در این مطلب می خوانیم:
زلزله های پی در پی مرکز، جنوب و غرب کشور، این پدیده طبیعی را این روزها به نقل محافل تبدیل کرده است. از نگرانی‌های خانواده‌ها گرفته تا لطیفه‌های فضای مجازی و گفت‌وگوهای کارشناسی، بسیاری از موضوعات در روزهای اخیر به چند و چون وقوع زلزله‌های بزرگ احتمالی در کشورمان و وضعیت مدیریت پس از آن برمی‌گردد.
پنجم مهرماه هم در تقویم‌ها روز آمادگی در برابر زلزله نام‌گذاری شده اما واقعیت این است که آمادگی در برابر این میهمان ناخوانده در شهرهای بزرگ و کوچک کشورمان هیچ وقت آنگونه که باید جدی گرفته نشده و به ویژه وقتی شرایط را با کشورهای پیشرفته مقایسه می‌کنیم، به عمق نقص‌ها بیشتر پی می‌بریم.
ماه گذشته دو تن از اعضای شورای اسلامی شهر قم برای شرکت در کنفرانس بین المللی ریسک بحران به کشور ژاپن رفتند تا به آخرین دستیافت‌های علمی در زمینه مدیریت بحران و مقابله با آثار زلزله آشنا شوند. مقر اصلی این کنفرانس در داوس سوئیس قرار دارد و امسال در سندای ژاپن برگزار شد. سندای یکی از شهرهای استان توکوهو ژاپن است که در سونامی و زلزله سال 2011 آسیب دیده و تجربیات خوبی در مدیریت بحران دارد.
حسن بختیاری، نائب رئیس شورای شهر قم با اشاره به دیدارش در این سفر با رئیس دفتر مدیریت بحران نخست وزیری ژاپن گفت: سیستمی که در مدیریت بحران در ژاپن پیش‌بینی شده بسیار جالب است. در این کشور بالاترین سطح مدیریت بحران شورای نخست وزیر و وزرا است و دستورالعمل‌های زلزله طوری طراحی شده که اعضای ستاد مدیریت بحران نیم ساعت بعد از زلزله‌ای با بزرگی بیش از 5 ریشتر باید در اتاق مدیریت بحران آماده شوند. حتی محل زندگی مدیران طوری انتخاب می‌شود که در صورت بروز زلزله و از کار افتادن سیستم‌های شهری بتوانند پیاده به این محل بیایند.
وی با اشاره به سطح بندی بحران در ژاپن و تعریف دستورالعمل‌هایی در هر سطح افزود: برخی از زلزله‌ها محلی است و شهردار آن را مدیریت می‌کند. اگر شهردار درخواست کمک کند، استاندار وارد میدان می‌شود و در سطح سوم اگر استاندار درخواست کند، مدیریت ملی وارد می‌شود. مسئول اعلام وضعیت بحران هم سازمان هواشناسی است.
این عضو شورای اسلامی شهر قم با اشاره به اینکه تجربه‌ای که ژاپنی‌ها در مدیریت بحران دارند یک تجربه عملی است اظهار کرد: ما شاید دانش بسیاری از مسائل را داشته باشیم اما در مواقع عمل ثابت نکرده‌ایم که می‌توانیم به دستورالعمل‌ها پایبند باشیم.
وی گفت: بعد از چندین زلزله بزرگ، وضعیت کرمانشاه نشان می‌دهد در مدیریت بحران اصلا آماده نیستیم و گویا بحران را جدی نگرفته‌ایم.
بختیاری با اشاره به اینکه اولین دستورالعمل مربوط به مدیریت بحران زلزله در ژاپن مربوط به 1950 است و بعد از هر زلزله‌ای دوباره این دستورالعمل‌ها را تصحیح شده ادامه داد: اقدام دیگر احداث خانه‌های کوچکی برای اسکان موقت در حاشیه شهرها است که در برابر زلزله استحکام دارد. این خانه‌ها به طور دائم در حاشیه شهرها قرار دارند و در زلزله سال گذشته هم مورد استفاده قرار گرفته بود.
