل سنتی - روشی که بیشتر زمین های کشاورزی در کشور با این شکل آبیاری می شوند- حتی با صرف هزینه های گزاف تسطیح اراضی راندمان آبیاری 40 درصد است.
به گفته مسئولان، در سال جاری یک میلیارد و 50 میلیون دلار برای اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی کشور اختصاص یافته است . میزان بهره وری نیز از 9 دهم در کیلو گرم به 1.32 دهم رسیده است ، به طوری که در پنج سال گذشته حدود هفت درصد به بهره وری کشور افزوده شده است.
وزارت جهاد کشاورزی هرسال باید 250هزار هکتار از اراضی کشاورزی کشور را به سامانه های نوین آبیاری مجهز کند تا به کاهش 30 درصدی در مصرف آب برسد.
گزارش ها حاکی از آن است سال گذشته بیش از 300 هزار هکتار از اراضی کشور مشمول این طرح شد که تاکنون 180هزار هکتار از آن تحویل کشاورزان شده است.بنا به اظهارات مسئولان کشوری، سال 96 بیش از 13 هزار میلیارد ریال اعتبار به اجرای سامانه نوین آبیاری در کشور اختصاص داده شده که با این مبلغ تنها 20 درصد از اراضی کشاورزی کشور معادل یک میلیون و 800 هزار هکتار، به سامانه های نوین آبیاری مجهز شده است.
از آنجا که استان اصفهان بیش از یک دهه به دلیل خشکسالی در وضعیت هشدار کمبود آب قرار گرفته، اصلاح الگوی کشت و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته آبیاری برای نجات کشاورزی این استان ضروری است.
شهرستان فریدن به عنوان قطب کشاورزی استان شناخته شده است. کل اراضی شهرستان فریدن حدود 30 هزار هکتار است که امسال به دلیل خشکسالی و افت شدید نزولات جوی، تنها نیمی از این مزارع به زیر کشت رفته است.مهمترین محصولات زراعی فریدن، سیب زمینی، گندم، جو، کلزا، حبوبات، ذرت و علوفه و مهمترین محصولات باغی آن، انگور، بادام و گردو است.
فریدن با جمعیت بیش از 49 هزار نفر در 140 کیلومتری غرب استان اصفهان واقع است.
گزارش از: فاطمه زمانی
9861
کپی شد
