دفاع از دین خدا و سرزمین مادری همواره در میان جوامع بشری جایگاه ویژه‌ای داشته است و انسان‌های بسیاری جان خود را در این راه فدا کرده‌اند که به همین دلیل از آنان به‌عنوان الگوهای ماندگار یاد می‌شود.
در این میان حضور عالمان دینی در جبهه‌های نبرد و ایثار جانشان درراه دفاع از ارزش‌ها، همواره از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و راه را برای مشارکت همه اقشار در این عرصه باز می‌کند.
در همین رابطه ایستادگی هشت‌ساله مردم ایران با حضور پرشور روحانیون و مبلغان دینی در صف نخست نبرد و رقم زدن صحنه‌های بی‌مانند فداکاری در دوران دفاع مقدس، نمونه درخشان ایثارگری یک ملت درراه پاسداری از دین و سرزمین خود است.
بر اساس بررسی های خبرنگار ایرنا در گفت و گو با صاحب نظران این عرصه، پرچم‌داری روحانیت و حضور پرشور طلاب علوم دینی در همه مقاطع جنگ تحمیلی، نشان آن است که در اسلام علم با عمل پیوندی ناگسستنی دارد و اگر مبلغان مردم را به جهاد درراه خدا دعوت می‌کنند، خود جلوتر از همه در خط مقدم جبهه حاضر می‌شوند، همان‌طور که تعداد شهدا، جانبازان و ایثارگران جامعه روحانیت این حقیقت را به اثبات می‌رساند.
شهادت با تار و پود روحانیت عجین است
مدیرحوزه‌های علمیه سراسر کشور در این رابطه گفت: شهادت در عمق جان ما ریشه دارد و با تاروپود فرهنگ حوزه و روحانیت عجین شده است.
آیت‌الله علیرضا اعرافی افزود: مگر می‌شود روحانی عاشق جانبازی درراه خداوند متعال نباشد و دل درگرو ارزش‌های اسلام و انقلاب نداشته باشد؛ همیشه در حوزه‌های علمیه مجاهدان سرافرازی که همه هستی خود را فدای پروردگار می‌کنند حضور دارند.
وی با اشاره به آیه‌ای از قرآن کریم، میزان پیشرفت و کمال انسان را درگذر از امور مادی دانست و گفت: انسان هرچه از قدرت روحی و معنوی بالاتری برخوردار باشد، از امور فانی می‌گذرد و این جلوه از انسانیت در شهدا به‌خوبی متبلور شده است و آن‌ها از همه خود عبور کردند و همه هستی خود را قربانی کردند و نگاه به افق‌های آسمانی دوختند.
امام‌جمعه قم بابیان اینکه افتخار می‌کنیم در عصری زیسته‌ایم که امام خمینی(ره) پرچم انقلاب را برافراشت و همه جهان را به قیام در برابر جهان شوم مستکبران فراخواند، اظهار داشت: این بالاترین برگ زرین و مباهات حوزه‌های علمیه است که امام راحل و انقلاب اسلامی را به جهانیان تحویل داد.
وی بابیان اینکه اولیای الهی به ما آموخته‌اند که از جهاد و شهادت همچون عاشقان و باروی گشاده استقبال کنیم و این اصل بسیار مهمی است، خاطرنشان کرد: امام خمینی(ره) منطق استقبال از جهاد و شهادت را در دنیای اسلام احیاء کردند و خیل عظیم علما و بزرگان حوزه‌های علمیه پیشگامان مسیر جهاد و شهادت بودند و قدم در این راه نهادند.
اعرافی با اشاره به دسیسه دشمنان اسلام و انقلاب برای آنکه منطق جهاد حکیمانه را تخریب کرده و آن را به منطق کور و افراطی مبدل کنند، گفت: بیگانگان به‌خوبی می‌دانند حوزه انقلابی و منطق جهاد و شهادت بر همه منطق‌های دنیوی حاکم است و برای از میان بردن آن بسیار تلاش کرده‌اند.
