در این مطلب می خوانیم:
ساختمانی بلند مرتبه که تمام دیوارهای آن فروریخته، بهترین نشان از ویرانی در یک شهرِ پس از زلزله است. مسکن مهر سرپل ذهاب که در جریان زلزله 7.3 ریشتری یکشنبه شب، کمتر از خانه‌های قدیمی تر شخصی ساز دوام آورد، در ساعت‌های پس از زلزله سوژه شبکه های اجتماعی شد.
دیوارهای فروریخته و ساختمان‌های آوار شده بر سر ساکنان، تصاویری است که به آسانی فراموش نمی‌شود. خانه ای با پرده های سفید که بادکنک های رنگی نشان می‌دهد جشن تولدی در آن جریان داشته یا خانه دیگری که لباس‌های آویزان شده روی بند رخت، نشان می دهد زندگی یک خانواده چند نفره در آپارتمانی کوچک جریان داشته، از دردناک‌ترین تصاویر منتشر شده از زلزله غرب کشور هستند.
هنوز هم نبض نوار غربی کشور تند می‌زند و هنوز هم مردم نگران تبعات پس لرزه ها هستند اما در این میان بی‌مهری مسکن مهر، طرحی که سال‌هاست عده‌ای به عنوان یکی از افتخاراتشان از آن یاد می کنند، در گوشه خاطره مردم از این روزها نقش بسته است.
کارشناسان می‌گویند دلیل ریزش دیوارهای خارجی والحاقات عدم نبشی کشی واتصال آنها با عناصر اصلی سازه بوده که با لرزش از محل خود خارج شده و با توجه به حجم ساختمان به سر افراد ریزش کرده است.
در این میان اما اظهار نظر مدیرکل راه وشهرسازی استان کرمانشاه هم جالب توجه است. مسعود شریفی در گفت وگو با رسانه ها گفته ریزش مسکن مهر به دلیل عدم استحکام نبوده بلکه این ساختمان ها روی گسل ساخته شده اند.
این موضوع البته مشکلی است که در بسیاری از شهرها اتفاق می افتد اما کسی چندان آن را جدی نمی گیرد. در شهر قم هم کارشناسان بارها درباره ساخت‌وسازها روی گسل هشدار داده‌اند.
نگاهی به آرشیو خبرها که بیندازیم متوجه می‌شویم، آخرین زلزله که موجب خسارت نیز شد، زلزله سال 86 به مرکزیت شهر کهک بود که کل استان به شدت لرزید و خساراتی را به کلیه بخش ها وارد کرد. در این زلزله حدود 1560 واحد مسکونی خساراتی را متحمل شدند. این زلزله هیچ گونه تلفات جانی نداشت تنها 4 زخمی برجای گذاشت.
به گفته کارشناسان، پیشینه لرزه خیزی در محدوده استان، بیانگر فعالیت بالای گسل های آن است. بر اساس مطالعات زمین شناسی عمده گسل های استان قم از نوع معکوس و لغزنده و در شرایط فعال هستند.
آنها می گویند بیشتر گسل ها در قسمت جنوبی استان قرار دارند. محدوده جنوب غربی منطقه لرزه خیزی بالاتری نشان می دهد و زمین لرزه های نسبتا بزرگ منطقه هم در این محدوده رخ داده‌اند.
روح الله ندری، زمین شناس و استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت تکتونیکی شهر قم می گوید: یکی از مهم‌ترین گسل ها در محدوده جغرافیایی قم، گسل خضر است که در منطقه شهرک قدس به طول 10 کیلومتر واقع شده است.
گسل بعدی شادقلی است که در امتداد گسل خضر قرار گرفته و گسلی فعال است. گسل قم، یکی از گسل های فعال و پویا است که ارتفاعات جنوب غربی شهر را قطع کرده است. گسل قمرود نیز از جمله گسل های مهم و فعال است. تأثیر این گسل بر آبرفت های رودخانه ای عهد حاضر و ایجاد پرتگاه در آبرفت‌ها نشان از فعال بودن این گسل دارد.
از آنجایی که گسل قمرود دقیقا از مرکز شهر قم عبور کرده و اخیرا پروژه های عمرانی شهری در راستای آن در حال اجراست باید توان لرزه‌ای این گسل و دیگر گسل‌های محدوده شهری مورد توجه قرار گیرد.
