اکنون که چند ماهی از زندگی مشترکش گذشته است ، خود را در دنیایی ناشناخته و وهم آلود می بیند، در مرز کودکی و بزرگی هاج و واج مانده است، همه چیز را گم کرده است، مجبور است راه و رسم تلخ زندگی را یاد بگیرد ، مجبور است بشناسد واقعیتی به نام شوهر، مادر شوهر، پدر شوهر و صبر و تحمل کشنده را، وقت آن است دیگر دست و پای عروسک چوبی خود را تکه تکه کرده و در آتش تنور زندگی واقعی بسوزاند و به انتظار بنشیند شاید آینده بی سرانجامش را.
شاید به باور نیاید که در عصری که تغییرات سبک زندگی سرعتی بیشتر از خود زندگی در پیش گرفته هنوز هم سنت های گذشته (هر چند به صورت کمرنگ ) در برخی خانواده ها جریان داشته و ستیزی نابرابر را با مدرنیته ادامه دهد . باورش سخت است که هنوز هم دخترکانی در سنین زیر 15 سال در مناطقی از کشور از جمله استان اردبیل همچنان روانه خانه بخت شده و زندگی ناشناخته و مهیا شده از سوی بزرگان را آغاز می کنند.
ازدواج دختران در سنین پایین و در اوایل نوجوانی هنوز در برخی خانواده ها معضلی است که در استان اردبیل نیز وجود دارد، ازدواجی که با توجه به تغییر سریع سبک زندگی دیگر بر خلاف گذشته چندان دوام و پایداری ندارد.
آمارهای رسمی در از میزان این ازدواج ها و نتیجه آن در استان اردبیل ارایه نمی شود، اما این نوع ازدواج واقعیتی است که در جامعه وجود دارد، تعدادی موافق آن و بسیاری نیز مخالف آن هستند.
خدیجه ، زنی 64 ساله و ساکن یکی از روستاهای استان اردبیل است، او به مانند بسیاری، هنوز معتقد است که دختر باید در سن پایین ازدواج کند و این امر او را از هر گونه آسیب در امان نگه داشته و خوشبختی اش را بیمه می کند.
وی که برای سه پسر خود همواره دختران کم و سن سال به همسری گرفته است، از انتخاب های خود راضی است و می گوید: دختر باید در سن پایین وارد خانه شوهر شود تا آداب و رسوم و تربیت خانواده شوهرش را یاد بگیرد.
او اضافه می کند: دختری که در سن پایین ازدواج کند مطیع شوهر و مادرشوهر بوده و می تواند زن ایده آلی برای شوهرش باشد.
اما بر خلاف خدیجه و خدیجه ها ، اتفاقات تلخ زندگی واقعیتی دیگر را نیز حکایت می کند. 'نرگس' زن جوان 17 ساله و ساکن حاشیه شهر اردبیل در دادگاه خانواده اقدامات مربوط به طلاق را طی می کند.
می گوید: از زندگی سیر شده ام ، در سن 13 سالگی با پسری 25 ساله نامزد و در 14 سالگی ازدواج کردم ، پس از ازدواج در همراه با پدرشوهر ، مادرشوهر و خواهر شوهرهایم در یک خانه زندگی می کردم اما زندگیم پر از رنج و عذاب بود.
وی افزود: موقع ازدواج از هیچ چیز شناختی نداشتم ، نه از زندگی ، نه از شوهر و نه چیز دیگر، واقعیت های تلخ پس از ازدواج زندگی را برایم سیاه کرده است ، مشکل نابارداری هم برمشکلات دیگر افزوده و اکنون راهی به جز طلاق برایم متصور نیست .
به اعقاد کارشناسان، با دگرگون شدن فرهنگ و سنت های گذشته، اکنون دیگر ازدواج در سنین پایین نتیجه ای جز شکست در زندگی مشترک چیز دیگری برای زوج ها به ارمغان نخواهد داشت.
به گفته آنها ، با اینکه ازدواج ها امروزه بر اساس شناخت و واقعیت های حاکم بر جامعه صورت می گیرد اما همچنان آمارهای طلاق رو به افزایش است و با این وضعیت باید گفت که هیچ شانسی برای دوام زندگی مشترک زوج های کم سن و سال وجود ندارد و اکثریت قریب به اتفاق آنها به احتمال زیاد به جدایی خواهد انجامید.
'افسانه عزیزی' روانشناس اردبیلی با اشاره به تبعات ازدواج در سنین پایین می گوید: در این نوع ازدواج ها در کنار نبود شناخت و پختگی فکری زوجین ، نبود قدرت مالی نیز زمینه دخالت خانواده ها را در زندگی مشترک فراهم کرده و موجب بروز مشکلات می شود.