وی در ادامه افزود: ما هیچ‌گاه منطق جهاد و شهادت را گم نمی‌کنیم و حوزه‌های علمیه با بصیرت، همواره پیرو رهبر انقلاب بوده و در کنار مردم است و افتخار می‌کند که هیچ‌گاه صف خود را از مظلومان و نیازمندان جدا نکرده است و هرگز از این صف جدا نخواهد شد.
۳ هزار و ۵۰۱ شهید روحانی در دوران دفاع مقدس شهید شدند
رئیس ستاد مردمی شهدای روحانی سراسر کشور با اشاره به اینکه آمار شهدای روحانی از دوران قاجار از سال ۱۲۷۵ تاکنون ۳ هزار و ۸۸۸ نفر است، گفت: از این تعداد شهید، ۳ هزار و ۵۰۱ نفر آنان مربوط به دوران دفاع مقدس هستند و ۱۵۶ تن نیز در ترور و یا در حکومت‌های گذشته اعدام شدند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین صائب نیکبخت در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا، تعداد شهدای روحانی مدافع حرم را نیز ۴۳ تن ذکر کرد.
وی گفت: ۹۳ نفر از شهدای روحانی مفقودالاثر هستند و ۱۱۲ تن آن‌ها نیز در موشک‌باران و حوادث مختلف به شهادت رسیدند و نحوه شهادت ۳۳ تن آنان نیز نامشخص است.
وی ادامه داد: تعداد شهدای روحانی تفحص شده تاکنون ۶۳۸ تن است، ۴۸ نفر از شهدای روحانی غیر ایرانی در کشور و چهار شهید روحانی ایرانی نیز در خارج از کشور مدفون هستند.
رئیس ستاد مردمی شهدای روحانی سراسر کشور با اشاره به سطح‌بندی روحانیون شهید گفت: از میان شهدای روحانی تعداد ۳۰ تن از آنان مجتهد، ۱۸۱ تن سطح چهار حوزوی، ۸۸ تن سطح سه حوزه و بقیه در سایر سطوح حوزوی مشغول تحصیل بودند.
نیکبخت بابیان اینکه ۸۹ تن از شهدای روحانی از اهل تسنن کشور نیز در دفاع مقدس و سایر حوادث شربت شهادت نوشیدند، گفت: از اهل تسنن غرب کشور نیز ۱۵ روحانی مبتدی، ۵ تن مجتهد، ۴۱ تن ماموسی و ۲۳ تن مفتی و از روحانیون شرق کشور نیز ۳ تن مولوی و ۲ تن آخوند نیز در دوران دفاع مقدس شهید شدند.
وی همچنین با اشاره به اینکه هشت نفر از شهدای روحانی نیز زنان طلبه بودند، گفت: شهدای زن روحانی از استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری، خوزستان، گیلان، لرستان، زنجان، کرمان بودند که هرکدام به نحوی به شهادت رسیدند و شهید صدیقه سادات موسویان نجف‌آبادی از استان اصفهان دو فرزند خود را نیز در دفاع مقدس تقدیم انقلاب کرد.
وی ادامه داد: کل عملیات های دوران دفاع مقدس ۱۵۵ مورد بود که اولین آن ۲۶ شهریور ۱۳۵۹ و آخرین آن عملیات مرصاد بود که روحانیت در همه علمیات ها نقش مهم و تأثیرگذاری داشتند.
نیکبخت با اشاره به آمار سنی روحانیون شهید در دوران دفاع مقدس گفت: بیشترین آمار سنی روحانیون شهید بین ۱۷ تا ۱۹ ساله است، به‌گونه‌ای که ۴۹۵ شهید ۱۶ ساله، ۴۹۳ شهید ۱۷ و ۱۸ ساله و ۹۰ شهید ۱۹ ساله داشتیم.