وی با اشاره به بازدیدش از شهر میناتو در ژاپن اضافه کرد: این شهر شبیه به توکیو ساختمان‌های بلندمرتبه بسیاری دارد اما شهرداری و دولت دراین شهر بر مقاوم سازی اماکن عمومی تأکید ویژه دارند تا در صورت بروز زلزله مردم در این اماکن در امان باشند.
آنطور که نائب رئیس شورای اسلامی شهر قم می‌گوید، ژاپنی‌ها برنامه‌ای دارند با عنوان آمادگی برای زلزله بزرگ و پیش‌بینی کرده‌اند که در 30 سال آینده در توکیو یک زلزله بالای هفت ریشتر را خواهند داشت. بر همین اساس مقاوم‌سازی اماکن عمومی را آغاز کرده‌اند و برای بازسازی و مقاوم‌سازی اماکن خصوصی هم تسهیلاتی گذاشته‌اند. در واقع 50 درصد هزینه بازسازی و مقاوم سازی را شهرداری‌ها و دولت پرداخت می‌کنند.
وی با مقایسه وضعیتی که در شهر قم در این عرصه داریم با شهرهای پیشرفته دنیا اظهار کرد: شهرداری ما هنوز در بحث مقاوم سازی در برابر زلزله، برای خود احساس تکلیف جدی نمی‌کند و همه چیز را به عهده سازمان نظام مهندسی ساختمان گذاشته است. درحالیکه در ژاپن شهرداری‌ها در کنترل و نظارت بر ساخت و ساز نقش جدی دارند.
بختیاری با بیان اینکه در قم دو گسل اصلی داریم بیان کرد: یکی گسل خضر است که از کوه خضر و شهرک قدس تا صفا شهر می‌رود و یکی هم گسلی که از مرکز شهر عبور می‌کند. هر دو خطرناک است. مرکز شهر بافت فرسوده و عدم دسترسی مناسب دارد و در مناطقی مانند شهرک قدس هم مشکلات دیگری داریم.
وی بروز بخشی از مشکل در این عرصه را معلول کامل نبودن چرخه اطلاعات در استان قم می‌داند و می‌گوید: مطالعات ریزپهنه بندی زلزله قم در گوشه ادارات خاک می‌خورد اما دستگاه متولی آن را منتشر نمی‌کند. چه اشکالی دارد این مطالعات منتشر شوند تا شهروند بداند اگر می‌خواهد مثلا در شهرک قدس خانه بسازد، باید محکم‌تر بسازد؟
نائب رئیس شورای اسلامی شهر قم با بیان اینکه اداره کل راه و شهرسازی باید مطالعات ریزپهنه بندی زلزله را ابلاغ کند و سازمان نظام مهندسی باید حساسیت‌های نظارتی را بر اساس این مطالعات انجام دهد افزود: شهرداری هم باید ضوابط سخت‌گیرانه‌تری در محدوده گسل‌ها داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مخازن آب شهر قم دقیقا روی گسل قرار دارند گفت: همه این اتفاقات به این دلیل می‌افتد که چرخش اطلاعات وجود ندارد و کارمان را با پنهان کاری پیش می‌بریم.
بختیاری با اشاره به ساخت و ساز غیر قابل قبول در نزدیکی گسل‌های شهر قم ادامه داد: شهرک زین الدین، شهرکی است که یک مجموعه خاص در آن کوه را مسطح کرد و خاک دستی ریخته و ساخت و ساز کرده است. همین الان آن خانه‌ها شرایط پایداری ندارد چه برسد به زمان زلزله و سکوت تمام مسئولان در این عرصه قطعا مسئولیت سنگینی به دنبال دارد.