وی افزود: معمولاً بزرگترها با گمان اینکه فرزندانشان سن کمی دارند و قادر به حل همه مشکلات زندگی مشترک نیستند سعی دارند به گونه های مختلف در زندگی خصوصی آنها دخالت کرده وبه زعم خود آنها را راهنمایی کنند ، اقدامی که در ادامه زندگی به یک عامل دردسر آفرین تبدیل می شود.
وی بیان کرد: این عادتی است که والدین حتی پس از رسیدن زوج ها به پختگی و قدرت تصمیم گیری ادامه می یابد و در نتیجه کنترل زندگی از دست زن و شوهر خارج می شود.
عزیزی ادامه داد: کاهش اعتماد به نفس یکی دیگراز پیامدهای مهم ازدواج زیر 18 سال است، اعتماد به نفس به این معناست که یک نفر به توان و توانمندی‌های خودش باور و اعتماد داشته باشد، زوجین بدلیل عدم شناخت توانایی های خود و نداشتن بسیاری از مهارت های مورد نیاز در زندگی در روابط بین فردی احساس ضعف و ناتوانی می کنند و از طرفی زمینه کنترل زوجین مخصوصا خانم ها از سوی همسر و خانواده همسر براحتی فراهم می شود.
به گفته عزیزی، این امر به نوبه خود اعتماد به نفس زنان را سریع تر تضعیف کرده و به راحتی همه جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد و زمینه مساعدی برای بروز انواع اختلالات روان شناختی ازقبیل اضطراب، افسردگی، استرس و... فراهم می سازد.
او اضافه کرد: عدم فرصت مناسب برای کسب مهارت های زندگی( همسر داری و فرزند پروری ) در این ازدواج ها باعث می شود که زوجین به دلیل سن پایین شناختی کافی از توانایی‌ها واحساسات خود نداشته وازاین روازدواج دراین سنین، احساسات آنها رانابود می‌کند.
این روانشناس افزود: این گونه ازدواج ها معمولا آسیبی به نام خشونت بویژه برای خانم ها بدنیال دارد، زیرا در سنین پایین دختران مهارت های پایینی برای برقراری ارتباط مؤثر با همسر و کنترل خشم و استرس دارند و ممکن است این ناتوانی موجب شود همسر به فکر کنترل بیشتر آنها بیفتد و این امر آسیب های فیزیکی و روانی بسیار بیشتری را در پی خواهد داشت.
وی ادامه داد: انسان در فرایند رشد از نظر روانی در سنین مختلف دارای ویژگی های متفاوت است، در ازدواج های در سنین کم ، عدم طی کردن مسیر رشدی از نظر روان شناسی رشد برای زوجین روی می دهد، زوجین کم سن و سال یک باره بدون سپری کردن دوره رشدی از نوجوانی وارد دوره بزرگسالی می شوند و این امر مانع از کسب مهارت های لازم شده و موجب می شود در روابط بین فردی احساس ضعف و ناتوانی داشته باشند.
عزیزی گفت: برای ازدواج، فرد باید به درجه ای از رشد فکری، روانی و اجتماعی رسیده باشد تا آماده ورود به زندگی مشترک با فرد بالغ دیگری شود، عدم بلوغ فکری یعنی زوجین به رشد شناختی نرسیده است و نمی تواند مسایل مربوط به زندگی خود را تجریه و تحلیل نماید.
به گفته وی، نبود یا کمبود بلوغ عاطفی زوجین در سنین پایین باعث می شود آنها نتوانند با همدیگر ارتباط عاطفی برقرار کرده و احساسات خود را شناخته، ابراز و مدیریت کنند. بی ثباتی عاطفی از جمله مشکلات ازدواج در سنین پایین است.
او اظهار کرد: همچنین با توجه به این که افراد در سنین نوجوانی هنوز به ثبات عاطفی لازم نرسیده اند، ممکن است در انتخاب خود عاقلانه تصمیم نگرفته و پس از ازدواج دچار پشیمانی شوند، فرصت الگویابی و هویت سازی برای رشد شخصی و اجتماعی نیازمند تعامل با همسالان هست که عملا بدلیل ازدواج زوجین این فرصت از آنها گرفته می شود.
'فریبا محمدلو' مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری اردبیل هم گفت: از مهم ترین عوامل ازدواج زودرس در جامعه امروزی توجه نکردن به بعد تربیتی دانش آموزان و عدم آگاه سازی آنها و اولیای آنهاست و در این راستا باید آموزش های لازم به افراد داده شود تا بتوان از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کرد.