وی ادامه داد: در بین استان‌های کشور نیز استان اصفهان با ۵۴۳ شهید بیشترین و ایلام با ۱۱ شهید روحانی کمترین شهید را داشتند.
رئیس ستاد مردمی شهدای روحانی سراسر کشور با اشاره به اعزام روحانیت به جبهه‌های جنگ نیز گفت: ۲ هزار و ۹۴۲ تن از شهدای روحانی از طریق بسیج، ۳۸۱ نفر از طریق سپاه، ۱۶ تن از طرف نیروی انتظامی، ۲۷ تن ارتش، ۳۳ تن جهاد سازندگی، ۸ تن آموزش‌وپرورش، ۲۱ تن قوه قضائیه، ۳ تن از مجلس شورای اسلامی، ۶ تن از صداوسیما و ۶۷ تن طلبه وظیفه اعزام شدند و نهاد اعزام کننده ۳۶۵ شهید روحانی نیز نامشخص است.
نیکبخت با اشاره به نقش‌آفرینی روحانیت در دوران دفاع مقدس گفت: از میان روحانیون شهید دوران دفاع مقدس ۵۸ روحانی شهید غواص، ۲ تن فرمانده قرارگاه، یک نفر فرمانده لشکر، یک نفر جانشین فرمانده لشکر، چهار تن فرمانده تیپ، ۳تن جانشین فرمانده تیپ، ۱یک تن فرمانده خط، ۱۰ تن فرمانده سپاه ناحیه ، ۴۳ تن فرمانده گردان و مابقی نیز آرپیچی زن، تک‌تیرانداز و ... بودند.
رئیس ستاد مردمی شهدای روحانی سراسر کشور با اشاره به جان‌فشانی روحانیت در ادوار مختلف تاریخ گفت: شهدای روحانی از دوره قاجار تا مشروطه یعنی از سال ۱۲۷۵ تا ۱۲۹۹ هفت نفر، شهدای روحانی دوران رضاشاه تا ۱۳۴۲ نیز ۱۰ تن و از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷ نیز ۴۰ تن است.
نیکبخت ادامه داد: ۴۰ تن از روحانیون در شرارت‌های داخلی به شهادت رسیدند و آمار شهدای روحانی از سال ۱۳۵۹ یعنی آغاز دوران دفاع مقدس تا ۱۳۶۷ یعنی پایان جنگ ۳ هزار ۶۴۰ تن است.
تدوین بانک اطلاعات جامع شهدای روحانی
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در این خصوص بیان کرد: از آغاز جنگ تحمیلی یکی از وظایف مهم و اساسی دفتر تبلیغات اسلامی اعزام طلاب و روحانیون به جبهه‌ها بوده است و تقریباً عمده روحانیان رزمی تبلیغی توسط این دفتر به میدان جنگ و جهاد با دشمن اعزام شدند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد واعظی بابیان اینکه تاکنون اطلاعات مربوط به شهدای روحانی در قالب مجله پاسدار اسلام و همچنین سه جلد کتاب چاپ و منتشر شد، افزود: روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اقدام به تولید نرم‌افزاری تحت عنوان بانک اطلاعات جامع شهدای روحانی کرده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این نرم‌افزار در ۶ محور اصلی شامل محل تولد، مشخصات فردی، تحصیلات، مذهب و همچنین محل اعزام و شهادت دسته‌بندی‌شده است.
وی تصریح کرد: روابط عمومی دفتر تبلیغات تلاش دارد، تا با تهیه نسخه جدید این نرم‌افزار اطلاعات دقیق‌تر و کامل‌تری از شهدای روحانی را ارائه کند.