او ادامه می‌دهد: با اینکه بیشتر زمین‌لرزه‌ها در جنوب شهر قم که محل تلاقی چند گسل پنهان است، ثبت شده اند، بیشتر نقاط مسکونی استان شهر قم، کهک و شهرک‌های جمکران، ایثار، صفاشهر، قدس در پهنه خطر بالا و خطر متوسط زلزله قرار دارند.
«محمد سلیقه»، استاد دانشکده علوم جغرافی دانشگاه خوارزمی هم می‌گوید دو گسل اصلی و فعال در شهر وجود دارد. که یکی از شمال شرق رد شده و دیگری جنوب غرب.
وی با اشاره به وجود گسل «قم زفره» در شهر قم اظهار کرد: این یک گسل جنبده است و احتمال وقوع حرکت در آن هست، هر چند که در مورد گسل‌های خاموش هم خطر وجود دارد چرا که گسل بم یک گسل خاموش بود. گسل البرز در شمال شهر قم و گسل جنوب دریاچه نمک از دیگر گسل هایی هستند که شهر را تهدید می‌کنند.
سلیقه با اشاره به این که آخرین رویداد زلزله قم در کهک در سال 86 رخ داده اضافه کرد: خطرناک ترین گسل، گسل خضر است که شهرک قدس روی آن بنا شده است. همچنین در امتداد کوه های یزدان، یکی از شاخه‌های گسل قم زفره میدان ارتش تا پمپ بنزین کشیده شده است.
وی با اشاره به اینکه طرف شمال شهر هیچ گسلی وجود ندارد، اظهار کرد: گسل البرز فقط در شمال قم وجود دارد و فاصله آن با قم 10 کیلومتر است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی درباره توسعه شهر از مسیری گه گسل در آن قرار دارد افزود: جنوب شهر قم به این دلیل که مرتفع‌تر است، خنک‌تر هم هست و در شهرهایی مانند قم مردم نسبت به مناطقی که خنک‌تر هستند توجه بیشتری دارند.
وی با اشاره به وجود استانداردهای جمعیت در شهرها برای مقابله با بحران گفت: استاندارد شهر مناسب برای اروپا حداکثر 2 میلیون نفر است چرا که هر چه شهر بزرگ‌تر باشد دسترسی‌ها مشکل‌تر است و به راحتی نمی‌توان مسأله زلزله را مدیریت کرد.
سلیقه با اشاره به این که منابع آب ما در ایران نقطه ای است، اضافه کرد: کشور ما رودخانه ای مثل نیل ندارد که هزاران متر مکعب در ثانیه آب داشته باشد. اگر استاندارد اروپایی را بخواهیم بومی کنیم شهر یک میلیون نفری هم زیاد است.
وی با اشاره به این که گسل هایی مانند گسل خضر که زلزله 6 ریشتری را تجربه کرده‌اند منطقه ممنوعه و حریم هایی دارند، گفت: در فاصله بسیار نزدیک به گسل هیچ ساخت و‌سازی نباید وجود داشته باشد و در فاصله کمی دورتر ساخت و ساز باید در حد بوستان شهری باشد که البته این استانداردها در شهر قم رعایت نشده است.
هر چه باشد، بررسی های کارشناسی احتمال وقوع زلزله در قم را جدی می دانند و از آنجا که شهر قم چهارمین شهر بلندمرتبه کشور است و حجمی بالغ بر چهار هزار هکتار بافت ناکارآمد دارد، بدون شک وقوع زلزله در آن خالی است مصیبت و دردسر نخواهد بود. از طرفی ضرورت بازنگری در قوانین نظام مهندسی و ضرورت جایگزین کردن نظارت‌های مستمر و حرفه ای به جای نظارت های اسمی، همچنین اهمیت بازنگری در طرح‌های مسکن مهر که در اغلب شهرهای ایران اجرا شده از جمله موضوعاتی است که در این عرصه جدی به نظر می‌رسد.
بهتر است تا دیر نشده دستگاه‌های مختلف مسئله تاب‌آوری شهر را جدی گرفته و علاج واقعه پیش از وقوع کنند.