سید مجتبی سبحانی، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم هم که در کنفرانس بین‌المللی ریسک بحران در ژاپن شرکت کرده با اشاره به اهمیت تعریف سناریوهای بحران در کشور ژاپن گفت: ما هم این سناریوها را داریم اما مشکل اینجاست که وقتی اتفاقی می‌افتد هیچ یک از اینها به کار نمی‌آید. در زلزله‌هایی که پشت سر گذاشته‌ایم، این تجربه را کرده‌ایم که دستورالعمل‌های زلزله هیچ یک در مواقع بحران اجرا نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه نیاز به‌ترویج فرهنگ مقابله با بحران و تاب‌آوری در کشورمان داریم افزود: نخستین کار این است که ساختار داشته باشیم و یک فرمول برای همه تبیین شود تا دقیقا بدانیم هنگام زلزله باید چه کاری انجام دهیم.
این عضو شورای اسلامی شهر قم اظهار کرد: در ژاپن هر اتفاقی که افتاده به یک تجربه برای آمادگی بیشتر تبدیل شده اما در کشور ما بحران‌ها برای عده‌ای دستاوریز سیاسی و جناحی می‌شود و دعواهای حزبی قوت می‌گیرد.
وی با اشاره به برگزاری یک همایش بزرگ در یک شهر زلزله زده در ژاپن گفت: همایش را در شهر سندایی برگزار کرده‌اند و از تمام دنیا کارشناسان را جمع می‌کنند تا قدرت خود را در مدیریت بحران و مشکلات پس از آن نشان دهند. در واقع به همه القا کردند که از این تهدید یک فرصت ساخته‌اند.
سبحانی با اشاره به مغفول ماندن مدیریت روانی بحران در کشورمان افزود: دولت ژاپن در سندایی و اوزاکا که مرکز بحران بوده کارواناول‌های شادی به راه‌انداخته و در زیباسازی و نورپردازی خیابان‌ها بسیار هزینه کرده تا روحیه مردم زلزله زده دوباره احیا شود.
وی با اشاره به وجود جعبه کمک‌های اولیه، چراغ قوه، آب و غذا با ماندگاری بالا، بیل و... در هر اتاقی در کشور ژاپن گفت: اما ما در شهرمان سوله‌های بحران را اصلا تجهیز نمیکنیم. اگر اتفاقی بیفتد تمام خیابان‌ها بسته و قفل خواهد شد. مردم تجهیزات لازم برای نجات خود را ندارند و ما هم امکانات خدمت‌رسانی در چنین شرایطی را نداریم و با وجود تمام این نقص‌ها انقدر به این مسائل فکر نمیکنیم تا رخ دهد.
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم افزود: باید در شهرمان سناریوی مدیریت بحران داشته باشیم و تمام مسئولانی که در این سناریو نقش دارند باید با سه پله جانشینی تعریف شوند که اگر برای هر یک از مسئولان اتفاقی افتاد کارها قفل نشود.
وی با اذعان به اینکه ساختمان‌های عمومی و مدیریت شهری در شهر قم ظرفیت پناهگاه بودن ندارند خاطرنشان کرد: از همه بدتر این است که در بحران‌ها نمی‌دانیم باید چکار کنیم. جلسات ستاد بحران 20 عضو دارد که هر ماه جلسه تشکیل می‌دهد. صورت جلسه‌ها را اگر نگاه کنید، متوجه خواهید بود که بی حاصل هستند. حتی اگر تمام مدیران عضو در ستاد بحران زنده باشند نمی‌توانند دستورالعمل را اجرا کنند.
سبحانی گفت: ما قرار نیست مبهوت ژاپنی‌ها باشیم اما باید آنها را الگو قرار دهیم تا موضوعات مرتبط با مدیریت بحران پیگیری کنیم. باید از الان بکاریم تا 20 سال دیگر درو کنیم.