وی از دیگر عوامل ازدواج زودرس و افزایش طلاق بعد از آن را پایین آمدن سطح تحمل و تاب آوری دختران امروزی و وجود تبعیض جنسیتی در خانواده ها ذکر کرد.
'دکتر نسرین اقبالی' رئیس کمیته علمی دفتر امور بانوان و خانواده استانداری اردبیل هم با اشاره به اینکه آمار طلاق در استان اردبیل در چند سال اخیر افزایش چشمگیری داشته ، گفت: فرهنگسراها و آموزش و پرورش نقش مهمی در پیشگیری از ازدواج های زودرس و طلاق ناشی از آن دارند.
وی افزود: با وجود برگزاری کارگاه ها و ارایه آموزش های لازم در آموزش و پرورش، وجود برخی محدودیت ها باعث شده که اقدامات انجام شده آنگونه که انتظار می رود بازخورد مثبتی را در جامعه نداشته باشد.
وی گفت: اگر کارگاه ها و آموزش های ما جوابگو بود نباید امروز شاهد رشد صعودی ازدواج زودهنگام نسبت به چند سال اخیر در استان بودیم و بر همین اساس برای حل این دغدغه همه دستگاه ها در سطح و نقش خود باید همت کنند.
به اعتقاد کارشناسان ، عواملی چون فقر، افزایش سن ازدواج ، ترس از سلامت رفتاری و اعتقادی، عدم اطمینان به آینده شغلی و اجتماعی، فقدان آموزش لازم به نوجوانان، جوانان و خانواده ها و .. از جمله عوامل بروز پدیده ازدواج در سنین کم می باشد آسیبی که که منجر به طلاق می شود و می بایست برای کنترل و ریشه کنی آن اقدام اساسی از سوی مسئولان و فرهیختگان جامعه صورت گیرد
گرچه میزان طلاق در نگاه کلی در استان اردبیل در مقایسه با دیگر مناطق کشور وضعیتی بحرانی ندارد اما در سال های اخیر رشد و شتاب طلاق در این استان افزایش یافته به گونه ای که از هر پنج واقعه ازدواج در استان یک مورد منجر به طلاق می شود اتفاقی که باید دلایل و عوامل بروز آن و تاثیر ازدواج های در سنین کم در آن با انجام مطالعات دقیق اجتماعی و روانشناختی ریشه یابی گردد.
گزارش: مینا میرقاسمی/ سیفعلی موسی زاده
6016/3006
انتهای پیام شاید به باور نیاید که در عصری که تغییرات سبک زندگی سرعتی بیشتر از خود زندگی در پیش گرفته هنوز هم سنت های گذشته (هر چند به صورت کمرنگ ) در برخی خانواده ها جریان داشته و ستیزی نابرابر را با مدرنیته ادامه دهد . باورش سخت است که هنوز هم دخترکانی در سنین زیر 15 سال در مناطقی از کشور از جمله استان اردبیل همچنان روانه خانه بخت شده و زندگی ناشناخته و مهیا شده از سوی بزرگان را آغاز می کنند.
ازدواج دختران در سنین پایین و در اوایل نوجوانی هنوز در برخی خانواده ها معضلی است که در استان اردبیل نیز وجود دارد، ازدواجی که با توجه به تغییر سریع سبک زندگی دیگر بر خلاف گذشته چندان دوام و پایداری ندارد.
آمارهای رسمی در از میزان این ازدواج ها و نتیجه آن در استان اردبیل ارایه نمی شود، اما این نوع ازدواج واقعیتی است که در جامعه وجود دارد، تعدادی موافق آن و بسیاری نیز مخالف آن هستند.
خدیجه ، زنی 64 ساله و ساکن یکی از روستاهای استان اردبیل است، او به مانند بسیاری، هنوز معتقد است که دختر باید در سن پایین ازدواج کند و این امر او را از هر گونه آسیب در امان نگه داشته و خوشبختی اش را بیمه می کند.
وی که برای سه پسر خود همواره دختران کم و سن سال به همسری گرفته است، از انتخاب های خود راضی است و می گوید: دختر باید در سن پایین وارد خانه شوهر شود تا آداب و رسوم و تربیت خانواده شوهرش را یاد بگیرد.
او اضافه می کند: دختری که در سن پایین ازدواج کند مطیع شوهر و مادرشوهر بوده و می تواند زن ایده آلی برای شوهرش باشد.