/8138/ 6133/تنظیم کننده: فرزانه پیری **انتشار- جعفرمسلمی
انتهای پیام ساختمانی بلند مرتبه که تمام دیوارهای آن فروریخته، بهترین نشان از ویرانی در یک شهرِ پس از زلزله است. مسکن مهر سرپل ذهاب که در جریان زلزله 7.3 ریشتری یکشنبه شب، کمتر از خانه‌های قدیمی تر شخصی ساز دوام آورد، در ساعت‌های پس از زلزله سوژه شبکه های اجتماعی شد.
دیوارهای فروریخته و ساختمان‌های آوار شده بر سر ساکنان، تصاویری است که به آسانی فراموش نمی‌شود. خانه ای با پرده های سفید که بادکنک های رنگی نشان می‌دهد جشن تولدی در آن جریان داشته یا خانه دیگری که لباس‌های آویزان شده روی بند رخت، نشان می دهد زندگی یک خانواده چند نفره در آپارتمانی کوچک جریان داشته، از دردناک‌ترین تصاویر منتشر شده از زلزله غرب کشور هستند.
هنوز هم نبض نوار غربی کشور تند می‌زند و هنوز هم مردم نگران تبعات پس لرزه ها هستند اما در این میان بی‌مهری مسکن مهر، طرحی که سال‌هاست عده‌ای به عنوان یکی از افتخاراتشان از آن یاد می کنند، در گوشه خاطره مردم از این روزها نقش بسته است.
کارشناسان می‌گویند دلیل ریزش دیوارهای خارجی والحاقات عدم نبشی کشی واتصال آنها با عناصر اصلی سازه بوده که با لرزش از محل خود خارج شده و با توجه به حجم ساختمان به سر افراد ریزش کرده است.
در این میان اما اظهار نظر مدیرکل راه وشهرسازی استان کرمانشاه هم جالب توجه است. مسعود شریفی در گفت وگو با رسانه ها گفته ریزش مسکن مهر به دلیل عدم استحکام نبوده بلکه این ساختمان ها روی گسل ساخته شده اند.
این موضوع البته مشکلی است که در بسیاری از شهرها اتفاق می افتد اما کسی چندان آن را جدی نمی گیرد. در شهر قم هم کارشناسان بارها درباره ساخت‌وسازها روی گسل هشدار داده‌اند.
نگاهی به آرشیو خبرها که بیندازیم متوجه می‌شویم، آخرین زلزله که موجب خسارت نیز شد، زلزله سال 86 به مرکزیت شهر کهک بود که کل استان به شدت لرزید و خساراتی را به کلیه بخش ها وارد کرد. در این زلزله حدود 1560 واحد مسکونی خساراتی را متحمل شدند. این زلزله هیچ گونه تلفات جانی نداشت تنها 4 زخمی برجای گذاشت.
به گفته کارشناسان، پیشینه لرزه خیزی در محدوده استان، بیانگر فعالیت بالای گسل های آن است. بر اساس مطالعات زمین شناسی عمده گسل های استان قم از نوع معکوس و لغزنده و در شرایط فعال هستند.
آنها می گویند بیشتر گسل ها در قسمت جنوبی استان قرار دارند. محدوده جنوب غربی منطقه لرزه خیزی بالاتری نشان می دهد و زمین لرزه های نسبتا بزرگ منطقه هم در این محدوده رخ داده‌اند.
روح الله ندری، زمین شناس و استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت تکتونیکی شهر قم می گوید: یکی از مهم‌ترین گسل ها در محدوده جغرافیایی قم، گسل خضر است که در منطقه شهرک قدس به طول 10 کیلومتر واقع شده است.
گسل بعدی شادقلی است که در امتداد گسل خضر قرار گرفته و گسلی فعال است. گسل قم، یکی از گسل های فعال و پویا است که ارتفاعات جنوب غربی شهر را قطع کرده است. گسل قمرود نیز از جمله گسل های مهم و فعال است. تأثیر این گسل بر آبرفت های رودخانه ای عهد حاضر و ایجاد پرتگاه در آبرفت‌ها نشان از فعال بودن این گسل دارد.
از آنجایی که گسل قمرود دقیقا از مرکز شهر قم عبور کرده و اخیرا پروژه های عمرانی شهری در راستای آن در حال اجراست باید توان لرزه‌ای این گسل و دیگر گسل‌های محدوده شهری مورد توجه قرار گیرد.