8138/ 6133/ تنظیم کننده: فرزانه پیری ** انتشار- جعفرمسلمی
انتهای پیام زلزله های پی در پی مرکز، جنوب و غرب کشور، این پدیده طبیعی را این روزها به نقل محافل تبدیل کرده است. از نگرانی‌های خانواده‌ها گرفته تا لطیفه‌های فضای مجازی و گفت‌وگوهای کارشناسی، بسیاری از موضوعات در روزهای اخیر به چند و چون وقوع زلزله‌های بزرگ احتمالی در کشورمان و وضعیت مدیریت پس از آن برمی‌گردد.
پنجم مهرماه هم در تقویم‌ها روز آمادگی در برابر زلزله نام‌گذاری شده اما واقعیت این است که آمادگی در برابر این میهمان ناخوانده در شهرهای بزرگ و کوچک کشورمان هیچ وقت آنگونه که باید جدی گرفته نشده و به ویژه وقتی شرایط را با کشورهای پیشرفته مقایسه می‌کنیم، به عمق نقص‌ها بیشتر پی می‌بریم.
ماه گذشته دو تن از اعضای شورای اسلامی شهر قم برای شرکت در کنفرانس بین المللی ریسک بحران به کشور ژاپن رفتند تا به آخرین دستیافت‌های علمی در زمینه مدیریت بحران و مقابله با آثار زلزله آشنا شوند. مقر اصلی این کنفرانس در داوس سوئیس قرار دارد و امسال در سندای ژاپن برگزار شد. سندای یکی از شهرهای استان توکوهو ژاپن است که در سونامی و زلزله سال 2011 آسیب دیده و تجربیات خوبی در مدیریت بحران دارد.
حسن بختیاری، نائب رئیس شورای شهر قم با اشاره به دیدارش در این سفر با رئیس دفتر مدیریت بحران نخست وزیری ژاپن گفت: سیستمی که در مدیریت بحران در ژاپن پیش‌بینی شده بسیار جالب است. در این کشور بالاترین سطح مدیریت بحران شورای نخست وزیر و وزرا است و دستورالعمل‌های زلزله طوری طراحی شده که اعضای ستاد مدیریت بحران نیم ساعت بعد از زلزله‌ای با بزرگی بیش از 5 ریشتر باید در اتاق مدیریت بحران آماده شوند. حتی محل زندگی مدیران طوری انتخاب می‌شود که در صورت بروز زلزله و از کار افتادن سیستم‌های شهری بتوانند پیاده به این محل بیایند.
وی با اشاره به سطح بندی بحران در ژاپن و تعریف دستورالعمل‌هایی در هر سطح افزود: برخی از زلزله‌ها محلی است و شهردار آن را مدیریت می‌کند. اگر شهردار درخواست کمک کند، استاندار وارد میدان می‌شود و در سطح سوم اگر استاندار درخواست کند، مدیریت ملی وارد می‌شود. مسئول اعلام وضعیت بحران هم سازمان هواشناسی است.
این عضو شورای اسلامی شهر قم با اشاره به اینکه تجربه‌ای که ژاپنی‌ها در مدیریت بحران دارند یک تجربه عملی است اظهار کرد: ما شاید دانش بسیاری از مسائل را داشته باشیم اما در مواقع عمل ثابت نکرده‌ایم که می‌توانیم به دستورالعمل‌ها پایبند باشیم.
وی گفت: بعد از چندین زلزله بزرگ، وضعیت کرمانشاه نشان می‌دهد در مدیریت بحران اصلا آماده نیستیم و گویا بحران را جدی نگرفته‌ایم.
بختیاری با اشاره به اینکه اولین دستورالعمل مربوط به مدیریت بحران زلزله در ژاپن مربوط به 1950 است و بعد از هر زلزله‌ای دوباره این دستورالعمل‌ها را تصحیح شده ادامه داد: اقدام دیگر احداث خانه‌های کوچکی برای اسکان موقت در حاشیه شهرها است که در برابر زلزله استحکام دارد. این خانه‌ها به طور دائم در حاشیه شهرها قرار دارند و در زلزله سال گذشته هم مورد استفاده قرار گرفته بود.