اما بر خلاف خدیجه و خدیجه ها ، اتفاقات تلخ زندگی واقعیتی دیگر را نیز حکایت می کند. 'نرگس' زن جوان 17 ساله و ساکن حاشیه شهر اردبیل در دادگاه خانواده اقدامات مربوط به طلاق را طی می کند.
می گوید: از زندگی سیر شده ام ، در سن 13 سالگی با پسری 25 ساله نامزد و در 14 سالگی ازدواج کردم ، پس از ازدواج در همراه با پدرشوهر ، مادرشوهر و خواهر شوهرهایم در یک خانه زندگی می کردم اما زندگیم پر از رنج و عذاب بود.
وی افزود: موقع ازدواج از هیچ چیز شناختی نداشتم ، نه از زندگی ، نه از شوهر و نه چیز دیگر، واقعیت های تلخ پس از ازدواج زندگی را برایم سیاه کرده است ، مشکل نابارداری هم برمشکلات دیگر افزوده و اکنون راهی به جز طلاق برایم متصور نیست .
به اعقاد کارشناسان، با دگرگون شدن فرهنگ و سنت های گذشته، اکنون دیگر ازدواج در سنین پایین نتیجه ای جز شکست در زندگی مشترک چیز دیگری برای زوج ها به ارمغان نخواهد داشت.
به گفته آنها ، با اینکه ازدواج ها امروزه بر اساس شناخت و واقعیت های حاکم بر جامعه صورت می گیرد اما همچنان آمارهای طلاق رو به افزایش است و با این وضعیت باید گفت که هیچ شانسی برای دوام زندگی مشترک زوج های کم سن و سال وجود ندارد و اکثریت قریب به اتفاق آنها به احتمال زیاد به جدایی خواهد انجامید.
'افسانه عزیزی' روانشناس اردبیلی با اشاره به تبعات ازدواج در سنین پایین می گوید: در این نوع ازدواج ها در کنار نبود شناخت و پختگی فکری زوجین ، نبود قدرت مالی نیز زمینه دخالت خانواده ها را در زندگی مشترک فراهم کرده و موجب بروز مشکلات می شود.
وی افزود: معمولاً بزرگترها با گمان اینکه فرزندانشان سن کمی دارند و قادر به حل همه مشکلات زندگی مشترک نیستند سعی دارند به گونه های مختلف در زندگی خصوصی آنها دخالت کرده وبه زعم خود آنها را راهنمایی کنند ، اقدامی که در ادامه زندگی به یک عامل دردسر آفرین تبدیل می شود.
وی بیان کرد: این عادتی است که والدین حتی پس از رسیدن زوج ها به پختگی و قدرت تصمیم گیری ادامه می یابد و در نتیجه کنترل زندگی از دست زن و شوهر خارج می شود.
عزیزی ادامه داد: کاهش اعتماد به نفس یکی دیگراز پیامدهای مهم ازدواج زیر 18 سال است، اعتماد به نفس به این معناست که یک نفر به توان و توانمندی‌های خودش باور و اعتماد داشته باشد، زوجین بدلیل عدم شناخت توانایی های خود و نداشتن بسیاری از مهارت های مورد نیاز در زندگی در روابط بین فردی احساس ضعف و ناتوانی می کنند و از طرفی زمینه کنترل زوجین مخصوصا خانم ها از سوی همسر و خانواده همسر براحتی فراهم می شود.
به گفته عزیزی، این امر به نوبه خود اعتماد به نفس زنان را سریع تر تضعیف کرده و به راحتی همه جنبه های زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد و زمینه مساعدی برای بروز انواع اختلالات روان شناختی ازقبیل اضطراب، افسردگی، استرس و... فراهم می سازد.
او اضافه کرد: عدم فرصت مناسب برای کسب مهارت های زندگی( همسر داری و فرزند پروری ) در این ازدواج ها باعث می شود که زوجین به دلیل سن پایین شناختی کافی از توانایی‌ها واحساسات خود نداشته وازاین روازدواج دراین سنین، احساسات آنها رانابود می‌کند.
این روانشناس افزود: این گونه ازدواج ها معمولا آسیبی به نام خشونت بویژه برای خانم ها بدنیال دارد، زیرا در سنین پایین دختران مهارت های پایینی برای برقراری ارتباط مؤثر با همسر و کنترل خشم و استرس دارند و ممکن است این ناتوانی موجب شود همسر به فکر کنترل بیشتر آنها بیفتد و این امر آسیب های فیزیکی و روانی بسیار بیشتری را در پی خواهد داشت.