حضور روحانیت برای تقویت روحیه رزمندگان فوق‌العاده مؤثر بود
عضو هیات مدیره موسسه پیام آزادگان قم بابیان اینکه حضور روحانیت در جبهه برای تقویت روحیه رزمندگان اسلام فوق‌العاده تأثیرگذار بود، گفت: حضور روحانیت در دوران دفاع مقدس در حقیقت معنا، مصداق و ترجمه روان و رسای حدیث شریفه "کونوا دعاة الناس بغیر ألسنتکم" از امام صادق (ع) است به این معنا که با غیر زبان های خود( با عمل) مردم را دعوت می کردند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی‌محمد احدی که از روحانیون آزاده دوران دفاع مقدس است و هشت سال و نیم در اسارت رژیم بعث عراق بود، خاطرنشان کرد: حضور روحانیت در دوران دفاع مقدس بسیار ضروری، پررنگ، فوق‌العاده اثرگذار و برای رزمندگان اسلام روحیه‌بخش بود.
وی ادامه داد: هر جا که روحانیون ملبس به لباس روحانیت حضور داشتند، چندین برابر تبلیغات صداوسیما، منابر و سخنرانی‌های دیگر برای رزمندگان اسلام اثربخش بود، زیرا رزمندگان، روحانیت را همراه، در کنار و دوشادوش خود احساس می‌کردند و حرف آن‌ها را با تلفیقی از عمل دریافت می‌کردند.
احدی بیان داشت: وقتی یک طلبه مجاهد در جنگ در مورد جهاد، ایثار، شهدای کربلا و ... سخن می‌گفت و ابتدا خود به آن عمل می‌کرد، تأثیر آن برای رزمندگان در حد بسیار بالایی قرار داشت.
وی ادامه داد: علاوه بر میزان تأثیرگذاری روحانیت در جنگ، حضور آن‌ها برای مسائل شرعی نیز ضروری بود، در جبهه برخی مسائل مبتلابه شرعی وجود داشت به‌عنوان نمونه وقتی فردی مجروح می‌شد و بدن او خونی بود، نیاز به حضور فردی که به مسائل و فتاوای شرعی مسلط باشد، وجود داشت.
مدیرعامل سابق موسسه پیام آزادگان خاطرنشان کرد: گاهی خود بنده در جبهه با شرایطی مواجهه بودم که خیلی از افراد به دلایل شرایط جنگ و مجروحیت، طهارت ظاهری نداشتند وبه دلیل کمبود آب، امکان تحصیل طهارت نیز نبود، بدن‌ها زخمی و لباس خونی شده بود، وقت نماز این مشکل را داشتند که با این شرایط چگونه باید نماز خواند؟
احدی بیان داشت: ما وقتی در این شرایط، مسائل شرعی را برای آن‌ها مطرح می‌کردیم که وقتی آب در دسترس نیست باید در حد امکان اکتفا کرد، آن‌ها با خیال راحت قبول می‌کردند.
وی اظهار داشت: در کربلا و ظهر عاشورا نیز شرایط برای اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) این‌گونه بود، طبق روایت‌ها، روز عاشورا تیرهای زیادی به بدن مبارک حضرت امام حسین (ع) اصابت کرد ولی ایشان نماز می‌خواندند و وقتی این روایت‌ها را برای رزمندگان بیان می‌کردیم باجان و دل می‌پذیرفتند.
احدی اظهار داشت: حضور روحانیت علاوه بر اینکه ازنظر شرعی برای تبیین مسائلی شرعی و تقویت روحیه رزمنده ضروری بود، در عملیات ها نیز بسیار اثربخش بود، زیرا رزمندگان از زبان کسانی موضوع جهاد را دریافت می‌کردند که خود وسط معرکه و جهاد بوده و مشوق بسیار خوبی برای شب‌های عملیات بودند.
وی که از سال ۱۳۶۱ تا پایان جنگ در اسارت قرار داشت، گفت: بیش از ۲۰۰ نفر از روحانیون در دوران دفاع مقدس به اسارت دشمن درآمدند و هم‌اکنون ۱۵۰ نفر آن‌ها در سطوح عالی حوزه و دانشگاه مشغول فعالیت هستند.