وی با اشاره به بازدیدش از شهر میناتو در ژاپن اضافه کرد: این شهر شبیه به توکیو ساختمان‌های بلندمرتبه بسیاری دارد اما شهرداری و دولت دراین شهر بر مقاوم سازی اماکن عمومی تأکید ویژه دارند تا در صورت بروز زلزله مردم در این اماکن در امان باشند.
آنطور که نائب رئیس شورای اسلامی شهر قم می‌گوید، ژاپنی‌ها برنامه‌ای دارند با عنوان آمادگی برای زلزله بزرگ و پیش‌بینی کرده‌اند که در 30 سال آینده در توکیو یک زلزله بالای هفت ریشتر را خواهند داشت. بر همین اساس مقاوم‌سازی اماکن عمومی را آغاز کرده‌اند و برای بازسازی و مقاوم‌سازی اماکن خصوصی هم تسهیلاتی گذاشته‌اند. در واقع 50 درصد هزینه بازسازی و مقاوم سازی را شهرداری‌ها و دولت پرداخت می‌کنند.
وی با مقایسه وضعیتی که در شهر قم در این عرصه داریم با شهرهای پیشرفته دنیا اظهار کرد: شهرداری ما هنوز در بحث مقاوم سازی در برابر زلزله، برای خود احساس تکلیف جدی نمی‌کند و همه چیز را به عهده سازمان نظام مهندسی ساختمان گذاشته است. درحالیکه در ژاپن شهرداری‌ها در کنترل و نظارت بر ساخت و ساز نقش جدی دارند.
بختیاری با بیان اینکه در قم دو گسل اصلی داریم بیان کرد: یکی گسل خضر است که از کوه خضر و شهرک قدس تا صفا شهر می‌رود و یکی هم گسلی که از مرکز شهر عبور می‌کند. هر دو خطرناک است. مرکز شهر بافت فرسوده و عدم دسترسی مناسب دارد و در مناطقی مانند شهرک قدس هم مشکلات دیگری داریم.
وی بروز بخشی از مشکل در این عرصه را معلول کامل نبودن چرخه اطلاعات در استان قم می‌داند و می‌گوید: مطالعات ریزپهنه بندی زلزله قم در گوشه ادارات خاک می‌خورد اما دستگاه متولی آن را منتشر نمی‌کند. چه اشکالی دارد این مطالعات منتشر شوند تا شهروند بداند اگر می‌خواهد مثلا در شهرک قدس خانه بسازد، باید محکم‌تر بسازد؟
نائب رئیس شورای اسلامی شهر قم با بیان اینکه اداره کل راه و شهرسازی باید مطالعات ریزپهنه بندی زلزله را ابلاغ کند و سازمان نظام مهندسی باید حساسیت‌های نظارتی را بر اساس این مطالعات انجام دهد افزود: شهرداری هم باید ضوابط سخت‌گیرانه‌تری در محدوده گسل‌ها داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مخازن آب شهر قم دقیقا روی گسل قرار دارند گفت: همه این اتفاقات به این دلیل می‌افتد که چرخش اطلاعات وجود ندارد و کارمان را با پنهان کاری پیش می‌بریم.
بختیاری با اشاره به ساخت و ساز غیر قابل قبول در نزدیکی گسل‌های شهر قم ادامه داد: شهرک زین الدین، شهرکی است که یک مجموعه خاص در آن کوه را مسطح کرد و خاک دستی ریخته و ساخت و ساز کرده است. همین الان آن خانه‌ها شرایط پایداری ندارد چه برسد به زمان زلزله و سکوت تمام مسئولان در این عرصه قطعا مسئولیت سنگینی به دنبال دارد.