وی ادامه داد: انسان در فرایند رشد از نظر روانی در سنین مختلف دارای ویژگی های متفاوت است، در ازدواج های در سنین کم ، عدم طی کردن مسیر رشدی از نظر روان شناسی رشد برای زوجین روی می دهد، زوجین کم سن و سال یک باره بدون سپری کردن دوره رشدی از نوجوانی وارد دوره بزرگسالی می شوند و این امر مانع از کسب مهارت های لازم شده و موجب می شود در روابط بین فردی احساس ضعف و ناتوانی داشته باشند.
عزیزی گفت: برای ازدواج، فرد باید به درجه ای از رشد فکری، روانی و اجتماعی رسیده باشد تا آماده ورود به زندگی مشترک با فرد بالغ دیگری شود، عدم بلوغ فکری یعنی زوجین به رشد شناختی نرسیده است و نمی تواند مسایل مربوط به زندگی خود را تجریه و تحلیل نماید.
به گفته وی، نبود یا کمبود بلوغ عاطفی زوجین در سنین پایین باعث می شود آنها نتوانند با همدیگر ارتباط عاطفی برقرار کرده و احساسات خود را شناخته، ابراز و مدیریت کنند. بی ثباتی عاطفی از جمله مشکلات ازدواج در سنین پایین است.
او اظهار کرد: همچنین با توجه به این که افراد در سنین نوجوانی هنوز به ثبات عاطفی لازم نرسیده اند، ممکن است در انتخاب خود عاقلانه تصمیم نگرفته و پس از ازدواج دچار پشیمانی شوند، فرصت الگویابی و هویت سازی برای رشد شخصی و اجتماعی نیازمند تعامل با همسالان هست که عملا بدلیل ازدواج زوجین این فرصت از آنها گرفته می شود.
'فریبا محمدلو' مدیر کل امور بانوان و خانواده استانداری اردبیل هم گفت: از مهم ترین عوامل ازدواج زودرس در جامعه امروزی توجه نکردن به بعد تربیتی دانش آموزان و عدم آگاه سازی آنها و اولیای آنهاست و در این راستا باید آموزش های لازم به افراد داده شود تا بتوان از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کرد.
وی از دیگر عوامل ازدواج زودرس و افزایش طلاق بعد از آن را پایین آمدن سطح تحمل و تاب آوری دختران امروزی و وجود تبعیض جنسیتی در خانواده ها ذکر کرد.
'دکتر نسرین اقبالی' رئیس کمیته علمی دفتر امور بانوان و خانواده استانداری اردبیل هم با اشاره به اینکه آمار طلاق در استان اردبیل در چند سال اخیر افزایش چشمگیری داشته ، گفت: فرهنگسراها و آموزش و پرورش نقش مهمی در پیشگیری از ازدواج های زودرس و طلاق ناشی از آن دارند.
وی افزود: با وجود برگزاری کارگاه ها و ارایه آموزش های لازم در آموزش و پرورش، وجود برخی محدودیت ها باعث شده که اقدامات انجام شده آنگونه که انتظار می رود بازخورد مثبتی را در جامعه نداشته باشد.
وی گفت: اگر کارگاه ها و آموزش های ما جوابگو بود نباید امروز شاهد رشد صعودی ازدواج زودهنگام نسبت به چند سال اخیر در استان بودیم و بر همین اساس برای حل این دغدغه همه دستگاه ها در سطح و نقش خود باید همت کنند.
به اعتقاد کارشناسان ، عواملی چون فقر، افزایش سن ازدواج ، ترس از سلامت رفتاری و اعتقادی، عدم اطمینان به آینده شغلی و اجتماعی، فقدان آموزش لازم به نوجوانان، جوانان و خانواده ها و .. از جمله عوامل بروز پدیده ازدواج در سنین کم می باشد آسیبی که که منجر به طلاق می شود و می بایست برای کنترل و ریشه کنی آن اقدام اساسی از سوی مسئولان و فرهیختگان جامعه صورت گیرد
گرچه میزان طلاق در نگاه کلی در استان اردبیل در مقایسه با دیگر مناطق کشور وضعیتی بحرانی ندارد اما در سال های اخیر رشد و شتاب طلاق در این استان افزایش یافته به گونه ای که از هر پنج واقعه ازدواج در استان یک مورد منجر به طلاق می شود اتفاقی که باید دلایل و عوامل بروز آن و تاثیر ازدواج های در سنین کم در آن با انجام مطالعات دقیق اجتماعی و روانشناختی ریشه یابی گردد.
گزارش: مینا میرقاسمی/ سیفعلی موسی زاده
6016/3006
کپی شد