روحانیت همواره در خط مقدم دفاع از اسلام و انقلاب است
یکی از روحانیون رزمنده دفاع مقدس، گفت: روحانیت پاسداران اسلام و انقلاب بوده و همواره در خط مقدم دفاع از احکام و ارزش‌های قرآن و اهل‌بیت(ع)، حمایت از مظلومان و مستضعفان و در کنار مردم است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا قاسمی نیا در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ادامه داد: حضور روحانیون درصحنه‌های مختلف جهاد و شهادت، دفاع از محرومان و مستضعفان و حضور در جبهه‌های فرهنگی و اجتماعی تجلی علم و عمل است.
وی اظهار داشت: روحانیت اصیل با ساده زیستی و مردمی بودن، نقش مؤثری در تمام عرصه‌های حساس و مهم ایفا کرده‌اند و روحانیون با حضور گسترده و مؤثر در هشت سال دفاع مقدس، کاروان‌های جهادی و همچنین حضور در سنگر دفاع از حرم نقش بی‌بدیلی را رقم‌زده‌اند.
این رزمنده دفاع مقدس افزود: تقویت روحیه رزمندگان، بیان حقانیت ایران در هشت سال جنگ تحمیلی، الگو بودن روحانیت ازنظر علم و عمل، خنثی‌سازی شایعات و توطئه‌های دشمن و همچنین تقویت بنیه اخلاقی، معنوی و تربیتی رزمندگان ازجمله اهداف و برکات حضور روحانیون در جبهه‌های حق علیه باطل است.
قاسمی نیا، اظهار داشت: روحانیت در دوران دفاع مقدس نسبت به جمعیت آن زمان طلاب، بیشترین شهید را تقدیم انقلاب و اسلام کرده است که این نشان می‌دهد تا روحانیون در سخت‌ترین شرایط در خط مقدم دفاع از اسلام و ارزش‌های انقلاب اسلامی قرار دارند.
وی ادامه داد: روحانیت در هشت سال دفاع مقدس اگرچه لباس رزم را می‌پوشیدند ولی از وظیفه تبلیغی خود نیز غافل نبودند و به این مهم نیز توجه داشتند.
قاسمی نیا با تأکید بر اینکه روحانیون با حضور در عرصه‌های جهاد و شهادت آیات جهاد و دفاع از محرومان را در عمل نشان دادند، افزود: حضور رهبر معظم انقلاب، امامان جمعه و همچنین علمای برجسته در میدان‌های رزم بر ارتقای روحیه رزمندگان بسیار مؤثر بوده است.
این رزمنده دفاع مقدس اظهار داشت: حضور روحانیون و علما در شب‌های عملیات و روزهای منتهی به عملیاتی در میان رزمندگان نقش مهمی بر ارتقای آمادگی رزمندگان برای نبرد داشتند.
قاسمی نیا با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی هیچ‌گاه آغازکننده جنگ نبوده ولی در برابر هجمه دشمنان از موجودیت خود با تمام توان دفاع می‌کند، ادامه داد: جمهوری اسلامی با رهبری ولی‌فقیه هیچ‌گاه شروع‌کننده جنگ نیست ولی هر زمان که دشمن قصد حمله و تهاجم را داشته باشد به‌طورقطع جمهوری اسلامی نیز باقدرت به این تهاجم پاسخ خواهد داد.
وی افزود: بر اساس آیات قرآن به‌روزرسانی تجهیزات، تقویت بنیه دفاعی و همچنین ارتقای آمادگی دفاعی تمرکز کند ولی این توان نظامی ناشی از جنگ‌طلبی نیست بلکه برای مقابله و بازدارندگی برای تجاوز به کشور است.
گزارش: سید محمد ابراهیم جنابان
۷۴۰۵/ ۶۱۳۳/