او ادامه می‌دهد: با اینکه بیشتر زمین‌لرزه‌ها در جنوب شهر قم که محل تلاقی چند گسل پنهان است، ثبت شده اند، بیشتر نقاط مسکونی استان شهر قم، کهک و شهرک‌های جمکران، ایثار، صفاشهر، قدس در پهنه خطر بالا و خطر متوسط زلزله قرار دارند.
«محمد سلیقه»، استاد دانشکده علوم جغرافی دانشگاه خوارزمی هم می‌گوید دو گسل اصلی و فعال در شهر وجود دارد. که یکی از شمال شرق رد شده و دیگری جنوب غرب.
وی با اشاره به وجود گسل «قم زفره» در شهر قم اظهار کرد: این یک گسل جنبده است و احتمال وقوع حرکت در آن هست، هر چند که در مورد گسل‌های خاموش هم خطر وجود دارد چرا که گسل بم یک گسل خاموش بود. گسل البرز در شمال شهر قم و گسل جنوب دریاچه نمک از دیگر گسل هایی هستند که شهر را تهدید می‌کنند.
سلیقه با اشاره به این که آخرین رویداد زلزله قم در کهک در سال 86 رخ داده اضافه کرد: خطرناک ترین گسل، گسل خضر است که شهرک قدس روی آن بنا شده است. همچنین در امتداد کوه های یزدان، یکی از شاخه‌های گسل قم زفره میدان ارتش تا پمپ بنزین کشیده شده است.
وی با اشاره به اینکه طرف شمال شهر هیچ گسلی وجود ندارد، اظهار کرد: گسل البرز فقط در شمال قم وجود دارد و فاصله آن با قم 10 کیلومتر است.
این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی درباره توسعه شهر از مسیری گه گسل در آن قرار دارد افزود: جنوب شهر قم به این دلیل که مرتفع‌تر است، خنک‌تر هم هست و در شهرهایی مانند قم مردم نسبت به مناطقی که خنک‌تر هستند توجه بیشتری دارند.
وی با اشاره به وجود استانداردهای جمعیت در شهرها برای مقابله با بحران گفت: استاندارد شهر مناسب برای اروپا حداکثر 2 میلیون نفر است چرا که هر چه شهر بزرگ‌تر باشد دسترسی‌ها مشکل‌تر است و به راحتی نمی‌توان مسأله زلزله را مدیریت کرد.
سلیقه با اشاره به این که منابع آب ما در ایران نقطه ای است، اضافه کرد: کشور ما رودخانه ای مثل نیل ندارد که هزاران متر مکعب در ثانیه آب داشته باشد. اگر استاندارد اروپایی را بخواهیم بومی کنیم شهر یک میلیون نفری هم زیاد است.
وی با اشاره به این که گسل هایی مانند گسل خضر که زلزله 6 ریشتری را تجربه کرده‌اند منطقه ممنوعه و حریم هایی دارند، گفت: در فاصله بسیار نزدیک به گسل هیچ ساخت و‌سازی نباید وجود داشته باشد و در فاصله کمی دورتر ساخت و ساز باید در حد بوستان شهری باشد که البته این استانداردها در شهر قم رعایت نشده است.
هر چه باشد، بررسی های کارشناسی احتمال وقوع زلزله در قم را جدی می دانند و از آنجا که شهر قم چهارمین شهر بلندمرتبه کشور است و حجمی بالغ بر چهار هزار هکتار بافت ناکارآمد دارد، بدون شک وقوع زلزله در آن خالی است مصیبت و دردسر نخواهد بود. از طرفی ضرورت بازنگری در قوانین نظام مهندسی و ضرورت جایگزین کردن نظارت‌های مستمر و حرفه ای به جای نظارت های اسمی، همچنین اهمیت بازنگری در طرح‌های مسکن مهر که در اغلب شهرهای ایران اجرا شده از جمله موضوعاتی است که در این عرصه جدی به نظر می‌رسد.
بهتر است تا دیر نشده دستگاه‌های مختلف مسئله تاب‌آوری شهر را جدی گرفته و علاج واقعه پیش از وقوع کنند.
/8138/ 6133/تنظیم کننده: فرزانه پیری **انتشار- جعفرمسلمی
کپی شد