سید مجتبی سبحانی، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم هم که در کنفرانس بین‌المللی ریسک بحران در ژاپن شرکت کرده با اشاره به اهمیت تعریف سناریوهای بحران در کشور ژاپن گفت: ما هم این سناریوها را داریم اما مشکل اینجاست که وقتی اتفاقی می‌افتد هیچ یک از اینها به کار نمی‌آید. در زلزله‌هایی که پشت سر گذاشته‌ایم، این تجربه را کرده‌ایم که دستورالعمل‌های زلزله هیچ یک در مواقع بحران اجرا نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه نیاز به‌ترویج فرهنگ مقابله با بحران و تاب‌آوری در کشورمان داریم افزود: نخستین کار این است که ساختار داشته باشیم و یک فرمول برای همه تبیین شود تا دقیقا بدانیم هنگام زلزله باید چه کاری انجام دهیم.
این عضو شورای اسلامی شهر قم اظهار کرد: در ژاپن هر اتفاقی که افتاده به یک تجربه برای آمادگی بیشتر تبدیل شده اما در کشور ما بحران‌ها برای عده‌ای دستاوریز سیاسی و جناحی می‌شود و دعواهای حزبی قوت می‌گیرد.
وی با اشاره به برگزاری یک همایش بزرگ در یک شهر زلزله زده در ژاپن گفت: همایش را در شهر سندایی برگزار کرده‌اند و از تمام دنیا کارشناسان را جمع می‌کنند تا قدرت خود را در مدیریت بحران و مشکلات پس از آن نشان دهند. در واقع به همه القا کردند که از این تهدید یک فرصت ساخته‌اند.
سبحانی با اشاره به مغفول ماندن مدیریت روانی بحران در کشورمان افزود: دولت ژاپن در سندایی و اوزاکا که مرکز بحران بوده کارواناول‌های شادی به راه‌انداخته و در زیباسازی و نورپردازی خیابان‌ها بسیار هزینه کرده تا روحیه مردم زلزله زده دوباره احیا شود.
وی با اشاره به وجود جعبه کمک‌های اولیه، چراغ قوه، آب و غذا با ماندگاری بالا، بیل و... در هر اتاقی در کشور ژاپن گفت: اما ما در شهرمان سوله‌های بحران را اصلا تجهیز نمیکنیم. اگر اتفاقی بیفتد تمام خیابان‌ها بسته و قفل خواهد شد. مردم تجهیزات لازم برای نجات خود را ندارند و ما هم امکانات خدمت‌رسانی در چنین شرایطی را نداریم و با وجود تمام این نقص‌ها انقدر به این مسائل فکر نمیکنیم تا رخ دهد.
رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر قم افزود: باید در شهرمان سناریوی مدیریت بحران داشته باشیم و تمام مسئولانی که در این سناریو نقش دارند باید با سه پله جانشینی تعریف شوند که اگر برای هر یک از مسئولان اتفاقی افتاد کارها قفل نشود.
وی با اذعان به اینکه ساختمان‌های عمومی و مدیریت شهری در شهر قم ظرفیت پناهگاه بودن ندارند خاطرنشان کرد: از همه بدتر این است که در بحران‌ها نمی‌دانیم باید چکار کنیم. جلسات ستاد بحران 20 عضو دارد که هر ماه جلسه تشکیل می‌دهد. صورت جلسه‌ها را اگر نگاه کنید، متوجه خواهید بود که بی حاصل هستند. حتی اگر تمام مدیران عضو در ستاد بحران زنده باشند نمی‌توانند دستورالعمل را اجرا کنند.
سبحانی گفت: ما قرار نیست مبهوت ژاپنی‌ها باشیم اما باید آنها را الگو قرار دهیم تا موضوعات مرتبط با مدیریت بحران پیگیری کنیم. باید از الان بکاریم تا 20 سال دیگر درو کنیم.
8138/ 6133/ تنظیم کننده: فرزانه پیری ** انتشار- جعفرمسلمی
کپی شد
